Ocena zale noêci mi dzy liczbà jàdrzastych krwinek czerwonych w krwi obwodowej a infekcjà wrodzonà u noworodków

Transkrypt

1 Ocena zale noêci mi dzy liczbà jàdrzastych krwinek czerwonych w krwi obwodowej a infekcjà wrodzonà u noworodków Evaluation of the relationship between circulating nucleated red blood cells count and inborn infection in neonates Krajewski Pawe 1, Welfel Ewa 1, Kalinka Jaros aw 2, Pokrzywnicka Ma gorzata 1, Kwiatkowska Maria 1 1 Klinika Perinatologii I Katedry Ginekologii i Po o nictwa Uniwersytetu Medycznego w odzi 2 Pracownia Medycznych i Ârodowiskowych Zagro eƒ Cià y Kliniki Perinatologii I Katedry Ginekologii i Po o nictwa Uniwersytetu Medycznego w odzi. Streszczenie Cel pracy: Ocena korelacji mi dzy podwy szonà liczbà jàdrzastych krwinek czerwonych (nucleated red blood cells - nrbc) w krwi obwodowej w pierwszych 12 godzinach ycia, a infekcjà wrodzonà u noworodków. Materia i metody: Badaniem retrospektywnym obj to 306 noworodków donoszonych i wczeêniaków urodzonych w Klinice Perinatologii I Katedry Ginekologii i Po o nictwa w odzi w latach , u których stwierdzano jàdrzaste krwinki czerwone w krwi obwodowej w pierwszych 12 godzinach ycia. Dwie kategorie erytroblastów wartoêç prawid owà i podwy szonà przyporzàdkowano statystycznie testem Manna-Whitney a oraz testem chi-kwadrat do dwóch kategorii klinicznych obecnoêci infekcji i braku zaka enia. WartoÊç p<0,05 wyznacza a istotnoêç statystycznà. Wyniki: WÊród 306 noworodków (100%) by o 127 donoszonych (41,5%) oraz 179 wczeêniaków (58,5%). Ârednia liczba erytroblastów w krwi obwodowej dla ca ej badanej populacji wynios a 40,15. Stwierdzono trzykrotnie wy szà Êrednià liczb nrbc u noworodków z infekcjà wrodzonà (52,56%) w porównaniu do Êredniej u noworodków zdrowych (16,71%) (p=0,00001). Infekcj wrodzonà obserwowano u znacznej wi kszoêci noworodków z podwy szonà wartoêcià nrbc u 86,4%, tylko u 13,6% nie by o zaka enia. W przypadkach normy erytroblastów zaka enie wrodzone i jego brak stwierdzono u oko o 50% badanych (50,83% vs 49,17%). Wzrost nrbc w przypadkach wrodzonej infekcji dotyczy wy szego odsetka wczeêniaków ni noworodków donoszonych, podobnie jak i wy szego odsetka noworodków z ni szà ocenà w skali Apgar ni urodzonych w stanie dobrym. Adres do korespondencji: Jaros aw Kalinka Klinika Perinatologii I Katedry Ginekologii i Po o nictwa ódê, ul. Wileƒska 37. Adres j.kalinka@csk.am.lodz.pl Otrzymano: Zaakceptowano do druku: Polskie Towarzystwo Ginekologiczne 17

2 Krajewski P, et al. Wnioski: 1. Stwierdzono pozytywnà zale noêç mi dzy podwy szonà wartoêcià erytroblastów we wczesnym okresie pourodzeniowym a zaka eniem wrodzonym u noworodków. 2. Podwy szona wartoêç jàdrzastych krwinek czerwonych mo e byç pomocniczym, wczesnym wskaênikiem zaka enia wrodzonego u noworodków. 3. WczeÊniactwo i niedotlenienie oko oporodowe sprzyjajà wzrostowi obwodowych jàdrzastych krwinek czerwonych w przypadkach wrodzonej infekcji. S owa kluczowe: jàdrzaste krwinki czerwone / infekcja wrodzona / noworodek / Abstract Objectives: to determine the relationship between the initial nucleated red blood cells (nrbc) count during the first 12 hours after birth and inborn infection in neonates. Materials and methods:the retrospective study comprised of 306 neonates born in the Department of Perinatology of the I Chair of Gynaecology and Obstetrics in ódê, Poland, in the years , among whom the nucleated red blood cells count were