Wymagania edukacyjne z chemii Klasa I. Ocena Ocena śródroczna Ocena roczna (z uwzględnieniem wymagań na ocenę śródroczną)

Transkrypt

1 Wymagania edukacyjne z chemii Klasa I Ocena Ocena śródroczna Ocena roczna (z uwzględnieniem wymagań na ocenę śródroczną) Celujący ocenę bardzo dobrą) opisuje zasadę rozdziału w metodach chromatograficznych określa, na czym polegają reakcje utleniania-redukcji definiuje pojęcia utleniacz i reduktor zaznacza w zapisie słownym przebiegu reakcji chemicznej procesy utleniania i redukcji oraz utleniacz, reduktor podaje przykłady reakcji utleniania-redukcji zachodzące w naszym otoczeniu, uzasadniając swój wybór opisuje sposób rozdzielania na składniki bardziej złożonych mieszanin z wykorzystaniem metod spoza podstawy programowej omawia dokładnie metodę skraplania powietrza i rozdzielenia go na składniki oblicza skład procentowy powietrza przelicza procenty objętościowe na masowe w różnych warunkach wykonuje obliczenia rachunkowe zadania dotyczące mieszanin opisuje historię odkrycia budowy atomu definiuje pojęcie promieniotwórczość określa, na czym polega promieniotwórczość naturalna i sztuczna definiuje pojęcie reakcja łańcuchowa wymienia ważniejsze zagrożenia związane z promieniotwórczością wyjaśnia pojęcie okres półtrwania (okres połowicznego rozpadu) rozwiązuje zadania związane z pojęciami okres półtrwania i średnia masa atomowa charakteryzuje rodzaje promieniowania wyjaśnia, na czym polegają przemiany α, opisuje historię przyporządkowania pierwiastków identyfikuje pierwiastki chemiczne na podstawie niepełnych informacji o ich położeniu w układzie okresowym pierwiastków oraz ich właściwości dokonuje obliczeń z wykorzystaniem wiedzy o jednostce masy atomowej i cząsteczkowej - opisuje wiązania koordynacyjne i metaliczne - dokonuje obliczeń z wykorzystaniem wiedzy o jednostce masy atomowej i cząsteczkowej - dokonuje obliczeń na podstawie równania reakcji chemicznej określa źródła zanieczyszczeń wód naturalnych - analizuje źródła zanieczyszczeń wód naturalnych i ich wpływ na środowisko przyrodnicze wymienia niektóre zagrożenia wynikające z zanieczyszczeń wód omawia wpływ zanieczyszczeń wód na organizmy wymienia sposoby przeciwdziałania zanieczyszczaniu wód omawia sposoby usuwania zanieczyszczeń z wód wyjaśnia, na czym polega asocjacja cząsteczek wody rozwiązuje zadania rachunkowe na mieszanie roztworów rozwiązuje zadania rachunkowe na stężenie procentowe roztworu, w którym rozpuszczono mieszaninę substancji stałych Bardzo dobry ocenę dobrą) wyjaśnia, na czym polega destylacja wyjaśnia, dlaczego gazy szlachetne są bardzo mało aktywne chemicznie definiuje pojęcie patyna opisuje pomiar gęstości uzasadnia i udowadnia doświadczalnie, że m substr = m prod rozwiązuje trudniejsze zadania wykorzystujące poznane prawa (zachowania masy, stałości składu związku chemicznego)

2 projektuje doświadczenie o podanym tytule (rysuje schemat, zapisuje obserwacje i wnioski) wykonuje doświadczenia z działu Substancje i ich przemiany przewiduje wyniki niektórych doświadczeń na podstawie posiadanej wiedzy otrzymuje tlenek węgla(iv) w reakcji węglanu wapnia z kwasem chlorowodorowym uzasadnia, na podstawie reakcji magnezu z tlenkiem węgla(iv), że tlenek węgla(iv) jest związkiem chemicznym węgla i tlenu uzasadnia, na podstawie reakcji magnezu z parą wodną, że woda jest związkiem chemicznym tlenu i wodoru planuje sposoby postępowania umożliwiające ochronę powietrza przed zanieczyszczeniami identyfikuje substancje na podstawie schematów reakcji wykazuje zależność między rozwojem cywilizacji a występowaniem zagrożeń, np. podaje przykłady dziedzin życia, których rozwój powoduje negatywne skutki dla środowiska przyrodniczego definiuje pojęcie masa atomowa jako średnia masa atomowa danego pierwiastka chemicznego z uwzględnieniem jego składu izotopowego oblicza zawartość procentową izotopów w pierwiastku chemicznym wyjaśnia związek między podobieństwami właściwości pierwiastków zapisanych w tej samej grupie układu okresowego a budową ich atomów i liczbą elektronów walencyjnych wskazuje podstawowe różnice między wiązaniami kowalencyjnym a jonowym oraz kowalencyjnym niespolaryzowanym a kowalencyjnym spolaryzowanym opisuje zależność właściwości związku chemicznego od występującego w nim wiązania chemicznego porównuje właściwości związków kowalencyjnych i jonowych (stan skupienia, temperatury topnienia i wrzenia) określa, co wpływa na aktywność chemiczną pierwiastka zapisuje i odczytuje równania reakcji o dużym stopniu trudności wykonuje obliczenia stechiometryczne wymienia laboratoryjne sposoby otrzymywania wody proponuje doświadczenie udowadniające, że woda jest związkiem wodoru i tlenu opisuje wpływ izotopów wodoru i tlenu na właściwości wody określa wpływ ciśnienia atmosferycznego na wartość temperatury wrzenia wody porównuje rozpuszczalność w wodzie związków kowalencyjnych i jonowych wykazuje doświadczalnie, czy roztwór jest nasycony, czy nienasycony rozwiązuje zadania rachunkowe na stężenie procentowe z wykorzystaniem gęstości oblicza rozpuszczalność substancji w danej temperaturze, znając stężenie procentowe jej roztworu nasyconego w tej temperaturze Dobry ocenę dostateczną) podaje zastosowania wybranych elementów sprzętu lub szkła laboratoryjnego identyfikuje substancje na podstawie podanych właściwości podaje sposób rozdzielenia wskazanej mieszaniny wskazuje różnice między właściwościami fizycznymi składników mieszaniny, które umożliwiają jej rozdzielenie projektuje doświadczenia ilustrujące reakcję chemiczną i formułuje wnioski wskazuje w podanych przykładach reakcję chemiczną i zjawisko fizyczne wskazuje wśród różnych substancji mieszaninę i związek chemiczny wyjaśnia różnicę między mieszaniną a związkiem chemicznym proponuje sposoby zabezpieczenia produktów zawierających żelazo przed rdzewieniem odszukuje w układzie okresowym pierwiastków podane pierwiastki chemiczne określa typ wiązania chemicznego w podanym związku chemicznym wyjaśnia, dlaczego gazy szlachetne są bardzo mało aktywne chemicznie na podstawie budowy ich atomów wyjaśnia różnice między różnymi typami wiązań opisuje powstawanie wiązań atomowych (kowalencyjnych) dla wymaganych przykładów zapisuje elektronowo mechanizm powstawania jonów (wymagane przykłady) opisuje mechanizm powstawania wiązania jonowego wykorzystuje pojęcie wartościowości określa możliwe wartościowości pierwiastka chemicznego na podstawie jego położenia w układzie okresowym pierwiastków nazywa związki chemiczne na podstawie wzorów i zapisuje wzory na podstawie ich nazw

