NOWY SYSTEM KLASYFIKACJI I OZNAKOWANIA SUBSTANCJI CHEMICZNYCH

Transkrypt

1 NOWY SYSTEM KLASYFIKACJI I OZNAKOWANIA SUBSTANCJI CHEMICZNYCH 20 stycznia 2009 roku weszło w życie nowe rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady WE w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r.). Rozporządzenie CLP (Classification-Labelling-Packaging) wprowadza w całej UE nowy system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów oparty na Globalnie Zharmonizowanym Systemie Klasyfikacji i Oznakowania Chemikaliów (tzw. system GHS - Globally Harmonized System of Classification and Labeling of Chemicals), uzgodnionym na forum ONZ w 2002 r., a wdrażanym obecnie przez blisko 70 krajów na świecie. Wprowadzenie nowej legislacji ma na celu ogólnoświatowe ujednolicenie standardów używanych w różnych krajach przy klasyfikacji i oznakowaniu substancji chemicznych oraz umożliwienie szybkiej wymiany informacji o stwarzanych przez nie zagrożeniach. Rozporządzenie CLP zmienia sukcesywnie obowiązujący wcześniej system klasyfikacji i oznakowywania substancji chemicznych i ich mieszanin, oparty o dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE, a na gruncie polskim o ustawę o substancjach i preparatach chemicznych z dnia r. z późniejszymi zmianami (tekst jednolity w Dz. U. Nr 152 poz z dnia r.) i opierającymi się na niej rozporządzeniami. Najważniejsze zmiany wynikające z wdrożenia CLP dotyczące użytkowników końcowych produktów chemicznych to: - całkowita zmiana systemu obowiązujących piktogramów (załącznik 1B); - zastąpienie tzw. zwrotów R - zwrotami H i EUH (rozszerzona lista zwrotów określających rodzaj zagrożenia o zmienionym brzmieniu - załącznik 2B); - zastąpienie tzw. zwrotów S - zwrotami P (rozszerzona lista zwrotów wskazujących na niezbędne środki ostrożności o zmienionym brzmieniu - załącznik 2B); - zmiana zawartości merytorycznej niektórych punktów kart charakterystyk substancji chemicznych; - zmiana i wprowadzenie nowych kategorii określających działanie toksyczne, żrące, rakotwórcze, mutagenne itp. Przykładowo: w miejsce dotychczasowych trzech klas rakotwórczości, mutagenności i wpływu na rozrodczość (kategorii 1, 2 oraz 3 wprowadzono podział na dwie kategorie: KATEGORIA 1 (odpowiednik wcześniejszych kategorii 1 i 2) - Istnieją dowody, że substancja wykazuje działanie rakotwórcze/mutagenne/szkodliwe na rozrodczość. Wyodrębniono tu dwie podkategorie: 1A wykazano związek określonego wpływu w oparciu o badania u ludzi oraz 1B można przypuszczać, że istnieje określony wpływ na zdrowie u ludzi w oparciu np. o badania na zwierzętach. KATEGORIA 2 (odpowiednik wcześniejszej kategorii 3) - istnieją przesłanki, że substancja może wykazywać działanie rakotwórcze/mutagenne/szkodliwe na rozrodczość, brak jednak przekonujących dowodów na takie działanie u ludzi. Wprowadzono też między innymi podział substancji na cztery kategorie toksyczności ostrej 1 (w miejsce dotychczasowych trzech), podwyższając jednocześnie wartość LD 50 (ang. Lethal dose, łac. dosis letalis dawka substancji potrzebna do uśmiercenia 50% badanej populacji osobników, wyrażana w miligramach na kilogram masy ciała). Przykładowo, wcześniej granicą rozdzielającą substancje szkodliwe od toksycznych, w przypadku toksyczności ostrej wywołanej spożyciem substancji jest LD 50 wynoszące 300 mg/kg, czyli dla ok. 18 gramów dla człowieka o masie 60 kg. Zmiany w oznakowaniu substancji i ich podział na poszczególne kategorii toksyczności ostrej przy zatruciu drogą 1 Toksyczność ostra - to niekorzystne skutki występujące po podaniu drogą pokarmową lub po naniesieniu na skórę jednej dawki substancji (lub też kilku dawek w przeciągu 24 godzin), albo po narażeniu inhalacyjnym trwającym 4 godziny. 1

2 pokarmową przedstawiono na poniższym diagramie. Analogiczne zmiany zostały dokonane przy klasyfikacji toksyczności substancji w wyniku narażenia drogą oddechową i dermalną. Kategoryzacja substancji chemicznych ze względu na inne zagrożenia dla zdrowia (np. działanie żrące, drażniące, alergizujące), zagrożenia fizykochemiczne (np. palność, wybuchowość), zagrożenia dla środowiska itp. jest bardzo złożona (szczegóły zawiera oryginalne rozporządzenie 1272/2008/WE: ). Analizując nową klasyfikację substancji chemicznych, można wyciągnąć ogólny, racjonalny wniosek: należy zachować szczególną ostrożność przy pracy (lub, jeśli to możliwe, unikać kontaktu) ze związkami chemicznymi, które w którejkolwiek grupie zagrożeń zostały zaklasyfikowane do kategorii 1, a w przypadku toksyczności ostrej również kategorii 2. Założony harmonogram wprowadzania przepisów CLP w ramach systemu GHS zakładał w uproszczeniu, że: - do 1 grudnia 2010 r. substancje (czyli związki chemiczne) klasyfikowało się, oznakowywało i pakowało zgodnie z wcześniej obowiązującymi przepisami (dyrektywa 67/548/EWG); - od 1 grudnia 2010 r. do dnia 1 czerwca 2015 r. pakowanie i oznakowanie fabrycznie nowych, czystych związków (bez mieszanin, czyli według wcześniej obowiązującej terminologii preparatów) powinno odbywać się wyłącznie według przepisów rozporządzenia CLP; natomiast klasyfikacja opiera się o przepisy zarówno rozporządzenia CLP, jak i wcześniej obowiązującej dyrektywy 67/548/EWG (w karcie charakterystyki obowiązuje podwójna klasyfikacja substancji); w konsekwencji w okresie przejściowym w laboratoriach można używać substancje oznakowywane zarówno według starego, jak i nowego systemu; - od 1 czerwca 2015 zarówno do substancji, jak i mieszanin stosuje się wyłącznie przepisy CLP. Przygotował: J. Wilamowski 2

3 Załącznik 1B - Nowe piktogramy i hasła ostrzegawcze: zagrożenia fizykochemiczne: zagrożenia dla zdrowia: - związki wybuchowe lub samo reaktywne - wykazujące działanie żrące na skórę kat. 1A, 1B, 1C - ryzyko poważnego uszkodzenia oczu GHS01 GHS02 - łatwopalne (ciecze/gazy/aerozole/ciała stałe) - samonagrzewające się, samoreaktywne, - piroforyczne (stałe/ciekłe) - nadtlenki organiczne - substancje/mieszaniny które w kontakcie z wodą uwalniają palne gazy GHS05 GHS06 - toksyczność ostra kategorii 1, 2 lub 3 - utleniające (gazy/ciecze/ciała stałe) - toksyczność ostra kat. 4 (dawniej: substancja szkodliwa) - działanie drażniące na skórę lub oczy - działanie uczulające na skórę GHS03 GHS04 - gazy pod ciśnieniem (sprężone) GHS07 GHS08 - działanie rakotwórcze, mutagenne lub działanie na rozrodczość (tzw. CMR), - toksyczne działanie na narządy krytyczne przy narażeniu jednorazowym lub przewlekłym - działanie uczulające na układ oddechowy zagrożenia dla środowiska: GHS05 - powodujące korozje metali GHS09 - niebezpieczne dla środowiska, w szczególności stwarzające zagrożenie dla środowiska wodnego - stwarzające zagrożenie dla warstwy ozonowej Obok powyższych piktogramów na opakowaniu substancji i w karcie charakterystyki musi byd podane hasło ostrzegawcze, czyli słowo informujące czytającego o wypadkowym poziomie zagrożenia; stosowane są dwa hasła: - NIEBEZPIECZEŃSTWO (wyższy poziom zagrożenia) - UWAGA (niższy poziom zagrożenia) 3

4 Załącznik 2B: Zwroty H oraz P w języku polskim Zwroty H: H materiały wybuchowe niestabilne H materiał wybuchowy; zagrożenie wybuchem masowym H materiał wybuchowy; poważne zagrożenie rozrzutem H materiał wybuchowy; zagrożenie pożarem, wybuchem lub rozrzutem H zagrożenie pożarem lub rozrzutem H może wybuchać masowo w przypadku pożaru H skrajnie łatwopalny gaz H gaz łatwopalny H skrajnie łatwopalny aerozol H aerozol łatwopalny H skrajnie łatwopalna ciecz i pary H wysoce łatwopalna ciecz i pary H łatwopalna ciecz i pary H substancja stała łatwopalna H ogrzanie grozi wybuchem H ogrzanie może spowodować pożar lub wybuch H ogrzanie może spowodować pożar H zapala się samorzutnie w przypadku wystawienia na działanie powietrza H substancja samonagrzewająca się; może się zapalić H substancja samonagrzewająca się w dużych ilościach; może się zapalić H w kontakcie z wodą uwalnia łatwopalne gazy, które mogą ulec samozapaleniu H w kontakcie z wodą uwalnia łatwopalne gazy H może spowodować lub intensyfikować pożar; utleniacz H może spowodować pożar lub wybuch; silny utleniacz H może intensyfikować pożar; utleniacz H zawiera gaz pod ciśnieniem; ogrzanie grozi wybuchem H zawiera schłodzony gaz; może spowodować oparzenia kriogeniczne lub obrażenia H może powodować korozję metali H połknięcie grozi śmiercią H działa toksycznie po połknięciu H działa szkodliwie po połknięciu H połknięcie i dostanie się przez drogi oddechowe może grozić śmiercią H grozi śmiercią w kontakcie ze skórą H działa toksycznie w kontakcie ze skórą H działa szkodliwie w kontakcie ze skórą H powoduje poważne oparzenia skóry oraz uszkodzenia oczu H działa drażniąco na skórę H może powodować reakcję alergiczną skóry H powoduje poważne uszkodzenie oczu H działa drażniąco na oczy H wdychanie grozi śmiercią H działa toksycznie w następstwie wdychania H działa szkodliwie w następstwie wdychania H może powodować objawy alergii lub astmy lub trudności w oddychaniu, w następstwie wdychania H może powodować podrażnienie dróg oddechowych H może wywoływać uczucie senności lub zawroty głowy H może powodować wady genetyczne H podejrzewa się, że powoduje wady genetyczne H może powodować raka H podejrzewa się, że powoduje raka H może działać szkodliwie na płodność lub na dziecko w łonie matki H podejrzewa się, że działa szkodliwie na płodność lub na dziecko w łonie matki H może działać szkodliwie na dzieci karmione piersią H powoduje uszkodzenie narządów... H może powodować uszkodzenie narządów... H powoduje uszkodzenie narządów..., poprzez długotrwałe lub powtarzane narażenie H może powodować uszkodzenie narządów..., poprzez długotrwałe lub powtarzane narażenie 4

5 H działa bardzo toksycznie na organizmy wodne H działa bardzo toksycznie na organizmy wodne, powodując długotrwałe skutki H działa toksycznie na organizmy wodne, powodując długotrwałe skutki H działa szkodliwie na organizmy wodne, powodując długotrwałe skutki H może powodować długotrwałe szkodliwe skutki dla organizmów wodnych Dla krajów Unii Europejskiej ponadto: EUH produkt wybuchowy w stanie suchym EUH produkt wybuchowy z dostępem lub bez dostępu powietrza EUH reaguje gwałtownie z wodą EUH podczas stosowania mogą powstawać łatwopalne lub wybuchowe mieszaniny par z powietrzem EUH może tworzyć wybuchowe nadtlenki EUH zagrożenie wybuchem po ogrzaniu w zamkniętym pojemniku EUH w kontakcie z wodą uwalnia toksyczne gazy EUH w kontakcie z kwasami uwalnia toksyczne gazy EUH w kontakcie z kwasami uwalnia bardzo toksyczne gazy EUH powtarzające się narażenie może powodować wysuszanie lub pękanie skóry EUH działa toksycznie w kontakcie z oczami EUH działa drażniąco na drogi oddechowe EUH stwarza zagrożenie dla warstwy ozonowej EUH zawiera ołów; nie należy stosować na powierzchniach, które mogą być gryzione lub ssane przez dzieci EUH 201A - Uwaga! Zawiera ołów. EUH Cyjanoakrylany. Niebezpieczeństwo. Skleja skórę i powieki w ciągu kilku sekund. Chronić przed dziećmi. EUH Zawiera chrom(vi). Może powodować wystąpienie reakcji alergicznej. EUH Zawiera izocyjaniany. Może powodować wystąpienie reakcji alergicznej. EUH Zawiera składniki epoksydowe. Może powodować wystąpienie reakcji alergicznej. EUH Uwaga! Nie stosować razem z innymi produktami. Może wydzielać niebezpieczne gazy (chlor). EUH Uwaga! Zawiera kadm. Podczas stosowania wydziela niebezpieczne pary. Zapoznaj się z instrukcją dostarczoną przez producenta. Przestrzegaj instrukcji bezpiecznego stosowania. EUH Zawiera.... Może powodować wystąpienie reakcji alergicznej. EUH Podczas stosowania może przekształcić się w substancję wysoce łatwopalną. EUH 209A - Podczas stosowania może przekształcić się w substancję łatwopalną. EUH Karta charakterystyki dostępna na żądanie. EUH W celu uniknięcia zagrożeń dla zdrowia ludzi i środowiska, należy postępować zgodnie z instrukcją użycia. Zwroty P: P101 W razie konieczności zasięgnięcia porady lekarza należy pokazać pojemnik lub etykietę. P102 Chronić przed dziećmi. P103 Przed użyciem przeczytać etykietę. P201 Przed użyciem zapoznać się ze specjalnymi środkami ostrożności. P202 Nie używać przed zapoznaniem się i zrozumieniem wszystkich środków bezpieczeństwa. P210 Przechowywać z dala od źródeł ciepła/iskrzenia/otwartego ognia/gorących powierzchni. Palenie wzbronione. P211 Nie rozpylać nad otwartym ogniem lub innym źródłem zapłonu. P220 Trzymać/przechowywać z dala od odzieży/ /materiałów zapalnych. P221 Zastosować wszelkie środki ostrożności w celu uniknięcia mieszania z innymi materiałami zapalnymi P222 Nie dopuszczać do kontaktu z powietrzem. P223 Chronić przed wszelkim kontaktem z wodą z powodu gwałtownej reakcji i możliwości wystąpienia błyskawicznego pożaru. P230 Przechowywać produkt zwilżony. P231 Używać w atmosferze obojętnego gazu. P232 Chronić przed wilgocią. P233 Przechowywać pojemnik szczelnie zamknięty P234 Przechowywać wyłącznie w oryginalnym pojemniku. P235 Przechowywać w chłodnym miejscu. P240 Uziemić/połączyć pojemnik i sprzęt odbiorczy. P241 Używać elektrycznego/wentylującego/oświetleniowego/ /. przeciwwybuchowego sprzętu P242 Używać wyłącznie nieiskrzących narzędzi. P243 Przedsięwziąć środki ostrożności zapobiegające statycznemu rozładowaniu. P244 Chronić zawory redukcyjne przed tłuszczem i olejem. P250 Nie poddawać szlifowaniu/wstrząsom/ /tarciu. P251 Pojemnik pod ciśnieniem. Nie przekłuwać ani nie spalać, nawet po zużyciu. P260 Nie wdychać pyłu/dymu/gazu/mgły/par/rozpylonej cieczy. P261 Unikać wdychania pyłu/dymu/gazu/mgły/par/rozpylonej cieczy. 5