calculated within the first 12 hours after birth. Two categories of nrbc count: the normal and the elevated value, were statistically elaborated by a Mann-Whitney test and a chi-square test with two clinical outcome categories: the presence and the absence of inborn infection in the analyzed neonates. Statistical significance was indicated by p value lower than 0,05. Results: Among 306 newborns, there were 127 mature neonates (41.5%) and 179 prematures (58.5%). The mean of the initial nrbc count in the analyzed newborn population was 40,15. The mean of the nrbc count in the infected neonates was three times higher (52.56) than the mean of the nrbc count in newborns without inborn infection (16.76) - (p= ). Inborn neonatal infection concerned a vast majority of cases with an elevated value of the nrbc count (86.4%), but in 13.6%, inborn infection was not observed. Among the cases with a normal nrbc count, the presence and the absence of inborn infection was diagnosed in about 50% of the analyzed babies (50.83% vs 49.17%). The elevated value of the nrbc count in infected neonates concerned mainly premature babies, rather than mature neonates, and similarly in neonates with a lower Apgar score than in babies born in good condition. Conclusions: 1. The positive association between elevated initial nucleated red blood cells count after birth and inborn infection in newborns has been revealed. 2. An elevated nucleated red blood cells count may be an auxiliary, early indicator for inborn infection in neonates. 3. Prematurity and perinatal asphyxia favour the elevation of a nucleated red blood cells count in cases with inborn infection. Key words: erythoblasts / newborn / infection / association Wst p Erytroblasty czyli jàdrzaste krwinki czerwone (nucleated red blood cells nrbc), sà niedojrza ymi formami erytrocytów, których obecnoêç w krwi obwodowej noworodka zale na jest od stanu wzgl dnej, fizjologicznie uwarunkowanej hipoksemii w okresie prenatalnym. Pod wp ywem erytropoetyny krwinki te produkowane sà i magazynowane w szpiku p odu. W przypadkach przewlek ego niedotlenienia p odu przekraczajàcego fizjologicznà norm, uruchomiony zostaje mechanizm kompensacyjny i w celu wyrównania g odu tlenowego wzrasta tworzenie i uwalnianie erytroblastów, które sà prekursorami erytrocytów. Zwi kszone wartoêci nrbc w krwi noworodków obserwowane sà w przypadkach: wewnàtrzmacicznego ograniczenia wzrastania p odu [1, 2, 3, 4], palenia czynnego i biernego papierosów przez matk w czasie cià y [5, 6], choroby hemolitycznej [7], cukrzycy matczynej [8] oraz w przypadkach zapalenia owodni [9, 10]. WartoÊç nrbc u zdrowych noworodków wynosi oko o 500/mm 3 tj. oko o 0,1% krwinek czerwonych. W praktyce laboratoryjnej liczba jàdrzastych krwinek czerwonych okreêlana jest we wzorze odsetkowym krwinek bia ych jako bezwzgl dna liczba przypadajàca na 100 komórek. Za norm nrbc u noworodków donoszonych przyjmuje si liczb do 10 erytroblastów na 100 krwinek bia ych, u noworodków niedonoszonych do 20 erytroblastów na 100 krwinek bia ych [11, 12]. Cel pracy Celem naszej pracy by a weryfikacja zale noêci mi dzy wartoêcià liczbowà jàdrzastych krwinek czerwonych w morfologii krwi obwodowej noworodków w pierwszych 12 godzinach ycia a wrodzonà infekcjà, w aspekcie wartoêci diagnostycznej erytroblastów dla wewnàtrzmacicznego zaka enia noworodków. Materia i metody Badaniem retrospektywnym obj to te noworodki, urodzone w Klinice Perinatologii I Katedry Ginekologii i Po o nictwa w odzi w okresie od roku do Nr 1 /2008