3 Dostateczny ocenę dopuszczającą) opisuje doświadczenie wykonywane na lekcji określa, które składniki powietrza są stałe, a które zmienne wykonuje obliczenia związane z zawartością procentową substancji występujących w powietrzu wykrywa obecność tlenku węgla(iv) opisuje właściwości tlenku węgla(ii) wyjaśnia rolę procesu fotosyntezy w naszym życiu podaje przykłady substancji szkodliwych dla środowiska wyjaśnia, skąd się biorą kwaśne opady określa zagrożenia wynikające z efektu cieplarnianego, dziury ozonowej, kwaśnych opadów proponuje sposoby zapobiegania powiększania się dziury ozonowej i ograniczenia powstawania kwaśnych opadów zapisuje słownie przebieg różnych rodzajów reakcji podaje przykłady różnych typów reakcji wykazuje obecność pary wodnej w powietrzu omawia sposoby otrzymywania wodoru podaje przykłady reakcji egzoi endoenergetycznych planuje doświadczenie potwierdzające ziarnistość budowy materii wyjaśnia różnice między pierwiastkiem a związkiem chemicznym na podstawie założeń teorii atomistyczno-cząsteczkowej budowy materii oblicza masy cząsteczkowe związków wymienia zastosowania izotopów korzysta swobodnie z informacji zawartych w układzie okresowym pierwiastków oblicza maksymalną liczbę elektronów na powłokach zapisuje konfiguracje elektronowe rysuje modele atomów wyjaśnia, dlaczego chemia jest nauką przydatną ludziom omawia, czym się zajmuje chemia omawia sposób podziału chemii na organiczną i nieorganiczną wyjaśnia, czym się różni ciało fizyczne od substancji opisuje właściwości substancji zapisuje i odczytuje równania reakcji (o większym stopniu trudności) przedstawia modelowy schemat równania reakcji chemiczne - rozwiązuje zadania na podstawie prawa zachowania masy i prawa stałości składu związku chemicznego dokonuje prostych obliczeń stechiometrycznych wyjaśnia, na czym polega tworzenie wiązania kowalencyjnego spolaryzowanego w cząsteczce wody wyjaśnia budowę polarną cząsteczki wody określa właściwości wody wynikające z jej budowy polarnej wyjaśnia, dlaczego woda dla jednych substancji jest rozpuszczalnikiem, a dla innych nie przedstawia za pomocą modeli proces rozpuszczania w wodzie substancji o budowie polarnej, np. chlorowodoru podaje rozmiary cząstek substancji wprowadzonych do wody i znajdujących się w roztworze właściwym, koloidzie, zawiesinie wykazuje doświadczalnie wpływ różnych czynników na szybkość rozpuszczania substancji stałej w wodzie posługuje się sprawnie wykresem rozpuszczalności dokonuje obliczeń z wykorzystaniem wykresu rozpuszczalności oblicza masę wody, znając masę roztworu i jego stężenie procentowe prowadzi obliczenia z wykorzy-staniem pojęcia gęstości podaje sposoby na zmniejszenie lub zwiększenie stężenia roztworu oblicza stężenie procentowe roztworu powstałego przez zagęszczenie, rozcieńczenie roztworu oblicza stężenie procentowe roztworu nasyconego w danej temperaturze (z wykorzystaniem wykresu rozpuszczalności) wymienia czynności prowadzące do sporządzenia określonej ilości roztworu o określonym stężeniu procentowym sporządza roztwór o określonym stężeniu procentowym wyjaśnia, co to jest woda destylowana i czym się różni od wód występujących w przyrodzie opisuje sposób powstawania jonów określa rodzaj wiązania w prostych przykładach cząsteczek - podaje przykłady substancji o wiązaniu kowalencyjnym (atomowym) i substancji o wiązaniu jonowym odczytuje wartościowość pierwiastków z układu okresowego