6 P262 Nie wprowadzać do oczu, na skórę lub na odzież P263 Unikać kontaktu w czasie ciąży/karmienia piersią. P264 Dokładnie umyć po użyciu. P270 Nie jeść, nie pić i nie palić podczas używania produktu. P271 Stosować wyłącznie na zewnątrz lub w dobrze wentylowanym pomieszczeniu P272 Zanieczyszczonej odzieży ochronnej nie wynosić poza miejsce pracy. P273 Unikać uwolnienia do środowiska. P280 Stosować rękawice ochronne/ odzież ochronną/ ochronę oczu /ochronę twarzy. P281 Stosować wymagane środki ochrony indywidualnej. P282 Nosić rękawice izolujące od zimna/maski na twarz/ochronę oczu. P283 Nosić odzież ognioodporną/płomienioodporną/opóźniającą zapalenie. P284 Stosować indywidualne środki ochrony dróg oddechowych. P285 W przypadku niedostatecznej wentylacji stosować indywidualne środki ochrony dróg oddechowych. P231 + P232 Używać w atmosferze obojętnego gazu Chronić przed wilgocią. P235 + P410 Przechowywać w chłodnym miejscu. Chronić przed światłem słonecznym. P301 W PRZYPADKU POŁKNIĘCIA: P302 W PRZYPADKU KONTAKTU ZE SKÓRĄ: P303 W PRZYPADKU KONTAKTU ZE SKÓRĄ (lub z włosami): P304 W PRZYPADKU DOSTANIA SIĘ DO DRÓG ODDECHOWYCH: P305 W PRZYPADKU DOSTANIA SIĘ DO OCZU: P306 W PRZYPADKU KONTAKTU Z ODZIEŻĄ: P307 W PRZYPADKU narażenia: P308 W PRZYPADKU narażenia lub styczności: P309 W PRZYPADKU narażenia lub złego samopoczucia: P310 Natychmiast skontaktować się z OŚRODKIEM ZATRUĆ lub lekarzem. P311 Skontaktować się z OŚRODKIEM ZATRUĆ lub lekarzem. P312 W przypadku złego samopoczucia skontaktować się z OŚRODKIEM ZATRUĆ lub z lekarzem. P313 Zasięgnąć porady/zgłosić się pod opiekę lekarza. P314 W przypadku złego samopoczucia zasięgnąć porady/zgłosić się pod opiekę lekarza. P315 Natychmiast zasięgnąć porady/zgłosić się pod opiekę lekarza. P320 Pilnie zastosować określone leczenie (patrz na etykiecie). P321 Zastosować określone leczenie (patrz na etykiecie). P322 Środki szczególne (patrz na etykiecie). P330 Wypłukać usta. P331 NIE wywoływać wymiotów. P332 W przypadku wystąpienia podrażnienia skóry: P333 - W przypadku wystąpienia podrażnienia skóry lub wysypki: P334 Zanurzyć w zimnej wodzie/owinąć mokrym bandażem. P335 Nie związaną pozostałość strzepnąć ze skóry. P336 Rozmrozić oszronione obszary letnią wodą. Nie trzeć oszronionego obszaru. P337 W przypadku utrzymywania się działania drażniącego na oczy: P338 Wyjąć soczewki kontaktowe, jeżeli są i można je łatwo usunąć. Nadal płukać. P340 Wyprowadzić lub wynieść poszkodowanego na świeże powietrze i zapewnić warunki do odpoczynku w pozycji umożliwiającej swobodne oddychanie. P341 W przypadku trudności z oddychaniem, wyprowadzić lub wynieść poszkodowanego na świeże powietrze i zapewnić warunki do odpoczynku w pozycji umożliwiającej swobodne oddychanie. P342 W przypadku wystąpienia objawów ze strony układu oddechowego: P350 Delikatnie umyć dużą ilością wody z mydłem. P351 Ostrożnie płukać wodą przez kilka minut. P352 Umyć dużą ilością wody z mydłem. P353 Spłukać skórę pod strumieniem wody/prysznicem. P360 Natychmiast spłukać zanieczyszczoną odzież i skórę dużą ilością wody przed zdjęciem odzieży. P361 Natychmiast usunąć/zdjąć całą zanieczyszczoną odzież. P362 Zanieczyszczoną odzież zdjąć i wyprać przed ponownym użyciem. P363 Wyprać zanieczyszczoną odzież przed ponownym użyciem. P370 W przypadku pożaru: P371 W przypadku poważnego pożaru i dużych ilości: P372 Ryzyko wybuchu w razie pożaru. P373 NIE gasić pożaru, jeżeli ogień dosięgnie materiały wybuchowe P374 Gasić pożar z rozsądnej odległości z zachowaniem zwykłych środków ostrożności. P375 Z powodu ryzyka wybuchu gasić pożar z odległości. P376 Jeżeli jest to bezpieczne zahamować wyciek. P377 W przypadku płonięcia wyciekającego gazu: Nie gasić, jeżeli nie można bezpiecznie zahamować wycieku. P378 Użyć do gaszenia. P380 Ewakuować teren. 6

7 P381 Wyeliminować wszystkie źródła zapłonu, jeżeli jest to bezpieczne. P390 Usunąć wyciek, aby zapobiec szkodom materialnym. P391 Zebrać wyciek. P301 + P310 W PRZYPADKU POŁKNIĘCIA: Natychmiast skontaktować się z OŚRODKIEM ZATRUĆ lub z lekarzem. P301 + P312 W PRZYPADKU POŁKNIĘCIA: W przypadku złego samopoczucia skontaktować się z OŚRODKIEM ZATRUĆ lub z lekarzem. P301 + P330 + P331 W PRZYPADKU POŁKNIĘCIA: wypłukać usta. NIE wywoływać wymiotów. P302 + P334 W PRZYPADKU KONTAKTU ZE SKÓRĄ: Zanurzyć w zimnej wodzie/owinąć mokrym bandażem. P302 + P350 W PRZYPADKU DOSTANIA SIĘ NA SKÓRĘ: Delikatnie umyć dużą iloścą wody z mydłem. P302 + P352 W PRZYPADKU KONTAKTU ZE SKÓRĄ: Umyć dużą ilością wody z mydłem. P303 + P361 + P353 W PRZYPADKU KONTATKU ZE SKÓRĄ (lub z włosami): Natychmiast usunąć/zdjąć całą zanieczyszczoną odzież. Spłukać skórę pod strumieniem wody/prysznicem. P304 + P340 W PRZYPADKU DOSTANIA SIĘ DO DRÓG ODDECHOWYCH: wyprowadzić lub wynieść poszkodowanego na świeże powietrze i zapewnić warunki do odpoczynku w pozycji umożliwiającej swobodne oddychanie. P304 + P341 W PRZYPADKU DOSTANIA SIĘ DO DRÓG ODDECHOWYCH: W przypadku trudności z oddychaniem, wyprowadzić lub wynieść poszkodowanego na świeże powietrze i zapewnić warunki do odpoczynku w pozycji umożliwiającej swobodne oddychanie. P305 + P351 + P338 W PRZYPADKU DOSTANIA SIĘ DO OCZU: Ostrożnie płukać wodą przez kilka minut. Wyjąć soczewki kontaktowe, jeżeli są i można je łatwo usunąć. Nadal płukać. P306 + P360 W PRZYPADKU KONTAKTU Z ODZIEŻĄ: natychmiast spłukać zanieczyszczoną odzież i skórę dużą ilością wody przed zdjęciem odzieży. P307 + P311 W przypadku narażenia: Skontaktować się z OŚRODKIEM ZATRUĆ lub z lekarzem. P308 + P313 W przypadku narażenia lub styczności: Zasięgnąć porady/zgłosić się pod opiekę lekarza. P309 + P311 W przypadku narażenia lub złego samopoczucia: Skontaktować się z OŚRODKIEM ZATRUĆ lub z lekarzem. P332 + P313 W przypadku wystąpienia podrażnienia skóry: Zasięgnąć porady/zgłosić się pod opiekę lekarza. P333 + P313 W przypadku wystąpienia podrażnienia skóry lub wysypki: Zasięgnąć porady/zgłosić się pod opiekę lekarza. P335 + P334 Nie związaną pozostałość strzepnąć ze skóry. Zanurzyć w zimnej wodzie/owinąć mokrym bandażem. P337 + P313 W przypadku utrzymywania się działania drażniącego na oczy: Zasięgnąć porady/zgłosić się pod opiekę lekarza. P342 + P311 W przypadku wystąpienia objawów ze strony układu oddechowego: Skontaktować się z OŚRODKIEM ZATRUĆ lub z lekarzem. P370 + P376 W przypadku pożaru: Jeżeli jest to bezpieczne zahamować wyciek. P370 + P378 W przypadku pożaru: Użyć do gaszenia. P370 + P380 W przypadku pożaru: Ewakuować teren. P370 + P380 + P375 W przypadku pożaru: Ewakuować teren. Z powodu ryzyka wybuchu gasić pożar z odległości. P371 + P380 + P375 W przypadku poważnego pożaru i dużych ilości: Ewakuować teren. Z powodu ryzyka wybuchu gasić pożar z odległości. P401 Przechowywać P402 Przechowywać w suchym miejscu. P403 Przechowywać w dobrze wentylowanym miejscu. P404 Przechowywać w zamkniętym pojemniku. P405 Przechowywać pod zamknięciem. P406 Przechowywać w pojemniku odpornym na korozję / o odpornej powłoce wewnętrznej. P407 Zachować szczelinę powietrzną pomiędzy stosami/paletami. P410 Chronić przed światłem słonecznym. P411 Przechowywać w temperaturze nieprzekraczającej o C/ o F. P412 Nie wystawiać na działanie temperatury przekraczającej 50 o C/122 o F. P413 Przechowywać luzem masy przekraczające kg/ funtów w temperaturze nieprzekraczającej o C/ o F. P420 Przechowywać z dala od innych materiałów. P422 Zawartość przechowywać w P402 + P404 Przechowywać w suchym miejscu. Przechowywać w zamkniętym pojemniku. P403 + P233 Przechowywać w dobrze wentylowanym miejscu. Przechowywać pojemnik szczelnie zamknięty. P403 + P235 Przechowywać w dobrze wentylowanym miejscu. Przechowywać w chłodnym miejscu. P410 + P403 Chronić przed światłem słonecznym. Przechowywać w dobrze wentylowanym miejscu. P410 + P412 Chronić przed światłem słonecznym. Nie wystawiać na działanie temperatury przekraczającej 50 oc/122 of. P411 + P235 Przechowywać w temperaturze nieprzekraczającej oc/ of. Przechowywać w chłodnym miejscu. P501 Zawartość/pojemnik usuwać do 7

8 Data Wydania: Data wydania: Etyn (Acetylen) rozpuszczony Wersja: 2.1 Nr karty charakterystyki (SDS): /18 SEKCJA 1: Identyfikacja substancji/mieszaniny i identyfikacja przedsiębiorstwa 1.1 Identyfikator produktu Nazwa produktu: Nazwa handlowa: Dodatkowa Identyfikacja Nazwa chemiczna: Etyn (Acetylen) rozpuszczony Acetylen analityczny, Acetylen do fotometrii, Acetylen techniczny Acetylen Formuła chemiczna: C2H2 Nr indeksowy Nr CAS Nr WE Nr rejestracyjny według REACH Istotne zidentyfikowane zastosowania substancji lub mieszaniny oraz zastosowania odradzane Zidentyfikowane zastosowania: Zastosowania odradzane Zastosowanie przemysłowe i zawodowe. Przed użyciem należy przeprowadzić ocenę ryzyka. Gaz paliwowy do spawania, cięcia, nagrzewania, lutowania i lutowania twardego. Zastosowanie jako paliwo Zastosowanie do produkcji komponentów elektronicznych. Zastosowanie gazu lub jego mieszanin do kalibracji sprzętu analitycznego. Używany jako surowiec wejściowy do procesów chemicznych. Wytwarzanie mieszanin gazowych w naczyniach ciśnieniowych. Metalizacja przy pomocy pistoletu natryskowego. Smarowanie form do produkcji szklanych butelek. Do stosowania przez konsumentów. Gaz paliwowy do spawania, cięcia, nagrzewania, lutowania i lutowania twardego. Skontaktować się z dostawcą, aby uzyskać więcej informacji dotyczących zastosowania. Zastosowania inne niż opisane powyżej nie są wspierane. 1.3 Dane dotyczące dostawcy karty charakterystyki Dostawca Linde Gaz Polska Spółka z o.o. ul. prof. Michała Życzkowskiego Kraków Telefon: reach@pl.linde-gas.com 1.4 Numer telefonu alarmowego: (Ośrodek Informacji Toksykologicznej UJ CM) SDS_PL

9 Etyn (Acetylen) rozpuszczony Data Wydania: Data wydania: Wersja: 2.1 Nr karty charakterystyki (SDS): /18 SEKCJA 2: Identyfikacja zagrożeń 2.1 Klasyfikacja substancji lub mieszaniny Klasyfikacja zgodnie z Rozporządzeniem (WE) Nr 1272/2008, z późniejszymi zmianami. Zagrożenia Fizyczne Gaz łatwopalny Kategoria 1 H220: Skrajnie łatwopalny gaz. Gazy pod ciśnieniem Gaz rozpuszczony H280: Zawiera gaz pod ciśnieniem; ogrzanie grozi wybuchem. Chemicznie niestabilny gaz Kategoria A H230: Może reagować wybuchowo nawet bez dostępu powietrza. 2.2 Elementy Oznakowania Hasło ostrzegawcze: Zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia: Niebezpieczeństwo H220: Skrajnie łatwopalny gaz. H230: Może reagować wybuchowo nawet bez dostępu powietrza. H280: Zawiera gaz pod ciśnieniem; ogrzanie grozi wybuchem. Ostrzeżenie Zapobieganie: Reagowanie: Przechowywanie: Usuwanie: P202: Nie używać przed zapoznaniem się i zrozumieniem wszystkich środków bezpieczeństwa. P210: Przechowywać z dala od źródeł ciepła, gorących powierzchni, źródeł iskrzenia, otwartego ognia i innych źródeł zapłonu. Nie palić. P377: W przypadku płonięcia wyciekającego gazu: Nie gasić, jeżeli nie można bezpiecznie zahamować wycieku. P381: Wyeliminować wszystkie źródła zapłonu, jeżeli jest to bezpieczne. P403: Przechowywać w dobrze wentylowanym miejscu. P501: Butlę usuwać wyłącznie za pośrednictwem dostawcy gazu; butla zawiera porowaty materiał, który w niektórych przypadkach zawiera azbest. 2.3 Inne zagrożenia: Ze względów bezpieczeństwa acetylen rozpuszcza się w acetonie (nr CAS ) lub N,N-dimetyloformamidzie (DMF, nr CAS ). Niewielka ilość rozpuszczalnika (jako zanieczyszczenie) może zostać uwolniona razem z acetylenem w trakcie jego użytkowania. Stężenie rozpuszczalnika w gazie jest jednak poniżej limitu, który mógłby wpłynąć na klasyfikację acetylenu. SDS_PL

10 Data Wydania: Data wydania: Etyn (Acetylen) rozpuszczony Wersja: 2.1 Nr karty charakterystyki (SDS): /18 SEKCJA 3: Skład/informacja o składnikach 3.1 Substancje Nazwa chemiczna Acetylen Nr indeksowy: Nr CAS: Nr WE.: Nr rejestracyjny według REACH: Czystość: 100% Czystość substancji w niniejszej sekcji została zastosowana tylko do celów klasyfikacyjnych i nie przedstawia rzeczywistej czystości substancji w stanie dostarczanym, dla której należy zapoznać się z inną dokumentacją. Nazwa handlowa: Acetylen analityczny, Acetylen do fotometrii, Acetylen techniczny SEKCJA 4: Środki pierwszej pomocy Uwagi ogólne: 4.1 Opis środków pierwszej pomocy Wdychanie: Kontakt z oczami: Kontakt ze skórą: Spożycie: 4.2 Najważniejsze ostre i opóźnione objawy oraz skutki narażenia: W wysokich stężeniach może spowodować uduszenie. Objawy obejmują utratę zdolności ruchowych/przytomności. Ofiara może nie być świadoma, że się dusi. Zabezpieczając się izolującym aparatem oddechowym przenieść ofiarę do nieskażonego obszaru. Utrzymywać ofiarę w cieple i spokoju. Wezwać lekarza. W przypadku zaniku oddechu zastosować sztuczne oddychanie. W wysokich stężeniach może spowodować uduszenie. Objawy obejmują utratę zdolności ruchowych/przytomności. Ofiara może nie być świadoma, że się dusi. Zabezpieczając się izolującym aparatem oddechowym przenieść ofiarę do nieskażonego obszaru. Utrzymywać ofiarę w cieple i spokoju. Wezwać lekarza. W przypadku zaniku oddechu zastosować sztuczne oddychanie. Nie przewiduje się szkodliwych efektów tego produktu. Nie przewiduje się szkodliwych efektów tego produktu. Spożycie nie jest uważane za potencjalną drogę narażenia. Wstrzymanie oddechu. 4.3 Wskazania dotyczące wszelkiej natychmiastowej pomocy lekarskiej i szczególnego postępowania z poszkodowanym Zagrożenia: Żadnych. Leczenie: Żadnych. SDS_PL

11 Etyn (Acetylen) rozpuszczony Data Wydania: Data wydania: Wersja: 2.1 Nr karty charakterystyki (SDS): /18 SEKCJA 5: Postępowanie w przypadku pożaru Ogólne zagrożenia pożarowe: 5.1 Środki gaśnicze Stosowne środki gaśnicze: Niewłaściwe środki gaśnicze: 5.2 Szczególne zagrożenia związane z substancją lub mieszaniną: Niebezpieczne produkty spalania: Pojemniki mogą wybuchnąć wskutek wysokiej temperatury. Spryskiwanie wodą lub zastosowanie mgiełki Suchy proszek. Piana. Dwutlenek węgla. Pożar lub zbyt wysoka temperatura może uwalniać niebezpieczne produkty rozkładu. W przypadku udziału w pożarze, acetylen może ulec rozkładowi, rozpadając się na elementy składowe, którymi są wodór i węgiel. Reakcja rozkładu jest egzotermiczna i powoduje wydzielenie ciepła. Butle z acetylenem zostały zaprojektowane do zatrzymania i hamowania rozkładu acetylenu, jednak w przypadku niezatrzymania rozkład może prowadzić do uszkodzenia butli. Acetylen może pozostać zagrożeniem po wygaszeniu zewnętrznego pożaru z powodu rozkładu acetylenu w butli i wymaga zastosowania szczególnych procedur postępowania. Pod wpływem ognia, na skutek rozkładu termicznego mogą tworzyć się następujące toksyczne lub żrące opary: Tlenek wegla 5.3 Informacje dla straży pożarnej Szczególne procedury gaśnicze: W przypadku pożaru: Jeżeli jest to bezpieczne zahamować wyciek. Nie gasić płomieni w miejscu wycieku, ponieważ może dojść do ponownego, niekontrolowanego zapłonu wybuchowego. Z bezpiecznego miejsca kontynuować zraszanie wodą, aż pojemnik stanie się zimny. Użyć środków gaśniczych do stłumienia ognia. Usunąć źródła ognia lub pozostawić do wypalenia. Butle z acetylenem, które zostały rozgrzane, uszkodzone przez ogień lub znalazły się w cofnięciu płomienia nie mogą być przemieszczane do czasu wykazania, że nie doszło do rozkładu acetylenu w butli. Butle z acetylenem należy chłodzić rozpyloną wodą i wyznaczyć wokół nich strefę zagrożenia. Chłodzenie wodą należy kontynuować przez przynajmniej godzinę. Po minimum godzinie chłodzenia wodą należy skontrolować temperaturę butli w celu sprawdzenia, czy została skutecznie schłodzona. Skuteczne schłodzenie oznacza doprowadzenie butli do temperatury otoczenia. Do upewnienia się, że osłona cylindra została skutecznie schłodzona można zastosować test zwilżania i/lub sprzęt do obrazowania termicznego. Po osiągnięciu skutecznego schłodzenia butli należ przerwać chłodzenie wodą. Butlę należy pozostawić bez ruszania przez kolejną godzinę, podczas której należy co 15 minut powtarzać kontrole temperatury butli. W przypadku zaobserwowania wzrostu temperatury, należy ponownie podjąć chłodzenie wodą przez godzinę a następnie ponownie skontrolować temperaturę butli. Gdy temperatura cylindra pozostanie w temperaturze otoczenia przez godzinę bez chłodzenia wodą i butla nie wycieka, można ją przemieścić. SDS_PL

