Uwagi do przedstawionych przez Ministerstwo Rozwoju założeń programu Start in Poland zebrane przez Startup Poland

Transkrypt

1 4 marca 2016 r. Uwagi do przedstawionych przez Ministerstwo Rozwoju założeń programu Start in Poland zebrane przez Startup Poland W ocenie Startup Poland przedstawione przez Ministerstwo Rozwoju założenia do programu Start in Poland (w dokumencie datowanym na 18 lutego 2016 r.) przedstawiają potrzebną i interesującą inicjatywę. Zdecydowanie wspieramy koncepcję Ministerstwa Rozwoju, aby stworzyć koordynowany na poziomie państwowym projekt, w ramach którego startupy będą mogły rozwijać swoją działalność uzyskując wsparcie kapitałowe, wiedzę i doświadczenie ze strony dużych podmiotów gospodarczych. Cel jaki przyświeca intencjom Ministerstwa Rozwoju, czyli szersze otwarcie drzwi dla polskich startupów do większych klientów i wartościowych kontraktów, w tym ze spółkami Skarby Państwa, jest również naszym celem i mocno kibicujemy jego realizacji. Jednak, aby zaproponowany przez Ministertwo Rozwoju program Start in Poland mógł być narzędziem do realizacji powyższego celu konieczna jest modyfikacja i dalsze prace nad stworzeniem założeń lepiej rozumiejących potrzeby ekosystemu startupowego i jego graczy startupów i inwestorów kapitałowych, a także przedstawienie jak program zostanie implementowany, gdyż szczegółowy scenariusz wdrażania ma kluczowe znaczenie dla powodzenia programu. Nasza podstawowa uwaga dotyczy celu statutowego programu Start in Poland. Według przedstawionych założeń celem statutowym programu jest uzupełnianie potrzeb Skarbu Państwa, a nie nadawanie rozpędu projektom realizowanym przez startupy i czerpanie zysków z efektów, które przynoszą ich przedsięwzięcia. Przedstawione założenia programu Start in Poland mają również zbyt centralnie planowany charakter, zakładają sterowanie warunkami programu przez dużych

2 rynkowych graczy, podczas gdy konstruktywne wsparcie dla startupów powinno wpływać na trendy w danej branży, a nie regulować jej działalność. Rola Ministerstwa Rozwoju powinno być stworzenie ram organizacyjnych i prawnych stymulujących rynek, nie natomiast co mogłoby być konsekwencją realizacji programu Start in Poland budowanie rynku z udziałem kontrolowanych przez Państwo sposobów alokacji kapitału (w tym przypadku poprzez poprzez ARP S.A.). Z przeprowadzonych przez nas konsultacji wynika, że dla startupów program oferowany przez stronę publiczną powinien pomagać w rozwoju w Polsce i ekspansji zagranicznej, co należy realizować przede wszystkim przez ułatwienie zawarcia kontraktów z dużymi podmiotami gospodarczymi, po realizacji których uzyskają zapłatę wynegocjowanej ceny za sprzedane produkty czy usługi. Taki mechanizm, stricte rynkowy, stwarza podstawy dla startupów do rozwoju ich działalności w oparciu o środki finansowe uzyskane w zamian za swoje usługi, i jako taki powinien być realizowany przez publiczny program wspierający startupy. Odnośnie procesu finansowania programu Start in Poland to jest on enigmatyczny i trudno go zweryfikować na podstawie przedstawionych założeń. Nie wiadomo co i w jakim zakresie ma być dokładnie finansowane i na jakich zasadach. Obawy budzi również rozdzielenie klienta od podmiotu finansującego, gdyż stwarza to ryzyko stosowania innych kryteriów dla finansowania, a innych dla rozwoju produktu w funkcji potrzeb klienta. To proces co do zasady normalny przy zewnętrznym finansowaniu, ale w przypadku Start in Poland rodzi się pytanie o proces koordynacji, ponieważ w Banku Gospodarstwa Krajowego nie ma specjalistów znających specyfikę startupów. Pragniemy również rozwinąć wątek finansowania i odnieść się nie tylko do finansowania projektu Start in Poland, ale i finansowania startupów. Program Start in Poland nie zakłada w wystarczającym stopniu wsparcia dla VC i nie jest odpowiedzią na mankament polskiego ekosystemu jakim jest brak kapitału wysokiego ryzyka dla zespołów zarządzających. W tym zakresie potrzebne jest wsparcie dla całego rynku VC, poprzez zapewnienie odpowiedniej ilości kapitału w kolejnych fazach życia startupów (continuity funding). Można to osiągnąć poprzez w szczególności sprofilowanie planowanego FIZAN jako rządowego funduszu wspierającego młody polski rynek funduszy VC, tak aby miały one odpowiedni kapitał i skalę działania. W tym scenariuszu działania FIZAN mógłby pełnić rolę inwestora reprezentującego Skarb Państwa w funduszach VC. Jako przykład można tu wskazać rządowy duński Vaekstfonden (Danish Growth Fund)[i] działający z sukcesem od 1992 r. bądź European Investment Fund[ii].