4 wymienia i wyjaśnia podstawowe sposoby rozdzielania mieszanin sporządza mieszaninę planuje rozdzielanie mieszanin (wymaganych) opisuje różnicę w przebiegu zjawiska fizycznego i reakcji chemicznej projektuje doświadczenia ilustrujące zjawisko fizyczne i reakcję chemiczną definiuje stopy podaje przykłady zjawisk fizycznych i reakcji zachodzących w otoczeniu człowieka formułuje obserwacje do doświadczenia wyjaśnia potrzebę wprowadzenia symboliki chemicznej rozpoznaje pierwiastki i związki chemiczne wyjaśnia różnicę między pierwiastkiem a związkiem chemicznym wymienia stałe i zmienne składniki powietrza bada skład powietrza oblicza przybliżoną objętość tlenu i azotu, np. w sali lekcyjnej opisuje, jak można otrzymać tlen opisuje właściwości fizyczne i chemiczne gazów szlachetnych opisuje obieg tlenu, tlenku węgla(iv) i azotu w przyrodzie wyjaśnia, na czym polega proces fotosyntezy wymienia zastosowania tlenków wapnia, żelaza, glinu, azotu, gazów szlachetnych, tlenku węgla(iv), tlenu, wodoru podaje sposób otrzymywania tlenku węgla(iv) (na przykładzie reakcji węgla z tlenem) definiuje pojęcie reakcja charakterystyczna planuje doświadczenie umożliwiające wykrycie obecności tlenku węgla(iv) w powietrzu wydychanym z płuc wyjaśnia, co to jest efekt cieplarniany opisuje rolę wody i pary wodnej w przyrodzie wymienia właściwości wody wyjaśnia pojęcie higroskopijność zapisuje słownie przebieg reakcji chemicznej wskazuje w zapisie słownym przebiegu reakcji chemicznej substraty i produkty, pierwiastki i związki chemiczne opisuje, na czym polega powstawanie dziury ozonowej, kwaśnych opadów podaje sposób otrzymywania wodoru (w reakcji kwasu chlorowodorowego z metalem) opisuje sposób identyfikowania gazów: wodoru, tlenu, tlenku węgla(iv) wymienia źródła, rodzaje i skutki zanieczyszczeń powietrza definiuje pojęcia reakcje egzoi endoenergetyczne omawia poglądy na temat budowy materii pierwiastków zapisuje wzory związków na podstawie podanej wartościowości lub nazwy pierwiastków podaje nazwę związku chemicznego na podstawie wzoru określa wartościowość pierwiastków w związku chemicznym zapisuje wzory cząsteczek korzystając z modeli rysuje model cząsteczki wyjaśnia znaczenie współczynnika stechiometrycznego i indeksu stechiometrycznego wyjaśnia pojęcie równania reakcji chemicznej - odczytuje równania reakcji - zapisuje równania reakcji dobiera współczynniki w równaniach reakcji opisuje budowę cząsteczki wody wyjaśnia, co to jest cząsteczka polarna wymienia właściwości wody zmieniające się pod wpływem zanieczyszczeń proponuje sposoby racjonalnego gospodarowania wodą tłumaczy, na czym polega proces mieszania, rozpuszczania określa, dla jakich substancji woda jest dobrym rozpuszczalnikiem charakteryzuje substancje ze względu na ich rozpuszczalność w wodzie planuje doświadczenia wykazujące wpływ różnych czynników na szybkość rozpuszczania substancji stałych w wodzie porównuje rozpuszczalność różnych substancji w tej samej temperaturze oblicza ilość substancji, którą można rozpuścić w określonej ilości wody w podanej temperaturze podaje przykłady substancji, które rozpuszczają się w wodzie, tworząc roztwory właściwe podaje przykłady substancji, które nie rozpuszczają się w wodzie i tworzą koloidy lub zawiesiny wskazuje różnice między roztworem właściwym a zawiesiną opisuje różnice między roztworem rozcieńczonym, stężonym, nasyconym i nienasyconym przeprowadza krystalizację przekształca wzór na stężenie procentowe roztworu tak, aby obliczyć masę substancji rozpuszczonej lub masę roztworu oblicza masę substancji rozpuszczonej lub masę roztworu, znając stężenie procentowe roztworu wyjaśnia, jak sporządzić roztwór o określonym stężeniu procentowym (np. 100

5 wyjaśnia zjawisko dyfuzji podaje założenia teorii atomistyczno- -cząsteczkowej budowy materii oblicza masy cząsteczkowe definiuje pojęcie pierwiastek chemiczny wymienia rodzaje izotopów wyjaśnia różnice w budowie atomów izotopów wodoru wymienia dziedziny życia, w których stosuje się izotopy korzysta z układu okresowego pierwiastków wykorzystuje informacje odczytane z układu okresowego pierwiastków podaje maksymalną liczbę elektronów na poszczególnych powłokach (K, L, M) zapisuje konfiguracje elektronowe rysuje proste przykłady modeli atomów pierwiastków zapisuje wzory sumaryczne i strukturalne wymaganych cząsteczek odczytuje ze wzoru chemicznego, z jakich pierwiastków i ilu atomów składa się cząsteczka lub kilka cząsteczek opisuje rolę elektronów walencyjnych w łączeniu się atomów g 20-procentowego roztworu soli kuchennej) Dopuszczający zalicza chemię do nauk przyrodniczych stosuje zasady bezpieczeństwa obowiązujące w pracowni chemicznej nazywa wybrane elementy szkła i sprzętu laboratoryjnego oraz określa ich przeznaczenie opisuje właściwości substancji, będących głównymi składnikami produktów, stosowanych na co dzień przeprowadza proste obliczenia z wykorzystaniem pojęć: masa, gęstość, objętość odróżnia właściwości fizyczne od dzieli substancje chemiczne na proste i złożone, na pierwiastki i związki chemiczne definiuje pojęcie mieszanina substancji opisuje cechy mieszanin jednorodnych i niejednorodnych podaje przykłady mieszanin opisuje proste metody rozdzielania mieszanin na składniki definiuje pojęcia zjawisko fizyczne i reakcja chemiczna podaje przykłady zjawisk fizycznych i reakcji zachodzących w otoczeniu człowieka definiuje pojęcia pierwiastek chemiczny i związek chemiczny podaje przykłady związków klasyfikuje pierwiastki chemiczne na metale i niemetale podaje przykłady pierwiastków (metali i niemetali) odróżnia metale i niemetale na podstawie wymienia typy wiązań podaje definicje wiązania kowalencyjnego (atomowego), wiązania kowalencyjnego spolaryzowanego, wiązania jonowego definiuje pojęcia jon, kation, anion posługuje się symbolami pierwiastków odróżnia wzór sumaryczny od wzoru strukturalnego zapisuje wzory sumaryczne i strukturalne cząsteczek definiuje pojęcie wartościowość podaje wartościowość pierwiastków w stanie wolnym odczytuje z układu okresowego maksymalną wartościowość pierwiastków grup 1., 2. i wyznacza wartościowość pierwiastków na podstawie wzorów sumarycznych zapisuje wzory sumaryczny i strukturalnycząsteczki związku dwupierwiastkowego - na podstawie wartościowości pierwiastków określa na podstawie wzoru liczbę pierwiastków w związku chemicznym interpretuje zapisy (odczytuje ilościowo i jakościowo proste zapisy), np. H 2, 2 H, 2 H 2 itp. ustala na podstawie wzoru sumarycznego nazwę dla prostych dwupierwiastkowych związków ustala na podstawie nazwy wzór