12 Etyn (Acetylen) rozpuszczony Data Wydania: Data wydania: Wersja: 2.1 Nr karty charakterystyki (SDS): /18 Specjalny sprzęt ochronny dla strażaków: W pomieszczeniach zamkniętych strażacy muszą stosować normalne środki ochrony, w tym ubrania ognioodporne, hełmy z osłoną twarzy, rękawice, buty gumowe oraz autonomiczne aparaty oddechowe (SCBA). Wskazówka: EN 469 Odzież ochronna dla strażaków - Wymagania użytkowe dotyczące odzieży ochronnej przeznaczonej do akcji przeciwpożarowej EN Obuwie dla strażaków. EN 659 Rękawice ochronne dla strażaków. EN 443 Hełmy stosowane podczas walki z ogniem w budynkach i innych obiektach. EN 137 Sprzęt ochrony układu oddechowego - Aparaty butlowe powietrzne ze sprężonym powietrzem wyposażone w maskę - Wymagania, badanie, znakowanie. SEKCJA 6: Postępowanie w przypadku niezamierzonego uwolnienia do środowiska 6.1 Indywidualne środki ostrożności, sprzęt ochronny i procedury w sytuacjach awaryjnych: 6.2 Środki Ostrożności w Zakresie Ochrony Środowiska: 6.3 Metody i materiały zapobiegające rozprzestrzenianiu się skażenia i służące do usuwania skażenia: Ewakuować teren. Zapewnić odpowiednią wentylację. Rozważyć ryzyko związane z atmosferami potencjalnie wybuchowymi. Wyeliminować wszystkie źródła zapłonu, jeżeli jest to bezpieczne. Kontrolować stężenie uwolnionego produktu. Nie wprowadzać do kanalizacji, piwnic, kanałów roboczych lub innych miejsc, gdzie gromadzenie się produktu może być niebezpieczne. Przy wchodzeniu w obszar stosować izolujący aparat oddechowy chyba, że stwierdzono, iż atmosfera jest bezpieczna. EN 137 Sprzęt ochrony układu oddechowego - Aparaty butlowe powietrzne ze sprężonym powietrzem wyposażone w maskę - Wymagania, badanie, znakowanie. Zapobiegać dalszemu wyciekowi lub rozlaniu jeżeli to bezpieczne. Zapewnić odpowiednią wentylację. Wyeliminować źródła zapłonu. 6.4 Odniesienia do innych sekcji: Zobacz także sekcje 8 i 13. SDS_PL

13 Etyn (Acetylen) rozpuszczony Data Wydania: Data wydania: Wersja: 2.1 Nr karty charakterystyki (SDS): /18 SEKCJA 7: Postępowanie z substancjami i mieszaninami oraz ich magazynowanie: SDS_PL

14 Etyn (Acetylen) rozpuszczony Data Wydania: Data wydania: Wersja: 2.1 Nr karty charakterystyki (SDS): / Środki ostrożności dotyczące bezpiecznego postępowania: SDS_PL Tylko osoby posiadające doświadczenie oraz właściwie przeszkolone mogą pracować z gazami pod ciśnieniem. Stosować tylko właściwie dobrane wyposażenie, które jest odpowiednie dla tego produktu, jego ciśnienia podawania i temperatury. Przed wprowadzeniem gazu do systemu lub w przypadku wyłączenia go, przepłukać układ suchym gazem obojętnym (np. helem lub azotem). Usunąć powietrze z układu przed wprowadzeniem gazu. Pojemników, które zawierają lub zawierały substancje palne lub wybuchowe nie wolno inertyzować przy pomocy ciekłego dwutlenku węgla. Ocenić ryzyko wystąpienia atmosfery potencjalnie wybuchowej oraz potrzebę zastosowania wyposażenia przeciwwybuchowego. Zastosować środki ostrożności zapobiegające wyładowaniom elektrostatycznym. Przechowywać z dala od źródeł zapłonu (w tym wyładowań elektrostatycznych). Zapewnić uziemienie elektryczne sprzętu i sprzęt dostosowany do pracy w wybuchowych atmosferach. Używać wyłącznie nieiskrzących narzędzi. Przestrzegać instrukcji dostawcy dotyczącej postępowania. Postępowanie z substancją musi być zgodne z dobrymi praktykami higieny przemysłowej oraz procedurami bezpieczeństwa. Zapewnić, aby przed użyciem (lub regularnie) sprawdzona jest szczelność całej instalacji. Chronić butle przed fizycznym uszkodzeniem: nie ciągnąć, nie toczyć, nie zsuwać oraz nie zrzucać. Nie usuwać i nie niszczyć etykiet identyfikujących zawartość butli. W przypadku przemieszczania pojemników, nawet na niewielką odległość, należy używać odpowiedniego sprzętu, np. wózka ręcznego, wózka widłowego itp. Cylindry muszą zawsze być ustawiane w pozycji pionowej; zamknąć wszystkie zawory, kiedy nie są w użytku. Zapewnić odpowiednią wentylację. Zapobiegać cofaniu się wody do pojemnika. Nie pozwolić na przepływ zwrotny gazu do pojemnika. Unikać zassania wody, kwasu i zasad. Przechowywać pojemnik w miejscu dobrze wentylowanym, w temperaturze poniżej 50. Przestrzegać wszystkich regulacji oraz lokalnych wymagań dotyczących przechowywania pojemników. Nie jeść i nie pić oraz nie palić tytoniu podczas stosowania preparatu. Przechowywać zgodnie z przepisami miejscowymi/regionalnymi/krajowymi/międzynarodowymi. Nigdy nie używać ognia lub urządzeń grzewczych do podniesienia ciśnienia w pojemniku. Nie usuwać kołpaka chroniącego zawór butli do momentu odpowiedniego zabezpieczenia butli przez zastosowanie elementów zabezpieczających przed upadkiem w miejscu pracy. Uszkodzenie zaworu należy natychmiast zgłaszać dostawcy gazu. Po każdym użyciu zamknąć zawór pojemnika, nawet jeśli po opróżnieniu pojemnik jest nadal podłączony do urządzenia. Nigdy nie podejmować samodzielnych prób naprawy lub modyfikacji zaworu pojemnika lub zaworów bezpieczeństwa. Natychmiast po odłączeniu pojemnika od osprzętu należy założyć (jeżeli były dostarczone) zaślepki lub zatyczki chroniące gwint zaworu pojemnika. Utrzymywać zawór pojemnika w czystości, bez zabrudzeń szczególnie olejami oraz wodą. Jeżeli użytkownik napotyka na jakiekolwiek problemy z funkcjonowaniem zaworu pojemnika należy przerwać pracę i powiadomić dostawcę gazu. Nigdy nie podejmować prób przetłaczania gazu z jednego pojemnika do innego. Kołpak ochronny lub inny osprzęt chroniący zawór pojemnika musi pozostawać na swoim miejscu. Unikać zassania wody, kwasu i zasad. Rozpuszczalnik może gromadzić się w układzie rurociągów. W przypadku konserwacji lub napraw używać specjalnych chemoodpornych rękawic (przewidzianych dla DMF i acetonu) oraz okularów. Na butlach można montować tylko urządzenia wyposażone w odpowiednie środki zapobiegające cofnięciu się płomienia. Sam wstrząs mechaniczny zimnej butli z acetylenem nie może zainicjować rozkładu. Więcej informacji na temat bezpiecznego postępowania dostępnych jest w dokumencie IGC Nr 123 "Code of Practice: Acetylene" wydanym przez EIGA.

15 Data Wydania: Data wydania: Etyn (Acetylen) rozpuszczony Wersja: 2.1 Nr karty charakterystyki (SDS): / Warunki bezpiecznego magazynowania, w tym informacje dotyczące wszelkich wzajemnych niezgodności: 7.3 Szczególne zastosowanie(-a) końcowe: Cały osprzęt elektryczny w miejscach przechowywania musi być odpowiedni do ryzyka związanego z atmosferami potencjalnie wybuchowymi. Przechowywać z dala od gazów utleniających i innych środków utleniających. Pojemniki nie mogą być przechowywane w warunkach sprzyjających powstawaniu korozji. Przechowywane pojemniki należy okresowo sprawdzać pod względem prawidłowego stanu technicznego oraz wycieków. Kołpak ochronny lub inny osprzęt chroniący zawór pojemnika musi pozostawać na swoim miejscu. Przechowywać pojemniki w miejscu wolnym od zagrożenia pożarowego oraz źródeł ciepła i zapłonu. Nie przechowywać razem z materiałami zapalnymi. Butle z acetylenem powinny być przechowywane w pozycji pionowej. Jeżeli butla była transportowana poziomo, należy postawić ją pionowo na minimum 1 godzinę przed użyciem. Pozwoli to na równomiernie rozprowadzenie acetonu w butli i ochroni przed wypływem acetonu z butli do podłączonego palnika i powstaniem efektu pochodni. Żadnych. SEKCJA 8: Kontrola narażenia/środki ochrony indywidualnej 8.1 Parametry Dotyczące Kontroli Dopuszczalne Wartości Narażenia Zawodowego Żadnemu ze składników nie przypisano limitów ekspozycji. Pochodna ilość nieszkodliwa dla środowiska - wartości Krytyczny składnik rodzaj Wartość Spostrzeżenia Acetylen Pracownik - inhalacyjny, 2500 ppm - długotrwałe - ogólnoustrojowo Pracownik - inhalacyjny, krótkotrwałe - ogólnoustrojowo 2500 ppm - Przewidywane stężenie nieszkodliwe dla środowiska - wartości Krytyczny składnik rodzaj Wartość Spostrzeżenia Acetylen PNEC (przewidywane stężenie nie powodujące niekorzystnych skutków dla środowiska) nie jest dostępne. SDS_PL

16 Etyn (Acetylen) rozpuszczony Data Wydania: Data wydania: Wersja: 2.1 Nr karty charakterystyki (SDS): / Kontrola narażenia Stosowne techniczne środki kontroli: Należy rozważyć system pozwoleń na pracę np.: dla czynności konserwacyjnych. Zapewnić odpowiednią wentylację powietrzem. Zapewnić wystarczającą przeciwwybuchową wentylację wywiewną ogólną i lokalną. Utrzymywać stężenie znacznie poniżej dolnej granicy wybuchowości. Należy używać detektorów gazu w sytuacji, gdy może dojść do uwolnienia palnych gazów/par. Zapewnić odpowiednią wentylację, łącznie z odpowiednim lokalnym wyciągiem, aby nie przekroczyć określonych limitów stężeń i natężeń przy pracy. Szczelność systemów pod ciśnieniem powinna być regularnie sprawdzana. Produkt musi być używany w systemach zamkniętych. Używać trwałych instalacji gazoszczelnych (np: rurociągi spawane). Zastosować środki ostrożności zapobiegające wyładowaniom elektrostatycznym. Indywidualne środki ochrony takie jak osobiste wyposażenie ochronne Informacje ogólne: Ochrona oczu lub twarzy: Środki ochrony skóry Środki ochrony rąk: Ochrona ciała: Inne: Ochrona dróg oddechowych: Zagrożenia termiczne: Należy przeprowadzić i udokumentować ocenę ryzyka w każdym miejscu pracy, aby ocenić ryzyko związane z zastosowaniem produktu oraz wybrać odpowiednie środki ochrony indywidualnej - właściwe dla odpowiedniego ryzyka. Należy rozważyć następujące zalecenia. Trzymać w gotowości izolujący aparat oddechowy, dostępny do użycia w razie zagrożenia. Sprzęt ochrony indywidualnej chroniące ciało powinny być dobrane dla zadania, które ma zostać wykonane i ryzyka z nim związanego. Stosować się do lokalnych regulacji dotyczących ograniczeń emisji do atmosfery. Zobacz w sekcji 13 specyficzne metody unieszkodliwiania odpadów gazowych. Nie jeść, nie pić i nie palić podczas pracy z preparatem. Aby zapobiec narażeniu na rozpryski cieczy należy używać okularów ochronnych, gogli lub przyłbic ochronnych zgodnych z EN 166. Podczas pracy z gazami używać środków ochronny oczu zgodnych z EN 166. Wskazówka: EN 166 Ochrona indywidualna oczu. Używać rękawic podczas pracy z pojemnikami. Wskazówka: EN 388 Rękawice chroniące przed zagrożeniami mechanicznymi. Nosić odzież ognioodporną/płomienioodporną/opóźniającą zapalenie. Wskazówka: ISO/TR 2801:2007 Odzież ochronna - Odzież chroniąca przed czynnikami gorącymi i płomieniem - Ogólne zalecenia dotyczące wyboru, konserwacji i stosowania odzieży ochronnej. Podczas pracy z pojemnikami używać obuwia ochronnego. Wskazówka: EN ISO Środki ochrony indywidualnej - Obuwie bezpieczne. Nie wymagany. Nie ma potrzeby stosowania środków zapobiegawczych. SDS_PL

17 Etyn (Acetylen) rozpuszczony Data Wydania: Data wydania: Wersja: 2.1 Nr karty charakterystyki (SDS): /18 Higieniczne środki ostrożności: Kontrola zagrożenia środowiska naturalnego: Nie są wymagane specjalne środki zarządzania ryzykiem poza dobrymi praktykami higieny pracy oraz procedurami BHP. Nie jeść, nie pić i nie palić podczas pracy z preparatem. Usuwanie odpadów - patrz pkt 13. SEKCJA 9: Właściwości fizyczne i chemiczne 9.1 Informacje na temat podstawowych właściwości fizycznych i chemicznych Postać fizyczna Stan skupienia: Forma: Kolor: Zapach: Próg zapachu: ph: Temperatura topnienia: Temperatura wrzenia: Temperatura sublimacji: Ciecz Gaz rozpuszczony Bezbarwny Zapach podobny do zapachu czosnku Próg zapachu jest subiektywny i niewystarczający dla ostrzeżenia przed nadmiernym narażeniem. nie dotyczy. -80,7 C Wynik eksperymentalny, badanie kluczowe -84,7 C (101,3 hpa) Wynik eksperymentalny, badanie kluczowe nie dotyczy. Temp. krytyczna ( C): 35,0 C Temperatura zapłonu: Szybkość parowania: Palność (ciała stałego, gazu): Granica palności górna (%): Granica palności dolna(%): Prężność par: Gęstość par (powietrze=1): Nie dotyczy gazów oraz mieszanin gazowych. Nie dotyczy gazów oraz mieszanin gazowych. Gaz łatwopalny 99,99 %(V) Wynik eksperymentalny, badanie kluczowe 2,3 %(V) kpa (22 C) Wynik eksperymentalny, badanie kluczowe 0,91 POWIETRZE=1 Gęstość względna: 0,6208 (-82 C ) Rozpuszczalność Rozpuszczalność w wodzie: Współczynnik podziału (n oktanol/woda): 0,37 Temperatura samozapłonu: Temperatura rozkładu: 635 C Lepkość Lepkość, kinematyczna: Lepkość, dynamiczna: Właściwości wybuchowe: Właściwości utleniające: mg/l (25 C) 305 C Wynik eksperymentalny, badanie kluczowe Brak danych. 0,011 mpa.s Nie dotyczy. nie dotyczy. SDS_PL

18 Etyn (Acetylen) rozpuszczony Data Wydania: Data wydania: Wersja: 2.1 Nr karty charakterystyki (SDS): / Inne informacje: Żadnych. Ciężar cząsteczkowy: 26,02 g/mol (C2H2) SEKCJA 10: Stabilność i reaktywność 10.1 Reaktywność: Brak zagrożenia reaktywnością inną, niż opisano w podsekcji poniżej Stabilność chemiczna: Stabilny w warunkach normalnych Możliwość występowania niebezpiecznych reakcji: 10.4 Warunki, których należy unikać: W powietrzu może tworzyć atmosferę potencjalnie wybuchową. Może gwałtownie reagować z substancjami utleniającymi. Tworzy wybuchowe acetylenki z miedzią, srebrem i rtęcią. Nie używać stopów zawierających więcej niż 65% miedzi. Przechowywać z dala od źródeł ciepła, gorących powierzchni, źródeł iskrzenia, otwartego ognia i innych źródeł zapłonu. Nie palić. Wysoka temperatura. Wysokie ciśnienie. Może gwałtownie ulegać rozkładowi w wysokiej temperaturze, ciśnieniu lub w obecności katalizatora Materiały niezgodne: Powietrze i utleniacze. Dla zgodności materiału zobacz najnowszą wersję ISO Unikać kontaktu z czystą miedzią, rtęcią, srebrem i mosiądzem o zawartości miedzi pow. 65%. Nie używać stopów zawierających więcej niż 43% srebra. Więcej informacji na temat bezpiecznego postępowania dostępnych jest w dokumencie IGC Nr 123 "Code of Practice: Acetylene" wydanym przez EIGA Niebezpieczne produkty rozkładu: W warunkach normalnego przechowywania i stosowania nie powinny tworzyć się niebezpieczne produkty rozkładu. Pod wpływem ognia, na skutek rozkładu termicznego mogą tworzyć się następujące toksyczne lub żrące opary: Mogą tworzyć się następujące produkty rozkładu: Tlenek wegla SEKCJA 11: Informacje toksykologiczne Informacje ogólne: Żadnych Informacje dotyczące skutków toksykologicznych Toksyczność ostra - Połknięcie Produkt W oparciu o dostępne dane, kryteria klasyfikacji nie są spełnione. Toksyczność ostra - Kontakt ze skórą Produkt W oparciu o dostępne dane, kryteria klasyfikacji nie są spełnione. SDS_PL

19 Data Wydania: Data wydania: Etyn (Acetylen) rozpuszczony Wersja: 2.1 Nr karty charakterystyki (SDS): /18 Toksyczność ostra - Wdychanie Produkt Acetylen W oparciu o dostępne dane, kryteria klasyfikacji nie są spełnione. LOEC: ppm Toksyczność dla dawki powtarzalnej Acetylen LOAEL (najniższy poziom obserwowalnych efektów negatywnych) (Pies(Żeński, Męski), przez drogi oddechowe): ppm(m) przez drogi oddechowe Podejście przekrojowe na podstawie substancji wspierającej (analog strukturalny lub surogat), badanie kluczowe Działanie żrące/drażniące na skórę Produkt W oparciu o dostępne dane, kryteria klasyfikacji nie są spełnione. Poważne uszkodzenie oczu/działanie drażniące na oczy Produkt W oparciu o dostępne dane, kryteria klasyfikacji nie są spełnione. Działanie uczulające na drogi oddechowe lub skórę Produkt W oparciu o dostępne dane, kryteria klasyfikacji nie są spełnione. Działanie mutagenne na komórki rozrodcze Produkt W oparciu o dostępne dane, kryteria klasyfikacji nie są spełnione. Rakotwórczość Produkt W oparciu o dostępne dane, kryteria klasyfikacji nie są spełnione. Szkodliwe działanie na rozrodczość Produkt W oparciu o dostępne dane, kryteria klasyfikacji nie są spełnione. Działanie toksyczne na narządy docelowe - narażenie jednorazowe Produkt W oparciu o dostępne dane, kryteria klasyfikacji nie są spełnione. Działanie toksyczne na narządy docelowe - narażenie powtarzalne Produkt W oparciu o dostępne dane, kryteria klasyfikacji nie są spełnione. Zagrożenie spowodowane aspiracją Produkt Nie dotyczy gazów oraz mieszanin gazowych.. SEKCJA 12: Informacje ekologiczne 12.1 Toksyczność Toksyczność ostra Produkt Toksyczność ostra - Ryby Acetylen SDS_PL Produkt nie powoduje szkód ekologicznych. LC 50 (Różne, 96 h): 545 mg/l Spostrzeżenia: QSAR QSAR, badanie pomocnicze

20 Etyn (Acetylen) rozpuszczony Data Wydania: Data wydania: Wersja: 2.1 Nr karty charakterystyki (SDS): /18 Toksyczność ostra - Bezkręgowce Wodne Acetylen EC 50 (Rozwielitka (Daphnia magna), 48 h): 242 mg/l Toksyczność dla mikroorganizmów Acetylen EC 50 (Glon, 72 h): 57 mg/l 12.2 Trwałość i Zdolność do Rozkładu Produkt 12.3 Zdolność do Bioakumulacji Produkt Nie dotyczy gazów oraz mieszanin gazowych.. Według oczekiwać, przedmiotowy produkt ulega biodegradacji i nie powinien utrzymywać się długo w środowisku wodnym. Współczynnik Biokoncentracji (BCF) Acetylen Współczynnik Biokoncentracji (BCF): 3 Osad wodny QSAR, badanie pomocnicze 12.4 Mobilność w Glebie Produkt 12.5 Wyniki oceny właściwości PBT i vpvb Produkt 12.6 Inne Szkodliwe Skutki Działania: Ze względu na dużą lotność, jest mało prawdopodobne, aby produkt był przyczyną zanieczyszczenia gleby lub wody. Nie klasyfikowany jako PBT lub vpbt. Produkt nie powoduje szkód ekologicznych. SEKCJA 13: Postępowanie z odpadami 13.1 Metody unieszkodliwiania odpadów Informacje ogólne: Nie opróżniać butli w miejscach, gdzie gaz mógłby się gromadzić i stwarzać niebezpieczeństwo. W sprawie szczególnych zaleceń skonsultować się z dostawcą. Nie wypuszczać gazu w miejsca, gdzie istnieje ryzyko powstania mieszaniny wybuchowej z powietrzem. Gaz odpadowy powinien być spalany w odpowiednim palniku wyposażonym w bezpiecznik płomieniowy. Butlę usuwać wyłącznie za pośrednictwem dostawcy gazu; butla zawiera porowaty materiał, który w niektórych przypadkach zawiera azbest. SDS_PL

21 Data Wydania: Data wydania: Etyn (Acetylen) rozpuszczony Wersja: 2.1 Nr karty charakterystyki (SDS): /18 Sposób usuwania: Więcej wskazówek dotyczących metod usuwania podano w kodeksie postępowania EIGA (Doc.30 Disposal of Gases" [Usuwanie gazów], dostępnym na stronie Utylizacja butli wyłącznie poprzez dostawcę. Zrzut, obróbka albo pozbywanie się mogą podlegać przepisom krajowym lub miejscowym. Europejski kod odpadów Pojemnik: *: Gazy w pojemnikach ciśnieniowych (włączając w to halony) zawierające substancje niebezpieczne. SEKCJA 14: Informacje dotyczące transportu ADR 14.1 Numer UN (numer ONZ): UN Prawidłowa Nazwa Przewozowa ACETYLEN, ROZPUSZCZONY UN: 14.3 Klasa(-y) Zagrożenia w Transporcie Klasa: 2 Etykieta(y): 2.1 Nr zagrożenia (ADR): 239 Kod ograniczeń przejazdu przez (B/D) tunele: 14.4 Grupa opakowaniowa: 14.5 Zagrożenia dla środowiska: nie dotyczy 14.6 Szczególne środki ostrożności dla użytkowników: RID 14.1 Numer UN (numer ONZ): UN Prawidłowa Nazwa Przewozowa UN ACETYLEN, ROZPUSZCZONY 14.3 Klasa(-y) Zagrożenia w Transporcie Klasa: 2 Etykieta(y): Grupa opakowaniowa: 14.5 Zagrożenia dla środowiska: nie dotyczy 14.6 Szczególne środki ostrożności dla użytkowników: SDS_PL

22 Data Wydania: Data wydania: Etyn (Acetylen) rozpuszczony Wersja: 2.1 Nr karty charakterystyki (SDS): /18 IMDG 14.1 Numer UN (numer ONZ): UN Prawidłowa Nazwa Przewozowa ACETYLENE, DISSOLVED UN: 14.3 Klasa(-y) Zagrożenia w Transporcie Klasa: 2.1 Etykieta(y): 2.1 EmS No.: F-D, S-U IATA 14.3 Grupa opakowaniowa: 14.5 Zagrożenia dla środowiska: nie dotyczy 14.6 Szczególne środki ostrożności dla użytkowników: 14.1 Numer UN (numer ONZ): UN Prawidłowa nazwa Przewozowa: Acetylene, dissolved 14.3 Klasa(-y) Zagrożenia w Transporcie: Klasa: 2.1 Etykieta(y): Grupa opakowaniowa: 14.5 Zagrożenia dla środowiska: nie dotyczy 14.6 Szczególne środki ostrożności dla użytkowników: Inne informacje Samoloty pasażerskie i Zakazane. towarowe: Transport lotniczy wyłącznie Zakazane. samolotem transportowym: 14.7 Transport luzem zgodnie z załącznikiem II do konwencji MARPOL I kodeksem IBC: nie dotyczy Dodatkowa Identyfikacja: Unikać transportu pojazdami, gdzie przestrzeń ładunkowa nie jest oddzielona od kabiny kierowcy. Zapewnić, że kierowca zna zagrożenia stwarzane przez ładunek i zna sposoby postępowania w razie wypadku lub sytuacji awaryjnej. Przed transportem pojemników z produktem zapewnić bezpieczne mocowanie zbiorników przenośnych. Upewnić się, że zawór butli jest zamknięty i szczelny. Kołpak ochronny lub inny osprzęt chroniący zawór pojemnika musi pozostawać na swoim miejscu. Zapewnić odpowiednią wentylację powietrzem. SDS_PL

23 Etyn (Acetylen) rozpuszczony Data Wydania: Data wydania: Wersja: 2.1 Nr karty charakterystyki (SDS): /18 SEKCJA 15: Informacje dotyczące przepisów prawnych 15.1 Przepisy prawne dotyczące bezpieczeństwa, zdrowia i ochrony środowiska specyficzne dla substancji i mieszaniny: Przepisy UE Rozporządzenie (WE) Nr 1907/2006, Załącznik XVII: Ograniczenia dotyczące produkcji, wprowadzania do obrotu i stosowania niektórych niebezpiecznych substancji, preparatów i wyrobów: Nazwa chemiczna Nr CAS Stężenie Acetylen % Dyrektywa 96/82/WE w sprawie kontroli niebezpieczeństwa poważnych awarii związanych z substancjami niebezpiecznymi: Nazwa chemiczna Nr CAS Stężenie Acetylen % Dyrektywa 98/24/WE dotycząca ochrony pracowników przed zagrożeniami odnoszącymi się do środków chemicznych w miejscu pracy: Nazwa chemiczna Nr CAS Stężenie Acetylen % Przepisy krajowe Dyrektywa Rady 89/391/EWG w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy. Dyrektywa 89/686/EWG w sprawie środków ochrony indywidualnej. Dyrektywa 94/9/WE w sprawie urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w przestrzeniach zagrożonych wybuchem (ATEX). Jako dodatki do żywności można stosować wyłącznie produkty, które są zgodne z regulacjami dotyczącymi żywności /2008/UE oraz 231/2012/UE i jako takie są oznakowane. Niniejsza karta charakterystyki została stworzona zgodnie z Rozporządzeniem (UE) 2015/ Ocena bezpieczeństwa chemicznego: Ocena Bezpieczeństwa Chemicznego została przeprowadzona. SDS_PL

24 Data Wydania: Data wydania: Etyn (Acetylen) rozpuszczony Wersja: 2.1 Nr karty charakterystyki (SDS): /18 SEKCJA 16: Inne informacje Informacja o aktualizacji: Odniesienia do kluczowej literatury i źródeł danych: Nie dotyczy. Różne źródła danych zostały wykorzystane przy kompilacji tej Karty Charakterystyki, są to, ale nie tylko: Agency for Toxic Substances and Diseases Registry (ATSDR) ( Poradnik na temat Kompilacji Kart Charakterystyki Europejskiej Agencji Chemikaliów Informacja o Substancjach Zarejestrowanych w Europejskiej Agencji Chemikaliów: Europejskie Stowarzyszenie Gazów Przemysłowych (EIGA) Doc. 169 Przewodnik: Klasyfikacja i Oznakowanie. Międzynarodowy Program Bezpieczeństwa Chemicznego ( PN-EN ISO 10156:2010 Gazy i mieszaniny gazów -- Wyznaczanie odporności na zagrożenie ogniowe i utlenianie podczas wyboru zaworów wylotowych do butli do gazów. Matheson Gas Data Book. Wydanie 7. National Institute for Standards and Technology (NIST) Referencyjna Baza Standardów Numer 69. Platforma ESIS (ESIS Europejski System Informacji o Substancjach Chemicznych) wcześniej Europejskie Biuro ds. Chemikaliów (ECB) ESIS ( ERICards, Europejska Rada Przemysłu Chemicznego (CEFIC). Narodowa Biblioteka toksykologii medycznej Stanów Zjednoczonych Ameryki, sieć bazy danych TOXNET ( Wartości progowe (TVL) za Amerykańską Konferencją Rządowych Higienistów Przemysłowych (American Conference of Governmental Industrial Hygienists) (ACGIH). Specyficzne informacje na temat substancji od dostawców. Szczegółowe informacje przedstawione w niniejszym dokumencie uważane są za poprawne w momencie przekazywania do druku. Brzmienie zwrotów określających zagrożenie H w sekcji 2 I 3 H220 Skrajnie łatwopalny gaz. H280 Zawiera gaz pod ciśnieniem; ogrzanie grozi wybuchem. Informacje o szkoleniu: Użytkownicy aparatów oddechowych muszą zostać przeszkoleni. Zapewnić, aby osoby obsługujące były świadome zagrożenia wynikającego z łatwopalności. Klasyfikacja zgodnie z Rozporządzeniem (WE) Nr 1272/2008, z późniejszymi zmianami. Flam. Gas 1, H220 Press. Gas Diss. Gas, H280 Chem. Unst. Gas A, H230 SDS_PL

25 Sporządzona zgodnie z Rozporządzeniem (WE) nr 1907/2006 z późn. zmianami BENZYNA EKSTRAKCYJNA III NISKOAROMATYCZNA Data sporządzenia: Aktualizacja: Wersja: 7.0CLP Strona 1 z 12 SEKCJA 1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI/MIESZANINY I IDENTYFIKACJA PRZEDSIĘBIORSTWA 1.1. Identyfikator produktu Nazwa handlowa: BENZYNA EKSTRAKCYJNA III NISKOAROMATYCZNA Nazwa: Synonimy: Nr CAS: - Nr WE: Nr indeksowy: - Hydrocarbons, C7-C9, n-alkanes, isoalkanes, cyclics Węglowodory C7- C9, n-alkany, izoalkany, cykliczne Naphtha (petroleum), hydrotreated light Nr rejestracji: Istotne zidentyfikowane zastosowania substancji lub mieszaniny oraz zastosowania odradzane Rozpuszczalnik / rozcieńczalnik stosowany w przemyśle farb i lakierów, metalowym, gumowym; do produkcji klejów; w pralniach chemicznych i garbarniach; w warsztatach samochodowych do mycia i odłuszczania; inne Dane dotyczące dostawcy karty charakterystyki Dystrybutor: Adres: Telefon/Faks: ORLEN OIL Sp. z o.o Kraków, ul. Opolska / Informacje w sprawach dotyczących jakości: telefon msds@orlenoil.pl 1.4. Numer telefonu alarmowego: 112 ( ogólny telefon alarmowy), 998 ( straż pożarna), 999 ( pogotowie medyczne) SEKCJA 2. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ 2.1. Klasyfikacja substancji lub mieszaniny Zagrożenia Klasyfikacja zgodna z rozporządzeniem (WE) nr 1272/2008 (CLP)+ doklasyfikowanie: wynikające z właściwości fizykochemicznych: dla człowieka: Substancja ciekła łatwopalna: Flam. Liq. 2 (H225 Wysoce łatwopalna ciecz i pary). Zagrożenie spowodowane aspiracją: Asp. Tox. 1 (H304 Połknięcie i dostanie się przez drogi oddechowe może grozić śmiercią). Działanie toksyczne na narządy docelowe narażenie jednorazowe STOT naraż. jednor.: STOT SE 3 (H336 Może wywoływać uczucie senności lub zawroty głowy). Droga narażenia wdychanie. dla środowiska: Stwarzające zagrożenie dla środowiska wodnego: Aquatic Chronic 2 (H411 Działa toksycznie na organizmy wodne, powodując długotrwałe skutki).

26 Sporządzona zgodnie z Rozporządzeniem (WE) nr 1907/2006 z późn. zmianami BENZYNA EKSTRAKCYJNA III NISKOAROMATYCZNA Data sporządzenia: Aktualizacja: Wersja: 7.0CLP Strona 2 z Elementy oznakowania Piktogram: : GHS02 GHS07 GHS08 GHS09 Hasło ostrzegawcze: Niebezpieczeństwo Zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia: H225 Wysoce łatwopalna ciecz i pary. H304 Połknięcie i dostanie się przez drogi oddechowe może grozić śmiercią. H336 Może wywoływać uczucie senności lub zawroty głowy. H411 Działa toksycznie na organizmy wodne, powodując długotrwałe skutki. EUH 066 Powtarzające się narażenie może powodować wysuszanie lub pękanie skóry Zwroty wskazujące środki ostrożności: P210 Przechowywać z dala od źródeł ciepła/iskrzenia/ otwartego ognia/gorących powierzchni. Palenie wzbronione. P233 Trzymać pojemnik szczelnie zamknięty. P240 Uziemić/połączyć pojemnik i urządzenie odbiorcze. P241 Stosować sprzęt elektryczny/wentylacyjny/oświetleniowy/ / w wykonaniu przeciwwybuchowym. P242 Stosować wyłącznie narzędzia niepowodujące iskrzenia. P243 Zastosować środki ostrożności zapobiegające wyładowaniom elektrostatycznym. P261 Unikać wdychania pyłu/dymu/gazu/mgły/pary/rozpylonej cieczy. P273 Unikać uwolnienia do środowiska. P280 Stosować rękawice ochronne/odzież ochronną/ ochronę oczu/ochronę twarzy. P301+P310 W PRZYPADKU POŁKNIĘCIA: Natychmiast skontaktować się z OŚRODKIEM ZATRUĆ lub z lekarzem. P303+P361+P353 W PRZYPADKU KONTAKYU ZE SKÓRĄ (lub z włosami): Natychmiast usunąć/zdjąć całą zanieczyszczoną odzież. Spłukać skórę pod strumieniem wody/prysznicem. P W RAZIE DOSTANIA SIĘ DO DRÓG ODDECHOWYCH: wyprowadzić / wynieść poszkodowanego na świeże powietrze i zapewnić warunki do odpoczynku w pozycji umożliwiającej swobodne oddychanie. P312 W razie złego samopoczucia skontaktować się z OŚRODKIEM INFORMACJI TOKSYKOLOGICZNEJ lub lekarzem. P331 NIE wywoływać wymiotów. P370+P378 W razie pożaru: Do gaszenia stosować pianę. P391 Zebrać wyciek. P403+P233 Przechowywać w dobrze wentylowanym miejscu. Przechowywać pojemnik szczelnie zamknięty. P403+P235 Przechowywać w odpowiednio wentylowanym miejscu. Trzymać w chłodnym miejscu. P405 Przechowywać pod zamknięciem. P501 Zawartość/pojemnik usuwać do firm posiadających odpowiednie uprawnienia.

27 Sporządzona zgodnie z Rozporządzeniem (WE) nr 1907/2006 z późn. zmianami BENZYNA EKSTRAKCYJNA III NISKOAROMATYCZNA Data sporządzenia: Aktualizacja: Wersja: 7.0CLP Strona 3 z Inne zagrożenia Substancja nie spełnia kryteriów PBT lub vpvb zgodnie z załącznikiem XIII rozporządzenia REACH. Pary tworzą z powietrzem mieszaniny wybuchowe. Wrażliwy na wyładowania elektrostatyczne. SEKCJA 3. SKŁAD/INFORMACJA O SKŁADNIKACH 3.1. Substancje Nazwa substancji Wzór % wagowy Nr CAS Nr WE Nr indeksowy Hydrocarbons, C7-C9, n- alkanes, isoalkanes, cyclics Nie dotyczy Substancja UVCB. Substancja UVCB. Zawartość składników substancji mogących mieć wpływ na ograniczenia w stosunku do stosowania produktu: Nazwa substancji % wagowy Nr CAS Nr WE Benzen < 0.01% Toluen < 0.1% n-heksan cyklheksan < SEKCJA 4. ŚRODKI PIERWSZEJ POMOCY 4.1. Opis środków pierwszej pomocy Wdychanie: Poszkodowanego usunąć (wyprowadzić/wynieść) z miejsca narażenia na świeże powietrze; zapewnić spokój i ciepło, rozluźnić uciskające części ubrania. Nieprzytomnego ułożyć w pozycji bocznej ustalonej; kontrolować i utrzymywać drożność dróg oddechowych. W przypadku zaburzeń w oddychaniu podawać tlen, w przypadku braku oddechu stosować sztuczne oddychanie. W przypadku utraty przytomności, zaburzeń oddychania lub utrzymującego się złego samopoczucia natychmiast zapewnić pomoc lekarską. Kontakt ze skórą: Natychmiast zdjąć zanieczyszczoną/nasiąkniętą odzież i buty. Zanieczyszczoną skórę umyć dokładnie wodą z mydłem lub łagodnym detergentem, a następnie spłukać dużą ilością wody. W przypadku wystąpienia i utrzymywania się objawów podrażnienia skonsultować się z lekarzem. UWAGA: Zanieczyszczoną/nasiąkniętą odzież usunąć w bezpieczne miejsce z dala od źródeł ciepła i źródeł zapłonu. Kontakt z oczami: Zanieczyszczone oczy natychmiast płukać ciągłym strumieniem wody, usunąć szkła kontaktowe (jeśli są) i kontynuować płukanie przez ok. 15 minut. Podczas płukania trzymać powieki szeroko rozwarte i poruszać gałką oczną. W przypadku wystąpienia i utrzymywania się objawów podrażnienia skonsultować się z lekarzem. UWAGA: Nie stosować zbyt silnego strumienia wody, aby nie uszkodzić rogówki. Połknięcie: Natychmiast zapewnić pomoc medyczną. NIE prowokować wymiotów niebezpieczeństwo aspiracji do płuc. W przypadku wystąpienia naturalnych odruchowych wymiotów trzymać poszkodowanego w pozycji nachylonej do przodu. W przypadku wystąpienia duszności podawać tlen do oddychania.

28 Sporządzona zgodnie z Rozporządzeniem (WE) nr 1907/2006 z późn. zmianami BENZYNA EKSTRAKCYJNA III NISKOAROMATYCZNA Data sporządzenia: Aktualizacja: Wersja: 7.0CLP Strona 4 z Najważniejsze ostre i opóźnione objawy oraz skutki narażenia Może spowodować uszkodzenie płuc w przypadku połknięcia objawiającym się przykładowo oskrzelowym zapaleniem płuc. Długotrwałe lub częste narażenie może spowodować zaburzenia ze strony ośrodkowego układu nerwowego. W przypadku powtarzającego się narażenia może dojść do wysuszania, złuszczania oraz pękania skóry Wskazania dotyczące wszelkiej natychmiastowej pomocy lekarskiej i szczególnego postępowania z poszkodowanym Pokazać kartę charakterystyki lub etykietę/opakowanie personelowi medycznemu udzielającemu pomocy. Osoby udzielające pomocy w obszarze o nieznanym stężeniu par powinny być wyposażone w aparaty oddechowe z niezależnym dopływem powietrza. Wskazówki dla lekarza: leczenie objawowe i wspomagające. SEKCJA 5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU 5.1. Środki gaśnicze Odpowiednie środki gaśnicze: dwutlenek węgla, proszek gaśniczy, piana, rozproszone prądy wody lub mgła wodna Niewłaściwe środki gaśnicze: zwarte prądy wody. UWAGA: woda może być nieskuteczna - produkt jest nierozpuszczalny w wodzie i lżejszy od wody. Rozproszone prądy wody mogą być stosowane do chłodzenia pojemników, rozcieńczania wycieków do niepalnych mieszanin, rozpraszania par Szczególne zagrożenia związane z substancją lub mieszaniną Ciecz wysoce łatwopalna. Wrażliwa na wyładowania elektrostatyczne. Pary cięższe od powietrza, rozprzestrzeniają się przy powierzchni ziemi, gromadzą się w dolnych partiach pomieszczeń i zagłębieniach terenu; tworzą mieszaniny wybuchowe z powietrzem. Zamknięte pojemniki narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury mogą eksplodować w wyniku wzrostu ciśnienia wewnątrz nich. W środowisku pożaru powstają tlenki węgla. Unikać wdychania produktów spalania mogą stwarzać zagrożenie dla zdrowia Informacje dla straży pożarnej Postępować zgodnie z procedurami obowiązującymi przy gaszeniu pożarów chemikaliów. W przypadku pożaru obejmującego duże ilości produktu, usnąć/ewakuować z obszaru zagrożenia wszystkie osoby postronne. Pożar gasić z bezpiecznej odległości, zza osłon lub przy użyciu bezzałogowych działek. Wezwać ekipy ratownicze. Zamknięte pojemniki narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury chłodzić rozproszonymi prądami wody z bezpiecznej odległości (groźba wybuchu), o ile to możliwe i bezpieczne usunąć je z obszaru zagrożenia. Po usunięciu z obszaru zagrożenia kontynuować zraszanie do momentu całkowitego schłodzenia. Nie dopuścić do przedostania się ścieków po gaszeniu pożaru do kanalizacji i zbiorników wodnych. Powstałe ścieki i pozostałości po pożarze usuwać zgodnie z obowiązującymi przepisami. Osoby biorące udział w gaszeniu pożaru powinny być przeszkolone, wyposażone w aparaty oddechowe z niezależnym dopływem powietrza oraz pełną odzież ochronną. SEKCJA 6. POSTĘPOWIANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA 6.1. Indywidualne środki ostrożności, wyposażenie ochronne i procedury w sytuacjach awaryjnych Dla osób nienależących do personelu udzielającego pomocy: Unikać zanieczyszczenia oczu, skóry i ubrania. Nie wdychać par. Zawiadomić otoczenie o awarii. Wezwać Państwową Straż Pożarną, ekipy ratownicze oraz Policję Państwową. Udać się w miejsce bezpieczne oddalone od obszaru objętego skutkami zdarzenia, postępować zgodnie z poleceniami osób przeszkolonych biorących udział w akcji ratowniczej. Dla osób udzielających pomocy: W akcji ratunkowej mogą brać udział jedynie osoby przeszkolone, wyposażone we właściwą odzież i sprzęt ochronny. Usunąć z obszaru zagrożenia wszystkie osoby niebiorące udziału w likwidacji skutków zdarzenia. W razie konieczności zarządzić ewakuację. Unikać zanieczyszczenia

29 Sporządzona zgodnie z Rozporządzeniem (WE) nr 1907/2006 z późn. zmianami BENZYNA EKSTRAKCYJNA III NISKOAROMATYCZNA Data sporządzenia: Aktualizacja: Wersja: 7.0CLP Strona 5 z 12 oczu, skóry i ubrania. Nie wdychać par. UWAGA: Uwolniona ciecz bardzo łatwo odparowuje. W przypadku uwolnienia w zamkniętym pomieszczeniu zapewnić jego skuteczną wentylację/wietrzenie. Stosować środki ochrony indywidualnej zob. sekcja 8 karty charakterystyki.uwaga: Ciecz wysoce łatwopalna, obszar zagrożony wybuchem; pary cięższe od powietrza, tworzą mieszaniny wybuchowe z powietrzem. Pary mogą rozprzestrzeniać się wzdłuż podłogi/gruntu do odległych źródeł zapłonu i stwarzać zagrożenie spowodowane cofającym się płomieniem. Usunąć wszelkie źródła zapłonu - ugasić otwarty ogień, nie palić tytoniu, nie używać narzędzi i urządzeń iskrzących, wyeliminować gorące powierzchnie i inne źródła ciepła. Zastosować środki ostrożności zapobiegające wyładowaniom elektrostatycznym. Pary rozcieńczać rozproszonymi prądami wody Środki ostrożności w zakresie ochrony środowiska O ile to możliwe i bezpieczne zlikwidować lub ograniczyć uwalnianie produktu (ograniczyć dopływ cieczy, uszczelnić, uszkodzone opakowanie umieścić w opakowaniu awaryjnym). Nie dopuścić do przedostania się produktu do studzienek ściekowych, wód i gleby. Ograniczyć rozprzestrzenianie się rozlewiska przez obwałowanie terenu. Powiadomić odpowiednie służby bhp, ratownicze i ochrony środowiska oraz organy administracji Metody i materiały zapobiegające rozprzestrzenianiu się skażenia i służące do usuwania skażenia Małe ilości uwolnionej cieczy absorbować obojętnym, niepalnym materiałem chłonnym (np. ziemia, piasek, wermikulit), zebrać do zamykanego, oznakowanego pojemnika na odpady. Unieszkodliwiać zgodnie z obowiązującymi przepisami. Zebrane duże ilości cieczy odpompować. W razie potrzeby, w celu usunięcia produktu / materiału chłonnego zanieczyszczonego produktem, skorzystać z pomocy wyspecjalizowanych firm trudniących się transportem i likwidacją odpadów Odniesienia do innych sekcji Odnieść się również do sekcji 8 i 13 karty charakterystyki. SEKCJA 7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJAMI I MIESZANINAMI ORAZ ICH MAGAZYNOWANIE 7.1. Środki ostrożności dotyczące bezpiecznego postępowania Zapobieganie zatruciom: Zapobiegać tworzeniu stężeń par przekraczających ustalone dopuszczalne wartości narażenia zawodowego. Zapewnić skuteczną wentylację. Unikać bezpośredniego kontaktu z cieczą, unikać zanieczyszczenia oczu. Unikać wdychania par/mgły. Unikać zanieczyszczenia ubrania. Nieużywane pojemniki trzymać szczelnie zamknięte. Stosować środki ochrony indywidualnej zgodnie z informacjami zamieszczonymi w sekcji 8 karty charakterystyki. Przestrzegać podstawowych zasad higieny: nie jeść, nie pić, nie palić na stanowisku pracy. Skażone ubranie produktem natychmiast wymienić na czyste. Produkt doskonale wchłania się przez nieuszkodzoną skórę. Nie dopuszczać do oblania produktem, zwłaszcza dużych powierzchni ciała. Zawsze po skończeniu pracy umyć ręce wodą z mydłem. Zapobieganie pożarom i wybuchom: Zapobiegać tworzeniu palnych/wybuchowych stężeń par w powietrzu. Wyeliminować źródła zapłonu nie używać otwartego ognia, nie palić tytoniu, nie używać sprzętu i narzędzi iskrzących; nie używać odzieży z tkanin podatnych na elektryzację. Zastosować środki ostrożności zapobiegające wyładowaniom elektrostatycznym. Uziemić wszystkie urządzenia wykorzystywane do pracy z produktem. Chronić pojemniki przed nagrzaniem. W miejscu stosowania i przechowywania zapewnić łatwy dostęp do środków gaśniczych oraz sprzętu ratowniczego (na wypadek pożaru, rozlania, wycieku itp.). UWAGA: Opróżnione, nieoczyszczone pojemniki mogą zawierać pozostałości produktu (ciecz, pary) i mogą stwarzać zagrożenie pożarowe/wybuchowe. Zachować ostrożność. Pojemników nieoczyszczonych nie wolno: ogrzewać, ciąć, wiercić, szlifować, spawać ani wykonywać tych czynności w ich pobliżu Warunki bezpiecznego magazynowania, w tym informacje dotyczące wszelkich wzajemnych niezgodności W oryginalnych, szczelnie zamkniętych i właściwie oznakowanych opakowaniach lub zbiornikach przeznaczonych do tego produktu. Opakowania z produktem chronić przed nagrzaniem oraz promieniami słonecznymi. Podłoże przeznaczone do składowania powinno być nienasiąkliwe. Zapewnić odpowiednią wentylację i uziemienie. Na terenie magazynu przestrzegać zakazu palenia, stosowania otwartego ognia.

30 Sporządzona zgodnie z Rozporządzeniem (WE) nr 1907/2006 z późn. zmianami BENZYNA EKSTRAKCYJNA III NISKOAROMATYCZNA Data sporządzenia: Aktualizacja: Wersja: 7.0CLP Strona 6 z 12 Podane warunki magazynowania dotyczą również próżnych nieoczyszczonych opakowań. Osoby mające kontakt z produktem przeszkolić z zakresu właściwości fizykochemicznych substancji oraz wynikających z nich zagrożeń Szczególne zastosowanie(-a) końcowe Nie dotyczy. SEKCJA 8. KONTROLA NARAŻENIA/ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ 8.1. Parametry dotyczące kontroli Benzyna: ekstrakcyjna NDS: 500 mg/m 3, NDSCh: 1500 mg/m 3, NDSP: do lakierów NDS: 300 mg/m 3, NDSCh: 900 mg/m 3, NDSP: Heksanu izomery acykliczne nasycone z wyjątkiem n-heksanu NDS: 400 mg/m 3, NDSCh; 1200 mg/m 3, NDSP:- Benzen NDS: 1.6 mg/m 3, NDSCh:, NDSP: n-heksan NDS: 72 mg/m 3, NDSCh:, NDSP: Toluen NDS: 100 mg/m 3, NDSCh: 200 mg/m 3, NDSP: Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 czerwca 2018 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. DNEL pracownik (wdychanie, toksyczność przewlekła) DNEL pracownik (skóra, toksyczność przewlekła) DNEL konsument (wdychanie, toksyczność przewlekła) DNEL konsument (połknięcie, toksyczność przewlekła) DNEL konsument (skóra, toksyczność przewlekła) 8.2. Kontrola narażenia 2035 mg/m³ 773 mg/kg/24h 608 mg/m³/24h 699 mg/kg/24h 699 mg/kg/24h Stosowne techniczne środki kontroli: Niezbędna jest wentylacja miejscowa wywiewna, która usuwa pary z miejsc emisji produktu jak również wentylacja ogólna pomieszczeń. Otwory zasysające przy wentylacji miejscowej winny znajdować się poniżej lub bezpośrednio przy płaszczyźnie roboczej. Wywiewniki z wentylacji ogólnej powinny być umieszczone zarówno przy podłodze jak i w szczytowej części pomieszczenia. Instalacja elektryczna i oświetleniowa w wykonaniu przeciwwybuchowym. Uziemić wszystkie urządzenia (również zbiorniki magazynowe) wykorzystywane do pracy z produktem. Stosować narzędzia nieiskrzące. Ochrona oczu lub twarzy: W przypadku długotrwałego narażenia lub zagrożenia pryśnięciem cieczy do oka stosować okulary ochronne w szczelnej obudowie (typu gogle). Zaleca się wyposażenie miejsca pracy w wodny natrysk do płukania oczu. Ochrona skóry: Nosić rękawice ochronne nieprzepuszczalne, odporne na działanie produktu (np. neoprenowe, nitrylowe). Zaleca się regularne zmienianie rękawic i natychmiastową ich wymianę, jeśli wystąpią jakiekolwiek oznaki ich zużycia, uszkodzenia (rozerwania, przedziurawienia) lub zmiany w wyglądzie (kolorze, elastyczności, kształcie). Dobór klasy odporności na przesiąkanie zależy od czasu narażenia na czynnik i powinien być dobrany zgodnie z normą EN 374. Grubość warstwy rękawic określa producent na podstawie klasy narażenia na przesiąkanie. Czas penetracji dla materiału z którego wykonane są rękawice: od producenta rękawic należy uzyskać informacje na temat dokładnego czasu przebicia i go przestrzegać. Rękawice ochronne nitrylowe: grubość warstwy rękawicy przynajmniej: 0,34 mm Rękawice ochronne neoprenowe: w przypadku kontaktu ze strumieniem rozpylonej cieczy zaleca się ochronę przynajmniej wg indeksu ochrony klasy 2, zgodnie z czasem penetracji powyżej 30 min.(en 374). Grubość warstwy rękawicy przynajmniej: 0,75 mm. W przypadku przedłużonego i intensywnego kontaktu zaleca się ochronę wg indeksu ochrony klasy 6, zgodnie z czasem penetracji powyżej 480 min. (EN 374). Grubość warstwy rękawicy przynajmniej: 1,35 mm. Ubranie ochronne składające się z bluzy zapiętej pod szyją i zapiętymi mankietami, spodni wyłożonych na buty. Obuwie ochronne olejoodporne, antypoślizgowe. W miejscach występowania strefy zagrożonej wybuchem zarówno ubranie wierzchnie jak i buty powinny mieć możliwość odprowadzania ładunków elektrostatycznych. Spodnie wyłożone na cholewki butów. W celu ochrony narażonej skóry zaleca się stosowanie kremów

31 Sporządzona zgodnie z Rozporządzeniem (WE) nr 1907/2006 z późn. zmianami BENZYNA EKSTRAKCYJNA III NISKOAROMATYCZNA Data sporządzenia: Aktualizacja: Wersja: 7.0CLP Strona 7 z 12 nawilżających, ale nie należy ich stosować bezpośrednio po kontakcie z produktem. Ochrona dróg oddechowych: W normalnych warunkach pracy, przy dostatecznej wentylacji nie jest wymagana; w przypadku niedostatecznej wentylacji stosować maski z pochłaniaczem typu A lub aparaty izolujące drogi oddechowe. W przypadku prac w ograniczonej przestrzeni, niedostatecznej zawartości tlenu w powietrzu, dużej niekontrolowanej emisji lub innych okoliczności, kiedy maska z pochłaniaczem nie dają dostatecznej ochrony stosować aparat oddechowy z niezależnym dopływem powietrza. Zagrożenia termiczne: Nie dotyczy. Kontrola narażenia środowiska: Należy rozważyć zastosowanie środków ostrożności w celu zabezpieczenia terenu wokół zbiorników magazynowych. SEKCJA 9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE I CHEMICZNE 9.1. Informacje na temat podstawowych właściwości fizycznych i chemicznych a) Wygląd : Ciecz bezbarwna b) Zapach : Charakterystyczny dla lekkich węglowodorów c) Próg zapachu : Nie dotyczy jest odczuciem subiektywnym i nie jest właściwy do ostrzegania o nadmiernym zagrożeniu d) ph : Nie dotyczy -nie określono w Raporcie Bezpieczeństwa chemicznego e) Temperatura topnienia/krzepnięcia : < -20 C* f) Początkowa temperatura wrzenia i zakres : C, ( C *) temperatur wrzenia g) Temperatura zapłonu : <0 C (<23 o C*) h) Szybkość parowania : Nie dotyczy -nie określono w Raporcie Bezpieczeństwa chemicznego i) Palność (ciała stałego, gazu) : Nie dotyczy -nie określono w Raporcie Bezpieczeństwa chemicznego j) Górna/dolna granica palności lub górna/dolna : 7,6-1,4 - %obj. granica wybuchowości k) Prężność par : ~20 kpa w 40 C (4.2 kpa w 25 C*) l) Gęstość par : >3 (powietrze = 1) m) Gęstość względna : do 0,780 g/cm 3 w 15 C ( g/cm3 w 15 C *) n) Rozpuszczalność : Nie dotyczy -nie określono w Raporcie Bezpieczeństwa chemicznego o) Współczynnik podziału n-oktanol/ woda : Nie dotyczy nie określono w Raporcie Bezpieczeństwa Chemicznego (parametr oznaczany dla substancji non-uvcb*) p) Temperatura samozapłonu : min. 200 C * q) Temperatura rozkładu : Nie dotyczy brak rozkładu w przypadku przechowywania i stosowania w postaci ciekłej r) Lepkość : <0.37 mm 2 /s w 40 C (0,5-1,3 mm2/s w 25*) s) Właściwości wybuchowe : Niewybuchowe benzyny o niskiej temperaturze wrzenia nie są uważane za wybuchowe, z uwagi na rozpatrywaną strukturę i bilans tlenowy t) Właściwości utleniające : Nie utleniający *Zakresy podane są dla substancji należących do tej samej grupy rejestracyjnej 9.2. Inne informacje

32 Sporządzona zgodnie z Rozporządzeniem (WE) nr 1907/2006 z późn. zmianami BENZYNA EKSTRAKCYJNA III NISKOAROMATYCZNA Data sporządzenia: Aktualizacja: Wersja: 7.0CLP Strona 8 z 12 Napięcie powierzchniowe : 20-24mN/m 25 o C* SEKCJA 10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ Reaktywność Substancja nie jest reaktywna Stabilność chemiczna Substancja jest stabilna w normalnych warunkach otoczenia, a także w przewidywanej temperaturze i pod przewidywanym ciśnieniem w trakcie magazynowania oraz postępowania z nią Możliwość występowania niebezpiecznych reakcji Nie są znane Warunki, których należy unikać: Płomieni, elektryczności statycznej, iskier, gorących powierzchni, innych źródeł zapłonu, a także wysokiej temperatury Materiały niezgodne Silne utleniacze Niebezpieczne produkty rozkładu Nie są znane. Produkty spalania stwarzające zagrożenie zob. sekcja 5 karty charakterystyki. SEKCJA 11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE 11.1 Informacje dotyczące skutków toksykologicznych Toksyczność ostra: LD50: > 5840 mg/kg (doustnie, szczur) LD50: > mg/m3 (inhalacyjnie, szczur) LD50: > 2920 mg/kg (skóra, szczur) Działanie żrące/drażniące na skórę: Powoduje pękanie i łuszczenie się skóry na skutek jej wysuszenia i odtłuszczenia; przy dłuższym lub częstym kontakcie powoduje podrażnienie skóry. Dłuższy (kilkugodzinny) bezpośredni kontakt z cieczą może powodować bolesne pieczenie, swędzenie, powstanie pęcherzy. Poważne uszkodzenie oczu/działanie drażniące na oczy: W oparciu o dostępne dane kryteria klasyfikacji nie są spełnione. Wysokie stężenia par/mgły lub pryśnięcie cieczy do oka mogą powodować podrażnienie błon śluzowych oczu (pieczenie, zaczerwienienie, łzawienie) lub przejściowe podrażnienie oczu. Działanie uczulające na drogi oddechowe lub skórę: W oparciu o dostępne dane kryteria klasyfikacji nie są spełnione. Działanie mutagenne na komórki rozrodcze: W oparciu o dostępne dane kryteria klasyfikacji nie są spełnione. Rakotwórczość: W oparciu o dostępne dane kryteria klasyfikacji nie są spełnione. Szkodliwe działanie na rozrodczość: W oparciu o dostępne dane kryteria klasyfikacji nie są spełnione. Działanie toksyczne na narządy docelowe narażenie jednorazowe: Działanie toksyczne na narządy docelowe droga narażenia: wdychanie. W okresie do kilku godzin pojawia się pobudzenie psychoruchowe, nadmierna wesołość, przyspieszenie pracy serca. Stan ogólny przypomina upojenie alkoholowe. W następnej kolejności występują zawroty i bóle głowy, nudności, wymioty, zaburzenia równowagi, senność, śpiączka. W razie pracy w zbiornikach z oparami produktu występujące tam wysokie stężenia powodują szybką utratę przytomności i zejście śmiertelne. W zatruciu doustnym mogą wystąpić bóle brzucha, wymioty, mogą wystąpić objawy jak w zatruciu inhalacyjnym.

33 Sporządzona zgodnie z Rozporządzeniem (WE) nr 1907/2006 z późn. zmianami BENZYNA EKSTRAKCYJNA III NISKOAROMATYCZNA Data sporządzenia: Aktualizacja: Wersja: 7.0CLP Strona 9 z 12 Działanie toksyczne na narządy docelowe narażenie powtarzane: W oparciu o dostępne dane kryteria klasyfikacji nie są spełnione. Powtarzające się lub długotrwałe narażenie może powodować wysuszenie, pękanie i przewlekłe stany zapalne skóry. Długotrwałe narażenie na działanie par może powodować zaburzenia ze strony ośrodkowego układu nerwowego. Zagrożenie spowodowane aspiracją: W przypadku przedostania się (zachłyśnięcia) produktu z układu pokarmowego do płuc może dojść do poważnego ich uszkodzenia - nie dopuszczać do wymiotów. Mogą wystąpić objawy ogólnotoksyczne analogiczne jak przy narażeniu inhalacyjnym zaburzenia oddychania, podrażnienie płuc z gorączką i kaszlem; wysokie dawki mogą powodować zaburzenia ze strony ośrodkowego układu nerwowego. W przypadku ciężkiego zatrucia może nastąpić utrata przytomności, śpiączka, może nastąpić zgon z powodu niewydolności oddychania. SEKCJA 12. INFORMACJE EKOLOGICZNE Toksyczność: Środowisko wodne: EL50: 4.6 mg/l - badanie toksyczności ostrej na bezkręgowcach słodkowodnych; Daphnia magna, 48h NOEC: 0.17 mg/l - badanie toksyczności przewlekłej na bezkręgowcach; Daphnia magna, 21 dni EL50: 10 mg/l - badanie toksyczności ostrej dla glonów słodkowodnych; Pseudokirchnerella subcapitata, 72 h LL50: 3.0 mg/l - badanie toksyczności ostrej na Oncorhynchus mykiss, 96h NOEL: mg/l - badanie toksyczności przewlekłej na rybach; Oncorhynchus mykiss, 28 dni Osad: Badanie toksyczności na organizmach osadu: brak (badanie naukowo nieuzasadnione) Środowisko lądowe: Badanie toksyczności na bezkręgowcach: brak (badanie naukowo nieuzasadnione) Badanie toksyczności na roślinach: brak (badanie naukowo nieuzasadnione) Badanie toksyczności na ptakach: brak (badanie naukowo nieuzasadnione) Trwałość i zdolność do rozkładu Biotyczne: Zdolność do biodegradacji: właściwie biodegradowalny (>74% (test CO 2 ) po 28 dniach Badanie symulacji aktywowanych szlamów: nie dotyczy substancja UVCB Abiotyczne: Hydroliza jako punkcja ph: nie zachodzi Fotoliza/fototransformacja: nie zachodzi Zdolność do bioakumulacji Nie dotyczy substancja UVCB Mobilność w glebie Badanie adsorpcji/desorpcji nie dotyczy substancja UVCB. Szybko odparowuje z powierzchni gleby; nie powinien przenikać do wód gruntowych Wyniki oceny właściwości PBT i vpvb Substancja nie spełnia kryteriów PBT lub vpvb zgodnie z załącznikiem XIII rozporządzenia REACH Inne szkodliwe skutki działania Działa toksycznie na organizmy wodne, powodując długotrwałe skutki. Dopuszczalna zawartość w ściekach wprowadzanych do wód i do ziemi: substancje ropopochodne 15 ml/l. Należy przestrzegać normatywów dopuszczalnego zanieczyszczenia środowiska w ramach aktualnie obowiązujących przepisów. SEKCJA 13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI Metody unieszkodliwiania odpadów Kod odpadu: * Inne rozpuszczalniki organiczne, roztwory z przemywania i ciecze macierzyste. Nie usuwać do kanalizacji. Nie dopuścić do zanieczyszczenia wód powierzchniowych i gruntowych. Rozważyć

34 Sporządzona zgodnie z Rozporządzeniem (WE) nr 1907/2006 z późn. zmianami BENZYNA EKSTRAKCYJNA III NISKOAROMATYCZNA Data sporządzenia: Aktualizacja: Wersja: 7.0CLP Strona 10 z 12 możliwość wykorzystania. Odpadowy produkt należy poddać odzyskowi lub likwidować w uprawnionych spalarniach lub zakładach uzdatniania/unieszkodliwiania odpadów, zgodnie z obowiązującymi przepisami. Nasiąknięte ubranie, papiery lub inne organiczne materiały stwarzają zagrożenie pożarowe, powinny być zbierane i usuwane w sposób kontrolowany. Odpadowy produkt należy poddać odzyskowi lub likwidować w uprawnionych spalarniach lub zakładach uzdatniania/unieszkodliwiania odpadów, zgodnie z obowiązującymi przepisami. Odzysk / recykling / likwidację odpadów opakowaniowych przeprowadzać zgodnie z obowiązującymi przepisami. UWAGA: Tylko opakowania całkowicie opróżnione mogą być przeznaczone do recyklingu! Korzystać z usług firm posiadających odpowiednie uprawnienia. Ustawa z dnia 14 grudnia 2012r. o odpadach (Dz.U , t.j. z późn. zm.) Ustawa z dnia 13czerwca 2013r o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz.U , t.j. z późn. zm.) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014r w sprawie katalogu odpadów (Dz.U.2014 poz.1923) SEKCJA 14. INFORMACJE DOTYCZĄCE TRANSPORTU Substancja podlega przepisom dotyczącym przewozu towarów niebezpiecznych zawartym w ADR (transport drogowy), RID (transport kolejowy), ADN (transport śródlądowy), IMDG (transport morski), ICAO/IATA (transport lotniczy) Numer UN (numer ONZ) UN Prawidłowa nazwa przewozowa UN PRODUKTY ROPY NAFTOWEJ, I.N.O Klasa(-y) zagrożenia w transporcie Nr rozpoznawczy zagrożenia Nalepka ostrzegawcza Grupa pakowania II 3 / F1 33 Nr Zagrożenia dla środowiska Substancja zagrażająca środowisku Szczególne środki ostrożności dla użytkowników: ADR Transport luzem zgodnie z załącznikiem do konwencji MARPOL i kodeksem IBC Przepis szczególny 640D S2, S20 Nie dotyczy SEKCJA 15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH Przepisy prawne dotyczące bezpieczeństwa, zdrowia i ochrony środowiska specyficzne dla substancji i mieszaniny Ustawa z dnia 25 lutego 2011r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach (Dz.U. z 2011 nr 63 poz. 322 z późn. zm.) Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2012 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i mieszanin niebezpiecznych oraz niektórych mieszanin. (Dz.U.12. poz. 445) Rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) i utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów, zmieniające dyrektywę 1999/45/WE oraz uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 793/93 i rozporządzenie Komisji (WE) nr 1488/94, jak również dyrektywę Rady 76/769/EWG i dyrektywy Komisji 91/155/EWG, 93/67/EWG, 93/105/WE i 2000/21/WE (sprostowanie Dz.Urz. L 136 z z późn. zm.) Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 453/2010 z dnia 20 maja 2010 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) (Dz.Urz. L 133 z ) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniające i uchylające dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (Dz.Urz. UE L Nr 353 z z późn. zmianami) Rozporządzenie Komisji (UE) 2015/830 z dnia 28 maja 2015 r. z późn zmianami, zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 z późn. Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w