3 Ocena zale noêci mi dzy liczbà jàdrzastych krwinek czerwonych w krwi obwodowej... Tabela I. Charakterystyka badanej populacji noworodków. Liczba wczeêniaków w ca ej grupie n (%) Liczba noworodków z wewnàtrzmacicznym zahamowaniem wzrostu p odu n (%) Wiek cià owy (tygodnie) Êrednia (odchylenie standardowe) Masa urodzeniowa (gramy) Êrednia (odchylenie standardowe) Apgar po 1 min. (punkty) Êrednia (odchylenie standardowe) Noworodki bez infekcji (n = 106) 37 (34,91%) 21 (19,81%) 36,90 (±3,40) 2721,05 (±801,01) 7,60 (±2,15) Noworodki z infekcjà (n = 200) 142 (71,00%) 44 (22,00%) 33,71 (±4,43) 2025,6 (±956,88) 5,75 (±2,36) p 0,6562 roku, u których w pierwszym badaniu krwi obwodowej stwierdzano jàdrzaste krwinki czerwone. Za kryterium czasowe analizowanych badaƒ morfologicznych przyj to pierwsze 12 godzin po urodzeniu. Takich noworodków w wy ej wymienionym okresie by o 306. WÊród tych noworodków by o 127 donoszonych oraz 179 wczeêniaków. Ca à grup badanà podzielono wed ug dwóch kategorii. Jednà kategori stanowi podzia ze wzgl du na wartoêci jàdrzastych krwinek czerwonych w morfologii krwi obwodowej, druga kategoria wynika a z obecnoêci lub braku wewnàtrzmacicznego zaka enia. Za norm dla ogó u badanych przyj to prawid owà wartoêç nrbc przynale nà wczeêniakom, to jest 20 erytroblastów/100komórek bia ych. Zaka enie wrodzone definiowano jako infekcj stwierdzanà w pierwszych 48 godzinach ycia noworodka. Proces zapalny rozpoznawano na podstawie tak infekcyjnych objawów klinicznych u noworodka, jak i badania radiologicznego oraz laboratoryjnych wskaêników infekcji. Najcz stszà manifestacjà klinicznà wrodzonego zaka enia by o zapalenie p uc. Wed ug wartoêci liczby erytroblastów przyj to klasyfikacj na dwie grupy: jednà z wartoêcià podwy szonà ponad przyj tà norm i drugà z prawid owà wartoêcià nrbc. Noworodki obj te badaniem podzielono na grup noworodków z infekcjà wrodzonà oraz grup noworodków bez infekcji. Dwie kategorie jàdrzastych krwinek czerwonych warto- Êci prawid owe i wartoêci podwy szone przyporzàdkowano poprzez opracowanie statystyczne do dwu kategorii klinicznych obecnoêci infekcji wewnàtrzmacicznej i braku zaka enia wewnàtrzmacicznego. Przeanalizowano tak e relacje dwóch przedzia ów warto- Êci erytroblastów i infekcji u noworodków donoszonych i wczeêniaków oraz u noworodków z ni szà i wy szà ocenà w skali Apgar. Do weryfikacji hipotez o ró nicy wartoêci erytroblastów wykorzystano test Manna-Whitney a b dàcy nieparametrycznà alternatywà testu t-studenta oraz test chi-kwadrat przy przyj tym poziomie istotnoêci p<0,05. Wyniki WÊród 306 analizowanych noworodków (100%) by o 127 donoszonych, które stanowi y 41,5% oraz 179 wczeêniaków, które stanowi y 58,5% grupy. Wewnàtrzmaciczne zahamowanie wzrostu p odu dotyczy o 65 noworodków 21,4% ogó u badanych. Âredni wiek cià owy wynosi 34,82 tygodnia (±4,37), Êrednia urodzeniowa masa cia a 2265,03 gramy (±963,53), a Êrednia ocena testem Apgar 6,39 (±2,45). Podwy szone wartoêci jàdrzastych krwinek czerwonych w morfologii krwi obwodowej stwierdzono u 125 pacjentów (41%). Prawid owe wartoêci erytroblastów stwierdzono u 181 noworodków (59%). Zaka enie wewnàtrzmaciczne zdiagnozowano u 200 noworodków (65%). Noworodki bez zaka enia w liczbie 106 stanowi y mniejszoêç analizowanej grupy 35%). Charakterystyk noworodków z zaka eniem wrodzonym inoworodków bez infekcji przedstawia tabela I. WÊród noworodków z infekcjà odsetek wczeêniactwa by dwukrotnie wy szy ni wêród noworodków zdrowych. Obie podgrupy ró ni y si statystycznie istotnie pod wzgl dem Êredniego wieku cià owego, Êredniej urodzeniowej masy cia a i Êredniej oceny testem Apgar. Nie stwierdzono ró nicy w zakresie cz stoêci wewnàtrzmacicznego zahamowania wzrostu p odu. Stwierdzono istotnie statystycznie wy szà Êrednià nrbc u noworodków z infekcjà w porównaniu do Êredniej u noworodków bez zaka enia, (p=0,00001). Zale noêci te przedstawiono na rycinie 1. Rycina 1. Ârednia wartoêç erytroblastów w krwi obwodowej wêród noworodków z infekcjà wrodzonà i wêród noworodków bez infekcji. Ârednia wartoêç erytroblastów na 100 krwinek bia ych u noworodków z infekcjà wrodzonà 52,56. (odch. stand. 97,9). Ârednia wartoêç erytroblastów na 100 krwinek bia ych u noworodków bez infekcji wrodzonej 16,71. (odch. stand. 38,9). IstotnoÊç statystyczna ró nicy wartoêci Êrednich p = 0, Polskie Towarzystwo Ginekologiczne 19

4 Krajewski P, et al. Tabela II. Zale noêç mi dzy dwiema kategoriami wartoêci jàdrzastych krwinek czerwonych a infekcjà wrodzonà i brakiem infekcji u noworodków. Jàdrzaste krwinki czerwone W normie Ponad norm Suma (n) Infekcja wrodzona n (%) 92 (50,83 %) 108 (86,40 %)* 200 Brak infekcji n (%) 89 (49,17%) 17 (13,60%)* 106 Suma n (%) 181 (100%) 125 (100%) 306 * p = 0,00001 Do zbadania zale noêci mi dzy dwiema kategoriami erytroblastów w normie i ponad norm a dwiema kategoriami klinicznymi noworodków stanem z infekcjà wrodzonà i stanem bez infekcji wykorzystano test niezale noêci chi-kwadrat. Stwierdzono istotny statystycznie zwiàzek mi dzy podwy szonà liczbà jàdrzastych krwinek czerwonych a wyst powaniem wrodzonego zaka enia (p=0,00001). Infekcja wrodzona noworodka dotyczy a znacznej wi kszoêci przypadków z podwy szonà wartoêcià nrbc 86,4%, tylko u 13,6% nie by o zaka enia. W przypadkach normy erytroblastów zaka enie wrodzone stwierdzono u ponad 50% analizowanych noworodków (50,83%), a u 49,17% infekcji nie zdiagnozowano. Zale noêci te przedstawione sà w tabeli II oraz na rycinie 2. Tabela III ukazuje ró nice wartoêci odsetkowych w przypadkach normy i wzrostu erytroblastów oraz w grupie z infekcjà wrodzonà i w grupie bez zaka enia, tak u wczeêniaków jak inoworodków donoszonych. WÊród noworodków z infekcjà wrodzonà podwy szona wartoêç erytroblastów stwierdzana by a u 46,5% wczeêniaków i tylko u 7,5% noworodków donoszonych; ró nica jest statystycznie istotna (p=0,0052). Podobnie wêród noworodków bez zaka enia - zwi kszonà wartoêç nrbc obserwowano u wi kszego odsetka wczeêniaków (11,32%) ni donoszonych (4,72%). Ró nica jest statystycznie istotna (p=0,0016.) Rycina 2. Rozk ad dwóch kategorii wartoêci erytroblastów oraz obecnoêci infekcji i braku infekcji u noworodków. W tabeli IV przedstawiono wartoêci odsetkowe w przypadkach normy i wzrostu nrbc oraz infekcji wrodzonej i braku infekcji w dwu grupach noworodków ró niàcych si ocenà testem Apgar. WÊród noworodków z niedotlenieniem (Apgar <6) podwy szonà wartoêç erytroblastów obserwowano u wi kszoêci noworodków, u których wyst powa o wrodzone zaka enie (55,15%), natomiast u noworodków bez infekcji - wzrost nrbc dotyczy tylko 6,62%. Ró nica jest statystycznie istotna (p=0,0079). U dzieci ocenionych wed ug Apgar na 7 10 punktów wzrost erytroblastów dotyczy 19,4% z wrodzonym zaka eniem, a w przypadkach bez infekcji 4,71%. Ró nica jest statystycznie istotna (p=). Ârednie wartoêci ph dla ogó u noworodków z wrodzonym zaka eniem by y nieznacznie ni sze od Êrednich wartoêci ph dla noworodków bez zaka enia i wynosi y odpowiednio: z t tnicy p powinowej 7,24 vs 7,26 (p = 0,44), z y y p powinowej 7,30 vs 7,32 (p=0,63). Tabela III. WartoÊci jàdrzastych krwinek czerwonych u noworodków z infekcjà wrodzonà i bez wrodzonej infekcji w przypadkach wczeêniaków i noworodków donoszonych. 20 Nr 1 /2008

5 Ocena zale noêci mi dzy liczbà jàdrzastych krwinek czerwonych w krwi obwodowej... Tabela IV. WartoÊci jàdrzastych krwinek czerwonych wêród noworodków z niedotlenieniem oko oporodowym ( Apgar <6) i urodzonych w stanie dobrym (Apgar 7-10) oraz z infekcjà wrodzonà i brakiem infekcji. Dyskusja W piêmiennictwie coraz cz Êciej zwraca si tak e uwag na problemy kliniczne, które w okresie perinatalnym sprzyjajà wzrostowi liczby nrbc u noworodków [3, 4, 9, 13]. Wed ug Baschata i wsp. utrzymywanie si podwy szonych wartoêci erytroblastów w kolejnych badaniach krwi u noworodków hipotroficznych zale a o od wyst pujàcych u nich chorób: zespo u zaburzeƒ oddechowych, dysplazji oskrzelowo-p ucnej, krwawienia Êródczaszkowego, martwiczego zapalenia jelita czy niewydolnoêci krà enia [3]. Wed ug opracowania nowojorskich klinicystów, wzrost nrbc u noworodków obserwowany by w wielu zaburzeniach klinicznych, mi dzy innymi w zespole zaburzeƒ oddechowych, posocznicy, martwiczym zapaleniu jelit, hiperbilirubinemii i krwawieniach dokomorowych [4]. W naszych badaniach stwierdziliêmy istotny zwiàzek mi dzy podwy szeniem wartoêci nrbc ponad norm a wyst powaniem infekcji wrodzonej, która jest jednym z wa niejszych problemów klinicznych w okresie neonatalnym. Potwierdzi a to 3-krotnie wy sza Êrednia liczba erytroblastów u noworodków z zaka eniem wrodzonym ni Êrednia nrbc u dzieci bez infekcji. Na problem infekcji wrodzonej i liczby jàdrzastych krwinek czerwonych zwrócili uwag Mandel i wsp. [9]. Badali oni liczb jàdrzastych krwinek czerwonych w pierwszej godzinie ycia u noworodków w przypadkach przedwczesnego p kni cia b on p odowych (premature rupture of membranes - PROM) powy ej 24 godzin przed urodzeniem i w grupie kontrolnej [9]. Autorzy stwierdzili ponad istotnà, trzykrotnie wy szà absolutnà liczb nrbc w przypadkach PROM ni w kontrolach [9]. PROM ÊciÊle wiàza si z ryzykiem zapalenia b on p odowych, a przez to tak e z infekcjà p odu i noworodka. Zapalenie b on p odowych i infekcja p odu wydajà si byç czynnikami wiodàcymi do wyrównawczej erytropoezy [9,10] lub stanem wspó istniejàcym z niedotlenieniem p odu, które mo e si zdarzyç w przypadkach PROM na skutek oddzielenia o yska, ucisku lub wypadni cia p powiny [9]. Salafia i wsp. stwierdzili, na podstawie obserwacji porodów przedwczesnych <32 tygodnia cià y, i w przypadkach ostrej wst pujàcej infekcji, po urodzeniu zwi ksza si wartoêç jàdrzastych krwinek czerwonych w krwi obwodowej noworodka [13]. Wzrost nrbc korelowa z matczynymi i noworodkowymi wyk adnikami infekcji oraz o yskowymi markerami zapalenia [13]. W doniesieniu wy ej wymienionych autorów przyczynà wzrostu nrbc w przypadkach ostrego zapalenia sà zmiany naciekowe i destrukcyjne naczyƒ kosmków o yska oraz uszkodzenia Êródb onka naczyƒ zale ne od wykrzepiania i nacieków zapalnych, co skutkuje zaburzeniami transportu tlenu i hipoksjà p odu. [13]. Autorzy sugerujà, e wzrost nrbc mo e zale eç od odpowiedzi organizmu p odu na stan zapalny Êrodowiska