Podstaw: decyzja Centralnej Komisji do spraw Stopni i Tytułów o powołaniu na recenzenta NR BCK-III-L_6091/2011 z dnia 26 marca 2012.

Transkrypt

1 Prof. dr hab. Alicja Kosakowska Instytut Oceanologii Polskiej Akademii Nauk Zakład Chemii i Biochemii Morza ul. Powstańców Warszawy Sopot R e c e n z j a dorobku naukowego, dydaktycznego i organizacyjnego dr Andrzeja Bajguza z Instytutu Biologii Wydziału Biologiczno-Chemicznego Uniwersytetu w Białymstoku, w związku z wszczęciem postępowania kwalifikacyjnego w sprawie nadania stopnia naukowego doktora habilitowanego w dziedzinie nauk biologicznych w dyscyplinie biologia Podstaw: decyzja Centralnej Komisji do spraw Stopni i Tytułów o powołaniu na recenzenta NR BCK-III-L_6091/2011 z dnia 26 marca 2012.r Pan dr Andrzej Bajguz złożył następującą dokumentację: 1.Dyplom doktora nauk biologicznych (załącznik1) 2.Autoreferat przedstawiający opis dorobku i osiągnięć naukowych ( załącznik 2), 3.Wykaz opublikowanych prac naukowych wraz z dołączonymi publikacjami do oceny osiągnięć naukowych i oświadczeniami współautorów (załącznik nr 3) oraz załączniki Informacja o osiągnięciach dydaktycznych 5. Informacja o współpracy z instytucjami, organizacjami i towarzystwami naukowymi 6. Informacja o działalności popularyzującej naukę oraz na prośbę recenzenta dokumentację uzupełniająca (odbitki publikacji, monografii) pozwalającą na dokonanie oceny całokształtu Jego dorobku naukowego. Po zapoznaniu się z w/w materiałami nadesłanymi przez Dziekana Wydziału Biologiczno- Chemicznego Uniwersytetu w Białymstoku prof. dr hab. Anatola Kojło i ich analizie zgodnie z wymogami Ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. z 2003 r., nr 65, poz.595, Dz. U. z 3005 r., nr 164, poz. 1365, Dz. U. z 2011 r., nr 84, poz. 455) wrażam opinię, że mogą one stanowić podstawę wniosku nadania dr Andrzejowi Bajguzowi stopnia naukowego doktora habilitowanego w dziedzinie nauk biologicznych w dyscyplinie biologia. Podstawą takiej opinii jest przedstawiona poniżej ocena formalna i merytoryczna nadesłanych dokumentów. Niestety z przykrością muszę podkreślić, że dokumentacja została przygotowana w sposób nie ułatwiający pracy recenzenta. W autoreferacie (zał. 2) wprowadzanie w formie przypisów dowolnej numeracji prac wchodzących w skład osiągnięć naukowych (8 prac) skutkuje tym, że ta sama publikacja ma różną numerację na kolejnych stronach autoreferatu. A przecież jest załącznik nr 3, w który w sposób chronologiczny systematyzuje wykaz publikacji zgodnie z rokiem ich wydania, czy też wykaz z numeracją publikacji jaki przedstawił Habilitant na stronie 6 autoreferatu. Również informacja o sylwetce Habilitanta, Jego kolejnym awansie i rozwoju została mało przejrzyście przygotowana.

2 2 Formalne podstawy wniosku Pan dr Andrzej Bajguz jest absolwentem Wydziału Matematyczno- Przyrodniczego Filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku. Tytuł magistra biologii uzyskał 6 stycznia 1994 roku. Pracę magisterską pt.: Zmiany w zawartości białek i monosacharydów oraz ich sekrecji w Chlorella vulgaris pod wpływem estradiolu i testosteronu wykonywał pod kierunkiem p. prof. dr hab. Romualda Czerpaka. Z dniem 1 lutego 1994 roku został zatrudniony w Zakładzie Biochemii Instytutu Biologii Filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku, a od 1997 roku w Uniwersytecie w Białymstoku na stanowisku asystenta. Pracę doktorską pt.: Zależność pomiędzy strukturą chemiczną i aktywnością biologiczną brassinosteroidów w glonie Chlorella vulgaris obronił 29 maja 1998 roku na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Promotorem pracy był p. prof. dr hab. Romuald Czerpak. Postanowieniem Rady Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi UMK w Toruniu otrzymał stopień naukowy doktora biologii. Praca ta została wyróżniona zarówno decyzją Rady BiNoZ UMK w Toruniu oraz nagrodą Rektora Uniwersytetu w Białymstoku. Od 1999 roku Habilitant pracuje w Zakładzie Biochemii i Toksykologii Roślin, Instytutu Biologii na Wydziale Biologiczno-Chemicznym Uniwersytetu w Białymstoku, w zespole p. prof. dr hab. Romualda Czerpaka na stanowisku adiunkta. Na wniosek dr A. Bajguza otwarte zostało postępowanie habilitacyjne na Wydziale BiNoZ UMK w Toruniu, na podstawie monografii Wpływ brassinosteroidów na kultury glonu Chlorella vulgaris poddane działaniu wybranych fitohormonów i czynników stresowych. Z powodów osobistych Habilitanta w/w postępowanie zostało za zgodą Rady Naukowej Wydziału BiNoZ UMK w Toruniu zamknięte. Mam wątpliwości co do podanego terminu otwarcia 1997 rok i zamknięcia 1998 rok w/w sprawy w odniesieniu do 2007 roku w którym to opublikowana została monografia. W dniu 30 listopada 2011 r. dr Andrzej Bajguz przedłożył Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów podanie o wszczęcie postępowania habilitacyjnego wraz z materiałami dokumentującymi Jego dorobek naukowy. Centralna Komisja 30 stycznia 2012r. oraz z późniejszymi zmianami z 26 marca 2012r. powołała komisję habilitacyjną w celu przeprowadzenia postępowania habilitacyjnego dr A. Bajguza, wszczętego w dniu 1 grudnia 2011r. w dziedzinie nauk biologicznych w dyscyplinie biologia. Ocena Osiągnięć Naukowych zgodnie z art. 16, ust. 2 Ustawy z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011 r. Nr 84, poz. 455) Przedstawiony do oceny materiał ma charakter zbioru ośmiu publikacji, które ukazały się drukiem w latach (wykaz publikacji poniżej). Zestaw publikacji wydzielony z dorobku naukowego Habilitanta jest właściwie dobrany, stanowiąc zwartą merytorycznie całość. Habilitant nadaje im wspólny tytuł Występowanie brassinosteroidów oraz ich egzogenny wpływ na kultury Chlorella vulgaris narażone na działanie metali ciężkich. 1. Bajguz A. (2000) Blockade of heavy metals accumulation in Chlorella vulgaris cells by 24- epibrassinolide. Plant Physiol. Biochem., 38: Bajguz A. (2002) Brassinosteroids and lead as stimulators of phytochelatins synthesis in Chlorella vulgaris. J. Plant Physiol., 159: Bajguz A., Tretyn A. (2003) The chemical characteristic and distribution of brassinosteroids in plants. Phytochemistry, 62:

3 3 4. Bajguz A., Asami T. (2004) Effects of brassinazole, an inhibitor of brassinosteroid biosynthesis, on light- and dark-grown Chlorella vulgaris. Planta, 218: Bajguz A., Hayat S. (2009) Effects of brassinosteroids on the plant responses to environmental stresses. Plant Physiol. Biochem., 47: Bajguz A. (2009) Isolation and characterization of brassinosteroids from algal cultures of Chlorella vulgaris Beijerinck (Trebouxiophycaea). J. Plant Physiol., 166: Bajguz A. (2010) An enhancing effect of exogenous brassinolide on the growth and antioxidant activity in Chlorella vulgaris cultures under heavy metals stress. Environ. Exp. Bot., 68: Bajguz A. (2011) Suppression of Chlorella vulgaris growth by cadmium, lead and copper stress and its restoration by endogenous brassinolide. Arch. Environ. Contam. Toxicol., 60: , Tematyka badawcza rozprawy habilitacyjnej przedstawionej jako zbiór publikacji dotyczy wybranych zagadnień z zakresu szeroko pojętej tematyki hormonów roślinnych oraz reakcji roślin na stres. Kluczowy przedmiot badań Habilitanta stanowiła grupa związków określanych terminem brassinosteroidów a obiektem badań był przedstawiciel jednokomórkowych glonów, zielenica Chlorella vulgaris. Problematyka badawcza niniejszej rozprawy dotyczy poznania mechanizmów adaptacyjnych do warunków stresowych jakim jest działanie metali ciężkich w kulturach glonu Chlorella vulgaris, w tym udziału hormonów roślinnych- brassinosteroidów, ich występowania oraz regulacji biosyntezy. Realizacja celu głównego jaki postawił w swoich badaniach Habilitant wymagała realizacji celów cząstkowych obejmujących: - hormonalną regulację wzrostu i rozwoju Chlorella vulgaris - występowanie,izolację i identyfikację brassinosteroidów w komórkach zielenicy C.vulgaris - określenie szlaków biosyntezy brassinosteroidów w glonie C. vulgaris - poznanie oddziaływania brassinosteroidów na wzrost i rozwój Chlorella vulgaris oraz określenie ich wpływu na skład biochemiczny komórek testowanej zielenicy - określenie oddziaływania metali ciężkich w obecności brassinosteroidów na Chlorella vulgaris oraz - określenie aktywności biologicznej brassinosteroidów. Zrealizowanie powyższych celów cząstkowych wymagało od habilitanta opanowania i zastosowania nowoczesnych technik analitycznych z zakresu technik chromatograficznychchromatografii kolumnowej, wysokosprawnej chromatografii cieczowej (HPLC), chromatografii gazowej sprzężonej ze spektrometrią masową (GC/MS), czy też metodę GC- SIM/MS-SIM z zastosowaniem standardów znakowanych stabilnymi izotopami (2H) oraz atomowej spektrometrii absorbcyjnej (AAS) oraz zastosowania testów immunologicznych - RIA- test radioimmunologiczny oraz ELISA- test enzymatyczny. Brassinosteroidy są pierwszymi fitohormonami steroidowymi (sterydowymi) wyizolowanymi z roślin. Są szeroko rozpowszechnione w świecie roślin. Brassinosteroidy wyizolowano z ok. 60 gatunków roślin, zarówno jedno- jak i dwuliściennych, a także nagonasiennych. Ich obecność wykazano w roślinach ważnych gospodarczo (np. rzepak, ryż, herbata, groch). Natomiast dane literaturowe dotyczące występowania brassinosteroidów w świecie roślin niższych są nieliczne. Obecność tej grupy związków (teasteron, 3- hydroteasteron, i tyfasterol) wykazał Park z zespołem w 1999 roku u wątrobowca Marchantia polymorpha (Porostnica wielokształtna). Świat glonów jest w tym zakresie równie ubogi. Badania Yokata i współpracowników (1987) były jedynym doniesieniem występowania dwóch brassinosteroidów: 24-epikastasteronu i 28-homokastasteronu u wielokomórkowej zielenicy Hydrodyction reticulatum.

4 4 Tak więc podjęcie przez Habilitanta badań w tym zakresie uważam za w pełni uzasadnione, tak ze względów poznawczych jak i potencjalnego praktycznego wykorzystania w rolnictwie, ogrodnictwie czy kulturach in vitro przedstawicieli brassinosteroidów. W pracy przeglądowej opublikowanej w Phytochemistry (Bajguz,Tretyn 2003) (pub.3 str.6 autoreferat). Habilitant przedstawił stan wiedzy na temat chemicznej charakterystyki brassinosteroidów oraz ich występowania w świecie roślin zarówno wyższych jak i glonów. Związki te wykazują dużą różnorodność w budowie chemicznej. Biorąc pod uwagę liczbę atomów węgla czy też obecność różnych podstawników- grupy metylenowej, metylowej, etylidenowej, etylowej- w pozycji węgla C-24 łańcucha bocznego, brak lub występowanie w C-25 dodatkowej grupy metylowej. W strukturze steroli roślinnych występują wyżej wymienione podstawniki, co wskazuje że brassinosteroidy są pochodnymi odpowiednich steroli posiadających taki sam łańcuch boczny. W kolejnym etapie badań Habilitant wykazał występowanie w komórkach zielenicy C. vulgaris siedmiu brassinosteroidów należących do 3-ch różnych typów w zależności od zróżnicowania w budowie pierścienia B szkieletu steroidowego. Udowodnił po raz pierwszy obecność w badanej jednokomórkowej zielenicy brassinolidu zaliczanego do steroidów typu 7-oksalaktonu, teasteronu, kastastronu i tyfasterolu związków należących do typu 6-okso-(6-Ketone) oraz 3 brassinosteroidów typu 6-deokso- (nonoxidized) takich jak 6-deoksoteasteronu, 6-deoksotyfasteronu i 6-deoksokastasteronu. Spośród oznaczonych brassinosteroidów najwyższe stężenie w komórkach C. vulgaris notowano w przypadku kastasteronu- 0,47 ng g -1 świeżej masy a najniższe dla brassinolidu- 0,07 ng g -1 świeżej masy. Wyniki zostały opublikowane w prestiżowym czasopiśmie J. Plant Physiology w 2009 roku. (Bajguz,2009) (pub.6 str.6 autoreferat) Na podkreślenie zasługuje fakt, że są to pionierskie prace w zakresie izolacji i identyfikacji tej grupy związków z wodnych roślin niższych tj.zielenicy przedstawiciwla jednokomórkowych glonów. Uzyskane wyniki wskazują, że glon C.vulgaris jest jedną z roślin bardziej zasobnych w steroidowe hormony roślinne (7 związków). Dotychczas wykazano, że najwięcej zidentyfikowanych brassinosteroidów posiadają niedojrzałe nasiona fasoli zwykłej (25 związków), barwinek różyczkowy Catharanthus roseus (19 związków) czy Arabidopsis thaliana (18 związków) (Bajguz i Tretyn,2003). (pub.3 str.6 autoreferat). Następny etap pracy Habilitanta dotyczy badań mających na celu określenie szlaków biosyntezy brassinosteroidów u przedstawiciela zielenicy C.vulgaris. Biosynteza steroli roślinnych może zachodzić równolegle dwoma szlakami lub jednym z nichniemewalonowym i/lub mewalonowym. Dr Bajguz w celu wyjaśnienia szlaków biosyntezy zastosował specyficzne inhibitory, takie jak: mewinolin, który blokuje reakcję przekształcania hydroksymetyloglutarylo~coa w kwas mewalonowy oraz klomazon, który hamuje reakcję przekształcania pirogronianu i aldehydu 3-fosfoglicerynowego w 1-deoksy- D-ksylulozo-5-fosforan. Klomazon wykazywał hamujące działanie na wzrost kultur C.vulgaris, które było zniesione po dodaniu egzogennego brassinolidu. Natomiast w przypadku działania mewinolinu stwierdził brak reakcji zielenicy C.vulgrais na działanie tego inhibitora. Na podstawie przeprowadzonych badań, Habilitant wykazał, że biosynteza brassinosteroidów w glonie Chlorella vulgaris zachodzi przez niemewalonowy szlak biosyntezy steroli. Wyizolowane brassinosteroidy należą do związków typu C28.