3 Faza wykonawcza i implementacja programu Start in Poland będzie kluczowa dla projektu i niezbędne jest przedstawienie jej szczegółowo. Analizując aktualną treść programu odnosi się wrażenie, że koncentruje się on jedynie na założeniach, pomijając szczegóły jego wdrożenia. Zwracamy w tym miejscu uwagę na istotną rolę umów inwestycyjnych oraz umów spółek przez administrację państwową. Umowy inwestycyjne są zawierane przede wszystkim w celu ochrony inwestorów kapitałowych. Inwestor nie ma możliwości kontroli, na co wydatkowane są przekazane przez niego środki, zatem ustalenia wynikające z umów inwestycyjnych dają funduszom możliwość egzekwowania realnej kontroli. Odpowiednia redakcja takich umów jest w interesie startupów i inwestorów kapitałowych, aby zainwestowane środki były przeznaczane zgodnie z celem inwestycji i zminimalizowane były późniejsze ryzyka związane z realizacją umowy i wzajemnymi oczekiwaniami stron. Warto również w programie Start in Poland odnieść się do etapu kiedy startupy mają szansę zaistnieć na rynku, a mianowicie postępowań o udzielenie zamówienia publicznego. Dla realizacji wsparcia dla startupów ważne są wytyczne dla inwestorów kapitałowych i szkolenia dla kluczowych menagerów, jako zamawiających, aby w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego zamawiane były produkty i usługi startupów krajowych, co uruchomi popyt na ich produkty i ułatwi młodym firmom ekspansję zagraniczną. Apelujemy tu o racjonalne stosowanie róznorodnych kryteriów oceny jakości oferty w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego. Startupy bowiem co do zasady oferują rozwiązania innowacyjne, których atutem jest jakość i niestandardowe rozwiązania i funkcjonują w innych realiach biznesowych niż duże firmy, dlatego nie mogą oferować rozwiązań najtańszych. Obecnie przepisy dopuszczają stosowanie innych niż cena kryteriów przy wyborze oferty w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, ale praktyka zamawiających pokazuje, że w postępowaniach tych wygrywają oferty najtańsze, co wyklucza z grona wykonawców startupy mają innowacyjne, droższe rozwiązania. Niewykluczanie startupów w postępowaniach o udzielanie zamówień publicznych, jest mechanizmem ich wsparcia przy wdrażaniu i realizacji programów mających na celu promocję ekosystemu startupowego, takich jak Start in Poland. Bardziej szczegółowe uwagi zebrane przez Startup Poland dotyczą etapów programu Start in Poland, konstrukcji mechanizmów zaproponowanych w programie i globalizacji ekosystemu startupowego. I tak, w ramach pierwszego etapu, pomysł identyfikacji potrzeb dużych przedsiębiorstw przez brokerów z ramienia ARP S.A. można uznać za trafny i odpowiadający na