wewnàtrzmacicznego, a niedotlenienie zale y bezpoêrednio od wi kszej konsumpcji tkankowej tlenu i zwi kszonego metabolizmu p odu w przypadku infekcji [13]. Zkolei Leikin i wsp. wykazali wzrost jàdrzastych krwinek czerwonych w przypadkach zapalenia b on p odowych i o yska, stwierdzanych tylko badaniem histologicznym, bez obecnoêci klinicznych objawów infekcji u noworodka [10]. Obserwacje Szwajcowskiej i wsp. potwierdzajà zwiàzek jàdrzastych krwinek czerwonych z infekcjà wewnàtrzmacicznà noworodków, a podwy szona liczba erytroblastów, zdaniem autorów, mo e byç pomocna w diagnostyce wrodzonego zaka enia [14]. Rao i wsp. przeprowadzajàc analiz porównawczà porodów z histologicznymi cechami zapalenia b on p odowych, o- yska i sznura p powinowego oraz porodów bez zmian zapalnych w pop odzie wykazali statystycznie istotnie wi kszà cz stoêç smó ki w p ynie owodniowym w przypadkach chorioamnionitis [15]. Wydalenie smó ki przez p ód zale y od jego niedotlenienia i na tym tle dochodziç mo e do wzmo onej 2008 Polskie Towarzystwo Ginekologiczne 21

6 Krajewski P, et al. syntezy nrbc [15, 16, 17]. W p ynie owodniowym zanieczyszczonym smó kà atwiej dochodzi do mno enia si bakterii z gatunku Escherichia coli oraz Listeria monocytogenes [15], stàd potencjalne niebezpieczeƒstwo wystàpienia infekcji u noworodka. [15, 16]. Wed ug Rao i wsp. produkty rozpadu bakterii powodujà skurcz naczyƒ sznura p powinowego i naczyƒ o yska warunkujàc hipoperfuzj i hipoksj p odu [15]. Zwiàzek wy szej liczby jàdrzastych erytrocytów w krwi p powinowej z obecnoêcià smó ki w p ynie owodniowym znalaz tak e potwierdzenie w badaniach Redêko i wsp. [18]. Zdaniem autorów zale noêç t mo na przypisaç zarówno procesom zapalnym jak i hipoksji p odu [18]. Podwy szonà liczb erytroblastów obserwowano tak e w przypadkach infekcji parwowirusowej [19, 20]. Wzrost liczby obwodowych erytroblastów jest obserwowany u noworodków niedonoszonych [21, 22]. W naszych obserwacjach wczeêniactwo by o czynnikiem, który wraz z wrodzonym zaka eniem móg przyczyniaç si do wzrostu obwodowych erytroblastów, o czym Êwiadczà wy sze wartoêci odsetkowe wêród noworodków niedonoszonych ni donoszonych. Wa nym czynnikiem ryzyka wzrostu erytroblastów w krwi obwodowej jest niedotlenienie oko oporodowe [23, 24]. W naszych badaniach niedotlenienie tak e mog o byç dodatkowym czynnikiem, który àcznie z zaka eniem sprzyja wzrostowi obwodowych erytroblastów, gdy odsetki wêród noworodków z ni szà ocenà wed ug Apgar sà wy sze ni u noworodków urodzonych w stanie dobrym. Ze wzgl du na stwierdzonà przez nas pozytywnà zale noêç mi dzy zwi kszeniem u noworodków liczby obwodowych erytroblastów a procesem zapalnym, analizowanie liczby jàdrzastych krwinek czerwonych przy podejrzeniu wrodzonego zaka enia jest wysoce uzasadnione. 5. Yeruchimovich M, Dollberg S, Green D, [et al.]. Nucleated red blood cells in infants of smoking mothers. Obstet Gynecol. 1999, 93, Dollberg S, Fainaru O, Mimouni F, [et al.]. Effect of passive smoking in pregnancy on neonatal nucleated red blood cells. Pediatrics. 2000, 106, E Hanlon-Lundberg K, Kirby R. Association of ABO incompatibility with elevation of nucleated red blood cells counts in term neonates. Am J Obstet Gynecol. 2000, 83, Yeruchimovich M, Mimouni F, Green D, [et al.]. Nucleated red blood cells in healthy infants of women with gestational diabetes. Obstet Gynecol. 2000, 95, Mandel D, Oron T Mimouni G, [et al.]