6 ich właściwości opisuje, na czym polega rdzewienie (korozja) posługuje się symbolami chemicznymi pierwiastków (H, O, N, Cl, S, C, P, Si, Na, K, Ca, Mg, Fe, Zn, Cu, Al, Pb, Sn, Ag, Hg) opisuje skład i właściwości powietrza określa, co to są stałe i zmienne składniki powietrza opisuje właściwości fizyczne, chemiczne tlenu, tlenku węgla(iv), wodoru, azotu podaje, że woda jest związkiem chemicznym wodoru i tlenu tłumaczy, na czym polega zmiana stanów skupienia na przykładzie wody omawia obieg wody w przyrodzie określa znaczenie powietrza, wody, tlenu określa, jak zachowują się substancje higroskopijne -opisuje, na czym polega reakcja syntezy, analizy, wymiany omawia, na czym polega utlenianie, spalanie definiuje pojęcia substrat i produkt reakcji chemicznej wskazuje substraty i produkty reakcji chemicznej określa typy reakcji określa, co to są tlenki i jaki jest ich podział wymienia niektóre efekty towarzyszące reakcjom chemicznym wymienia podstawowe źródła, rodzaje i skutki zanieczyszczeń powietrza definiuje pojęcie materia opisuje ziarnistą budowę materii opisuje, czym różni się atom od cząsteczki definiuje pojęcia jednostka masy atomowej, masa atomowa, masa cząsteczkowa oblicza masę cząsteczkową prostych związków opisuje i charakteryzuje skład atomu pierwiastka chemicznego (jądro: protony i neutrony, elektrony) definiuje pojęcie elektrony walencyjne wyjaśnia, co to jest liczba atomowa, liczba masowa ustala liczbę protonów, elektronów, neutronów w atomie danego pierwiastka chemicznego, gdy znane są liczby atomowa i masowa definiuje pojęcie izotop dokonuje podziału izotopów wymienia dziedziny życia, w których stosuje się izotopy opisuje układ okresowy pierwiastków podaje prawo okresowości podaje, kto jest twórcą układu okresowego pierwiastków odczytuje z układu okresowego podstawowe informacje o pierwiastkach sumaryczny dla prostych dwupierwiastkowych związków rozróżnia podstawowe rodzaje reakcji podaje treść prawa zachowania masy podaje treść prawa stałości składu związku chemicznego przeprowadza proste obliczenia z wykorzystaniem prawa zachowania masy i prawa stałości składu związku chemicznego definiuje pojęcia równanie reakcji chemicznej, współczynnik stechiometryczny dobiera współczynniki w prostych przykładach równań reakcji zapisuje proste przykłady równań reakcji odczytuje proste równania reakcji charakteryzuje rodzaje wód występujących w przyrodzie podaje, na czym polega obieg wody w przyrodzie wymienia stany skupienia wody nazywa przemiany stanów skupienia wody opisuje właściwości wody zapisuje wzory sumaryczny i strukturalny cząsteczki wody definiuje pojęcie dipol identyfikuje cząsteczkę wody jako dipol wyjaśnia podział substancji na dobrze i słabo rozpuszczalne oraz praktycznie nierozpuszczalne w wodzie - podaje przykłady substancji, które rozpuszczają się i nie rozpuszczają się w wodzie wyjaśnia pojęcia rozpuszczalnik i substancja rozpuszczana definiuje pojęcie rozpuszczalność wymienia czynniki, które wpływają na rozpuszczalność określa, co to jest wykres rozpuszczalności odczytuje z wykresu rozpuszcza-lności rozpuszczalność danej substancji w podanej temperaturze wymienia czynniki wpływające na szybkość rozpuszczania się substancji stałej w wodzie definiuje pojęcia roztwór właściwy, koloid i zawiesina definiuje pojęcia roztwór nasycony i roztwór nienasycony oraz roztwór stężony i roztwór rozcieńczony definiuje pojęcie krystalizacja podaje sposoby otrzymywania roztworu nienasyconego z nasyconego i odwrotnie definiuje stężenie procentowe roztworu podaje wzór opisujący stężenie procentowe prowadzi obliczenia z wykorzystaniem pojęć: stężenie procentowe, masa

7 substancji, masa rozpuszczalnika, masa roztworu (proste)

8 Klasa II Ocena Celujący ocenę bardzo dobrą) Ocena śródroczna - wyjaśnić szczegółowo dlaczego cząsteczka wody ma budowę polarną - zaplanować doświadczenie ilustrujące procesy zachodzące podczas oczyszczania wód naturalnych; - obliczyć stężenie procentowe mieszaniny roztworów; - obliczać stężenie procentowe hydratów; - zaprojektować doświadczenia pozwalające na ustalenie składu pierwiastkowego wody; - obliczyć stosunek masowy i objętościowy, w jakim powinny reagować substancje, tworząc dany związek chemiczny; - zaproponować sposoby przeciwdziałania zanieczyszczeniom atmosfery; - opisać proces fotosyntezy i omówić jego rolę w naszym życiu; - zaproponować metodę otrzymywania wodoru i tlenu w warunkach laboratoryjnych oraz zapisać odpowiednie równania reakcji; Ocena roczna (z uwzględnieniem wymagań na ocenę śródroczną) - zaproponować sposób neutralizacji kwaśnych roztworów przed ich likwidacją; - wyjaśnić dlaczego wodne roztwory kwasów i zasad przewodzą prąd elektryczny; - wyjaśnić zależność pomiędzy liczbą jonów H + i OH - w roztworze a jego odczynem i ph; - wyjaśnić pojęcia kwasy trwałe i nietrwałe oraz dokonać podziału kwasów na trwałe i nietrwałe; - zapisać i uzgodnić dowolne równanie reakcji w formie cząsteczkowej, jonowej i jonowej skróconej otrzymywania soli, w tym także soli H 2SO 4; - zaprojektować doświadczenia pozwalające identyfikować niektóre sole, np.: NaCl, Na 2CO 3, CaCl 2; - zaproponować sposoby pozwalające na zmianę jakości szkła (barwa, wytrzymałość mechaniczna i termiczna); - określić wpływ kwaśnych opadów na stan budynków wykonanych z wapieni i zapisać odpowiednie równania reakcji; Bardzo dobry ocenę dobrą) - wyjaśnić dlaczego lód jest lżejszy od wody i dlaczego butelki z wodą pozostawione na mrozie pękają; - wyjaśnić czym różni się mgła od pary wodnej; - obliczyć stężenie procentowe roztworu po odparowaniu określonej ilości rozpuszczalnika oraz po dodaniu do roztworu określonej ilości rozpuszczalnika lub substancji rozpuszczanej; - podać zależność pomiędzy rozpuszczalnością a stężeniem procentowym roztworu i stosować tę zależność do rozwiązywania zadań rachunkowych; - zaproponować sposoby zapobiegania zanieczyszczeniom wód naturalnych; - zaprojektować zestaw potrzebny do otrzymania tlenu, wodoru, dwutlenku węgla; - opowiedzieć o przyczynach i skutkach dziury ozonowej oraz efektu cieplarnianego - uzasadnić słuszność prawa zachowania masy - zapisać równania reakcji ilustrujące powstanie kwaśnych deszczy; - rozwiązać chemografy typu: S SO 2 H 2SO 3, Ca CaO Ca(OH) 2, - zapisać równania reakcji otrzymywania kwasu fosforowego(v); - wyjaśnić dlaczego nie można otrzymać stężonego roztworu kwasu węglowego; - wyjaśnić jakie jony odpowiedzialne są za zmianę zabarwienia wskaźników w roztworach kwasów i zasad; - zaproponować eksperyment pozwalający zmienić odczyn roztworu; - podać wzór ogólny soli i stosować go pisząc wzór chemiczny dowolnej soli; - zapisać równanie reakcji dysocjacji dowolnej soli oraz podać nazwy jonów; - na podstawie tablicy rozpuszczalności planować otrzymywanie osadów soli trudno rozpuszczalnych, pochodzących od kwasów poznanych na lekcjach; - określić zastosowanie reakcji strąceniowych; - wytłumaczyć na czym polega proces otrzymywania wapna palonego, wapna gaszonego, twardnienia zaprawy wapiennej;

9 Dobry ocenę dostateczną) Dostateczny ocenę dopuszczającą) na podstawie założeń teorii atomistycznocząsteczkowej; - obliczyć masę dowolnego składnika w określonej masie związku o podanym wzorze; - wyjaśnić różnicę między pojęciami utlenianie i spalanie; - wyjaśnić zmiany stanu skupienia wody na podstawie teorii ziarnistej budowy materii; - określić związek pomiędzy polarną budową wody a jej właściwościami rozpuszczania różnych substancji; - przedstawić mechanizm rozpuszczania różnych substancji w wodzie na podstawie modelu lub rysunku; - odróżnić na podstawie doświadczenia roztwór nasycony od nienasyconego; - obliczyć stężenie procentowe roztworu mając dane np.: masę substancji, objętość rozpuszczalnika i jego gęstość; - obliczyć masę substancji jaka wykrystalizuje z roztworu nasyconego po obniżeniu temperatury, oraz masę substancji, jaka może rozpuścić się dodatkowo w roztworze nasyconym po podwyższeniu temperatury; - zapisywać i uzgadniać proste równania reakcji np. syntezy i analizy tlenków; - odczytać zapisane równania reakcji i wyjaśnić znaczenie współczynników stechiometrycznych w równaniu reakcji; - zaproponować metodę wykrywania obecności dwutlenku węgla; - opisać sposób rozdzielania składników powietrza; - wyjaśnić przyczyny i skutki nadmiernej ilości dwutlenku węgla w powietrzu; - wyjaśnić na czym polega różnica pomiędzy spalaniem a utlenianiem; - wskazać źródła zanieczyszczeń atmosfery oraz ich wpływ na zdrowie i życie organizmów; - - wymienić warunki powodujące zmianę stanu skupienia wody; - nazwać procesy, podczas których następują zmiany stanów skupienia wody; - określić w jakiej temperaturze woda ma największą gęstość; - wyjaśnić istotę wiązania kowalencyjnego spolaryzowanego oraz pojęcia polarność i dipol; - wymienić podstawowe składniki, które używane są do produkcji szkła; - podać sposób otrzymywania kwasów i zapisać odpowiednie równania reakcji; - napisać wzory strukturalne poznanych kwasów; - opisać proces dysocjacji poznanych kwasów i zasad odpowiednimi równaniami reakcji i odczytać je; - ze zbiorów kationów wodorowych i metali oraz anionów wodorotlenowych i reszt kwasowych (modeli, rysunków lub zapisów słownych) zapisać wzory cząsteczek kwasów lub zasad; - wyjaśnić, które tlenki są odpowiedzialne za powstawanie kwaśnych opadów ; - wyjaśnić kiedy roztwór ma odczyn obojętny, a kiedy zasadowy i kwasowy; - podać dwa sposoby otrzymywania zasady sodowej, potasowej, wapniowej i zapisać je odpowiednimi równaniami reakcji; - opisać znaczenie różnych soli w gospodarce człowieka; - zapisać wzory soli na podstawie podanej zawartości jonów np.: na etykietach umieszczonych na butelkach wody mineralnej; - zapisać równania reakcji zobojętniania w postaci cząsteczkowej i jonowej wszystkich poznanych kwasów; - zapisać równania reakcji metali nieszlachetnych z poznanymi kwasami; - podać przykłady reakcji: metal + niemetal, tlenek metalu + tlenek niemetalu; tlenek niemetalu + zasada, sól + sól i zapisać odpowiednie równania reakcji; - wskazać czy po zmieszaniu roztworów podanych substratów zachodzi reakcja chemiczna wytrącania osadu; - wyjaśnić co to jest szkło i opisać rodzaje szkła; - podzielić kwasy na beztlenowe i tlenowe oraz podać ich przykłady; - podać wzory, nazwy i zastosowanie kwasów: fosforowego(v), siarkowego(iv), siarkowodorowego; - wyjaśnić pojęcie kwaśne deszcze i określić jaki wpływ mają na środowisko; - podać przykłady kilku wskaźników i ich zabarwienia w kwasach i zasadach; - wykryć kwas lub zasadę za pomocą