4 potrzeby rynkowe, zakładając odpowiednie doświadczenie i przygotowanie osób prowadzących. ARP, jako koordynator strony dużych korporacji, może rzeczywiście pomóc w stworzeniu portfela potrzeb rozwojowych, zwłaszcza w obszarze badawczo rozwojowym. Zastrzeżenia budzi jednak trzeci etap przedstawionego projektu inwestycja kapitałowa tj. druga runda finansowania po fazie seed i early stage. Istnieje ryzyko, iż stworzenie wehikułu inwestycyjnego zarządzanego przez ARP tzn. ARP Venture, który będzie udzielał bezpośredniego wsparcia przedsiębiorcom, może być potraktowane jako ingerencja państwa w mechanizmy rynkowe. Odnośnie klauzul wyjścia z inwestycji tj. drag along (prawo pociągnięcia innych inwestorów do dezinwestycji) oraz tag along (prawo przyłączenia się do dezinwestycji), ingerencja i ustandaryzowanie tych praw przez państwo może przynieść negatywne skutki. Inwestorzy kapitałowi mogą zostać zniechęceni do inwestycji w spółkę na zasadach dyktowanych przez państwo w przypadku, gdy swoboda zawierania umów na warunkach ustalonych przez strony zostanie ograniczona. Odnośnie Demo Day, jako sposobu dostarczenia inwestorom informacji na temat ciekawych startupów czy łączenia startupów z inwestorami, pomysł ten został pozytywnie oceniony, przy jednoczesnym zastrzeżeniu, że demo days nie mogą być jedyną drogą nawiązywania takiego kontaktu czy łączenia startupów i inwestorów. Ponadto inwestycje realizowane przez Start in Poland Management nie powinny być skupione tylko na projektach biorących udział w programach akceleracyjnych/demo days, funduszu powinien sam też aktywnie poszukiwać inwestycji lub przyjmować zgłoszenia na bieżąco. Konkludując ten zakres zebranych przez nas uwag: demo days i cały proces inkubacyjny powinien być wsparciem dla funduszy a nie warunkiem koniecznym do inwestycji. W kontekście globalizacji w programie Start in Poland brakuje przesłanek do stania się hubem regionalnym CEE, liderem w swoim regionie (kraj nadbałtyckie) i jednocześnie trampoliną do Europy Zachodniej czy Skandynawii uznawanej za najbardziej innowacyjny region Europy. Aby tak było, projekt Start in Poland powinien w szczególności stymulować powstanie partnerstw z zagranicznymi graczami (akceleratory, fundusze seed i VC) i wykorzystanie ich wieloletnich doświadczeń na naszym gruncie. Ważnym aspektem jest również kreowanie wizerunku Polski na arenie międzynarodowej jako miejsca przyjaznego dla młodych innowacyjnych firm i potencjalnych inwestorów czy zarządzających funduszami. W tym miejscu chcielibyśmy zwrócić też uwagę, że program nazywa się Start in Poland, czyli zacznij w Polsce, co mocno nakierowuje odbiorcę, jakby zachęcał zagraniczne startupy do przyjazdu do Polski.

5 Nasze uwagi mają charakter roboczy i sygnalizują jedynie oczekiwania jakie wyłoniły się w trakcie przeprowadzonej przez Startup Poland konsultacji programu Start in Poland. Liczymy na możliwość dalszego zaangażowania w prace na projektem i jego modyfikacji, tak aby jak najlepiej służył interesom startupów, ich rozwojowi i ekspansji zagranicznej. Jesteśmy dobrze przygotowani, aby uczestniczyć we wszelkich inicjatywach dotyczących budowania ekosystemu startupowego i służymy naszym wsparciem w tym zakresie. [i] DGF: [ii] EIF: