Klimat Polski. "Polska leży w strefie klimatu umiarkowanego o nieumiarkowanych zmianach pogody..." prof. Teodor Kopcewicz

Transkrypt

1 Klimat Polski "Polska leży w strefie klimatu umiarkowanego o nieumiarkowanych zmianach pogody..." prof. Teodor Kopcewicz Warunki topograficzne Cechy klimatu Polski Przejściowość Polska leży w strefie klimatu umiarkowanego ciepłego, przejściowego miedzy morskim a kontynentalnym. Zmienność charakterystyczne są częste zmiany pogody zarówno w cyklu rocznym, jak i wieloletnim Kontrastowość W wyniku przejściowości i zmienności powstają w poszczególnych rejonach polski wyraźne różnice klimatyczne (np. wahania długości pór roku); regiony klimatyczne 1

2 Przejściowośc klimatu Polski Zmienność -pory roku Przez Polskę przebiega granica między klimatem umiarkowanym ciepłym, wilgotnym, a klimatem borealnym, śnieżno-leśnym (wg klasyfikacji Köppena-Geigera). Przez terytorium Polski przechodzą również izoamplitudy roczne 20 i 23 C, wyznaczające umowne granice między klimatem oceanicznym, a kontynentalnym. Ze względu na duże wahania pogód do opisu klimatu Polski niewystarczający jest ptrzyjęty dla strefy umiarkowanej podział na 4 pory roku (Przynajmniej) dwie dodatkowe pory roku zamknięte progami temperatur 0-5 C przedwiośnie (średnia temp. dobowa 0-5 C), wiosnę (5-15 C), lato (powyżej 15 C), jesień (5-15 C), przedzimie (0-5 C), zimę (poniżej 0 C). Czynniki kształujące klimat Polski Masy powietrza Położenie geograficzne (szerokość geograficzna) Położenie w Europie (odległość od Oceanu Atlantyckiego, Prąd Zatokowy) Sąsiedztwo z Morzem Bałtyckim Występowanie łańcuchów górskich Napływ na Polskę mas powietrza (przewaga cyrkulacji zachodniej) Spośród wszystkich czynników najważniejsze jest oddziaływanie zbiorników wodnych (Ocean Atlantycki) i obszaru lądowego (Europa Wschodnia, Azja). Masy powietrza polarno-morskiego 60% dni w roku, masy te napływają z zachodu, przynoszą zachmurzenie i opady deszczu w lato, przedzimie i przedwiośnie. Masy powietrza polarno-kontynentalnego 30% dni w roku, masy te napływają ze wschodu, przynoszą pogodę słoneczną(mroźna lub upalną) w zimę iwiosnę. Masy powietrza arktycznego 5% dni w roku, masy te napływają z północy, przynoszą spadek temperatury i obfite opady śniegu w styczniu i lutym. Masy powietrza zwrotnikowego 5% dni w roku, masy te napływają z południa, przynoszą piękną słoneczna pogodę ( polska złota jesień ) na jesieni. 2

3 Kierunek napływu Układy ciśnienie Pogodę w Polsce kształtują także: Niż Islandzki (w ciągu całego roku - szczególnie aktywny zimą) Wyż Azorski (rozbudowany latem, czasem sięgający klinem do Polski) zimowy wyż wschodnio-azjatycki letni niż południowo-azjatycki Fronty atmosferyczne Wiatr Z układami ciśnienia stowarzyszone bywają fronty atmosferyczne Nad Polską obserwowane jest ok. 300 dni z frontem: front ciepły 65 dni front chłodny 126 dni front okluzji 93 dni front stacjonarny 16 dni W Polsce przeważa wiatr z kierunków zachodnich(sw - W - NW) od 40 do 55% Wiatry z kierunków wschodnich (NE - E - SE) stanowią 15-30% Lato: przewaga W - NW Jesień: W, S - SE Zima: SW Wiosna: rozkład równomierny z przewagą N 3

4 Wiatr Promieniowanie słoneczne W Polsce dominują wiary słabe < 5m/s na wybrzeżu - 60% w centrum > 70% w kotlinach górskich do 80% Całodobowe cisze występują najczęściej również w kotlinach górskich silne wiatry zdarzają się na wybrzeżu (głównie w zimie) oraz w górach Wiatry lokalne: wybrzeże Bałtyku (bryza lądowa i morska) i góry (wiatry górsko-dolinne np. halny). Wiosna i jesienią długość dnia jest jednakowa w całym kraju (12h 08m) ale na południu Słońce jest wyżej na niebie Latem na północy dzień jest dłuższy, ale Słońce w południe jest niżej na niebie (17h 17m vs. 16h 09m) Zimą na północy Polski dzień jest krótszy i słońce świeci niżej (7h 05m vs. 8h 09m) Usłonecznienie Zachmurzenie Polska należy do krajów słabo usłonecznionych - widoczna jest tendencja spadkowa z powodu wzrastającego zapylenia (pochodzenia antropogenicznego) sumy roczne usłonecznienia: 1700 h - Gdańsk 1200 h - GOP W ciągu roku usłonecznienie waha się od 8.5 h/dobę (lato, Gadańsk) do 1-2 h/dobę (zima) Polska jest krajem o wysokim stopniu zachmurzenia, co wynika z działalności cyklonalnej, a latem z lokalnie uwarunkowanej konwekcji Zimą Polska jest bardziej zachmurzona niż kraje położone na zachodzie i północy, ale mniej niż położone na wschodzie w skali 10-cio stopniowej średnie roczne zachmurzenie w Polsce wynosi

5 Temperatura Temperatura Czynniki kształtujące temperaturę: wysokość Słońca nad horyzontem ukształtowanie powierzchni wysokość nad poziomem morza (temperatura wzrasta 0.6 na 100 metrów) rodzaj mas powietrza. W zimie układ średnich temperatur powietrza jest zbliżony do południkowego Średnia temperatura wzrasta w kierunku zachodnim. W lecie układ średnich temperatur powierza jest zbliżony do równoleżnikowego. Wpływ na to ma równoleżnikowy układ krain geograficznych Polski, wysokość nad poziomem morza, promieniowanie słoneczne właściwe tym szerokościom. Średnia temperatura roczna Polski: 7 8. Najniższa śr. temperatura: Pojezierze Suwalskie 6 ( 180 dni okresu wegetacyjnego ).Najwyższa śr. temperatura: Nizina Śląska, Pogórze Karpackie powyżej 8 (220 dni okresu wegetacyjnego) Przestrzenny rozkład temperatury Temperatura średnioroczna Amplituda Średnie roczne temperatury: zach. i Kujawy 8 C, P. śr. od 7,5 do 8 C, P. wsch. 7,5 C, P. płn.- wsch. i wsch. cz. poj. Kaszubskiego poniżej 7 C, wyższe partie gór 0 C w obszarach gór 7,5 Najwyższe partie gór - poniżej 0 C Amplitudy temperatur zach. cz. P. 19 C śr. cz. P C wsch. cz. P. powyżej 23 C 5

6 Anomalie temperatury Opad Średni opad w Polsce wynosi 600 mm. Opady atmosferyczne zależą przede wszystkim od wysokości nad poziomem morza. najwięcej pada w górach ( mm) na wyżynach i pojezierzach mm, na nizinach wynosi tylko mm. Rozkład opadu Anomalie opadu 6

7 Okres wegatacyjny Regiony klimatyczne Jest to czas, kiedy średnia dobowa temperatura przekracza 5oCmożliwy jest wtedy rozwój roślin. W Polsce jest średnio 200 dni wegetacyjnych. Najkrótszy okres wegetacyjny jest na Suwalszczyźnie (180 dni) i w górach (100 dni). Najdłuższy okres wegetacyjny jest na Śląsku (220 dni). Analizując wyniki wieloletnich obserwacji, meteorolodzy podzielili Polskę na regiony klimatyczne. Eugeniusz Romer podział na siedem regionów. Podział ten jest przybliżony, gdyż często w jednym rejonie klimatycznym występują różne klimaty lokalne. Ich istnienie uwarunkowane jest m. in. sąsiedztwem lasów, zbiorników wodnych, rzeźbą terenu, wpływem aglomeracji miejskich itp. Regiony klimatyczne Regiony klimatyczne Klimat Bałtycki pas morski wzdłuż wybrzeża i w delcie Wisły kształtuje się pod wpływem Bałtyku dość cieple łagodne, zimne na ogół chłodne lata, stosunkowo silne częste wiatrypóźną wiosną zimne, jesień sucha i pogodna Klimat Pojezierzy (pojezierze Pomorskie i Mazurskie). Tereny dość wzniesione n.p.m. i na znacznej powierzchni urzeźbione Klimat surowy dość chłodne i długie zimy późne przymrozki wiosenne. Wilgotność powietrza, okres wegetacyjny najkrótszy na obszarze Polski nizinnej. Klimat krainy wielkich dolin obejmuje największy obszar Polski Część zachodnia cieplejsza, ale z bardziej suchą wczesną wiosną i dłuższym okresem wegetacyjnym. Część wschodnia chłodniejsza z dłuższa bardziej mroźną zima i śnieżną zima oraz krótszym okresem wegetacyjnym. Region szczególnie w części środkowej ma najniższe opady w kraju Klimat wyżyn środkowych (śląskiej, lubelskiej z roztoczem) tereny pagórkowate stąd duże zróżnicowanie lokalne klimatu. Dominują cechy klimaty kontynentalnego średnie temperatury roczne są dość wysokie, stosunkowo duża częstotliwość ulew, największa w kraju częstość opadów i szkód gradowych, roczna ilość opadów od mm Klimat podgórskich nizin i kotlin (nizina śląska, kotlina sandomierska) Klimat stosunkowo łagodny szczególnie nad odrą najkrótszy zima najdłuższe lato w kraju Najdłuższy w Polsce okres gospodarczy i wegetacyjny. Klimat górski i podgórski (Karpaty Sudety ich podnóża) Powierzchnie silnie urzeźbione i znacznie wyniesione n.p.m. duże kontrasty w obrębie klimatu lokalnego Klimat dość chłodny o znacznej ilości opadów. Klimat zaciszy górskich duże kontrasty temperatur dnia i nocy, zróżnicowanie warunków solarnych, wietrznych itd. 7

8 Regiony klimatyczne Regiony klimatyczne 8