10 Dopuszczający - zaplanować doświadczenia ukazujące wpływ różnych czynników na szybkość rozpuszczania substancji w wodzie; - zinterpretować informację iż roztwór jest x-procentowy; - sporządzić wykres zależności rozpuszczalności od temperatury; - odczytać z krzywych rozpuszczalności rozpuszczalność soli w podanych temperaturach; - zaproponować doświadczenia ilustrujące różną rozpuszczalność substancji w wodzie; - wymienić źródła zanieczyszczeń wód naturalnych; - wyjaśnić zastosowanie procesów sedymentacji, dekantacji, filtracji i destylacji w procesach: rozdzielania substancji, oczyszczania ścieków, uzdatniania wody; - wymienić podstawowe metody oczyszczania ścieków; - obliczyć masę substancji rozpuszczanej i masę rozpuszczalnika w danej ilości roztworu; - wymienić substancje chemiczne, z których można otrzymać tlen i wodór; - uzgodnić proste równanie reakcji; - na podstawie równania reakcji rozpoznawać reakcje: syntezy, analizy i wymiany; - wyjaśnić dlaczego praca z wodorem wymaga szczególnych środków ostrożności; - wykorzystać prawo zachowania masy do obliczenia masy jednego z reagentów, znając masy innych; - obliczyć stosunek mas składników związku o podanym wzorze - opisać obieg wody i jej rolę w przyrodzie; - wymienić stany skupienia w jakich występuje woda w przyrodzie; - narysować model cząsteczki wody; - wyjaśnić pojęcia: woda wodociągowa, mineralna, destylowana, utleniona; - wymienić czynniki przyspieszające rozpuszczanie substancji w wodzie; - podać przykłady substancji dobrze i słabo rozpuszczalnych w wodzie; - wyjaśnić pojęcia: substancja rozpuszczona, rozpuszczalnik, roztwór (nasycony, nienasycony, stężony, rozcieńczony), zawiesina, rozpuszczanie, rozpuszczalność; - zdefiniować pojęcie stężenia procentowego i podać wzór na stężenie procentowe roztworu; wskaźnika; - uzasadnić sposób rozcieńczania stężonego kwasu siarkowego(vi) - podać nazwy anionów wszystkich poznanych na lekcjach kwasów; - wskazać resztę kwasową i podać jej wartościowość; - zdefiniować pojęcie ph i podać zastosowanie skali ph; - wymienić tlenki metali, z których można otrzymać wodorotlenki; - określić z jakich jonów zbudowane są zasady; - wymienić przykłady zastosowania zasad: potasowej, wapniowej, sodowej; - podać nazwy soli kwasów HCl, H 2SO 4, HNO 3, H 2CO 3, na podstawie wzorów i odwrotnie zapisać wzory soli na podstawie nazw; - podać nazwy jonów powstałych w wyniku dysocjacji soli kwasów wymienionych wyżej; - zapisać równania reakcji zobojętniania kwasów HCl, H 2SO 4, HNO 3 zasadami: NaOH, KOH, Ca(OH) 2; - rozpoznać sole jako produkty różnych reakcji; - opisać sposoby otrzymywania soli kwasów HCl, H 2SO 4, HNO 3, ilustrując je równaniami reakcji typu: metal + kwas, tlenek metalu + kwas, kwas + zasada; - wyjaśnić dlaczego gipsu używa się unieruchomienia złamanych kości; - wymienić kilka kwasów znanych z życia codziennego; - zdefiniować pojęcia: kwas, wodorotlenek, zasada, wskaźnik, jon, kation, anion, elektrolit, nieelektrolit; - wymienić pierwiastki wchodzące w skład poznanych kwasów; - podać nazwy i zapisać wzory sumaryczne kwasów: siarkowego(vi), węglowego, azotowego(v), solnego; - opisać właściwości stężonych kwasów: siarkowego(vi), azotowego(v), solnego oraz sposób bezpiecznej pracy z nimi; - wymienić tlenki kwasowe oraz podać ich wzory; - zapisać wzory oraz podać nazwy zasady sodowej i potasowej; - wymienić najważniejsze właściwości zasad oraz opisać bezpieczny sposób pracy z roztworami

11 - obliczyć stężenie procentowe mając daną masę roztworu i masę substancji; - wyjaśnić na czym polega sedymentacja, dekantacja, filtracja; - określić czym są tzw. krzywe rozpuszczalności; - opisać metody usuwania z wody niektórych zanieczyszczeń; - wyjaśnić czym pod względem chemicznym jest powietrze; - podać skład powietrza i określić jego właściwości fizyczne; - opisać właściwości fizyczne: azot, tlenu, wodoru, dwutlenku węgla; - opisać zanieczyszczenia jakie mogą występować w atmosferze; - podać przykłady tlenków stanowiących zanieczyszczenia atmosfery; - zdefiniować tlenki oraz wymienić pierwiastki tworzące dany tlenek; - wyjaśnić pojęcie korozji oraz opisać jej skutki; - wyjaśnić co to jest równanie reakcji, substrat, produkt, analiza, synteza wymiana; - sformułować prawo zachowania masy i prawo stałości składu związku chemicznego; o dużym stężeniu; - podać wzory i nazwy wodorotlenków poznanych na lekcjach; - wymienić rodzaje odczynów roztworów i podać jak i za pomocą czego można je rozróżnić; - wymienić przykłady soli znanych z życia codziennego; - opisać właściwości fizyczne i zastosowanie soli kamiennej; - podać wzór i nazwę systematyczną soli kamiennej; - podać nazwy kilku soli poznanych na lekcjach i odwrotnie- zapisać wzory kilku soli na podstawie ich nazw; - zdefiniować pojęcie wiązania jonowego; - zdefiniować reakcję zobojętniania i rozpoznać równanie reakcji zobojętniania w zbiorze różnych równań reakcji; - określić pojęcia sole łatwo i trudno rozpuszczalne; - na podstawie tablicy rozpuszczalności wyszukać sole łatwo i trudno rozpuszczalne w wodzie; - wyjaśnić jaki związek jest głównym składnikiem skał wapiennych; - opisać zastosowanie szkła i gipsu;