35 Sporządzona zgodnie z Rozporządzeniem (WE) nr 1907/2006 z późn. zmianami BENZYNA EKSTRAKCYJNA III NISKOAROMATYCZNA Data sporządzenia: Aktualizacja: Wersja: 7.0CLP Strona 11 z 12 środowisku pracy (Dz.U nr 33 poz. 166) Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz.U. z 2005 r. Nr 259, poz. 2173) Rozporządzenie Ministra Zdrowia i opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktyki opieki zdrowotnej oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. z 1996 r. Nr 69, poz. 332; z 1997 r. Nr 60, poz.375; z 1998 r. Nr 159, poz.1057; z 2001 r. Nr 37, poz. 451; Nr 128, poz. 1405) Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jednolity Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650; z 2007 r. Nr 49, poz. 330; z 2008 r. Nr 108, poz. 690) Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz.U. z 2005 r. Nr 11, poz. 86; z 2008 r. Nr 203, poz. 1275) Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (tj Dz. U. z 2009 r. Nr 178, poz. 1380, z 2010 r. Nr 57, poz. 353, z 2012 r. poz. 908.) Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych sporządzona w Genewie dnia 30 września 1957 roku wraz ze zmianami obowiązującymi od daty ich wejścia w życie w stosunku do Rzeczpospolitej Polskiej, ogłoszonymi we właściwy sposób. Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 roku o przewozie towarów niebezpiecznych (Dz. U. z 2011r. Nr 227, poz. 1367) Ocena bezpieczeństwa chemicznego Producent substancji dokonał oceny bezpieczeństwa chemicznego wyniki oceny znajdują się w raporcie bezpieczeństwa chemicznego dla substancji. SEKCJA 16. INNE INFORMACJE Zmiany wprowadzone poprzez aktualizację: Zmiana wersji Karty Charakterystyki Aktualizacja karty Wyjaśnienie skrótów i akronimów stosowanych w karcie charakterystyki NDS Najwyższe dopuszczalne stężenie NDSCh Najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe NDSP Najwyższe dopuszczalne stężenie pułapowe vpvb (Substancja) Bardzo trwała i wykazująca bardzo dużą zdolność do bioakumulacji PBT (Substancja) Trwała, wykazująca zdolność do bioakumulacji i toksyczna PNEC Przewidywane stężenie niepowodujące skutków DN(M)EL Poziom niepowodujący zmian LD 50 Dawka, przy której obserwuje się zgon 50% badanych zwierząt LC 50 Stężenie, przy którym obserwuje się zgon 50 % badanych zwierząt EC X Stężenie, przy którym obserwuje się X % zmniejszenie wzrostu lub szybkości wzrostu LOEC Najniższe stężenie wywołujące dający się zaobserwować efekt NOEL Najwyższe stężenie substancji, przy którym nie obserwuje się efektów RID Regulamin dla międzynarodowego przewozu kolejami towarów niebezpiecznych ADR Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych IMDG Międzynarodowy Kodeks Morski Towarów Niebezpiecznych IATA Międzynarodowe Zrzeszenie Przewoźników Powietrznych UVCB Substancje o nieznanym lub zmiennym składzie, złożone produkty reakcji lub materiały biologiczne Literatura i źródła danych: Przepisy prawne przytoczone w sekcjach 2 15 karty charakterystyki. Raport bezpieczeństwa chemicznego dla substancji. Dodatkowe informacje: Klasyfikacji dokonano na podstawie danych o zawartości składników niebezpiecznych metodą obliczeniową w oparciu o wytyczne rozporządzenia 1272/2008/WE (CLP) wraz z późn. zm. Zalecenia dotyczące szkoleń pracowników: Pracownicy stosujący produkt powinni być przeszkoleni w zakresie ryzyka dla zdrowia, wymagań higienicznych, stosowania ochron indywidualnych, działań zapobiegających wypadkom, postępowań ratowniczych itd.

36 Sporządzona zgodnie z Rozporządzeniem (WE) nr 1907/2006 z późn. zmianami BENZYNA EKSTRAKCYJNA III NISKOAROMATYCZNA Data sporządzenia: Aktualizacja: Wersja: 7.0CLP Strona 12 z 12 Kartę opracowano na podstawie danych dostarczonych przez producentów składników produktu, przepisów krajowych, obowiązujących w chwili sporządzania Karty oraz posiadanej wiedzy. Informacje zawarte w Karcie należy traktować tylko i wyłącznie jako pomoc celem bezpiecznego stosowania jak również postępowania w transporcie, dystrybucji i przechowywaniu. Karta nie jest świadectwem jakości produktu. Informacje zawarte w Karcie dotyczą wyłącznie wymienionego produktu i nie mogą być przenoszone na produkty podobne. Autor nie ponosi odpowiedzialności wynikającej z niewłaściwego wykorzystania informacji zawartych w Karcie. ZAŁĄCZNIKI DO KARTY CHARAKTERYSTYKI SCENARIUSZE NARAŻENIA

37 Data Wydania: Data wydania: Etyn (Acetylen) rozpuszczony Wersja: 2.1 Nr karty charakterystyki (SDS): /18 Inne informacje: Przed zastosowaniem tego produktu w jakimkolwiek nowym doświadczeniu lub procesie technologicznym powinny zostać przeprowadzone gruntowne badania kompatybilności materiałów oraz bezpieczeństwa. Zapewnić odpowiednią wentylację powietrzem. Zapewnić przestrzeganie wszystkich krajowych/lokalnych przepisów prawnych. Zapewnić właściwe uziemienie osprzętu. Niniejszy dokument został sporządzony z najwyższą starannością, jednakże nie przyjmuje się żadnej odpowiedzialności za obrażenia lub straty materialne wynikające z jego wykorzystania. Data wydania: Ograniczenie odpowiedzialności: Niniejszych informacji udziela się bez żadnych gwarancji. Jesteśmy przekonani, że informacje są prawidłowe. Informacji tych należy użyć dla niezależnego określenia metod ochrony pracowników oraz środowiska naturalnego. SDS_PL

38 Sporządzona zgodnie z Rozporządzeniem UE nr 2015/830 GAZ PŁYNNY LPG Data sporządzenia: Aktualizacja: Wersja: 6.2 Strona 1 z 8 SEKCJA 1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI/MIESZANINY I IDENTYFIKACJA PRZEDSIĘBIORSTWA 1.1. Identyfikator produktu Nazwa chemiczna: Nazwa handlowa: Synonimy: Gazy z ropy naftowej, skroplone; Gazy z ropy naftowej Gaz płynny LPG Mieszanina propan-butan, Mieszanina B Nr CAS/ Nr WE/ Nr indeksowy: / / Nr rejestracji: Substancja zwolniona z rejestracji na podstawie załącznika V rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 (REACH) 1.2. Istotne zidentyfikowane zastosowania substancji lub mieszaniny oraz zastosowania odradzane Zastosowanie zidentyfikowane: Paliwo gazowe do silników spalinowych oraz do celów grzewczych w budynkach mieszkalnych, obiektach handlowych oraz w obiektach i urządzeniach przemysłowych. Zastosowanie odradzane: Inne niż wymienione powyżej Dane dotyczące dostawcy karty charakterystyki Dostawca: Adres: Telefon/Fax: POLSKI GAZ S.A Warszawa, ul.stawki / biuro@polskigaz.pl 1.4. Numer telefonu alarmowego Telefony alarmowe czynne poniedziałek - piątek w godzinach 7:00 16:00 Centrala Polski Gaz S.A. Oddział w Sosnowcu Polski Gaz S.A. Oddział w Górze Kalwarii Polski Gaz S.A. Oddział Pomorski SEKCJA 2. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ 2.1. Klasyfikacja substancji lub mieszaniny Zagrożenia Klasyfikacja zgodna z rozporządzeniem (WE) nr 1272/2008 (CLP): wynikające z właściwości fizykochemicznych: dla człowieka: dla środowiska: Gaz łatwopalny: Flam. Gas. 1 (H220 Skrajnie łatwopalny gaz). Gaz pod ciśnieniem: Press. Gas (H280 Zawiera gaz pod ciśnieniem; ogrzanie grozi wybuchem). Gaz skroplony. Nie sklasyfikowano Nie sklasyfikowano 2.2. Elementy oznakowania Piktogram: GHS02 GHS04 Hasło ostrzegawcze: Niebezpieczeństwo Zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia: H220 Skrajnie łatwopalny gaz. H280 Zawiera gaz pod ciśnieniem; ogrzanie grozi wybuchem. Zwroty wskazujące środki ostrożności: P102 Chronić przed dziećmi. P210 Przechowywać z dala od źródeł ciepła, gorących powierzchni, iskrzenia, otwartego ognia i innych źródeł zapłonu. Palenie wzbronione. P243 Przedsięwziąć środki ostrożności zapobiegające statycznemu rozładowaniu. P377 W przypadku płonięcia wyciekającego gazu: Nie gasić, jeżeli nie można bezpiecznie zahamować wycieku.

39 Sporządzona zgodnie z Rozporządzeniem UE nr 2015/830 GAZ PŁYNNY LPG Data sporządzenia: Aktualizacja: Wersja: 6.2 Strona 2 z Inne zagrożenia P381 Wyeliminować wszystkie źródła zapłonu, jeżeli jest to bezpieczne. P410+P403 Chronić przed światłem słonecznym. Przechowywać w dobrze wentylowanym miejscu. Tworzy mieszaniny wybuchowe z powietrzem. W wysokich stężeniach działa słabo drażniąco, słabo narkotyczne oraz dusząco na skutek wypierania tlenu z otaczającego powietrza. Bezpośredni kontakt ze skroplonym gazem może powodować odmrożenia. SEKCJA 3. SKŁAD/INFORMACJA O SKŁADNIKACH 3.1. Substancje Nazwa substancji Wzór % wagowy Nr CAS Nr WE Nr indeksowy Gazy z ropy naftowej, skroplone; Gazy z ropy naftowej Nie dotyczy Złożona mieszanina węglowodorów otrzymywana podczas destylacji ropy naftowej. Składa się z węglowodorów o liczbie atomów węgla głównie w zakresie od C 3 do C 7, wrzących w zakresie temp. od ok. -40 C do 80 C. Zawartość propanu (CAS ) 18-55%. Zawartość butanu (CAS ) 40%. Na podstawie noty K substancja nie jest klasyfikowana jako rakotwórcza i mutagenna. Zawartość buta-1,3-dienu (nr WE ), wyrażona ułamkiem masowym, wynosi mniej niż 0.1 %. SEKCJA 4. ŚRODKI PIERWSZEJ POMOCY 4.1. Opis środków pierwszej pomocy Wdychanie: Poszkodowanego wyprowadzić, nieprzytomnego wynieść z atmosfery skażonej na świeże powietrze, zapewnić spokój i ciepło. Nieprzytomnego ułożyć w pozycji bocznej ustalonej. Kontrolować oddech, drożność dróg oddechowych i tętno. Przy występowaniu zaburzeń w oddychaniu podawać tlen, w przypadku jego zatrzymania stosować sztuczne oddychanie metodą usta-usta lub za pomocą aparatu typu AMBU. W przypadku utraty przytomności, zaburzeń oddychania lub złego samopoczucia natychmiast zapewnić pomoc lekarską. Kontakt ze skórą: Zdjąć odzież i usunąć ją w bezpieczne miejsce, z dala od źródeł ciepła i źródeł zapłonu. Zmyć skórę dużą ilością bieżącej, letniej wody. W przypadku wystąpienia zmian odmrożeniowych nałożyć jałowy opatrunek. Zapewnić pomoc lekarską. Kontakt z oczami: Skażone oczy skroplonym gazem natychmiast płukać, przy szeroko rozwartych powiekach, ciągłym strumieniem wody przez około 15 minut, wcześniej usunąć soczewki kontaktowe (jeśli są). Natychmiast zapewnić pomoc lekarza okulisty. Połknięcie: Nie dotyczy gaz Najważniejsze ostre i opóźnione objawy oraz skutki narażenia Wdychanie: wysokie stężenia gazu powoduje bóle i zawroty głowy, podrażnienie błon śluzowych dróg oddechowych i oczu; możliwe duszności i zaburzenia oddychania, zaburzenia ze strony ośrodkowego układu nerwowego, zaburzenia czynności serca i układu krążenia, przy bardzo wysokich stężeniach utrata przytomności. Kontakt ze skórą: Bezpośredni kontakt ze skroplonym gazem może powodować zaczerwienienie i podrażnienie skóry, długotrwały kontakt odmrożenia. Kontakt z oczami: Pryśnięcie ciekłego gazu powoduje podrażnienie błon śluzowych oka i spojówki, pieczenie, zaczerwienienie, łzawienie; możliwe uszkodzenie rogówki. Połkniecie: Nie dotyczy gaz. Długotrwałe narażenie na działanie gazu może powodować zaburzenia układu nerwowego Wskazania dotyczące wszelkiej natychmiastowej pomocy lekarskiej i szczególnego postępowania z poszkodowanym Nie wywoływać wymiotów i nie podawać niczego doustnie osobie nieprzytomnej. Personelowi medycznemu udzielającemu pomocy pokazać kartę charakterystyki lub etykietę. Wskazówki dla lekarza: leczenie objawowe. Kontynuować podawanie tlenu. W przypadku zaburzeń w oddychaniu prowadzić oddech z podawaniem tlenu. Kontrolować akcję serca. W przypadku wystąpienia drgawek podać dożylnie Relanium 10 mg (amp.).

40 Sporządzona zgodnie z Rozporządzeniem UE nr 2015/830 GAZ PŁYNNY LPG Data sporządzenia: Aktualizacja: Wersja: 6.2 Strona 3 z 8 SEKCJA 5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU 5.1. Środki gaśnicze Odpowiednie środki gaśnicze: dwutlenek węgla, proszki gaśnicze, rozproszone prądy wody, mgła wodna. Niewłaściwe środki gaśnicze: zwarte strumienie wody Szczególne zagrożenia związane z substancją lub mieszaniną Skrajnie łatwopalny gaz. Tworzy mieszaniny wybuchowe z powietrzem. Jest cięższy od powietrza i gromadzi się przy powierzchni ziemi, w zagłębieniach terenu i w dolnych partiach pomieszczeń. Zbiorniki narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury mogą eksplodować w wyniku wzrostu ciśnienia wewnątrz nich. W środowisku pożaru wydzielają się tlenki węgla. Unikać wdychania produktów spalania, mogą stwarzać zagrożenie dla zdrowia Informacje dla straży pożarnej Małe pożary: na terenie otwartym pozwolić się wypalić, kontrolując z bezpiecznej odległości i chłodząc zbiornik wodą, w pomieszczeniu zamkniętym gasić gaśnicą proszkową lub śniegową lub wprowadzić gazowy dwutlenek węgla. Duże pożary: Gasić rozproszonymi prądami wody po odcięciu dopływu gazu. Postępować zgodnie z procedurami obowiązującymi przy gaszeniu pożarów chemikaliów w zbiornikach ciśnieniowych. Usunąć/ewakuować z obszaru zagrożenia wszystkie osoby postronne. Pożar gasić z bezpiecznej odległości, zza osłon ochronnych lub przy użyciu bezzałogowych działek. Zamknięte pojemniki narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury chłodzić rozproszonym strumieniem wody, z bezpiecznej odległości - groźba wybuchu; o ile to możliwe i bezpieczne usunąć je z obszaru zagrożenia. Nie dopuścić do przedostania się ścieków po gaszeniu pożaru do kanalizacji i zbiorników wodnych. Po usunięciu z obszaru zagrożenia kontynuować zraszanie pojemników do momentu ich całkowitego schłodzenia. Powstałe ścieki i pozostałości po pożarze usuwać zgodnie z obowiązującymi przepisami. Osoby biorące udział w gaszeniu pożaru powinny być przeszkolone, wyposażone w odzież ochronną i aparaty oddechowe z niezależnym dopływem powietrza, eksplozymetry. SEKCJA 6. POSTĘPOWIANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA 6.1. Indywidualne środki ostrożności, wyposażenie ochronne i procedury w sytuacjach awaryjnych Stosować środki ochrony indywidualnej zob. sekcja 8 karty charakterystyki. Usunąć źródła zapłonu - ugasić otwarty ogień, nie palić tytoniu, nie używać narzędzi i urządzeń iskrzących, wyeliminować gorące powierzchnie i inne źródła ciepła. Unikać wyładowań elektrostatycznych. Unikać zanieczyszczenia oczu, skóry i ubrania. Nie wdychać gazu. Zapewnić skuteczną wentylację pomieszczeń zamkniętych. Zawiadomić otoczenie o awarii; usunąć z obszaru zagrożenia wszystkie osoby niebiorące udziału w likwidowaniu awarii, w razie potrzeby zarządzić ewakuację; wezwać ekipy ratownicze, Straż Pożarną i Policję. UWAGA: Obszar zagrożony wybuchem. Skrajnie łatwopalny gaz, cięższy od powietrza, tworzy z powietrzem mieszaniny wybuchowe; może rozprzestrzeniać się wzdłuż podłogi/gruntu do odległych źródeł zapłonu i stwarzać zagrożenie spowodowane cofającym się płomieniem Środki ostrożności w zakresie ochrony środowiska Zapobiegać przedostaniu się gazu do kanalizacji i systemów wentylacyjnych. Powiadomić odpowiednie służby bhp, ratownicze i ochrony środowiska oraz organy administracji Metody i materiały zapobiegające rozprzestrzenianiu się skażenia i służące do usuwania skażenia Jeśli to możliwe, ustawić uszkodzony zbiornik w takiej pozycji, aby uwalniał się gaz a nie ciecz. Małe ilości gazu uwolnionego na świeżym powietrzu pozostawić do odparowania. O ile to możliwe i bezpieczne, zlikwidować lub ograniczyć wyciek (zamknąć dopływ gazu, uszczelnić). Uwalniający się gaz rozcieńczać rozproszonymi prądami wody. Wezwać ekipy ratownicze Odniesienia do innych sekcji Odnieść się również do sekcji 8 i 13 karty charakterystyki. SEKCJA 7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJAMI I MIESZANINAMI ORAZ ICH MAGAZYNOWANIE 7.1. Środki ostrożności dotyczące bezpiecznego postępowania Zapobieganie zatruciom: stosować środki ochrony indywidualnej zgodnie z informacjami zamieszczonymi w sekcji 8 karty charakterystyki. Zapobiegać tworzeniu się szkodliwych lub palnych/wybuchowych stężeń par w powietrzu. Unikać wdychania gazu, kontaktu z oczami i skórą, zanieczyszczenia ubrania. Pracować w dobrze