5 5 Habilitant udowodnił również, że w komórkach Chlorella vulgaris występują równolegle dwa szlaki biosyntezy brassinosteroidów tzw. późny i wczesny C6 utleniania. Wspólnym związkiem obu szlaków jest kastasteron, który jest bezpośrednim prekursorem brassinolidu. Przekształcenie kastasteronu w brassinolid odbywa się poprzez reakcję typu Baeyer-Villigera tj. włączania atomu tlenu w pierścień B pomiędzy atomy węgla C-6 i C-7. Konwersja ta była stwierdzona wyłącznie w kulturach komórkowych i sadzonkach roślin wyższych. Habilitant potwierdził po raz pierwszy tę przemianę w kulturach komórkowych glonu C.vulgaris. Dodatkowo obecność brassinosteroidów w C.vulgaris udokumentował badając działanie specyficznego inhibitora ich biosyntezy- brassinazolu. Związek ten zablokował proces utleniania brassinosteroidów w pozycji C-22 zarówno w szlaku wczesnego jak i późnego C-6 utleniania. Obecność w hodowli zielenicy inhibitora-brassinazolu powodowała ok. 70% zmniejszenie zawartości brassinosteroidów w komórkach C.vulgaris. W obecności brassinazolu w stężeniach od 10-7 do 10-5 mol dm -3 obserwowano w kulturach glonu również zahamowanie wzrostu oraz obniżenie poziomu chlorofili, cukrów i białek w odniesieniu do próbki kontrolnej. Zastosowanie łączne brassinazolu i brassinolidu spowodowało zniesienie hamującego działania inhibitora. Obecność brassinosteroidu powodowała stymulację wzrostu komórek jak i zwiększenie w n nich zawartości składników biochemicznych. Habilitant wykazał brak hamującego działania brassinazolu na wzrost i rozwój glonu rosnącego w ciemności. W badaniach swoich dowodzi, ze endogenne brassinosteroidy są niezbędne do prawidłowego wzrostu i rozwoju glonu rosnącego na świetle. Natomiast w ciemności brassinolid może zastąpić efekt światła białego, które jest niezbędne do zapoczątkowania procesów zachodzących w jego obecności jak np. podziałów komórkowych C.vulgaris. Wyniki z przeprowadzonych badań zostały opublikowane w Planta oraz J. Plant Physiology (Bajguz, Asami 2004) (Bajguz,2009) ( pub.4; pub.6 str.6 autoreferat). Należy podkreślić że, wyniki uzyskane przez Habilitanta dotyczące biosyntezy brassinosteroidów typu C28 w glonie Chlorella vulgaris są jak dotąd jedynym doniesieniem występującym w roślinach niższych. Kolejny etap badań obejmuje zagadnienia dotyczące określenia wpływu egzogennych brassinosteroidów na komórki zielenicy Chlorella vulgaris narażone na działanie metali ciężkich. Habilitant wykazał antystresową rolę tej grupy fitohormonów w kulturach badanego glonu eksponowanego na działanie miedzi, kadmu i ołowiu. Egzogenne brassinosteroidy powodowały zmniejszenie akumulacji metali ciężkich w komórkach C.vulgaris oraz działały stymulująco na procesy wzrostu i rozwoju glonu. Stres oksydacyjny może być indukowany poprzez różne czynniki np. metale ciężkie, niską lub wysoką temperaturę czy też wysokie natężenie światła. Wzrasta wtedy poziom reaktywnych form tlenu takich jak: wolnorodnikowy anion ponadtlenkowy, nadtlenek wodoru i rodnik hydroksylowy. Organizmy są chronione poprzez antyoksydacyjny system obronny w skład, którego wchodzą enzymy dysmutaza ponadtlenkowa, katalazy, peroksydaza askorbinowa i reduktaza glutationowa oraz składniki nieenzymatyczne: askorbinian i glutation. Obserwowano wzrost aktywności mechanizmów obronnych w obecności brassinosteroidów w komórkach zielenicy Chlorella vulgaris narażonych na działanie metali ciężkich. Brassinosteroidy zwiększały syntezę zarówno ftochelatyn, peptydowych związków biorących udział w detoksykacji metali oraz w/w antyutleniaczy w kulturach Chlorella vulgaris. Wyniki powyższych badań Habilitant udokumentował w cyklu kolejnych publikacji w czasopismach z listy filadelfijskie w J. Plant Physiology (Bajguz 2002; Bajguz, Hayat 2009) (pub.2 i 6 str.6 autoreferat), Plant Physiology Biochemistry (Bajguz 2000) (pub.1 str.6 autoreferat), Environ. Exp. Botany (Bajguz 2010) (pub.7 str.6 autoreferat) i w Arch.Environ.Contam. Toxicology ( Bajguz 2011) (pub.3 str.6 autoreferat).

6 6 Ponadto Habilitant wykazał, że egzogenny brassinolid nie wpływa na zmianę stężenia endogennego brassinolidu niezależnie czy komórki zielenicy były eksponowane czy też nie na działanie metali ciężkich. Co może świadczyć, że nie dochodzi do bezpośredniej aktywacji biosyntezy brassinosteroidów w roślinach poddanych działaniu metali ciężkich. Natomist stwierdził zwiększenie stężenia kwasu indolilo-3-octowego, zeatyny i kwasu abscysynowego przez egzogenny brassinolid w kulturach traktowanych metalami ciężkimi. Wskazuje to na współdziałanie brassinosteroidów z innymi hormonami w roślinach w odpowiedzi na stres metalami ciężkimi, które odpowiedzialne są za uruchomienie i przyśpieszenie mechanizmów obronnych. Należy podkreślić, że jest to pierwsze, jedyne doniesienie na ten temat. ( Bajguz 2011) (pub.3 str.6 autoreferat). Publikacje tworzące rozprawę habilitacyjną zostały opublikowane w liczących się czasopismach naukowych o zasięgu międzynarodowym, o czym świadczą wysokie wartości Impact Factor od 1,93-3,15. Łączna zliczana punktacja MNiSW wynosi 251, a sumaryczny I.F Autor umie właściwie formułować problemy badawcze, dobierać narzędzia naukowe do ich rozwiązywania. W większość publikacji (5 z ośmiu) Dr Bajguz jest jedynym autorem. Trzy prace są efektem pracy zespołowej. Należy jednak podkreślić, że p. dr A. Bajguz jest pierwszym autorem, co wraz z oświadczeniami pozostałych autorów jednoznacznie wskazuje na Jego wiodąca rolę w opracowaniu koncepcji i prowadzeniu badań oraz przygotowaniu publikacji. O istotnym znaczeniu naukowym tej części dorobku świadczy także liczba cytowań wynosząca 170 (ISI Web of Science Citation Index Expanded (SCIE); bez autocytowań). Prace te były cytowane (numer pub. wg wykazu str.6 autoreferat) odpowiednio: 1pub.-21; 2pub.-5; 3pub.-97; 4pub.-6; 5pub.-37; 6pub.-2; 7pub.-2 razy. Publikacja 8 (2011) nie jest jeszcze cytowana, co wynika zapewne z faktu, że znajduje się w obiegu naukowym dość krótko. Reasumując stwierdzam, że rozprawa habilitacyjna (jako zbiór 8 wybranych publikacji) pt Występowanie brassinosteroidów oraz ich egzogenny wpływ na kultury Chlorella vulgaris narażone na działanie metali ciężkich stanowi oryginalny dorobek badawczy i wnosi wkład do nauki w zakresie wiedzy podstawowej jak i potencjalnie praktycznej. Oceniam ją bardzo wysoko, co zresztą uczynili już wcześniej recenzenci poszczególnych publikacji wchodzących w skład zbioru, decydując o przyjęciu ich do druku w znakomitych czasopismach Wnosi również nową jakość w poznaniu i wyjaśnieniu roli hormonów roślinnych w organizmach wodnych, w glonach, poddanych działaniu czynników stresowych jak metale ciężkie, temperatura czy światło. Wyjaśnienie mechanizmów detoksykacji metali ciężkich w glonach, będących pierwszym ogniwem w łańcuchu troficznym, jest szczególnie ważne w kontekście zmian zachodzących w środowisku wodnym z uwagi na działalność gospodarczą człowieka. Ocena całokształtu dorobku naukowego Dorobek naukowy dr Andrzeja Bajguza jest bardzo znaczący. Już przed doktoratem opublikował on 11 artykułów i 9 doniesień konferencyjnych. Zwraca uwagę fakt, że już wówczas 5 prac ukazało się w czasopismach z tzw. listy filadelfijskiej, przy czym dwie z nich w Plant Physiology&Biochemistry oraz J.Plant Growth Regul. należą do wysoko punktowanych czasopism biologicznych (32 p. MNiSW). Habilitant był pierwszym autorem

7 7 tych publikacji publikacji, co świadczy o Jego dużym wkładzie w przygotowanie pracy. Sumaryczna ilość punktów MNiSW wynosi 158 a wartość I.F. 7,046. Z obowiązku recenzenta, musze wykazać, że w wykazie prac opublikowanych po uzyskaniu stopnia doktora mylnie znalazła się praca z 1998 roku (zał.3. B.1.-, poz. 1- Bajguz, Czerpak-J. Plant Growth Regul. 