12 Ocena Celujący ocenę bardzo dobrą) Klasa III Ocena śródroczna - analizować przyczyny poszukiwania i stosowania innych źródeł energii; - wyjaśnić sposób wykrywania alkoholu etylowego; - podać nazwy produktów reakcji przyłączenia bromu do alkenu lub alkinu o podanym wzorze; - zaprojektować doświadczenia mające na celu zbadanie właściwości fizycznych i alkoholi; - zaproponować określone działania w celu wyeliminowania CO i Pb w produktach spalania benzyny; - analizować zalety i wady alternatywnych źródeł energii; Ocena roczna (z uwzględnieniem wymagań na ocenę śródroczną) - na podstawie właściwości kwasów wskazać najsłabsze wiązanie w grupie karboksylowej; - wyjaśnić proces fermentacji octowej na przykładzie kwaśnienia wina; - przewidzieć wpływ detergentów na środowisko naturalne; - podać praktyczne metody usuwania twardości wody; - wyjaśnić mechanizm prania i mycia; - analizując reakcję rozkładu nitrogliceryny, wyjaśnić, na czym polegają jej wybuchowe właściwości; - zaproponować eksperyment pozwalający na odróżnienie olejów jadalnych od olejów mineralnych; - opisać procesy hydrolizy skrobi z życia codziennego; - porównać i wyjaśnić przebieg reakcji zobojętniania i estryfikacji; Bardzo dobry ocenę dobrą) - wytłumaczyć na podstawie budowy krystalicznej dlaczego diament jest twardy, a grafit można strugać zwykłym nożem; - zaproponować sposób otrzymywania węgla drzewnego; - ocenić degradację środowiska spowodowaną eksploatacją i wykorzystaniem surowców energetycznych; - wykazać, że ropa naftowa jest mieszaniną substancji a nie związkiem chemicznym; - napisać, uzgodnić i odczytać równania reakcji spalania poznanych alkanów, alkenów, alkinów i alkoholi; - zapisać równanie reakcji addycji wodoru i bromu do węglowodorów nienasyconych zawierających więcej niż dwa atomy węgla w cząsteczce; - zaproponować sposób otrzymywania węglowodoru nasyconego z nienasyconego, np.: etanu z etenu; - ustalić wzór węglowodoru na podstawie liczby cząsteczek produktów reakcji; - obliczyć w jakim stosunku masowym reagują węglowodory z tlenem w reakcji spalania; - obliczyć w jakim stosunku masowym reagują etylen i acetylen z tlenem w reakcji spalania oraz z wodorem lub bromem w reakcji przyłączania; - odróżnić alkohole monohydroksylowe - zapisać równania reakcji otrzymywania soli kwasów organicznych trzema metodami; - zapisać równanie reakcji estryfikacji i nazwać produkty; - zaproponować sposób odróżnienia kwasów nasyconych od nienasyconych; - wytłumaczyć zachowanie mydeł w wodzie twardej; - wyjaśnić na czym polega proces fermentacji octowej; - zaproponować sposób identyfikacji tłuszczów nienasyconych; - napisać równanie reakcji otrzymywania tłuszczu; - wykazać własności redukujące cukrów prostych; - wyjaśnić, że sacharoza nie jest cukrem prostym; - wyjaśnić, że skrobia jest wielocukrem; - zaproponować sposób odróżnienia cukru prostego od złożonego; - proponuje w jaki sposób z kwasu oleinowego można otrzymać kwas stearynowy; - wyjaśnić na czym polegał wynalazek Nobla; - porównać właściwości fizyczne i chemiczne poznanych cukrów, białek i tłuszczów; - wykryć białka w badanej próbce;

13 od polihydroksylowych za pomocą reakcji z wodorotlenkiem miedzi (II); Dobry ocenę dostateczną) Dostateczny ocenę dopuszczającą) - porównać różnice w budowie wewnętrznej diamentu i grafitu oraz ich właściwości; - wykryć doświadczalnie obecność węgla w związkach organicznych; - określić właściwości surowców otrzymanych z przerobu węgla i ropy oraz ich zastosowanie; - opisać produkty spalania różnych odmian węgla; - napisać, uzgodnić i odczytać równania reakcji niecałkowitego spalania metanu, etenu i etynu; - ustalić wzór alkanu, alkenu lub alkinu znając liczbę atomów wodoru w cząsteczce i wzór ogólny; - napisać wzory strukturalne i półstrukturalne poznanych alkanów, alkenów i alkinów; - zapisać równanie reakcji polimeryzacji etenu i depolimeryzacji etylenu; - zapisać równanie reakcji otrzymywania acetylenu z karbidu; - wyjaśnić dlaczego etylen i acetylen odbarwiają wodę bromową; - obliczyć procentową zawartość węgla w węglowodorze; - opisać kilka źródeł energii niekonwencjonalnej; - podać wzór ogólny alkoholi, pochodnych alkanów; - podać wzory i nazwy systematyczne glikolu etylenowego i glicerolu; - opisać występowanie pierwiastka węgla w przyrodzie; - rozróżnić organiczne i nieorganiczne związki węgla; - wyjaśnić w jaki sposób powstały złoża surowców energetycznych; - wymienić surowce otrzymywane z przerobu węgla kamiennego; - określić właściwości ropy naftowej; - wyjaśnić na czym polega proces destylacji frakcyjnej ropy naftowej; - wyjaśnić na czym polega spalanie: całkowite, niecałkowite i półspalanie; - określić, co to jest sadza; - podać wzory ogólne węglowodorów nasyconych i nienasyconych; - wymienić nazwy i napisać wzory sumaryczne, strukturalne i półstrukturalne pierwszych - porównać budowę kwasu mrówkowego i octowego; - znając nazwę estru określić z jakich alkoholi i kwasów powstał; - podać nazwę estru znając jego wzór; - zapisać równania reakcji dysocjacji kwasów i odczytać je; - podać wzory i nazwy wyższych kwasów tłuszczowych; - wyjaśnić co to są mydła i jak powstają; - napisać równania reakcji spalania dowolnego kwasu ; - zaproponować doświadczalną metodę wykrywania węgla i wody w produktach żywnościowych; - wyjaśnić pojęcie hydrolizy na przykładzie jełczenia tłuszczu; - omówić proces zmydlania tłuszczów; - napisać równania reakcji spalania cukrów; - wyjaśnić pojęcia: cukier buraczany, trzcinowy mlekowy, gronowy; - wytłumaczyć na czym polega spalanie glukozy w organizmie; - zapisać równanie reakcji hydrolizy sacharozy; - opisać, co dzieje się z cukrami, tłuszczami i białkami w przewodzie pokarmowym; - zapisać wzory strukturalne i sumaryczne kwasu mrówkowego i octowego; - podać wzór ogólny kwasów karboksylowych, pochodnych alkanów; - ułożyć równanie dysocjacji kwasu mrówkowego i octowego; - zapisać równania reakcji zobojętniania kwasu mrówkowego i octowego - odróżnić kwas stearynowy od oleinowego; - wymienić rodzaje mydeł; - zapisać wzory mydeł: sodowego i potasowego; - określić co to są detergenty; - wyjaśnić zastosowanie estrów; - zapisać równanie reakcji otrzymywania octanu etylu; - spośród podanych związków wybrać te, które są alkoholami jedno- i wielowodorotlenowymi, kwasami solami