41 Sporządzona zgodnie z Rozporządzeniem UE nr 2015/830 GAZ PŁYNNY LPG Data sporządzenia: Aktualizacja: Wersja: 6.2 Strona 4 z 8 wentylowanych pomieszczeniach. Przestrzegać podstawowych zasad higieny: nie jeść, nie pić, nie palić tytoniu na stanowisku pracy, każdorazowo po zakończeniu pracy myć ręce wodą z mydłem (w razie potrzeby całe ciało). Zapobieganie pożarom i wybuchom: wyeliminować źródła zapłonu nie używać otwartego ognia, nie palić tytoniu, nie używać narzędzi iskrzących. Unikać wyładowań elektrostatycznych. Stosować sprzęt i urządzenia w wykonaniu przeciwwybuchowym Warunki bezpiecznego magazynowania, w tym informacje dotyczące wszelkich wzajemnych niezgodności Przechowywać w oryginalnych właściwie oznakowanych naczyniach lub zbiornikach ciśnieniowych w chłodnym, dobrze wentylowanym pomieszczeniu, wyposażonym w wentylacje i instalację elektryczną w wykonaniu przeciwwybuchowym. Przestrzegać przepisów dotyczących magazynowania gazów palnych. Przechowywać z dala od utleniaczy, źródeł ciepła i źródeł zapłonu. Chronić pojemniki przed nagrzaniem oraz bezpośrednim nasłonecznieniem. W miejscu magazynowania przestrzegać zakazu palenia, używania otwartego ognia i narzędzi iskrzących. Uwaga: Opróżnione, nieoczyszczone pojemniki zawierające pozostałości gazu mogą stwarzać zagrożenie pożarowe/wybuchowe. Zachować ostrożność. Pojemników nie ciąć, nie wiercić, nie szlifować, nie spawać ani nie wykonywać tych czynności w ich pobliżu Szczególne zastosowanie(-a) końcowe Nie zostały określone. SEKCJA 8. KONTROLA NARAŻENIA/ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ 8.1. Parametry dotyczące kontroli Propan NDS: 1800 mg/m 3, NDSCh:, NDSP: Butan NDS: 1900 mg/m 3, NDSCh: 3000 mg/m 3, NDSP: Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 czerwca 2014 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U poz. 817) DNEL: Nie określono. Brak zagrożenia dla drogi pokarmowej i skóry substancja w postaci gazu. Bardzo małe zagrożenie dla dróg oddechowych. PNEC: Nie określono. Substancja w postaci gazu znajdowanie się środowisku wodnym/osadzie/glebie jest mało prawdopodobne 8.2. Kontrola narażenia Stosowne techniczne środki kontroli: Niezbędna wentylacja wywiewna usuwająca gaz z miejsc ich emisji i/lub wentylacja ogólna pomieszczenia. Otwory zasysające wentylacji miejscowej powinny się znajdować przy płaszczyźnie roboczej lub poniżej. Wywietrzniki wentylacji ogólnej powinny być w górnej części pomieszczenia i przy podłodze. Instalacje wentylacyjne muszą odpowiadać warunkom ustalonym ze względu na niebezpieczeństwo pożaru lub wybuchu. Ochrona oczu lub twarzy: Okulary ochronne w szczelnej obudowie (gogle) w przypadku zagrożenia zanieczyszczenia oczu. Zalecane wyposażenie miejsca pracy w wodny natrysk do płukania oczu. Ochrona skóry: Rękawice ochronne drelichowe. Ubranie ochronne lub fartuch z tkanin powlekanych oraz osobista odzież w wersji antyelektrostatycznej. Ochrona dróg oddechowych: Przy niewielkim przekroczeniu dopuszczalnych stężeń maska przeciwgazowa z pochłaniaczem typu AX; przy wyższych stężeniach gazu aparaty oddechowe z niezależnym dopływem powietrza. W przypadku prac w ograniczonej przestrzeni / niedostatecznej zawartości tlenu w powietrzu / dużej niekontrolowanej emisji / wszystkich okoliczności, kiedy maska z pochłaniaczem nie dają dostatecznej ochrony stosować aparat oddechowy z niezależnym dopływem powietrza. Zagrożenia termiczne: Kontakt z produktem ciekłym może doprowadzić do odmrożeń. Kontrola narażenia środowiska: Brak szczególnych wymagań. SEKCJA 9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE I CHEMICZNE 9.1. Informacje na temat podstawowych właściwości fizycznych i chemicznych a) Wygląd : Bezbarwny gaz skroplony

42 Sporządzona zgodnie z Rozporządzeniem UE nr 2015/830 GAZ PŁYNNY LPG Data sporządzenia: Aktualizacja: Wersja: 6.2 Strona 5 z 8 b) Zapach : Słaby, charakterystyczny dla produktu c) Próg zapachu : Brak danych d) ph : Nie dotyczy e) Temperatura topnienia/krzepnięcia : C(propan), C(butan) f) Początkowa temperatura wrzenia i zakres :-42,07 C(propan),-0.5 C(butan) temperatur wrzenia g) Temperatura zapłonu :-95 C(propan),-60 C(butan) h) Szybkość parowania : Brak danych i) Palność (ciała stałego, gazu) : Brak danych j) Górna/dolna granica palności lub : % (wybuchowość) górna/dolna granica wybuchowości k) Prężność par : 0.83 MPa w 20 C l) Gęstość par : względem powietrza 1.55 (propan), 2.08 (butan) m) Gęstość : 1.97 g/dm 3 w 0 C w 1013 hpa (propan gaz), 0.6 g/cm 3 w 0.5 C w 1013 hpa (butan ciecz) n) Rozpuszczalność : praktycznie nie rozpuszcza się w wodzie; rozpuszcza się w alkoholu etylowym, eterze etylowym o) Współczynnik podziału n-oktanol/ woda : log Pow 2.31 w 20 C przy ph 7 (propan) p) Temperatura samozapłonu : 470 C (propan), 365 C (butan) q) Temperatura rozkładu : Brak danych r) Lepkość : Nie dotyczy s) Właściwości wybuchowe : Nie dotyczy t) Właściwości utleniające : Nie dotyczy 9.2. Inne informacje Rozszerzalność w stanie skroplonym : ok.1% przy wzroście temp. o 6 C Ciepło parowania/spalania w stanie gazowym : 0.43 MJ/kg / 95 MJ/m 3 (propan) 0.39 MJ/kg / MJ/m 3 (butan) SEKCJA 10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ Reaktywność W warunkach użytkowania nie wykazuje zwiększonej reaktywności Stabilność chemiczna Substancja jest stabilna w normalnych warunkach otoczenia, a także w przewidywanej temperaturze i pod przewidywanym ciśnieniem w trakcie magazynowania oraz postępowania z nią Możliwość występowania niebezpiecznych reakcji Tworzy mieszaniny wybuchowe z powietrzem Warunki, których należy unikać Źródła zapłonu, działanie ciepła, iskry, wyładowania elektrostatyczne Materiały niezgodne Unikać kontaktu z silnymi utleniaczami Niebezpieczne produkty rozkładu Nie są znane. Produkty spalania stwarzające zagrożenie zob. sekcja 5 karty charakterystyki. SEKCJA 11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE 11.1 Informacje dotyczące skutków toksykologicznych Toksyczność ostra: Toksyczność ostra doustna Zgodnie z pkt. 2 załącznika XI REACH, badanie nie musi być przeprowadzone dla gazów łatwopalnych w temperaturze pokojowej (badanie nie jest technicznie możliwe) Toksyczność ostra inhalacyjna niska LC50: 1443 mg/l (szczury, 15 min) Toksyczność ostra skórna Zgodnie z pkt. 2 załącznika XI REACH, badanie nie musi być przeprowadzone dla gazów łatwopalnych w temperaturze pokojowej (badanie nie jest technicznie możliwe)

43 Sporządzona zgodnie z Rozporządzeniem UE nr 2015/830 GAZ PŁYNNY LPG Data sporządzenia: Aktualizacja: Wersja: 6.2 Strona 6 z 8 Działanie żrące/drażniące na skórę: W oparciu o dostępne dane, kryteria klasyfikacji nie są spełnione. Poważne uszkodzenie oczu/działanie drażniące na oczy: W oparciu o dostępne dane, kryteria klasyfikacji nie są spełnione. Działanie uczulające na drogi oddechowe lub skórę: W oparciu o dostępne dane, kryteria klasyfikacji nie są spełnione. Działanie mutagenne na komórki rozrodcze: W oparciu o dostępne dane, kryteria klasyfikacji nie są spełnione. Rakotwórczość: W oparciu o dostępne dane, kryteria klasyfikacji nie są spełnione. Szkodliwe działanie na rozrodczość: W oparciu o dostępne dane, kryteria klasyfikacji nie są spełnione. Działanie toksyczne na narządy docelowe narażenie jednorazowe: W oparciu o dostępne dane, kryteria klasyfikacji nie są spełnione. Działanie toksyczne na narządy docelowe narażenie powtarzane: W oparciu o dostępne dane, kryteria klasyfikacji nie są spełnione. Zagrożenie spowodowane aspiracją: W oparciu o dostępne dane, kryteria klasyfikacji nie są spełnione. SEKCJA 12. INFORMACJE EKOLOGICZNE Toksyczność Środowisko wodne/osad/środowisko lądowe: Propan i butan: LC50: mg/l - badanie toksyczności ostrej na bezkręgowcach; Daphnid, QSAR, 48h EC50: mg/l - toksyczność ostra dla glonów; Green algae, QSAR, 96h LC50: 49.9 mg/l - badanie toksyczności ostrej na rybach, QSAR, 96h Propan i butan po uwolnieniu szybko odparowuje nie powodując skażenia ziemi i wody Trwałość i zdolność do rozkładu Biotyczne: Zdolność do biodegradacji w wodzie: łatwo biodegradowalny (propan: 50% po 3 dniach, QSAR, butan: 70% po < 10 dniach, QSAR). Zdolność do biodegradacji w glebie: zgodnie z załącznikiem IX REACH badanie nie jest konieczne dla substancji o niskim potencjale adsorpcji w glebie i łatwo biodegradowalnych. Abiotyczne: Hydroliza jako punkcja ph: substancja nie zawiera grup funkcyjnych ulegających hydrolizie, badanie niekonieczne z naukowego punktu widzenia. Fotoliza: substancja może ulega degradacji pośredniej na powietrzu DT50: 1906 dni Zdolność do bioakumulacji Zgodnie z załącznikiem IX REACH badanie nie jest konieczne dla substancji o niskim potencjale bioakumulacji (log Kow <3) Mobilność w glebie Badanie adsorpcji/desorpcji: zgodnie z załącznikiem VIII REACH badanie nie jest konieczne dla substancji o niskim potencjale adsorpcji (log Kow <3) Wyniki oceny właściwości PBT i vpvb Substancja nie spełnia kryteriów PBT lub vpvb zgodnie z załącznikiem XIII rozporządzenia REACH Inne szkodliwe skutki działania Substancja przyczynia się do tworzenia w powietrzu ozonu przyziemnego. Nie rozpuszcza się w wodzie, jest lżejsza od wody i gromadzi się na jej powierzchni. SEKCJA 13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI Metody unieszkodliwiania odpadów Rozważyć możliwość wykorzystania. Nie dopuścić do przedostania się do kanalizacji. Odzysk lub unieszkodliwianie odpadowego produktu przeprowadzać zgodnie z obowiązującymi przepisami.

44 Sporządzona zgodnie z Rozporządzeniem UE nr 2015/830 GAZ PŁYNNY LPG Data sporządzenia: Aktualizacja: Wersja: 6.2 Strona 7 z 8 Opakowania: nie dotyczy, opakowania wielokrotnego użytku. UWAGA: Puste nie oczyszczone opakowania mogą zawierać resztki gazu stwarzając zagrożenie wybuchowe i pożarowe. Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U nr 0 poz. 21 z późn. zm.). Ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz.U nr 0 poz. 888 z późn. zm.). Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U poz. 1923). SEKCJA 14. INFORMACJE DOTYCZĄCE TRANSPORTU Substancja podlega przepisom dotyczącym przewozu towarów niebezpiecznych zawartym w ADR (transport drogowy), RID (transport kolejowy), IMDG (transport morski), ICAO/IATA (transport lotniczy) Numer UN (numer ONZ) UN Prawidłowa nazwa przewozowa UN MIESZANINA SKROPLONYCH WĘGLOWODORÓW GAZOWYCH, I.N.O. (Propan, Butan) Klasa(-y) zagrożenia w transporcie 2 / 2F Grupa pakowania Nie dotyczy Zagrożenia dla środowiska Brak Szczególne środki ostrożności dla użytkowników Brak Transport luzem zgodnie z załącznikiem II do konwencji MARPOL i kodeksem IBC Nie dotyczy SEKCJA 15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH Przepisy prawne dotyczące bezpieczeństwa, zdrowia i ochrony środowiska specyficzne dla substancji lub mieszaniny Ustawa z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach (Dz.U nr 63 poz. 322; Dz.U nr 0 poz. 675) Rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) i utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów, zmieniające dyrektywę 1999/45/WE oraz uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 793/93 i rozporządzenie Komisji (WE) nr 1488/94, jak również dyrektywę Rady 76/769/EWG i dyrektywy Komisji 91/155/EWG, 93/67/EWG, 93/105/WE i 2000/21/WE (sprostowanie Dz. Urz. L 136 z z późn. zmianami) Rozporządzenie Komisji (UE) 2015/830 z dnia 28 maja 2015 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniające i uchylające dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (Dz. Urz. UE L Nr 353 z z późn. zmianami) Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2012 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i mieszanin niebezpiecznych oraz niektórych mieszanin (Dz.U nr 0 poz. 445; Dz.U nr 0 poz. 145) Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 sierpnia 2012 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji chemicznych i ich mieszanin (Dz.U nr 0 poz. 1018; Dz.U nr 0 poz. 6) Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U nr 33 poz. 166) Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz.U. z 2005 r. Nr 259, poz. 2173) Rozporządzenie Ministra Zdrowia i opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktyki opieki zdrowotnej oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (tekst jednolity Dz.U nr 0 poz. 2067) Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jednolity Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650; z 2007 r. Nr 49, poz. 330; z 2008 r. Nr 108, poz. 690; z 2011 r. Nr 173 poz. 1034) Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz. U. z 2005 r. Nr 11, poz. 86; z 2008 r. Nr 203, poz. 1275, Dz.U poz. 1097) Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (tekst jednolity Dz.U poz. 620) Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych (tekst jednolity Dz.U poz. 169) Ocena bezpieczeństwa chemicznego Dostawca nie dokonał oceny bezpieczeństwa chemicznego - substancja zwolniona z rejestracji REACH. SEKCJA 16. INNE INFORMACJE Zmiany wprowadzone poprzez aktualizację:

45 Sporządzona zgodnie z Rozporządzeniem UE nr 2015/830 GAZ PŁYNNY LPG Data sporządzenia: Aktualizacja: Wersja: 6.2 Strona 8 z 8 Aktualizacja przepisów, sekcja: 13, 15. Przegląd ogólny. Wyjaśnienie skrótów i akronimów stosowanych w karcie charakterystyki: NDS Najwyższe dopuszczalne stężenie NDSCh Najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe NDSP Najwyższe dopuszczalne stężenie pułapowe DNEL Pochodny (wyliczony) poziom nie powodujący zmian (Derived No Effect Level) PNEC Przewidywane stężenie nie powodujące zmian w środowisku (Predicted No Effect Concentration) vpvb (Substancja) Bardzo trwała i wykazująca bardzo dużą zdolność do bioakumulacji PBT (Substancja) Trwała, wykazująca zdolność do bioakumulacji i toksyczna RID Regulamin dla międzynarodowego przewozu kolejami towarów niebezpiecznych ADR Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych IMDG Międzynarodowy Kodeks Morski Towarów Niebezpiecznych IATA Międzynarodowe Zrzeszenie Przewoźników Powietrznych LC 50 Stężenie, przy którym obserwuje się zgon 50% badanych zwierząt EC 50 Stężenie, przy którym obserwuje się 50% zmniejszenie wzrostu lub szybkości wzrostu DT 50 Okres półtrwania QSAR Ilościowa zależność pomiędzy strukturą a reaktywnością Literatura i źródła danych: Przepisy prawne przytoczone w sekcjach 2 15 karty charakterystyki. Strona ECHA. Lista odpowiednich zwrotów wskazujących rodzaj zagrożenia lub zwrotów wskazujących środki ostrożności, które nie zostały podane w całości w sekcjach 2-15 karty charakterystyki: Brak. Zalecenia dotyczące szkoleń pracowników: Nieokreślone. Powyższe informacje powstały w oparciu o aktualnie dostępne dane charakteryzujące produkt oraz doświadczenie i wiedzę posiadaną w tym zakresie przez producenta. Nie stanowią one opisu jakościowego produktu ani przyrzeczenie określonych właściwości. Należy je traktować jako pomoc dla bezpiecznego postępowania w transporcie, składowaniu i stosowaniu produktu. Nie zwalnia to użytkownika od odpowiedzialności za niewłaściwe wykorzystanie powyższych informacji oraz z przestrzegania wszystkich norm prawnych obowiązujących w tej dziedzinie. Zaktualizowano przez dla Polski Gaz Sp. z o.o.