. The effect of prolonged rupture of membranes on circulating neonatal nucleated red blood cells. J Perinatol. 2005, 25, Leikin E, Garry D, Visintainer P, [et al.]. Correlation of neonatal nucleated red blood cells counts in preterm infants with histologic chorioamnionitis. Am J Obstet Gynecol. 1997, 177, Borkowski W. Problemy hematologiczne okresu noworodkowego. W: Neonatologia. Pod red. oziƒska D, Twarowska I. Warszawa: PZWL, 1993, Nowak S. Krew i narzàdy krwiotwórcze. W: Propedeutyka Pediatrii. Pod red. Nowak S. Warszawa: PZWL, 1987, Salafia C, Ghidini A, Pezullo J, [et al.]. Early neonatal nucleated erythrocyte counts in preterm deliveries: clinical and pathologic correlations. J Soc Gynecol Invest. 1997, 4, Szwajcowska M, Kalinka J, Krajewski P. Nucleated red blood cells (nrbc) as an auxiliary marker of intrauterine infection. J Ped Neonat. 2005, 2, Rao S, Pavlova Z, Incerpi M, [et al.]. Meconium-stained amniotic fluid and neonatal morbidity in near-term and term deliveries with acute histologic chorioamnionitis and/or funisitis. J Perinatol. 2001, 21, Markovitch O, Mazor M, Shoham-Vardi I, [et al.]. Meconium stained amniotic fluid is associated with maternal infectious morbidity in preterm delivery. Acta Obstet Gynecol Scand. 1993, 72, Dollberg S, Livny S, Mordecheyer N, [et al.]. Nucleated red blond cells in meconium aspiration syndrom. Obstet Gynecol. 2001, 97, Redêko S, PrzepieÊç J, elazowska B, [iwsp.]. Mediatory zapalenia oraz parametry hematologiczne krwi p odu w porodzie powik anym obecnoêcià smó ki w p ynie owodniowym. Ginekol Pol. 2006, 77, Ware R. Human parvovirus infection. J Pediatr. 1989,114, Kornacka A, Jaworska A, Szczapa J. Odchylenia hematologiczne w przebiegu zaka eƒ u noworodków. Post Neonatol. 2002, Supll 2, Green D, Hendon B, Mimouni F. Nucleated erythrocytes and intraventricular hemorrhage in preterm neonates. Pediatrics. 1995, 96, Hermansen M. Nucleated red blood cells in the fetus and newborn. Arch Dis Child Fetal Neonatal Ed. 2001, 84, Korst L, Phelan J, Ahn M, [et al.]. Nucleated red blood cells: an update on the marker for fetal asphyxia. Am J Obstet Gynecol. 1996, 175, Vatansever U, Acunas B, Demir M, [et al.]. Nucleated red blood cell counts and erythropoetin levels in high-risk neonates. Pediatr Int. 2002, 44, Wnioski 1. Stwierdzono pozytywnà korelacj mi dzy wzrostem liczby erytroblastów u noworodków we wczesnym okresie po urodzeniu a zaka eniem wewnàtrzmacicznym. 2. Podwy szona wartoêç jàdrzastych krwinek czerwonych unoworodków mo e byç pomocniczym wskaênikiem zaka- enia wewnàtrzmacicznego. 3. WczeÊniactwo i niedotlenienie oko oporodowe sprzyjajà wzrostowi obwodowych jàdrzastych krwinek czerwonych w przypadkach wrodzonej infekcji. PiÊmiennictwo 1. Axt-Fliedner R, Ertan K, Hendrik H, [et al.]. Neonatal nucleated red blood cell counts in small-for-gestational-age fetuses: relationship to fetoplacental Doppler studies. J Perinat Med. 2000, 28, Bernstein P, Minior V, Divon M. Neonatal nucleated red blood cell counts in small-forgestational age fetuses with abnormal umbilical artery Doppler studies. Am J Obstet Gynecol. 1997, 177, Baschat A, Gembruch U, Reiss I, [et al.]. Neonatal nucleated red blood cell count and postpartum complications in growth restricted fetuses. J Perinat Med. 2003, 31, Minior V, Bernstein P, Divon Y. Nucleated red blood cells in growth-restricted fetuses: associations with short-term neonatal outcome. Fetal Diagn Ther. 2000,15, Nr 1 /2008