14 Dopuszczający 10 węglowodorów nienasyconych z danego szeregu; - wskazać węglowodory nasycone i nienasycone wśród podanych nazw lub wzorów sumarycznych węglowodorów; - zapisać równanie reakcji całkowitego spalania metanu, etenu i etynu; - zapisać równanie reakcji przyłączania wodoru i bromu do etenu i etynu; - przyporządkować wzory alkoholi wzorom węglowodorów, których są pochodnymi; - napisać wzory strukturalne i sumaryczne oraz nazwać alkohole o czterech atomach węgla w cząsteczce ; - zapisać wzór sumaryczny, półstrukturalny i strukturalny glicerolu; - zapisać równanie reakcji całkowitego spalania metanolu, etanolu i glicerolu; - określić położenie węgla w układzie okresowym; - rozróżnić węgiel pierwiastek i węgiel surowiec energetyczny; - wymienić rodzaje węgli kopalnych i inne surowce energetyczne oraz ich podstawowe właściwości; - wyjaśnić czym jest alotropia - wymienić odmiany alotropowe węgla; - podać przykłady zastosowania diamentu i grafitu - określić pojęcie destylacji; - wymienić produkty otrzymane w procesie destylacji ropy naftowej i podać ich zastosowanie; - określić sposób gaszenia substancji łatwopalnych - wyjaśnić, co to są węglowodory - wskazać metan jako główny składnik gazu ziemnego; - zdefiniować pojęcie szeregu homologicznego; - wymienić nazwy węglowodorów nasyconych zawierających do 10 atomów węgla w cząsteczce - wyjaśnić na czym polega różnica w budowie węglowodorów nasyconych i nienasyconych; - napisać wzór sumaryczny i strukturalny metanu; - napisać wzory sumaryczne, strukturalne i półstrukturalne etenu i acetylenu; - wymienić właściwości i zastosowanie metanu; etylenu i acetylenu; - wskazać niebezpieczeństwo podczas działania wody na karbid; - określić, co to są alkohole; - wskazać grupę funkcyjną alkoholi; lub estrami; - określić sposób wykorzystywania poszczególnych składników żywności w organizmie; - podać skład pierwiastkowy tłuszczów i białek; - powiązać właściwości fizyczne tłuszczów z ich budową; - wyjaśnić na czym polega proces denaturacji i koagulacji białek; - omówić sposób wykrywania skrobi; - wymienić znaczenie celulozy; - napisać wzory sumaryczne glukozy, sacharozy, skrobi; - zapisać równanie reakcji całkowitego spalania glukozy; - odróżnić roztwór właściwy od koloidalnego; - podać przykłady kilku kwasów organicznych występujących w przyrodzie; - wskazać grupę funkcyjną kwasów karboksylowych; - opisać charakterystyczne właściwości kwasów: mrówkowego i octowego oraz podać przykłady ich zastosowania; - podać wzory kwasów: mrówkowego i octowego; - wymienić metodę otrzymywania kwasu octowego (fermentację octową); - wyjaśnić pojęcie kwasów tłuszczowych; - określić właściwości fizyczne przedstawicieli kwasów tłuszczowych; - określić co to są mydła; - opisać na czym polegają właściwości myjące mydeł; - określić czym są estry; - podać miejsca występowania estrów w przyrodzie; - wymienić przykłady zastosowań estrów; - wyjaśnić, jaką reakcję nazywamy hydrolizą; - wskazać podstawowe grupy związków, z jakich składa się organizm; - określić podstawowe grupy związków wchodzących w skład pożywienia oraz wymienić produkty spożywcze, w których one występują; - określić funkcje spełniane w organizmie przez tłuszcze - dokonać podziału tłuszczów ze względu na pochodzenie i stan skupienia; - określić skład pierwiastkowy cukrów; - dokonać podziału cukrów ze względu na budowę; - wskazać glukozę jako główny produkt fotosyntezy; - omówić występowanie w przyrodzie i właściwości fizyczne glukozy, sacharozy,

15 - odróżnić wzory cząsteczek alkoholi od innych związków ; - wyjaśnić szkodliwy wpływ alkoholu na organizm człowieka; - podać właściwości fizyczne i zastosowanie etanolu i metanolu; skrobi i celulozy; - wskazać produkty żywnościowe będące źródłem białek; - podać miejsca występowania białek w przyrodzie; - wymienić pierwiastki wchodzące w skład białek; - wymienić czynniki powodujące denaturację białek