1998; accepted 18April.). Dorobek naukowy Habilitanta, po uzyskaniu stopnia doktora nauk biologicznych, dotyczy szeroko pojętej tematyki hormonów roślinnych. Badania nad wpływem naturalnych fitohormonów, ich analogów chemicznych i innych regulatorów wzrostu i rozwoju roślin: auksyn, giberelin, cytokinin, steroidów, głównie brassinosteridów jak i ekdysteroidów, izoflawonoidów, fenolowych kwasów, benzoesowego, salicylowego oraz di- i poliamin na biochemiczno-fizjologiczne procesy u glonów jednokomórkowych zielenic (Chlorella), a także wyższych roślin wodnych Wolffia arrhiza z rzęsowatych (Lemnaceae) to pole naukowego działania Pana Dr Andrzeja Bajguza. Aktywność fitohormonów determinują także czynniki wewnętrzne, które obejmują procesy ich biosyntezy, koniugacji, degradacji, transportu oraz zewnętrzne czynniki środowiskowe, m.in. światło, temperatura, działanie patogenów czy metali ciężkich. Badania Habilitant realizuje również w aspekcie określenia roli fitohormonów w adaptacji roślin do czynników o różnorodnych właściwościach troficznych, stresowych, a także ksenobiotycznych zanieczyszczających środowisko wodne. Na dorobek naukowy p. dr Andrzeja Bajguza (po uzyskaniu stopnia doktora) składa się 25(17+8-publikacje wybrane) oryginalnych prac eksperymentalnych, publikowanych w recenzowanych czasopismach o zasięgu światowym, 12 prac przeglądowych, 2-wie monografie opublikowane w języku polskim a zatem o zasięgu krajowym, 4 anglojęzyczne rozdziały w książkach wydane przez czołowe wydawnictwa naukowe, podręcznik dla studentów oraz 27 doniesień zjazdowych, prezentowanych na sympozjach i konferencjach w kraju m.in. Zjazdy Polskiego Towarzystwa Biochemicznego Zjazdy Hydrobiologów Polskich i zagranicą jak Kongresy FESPP (Federacji Europejskich Towarzystw Fizjologii Roślin), Sympozjum Phytohormones and Signal Transduction czy Międzynarodowa Konferencja Substancji Wzrostu Roślin (IPGSA). Prace oryginalne zostały opublikowane w międzynarodowych czasopismach takich jak: Acta Physiologiae Plantarum, Archives Environmental Contamination and Toxycology, Environmental and Experimental Botany, J. Plant Physiology, Journal of Plant Growth Regulation, Phytochemistry, Plant Physiology&Biochemistry, Analtical Letters, Physiologia Plantarum oraz Pol. J. Environmental o wysokich wartościach wskaźników Impact Factor i tzw. Punktów MNiSW. Po uzyskaniu stopnia doktora sumaryczna ilość punktów MNiSW wynosi 833 ( pub. wybrane +124), a wartość I.F. = 56,599. O istotnym znaczeniu naukowym dorobku świadczy także liczba cytowań wynosząca 397, zaś h- indeks (Hirscha) wynosi 11. Współpraca z instytucjami, organizacjami i towarzystwami naukowymi Ocena aktywność na forum międzynarodowym W celu podniesienia kwalifikacji naukowych dr A. Bajguz odbył dwa trzymiesięczne staże zagraniczne: 1997roku w Instytucie Biochemii Roślin w Halle w Niemczech oraz 2005r. w Uniwersytecie w Exeter w Wielkiej Brytanii. Współpracował z zespołem prof. Adama Guntera (Instytut Biochemii Roślin w Halle) oraz zespołem prof. Laurence a Dinana (Uniwersytet w Exeter). To tam zdobywał szlify i doskonalił swój warsztat naukowy w

8 8 zakresie metod izolacji i charakterystyki fitohormonów brassinosteroidów z udziałem technik chromatograficznych HPLC, GC-MS z zastosowaniem izotopów. Od szeregu lat Habilitant współpracuje z prof. Tadao Asami z RIKEN (Institute of Physical and Chemical Research) w Saitama w Japonii oraz z Uniwersytetu w Tokio (Graduate School of Agricultural and Life Sciences) oraz prof. Shamsulem Hayat z Aligarh Muslim University z Indii. Także kontynuowana jest współpraca z profesorem Laurencem Dinanen z Uniwersytetu w Exeter. Efektem tej współpracy są publikacje w międzynarodowych czasopismach naukowych o uznanej renomie: Planta, Phytochemistry, Physiologia Plantarum oraz Indian Journal of Plant Physiology. Dr Anrzej Bajguz od 1994 roku jestem członkiem towarzystw naukowych: -Polskiego Towarzystwa Botanicznego,- Polskiego Towarzystwa Biochemicznego, -The Federation of European Societies of Plant Biology, - The Federation of European Biochemical Societies oraz Polskiego Towarzystwa Biologii Eksperymentalnej Roślin. Od 2010 roku pełni funkcję sekretarza w Oddziale Białostockiego PolskiegoTowarzystwa Botanicznego. Chciałabym podkreślić wysoką rangę badań prowadzonych przez Habilitanta i istotny wkład jaki wnoszą do nauki światowej. W 2010 roku Habilitant został powołany jako ekspert międzynarodowy w ocenie pracy doktorskiej Sangeeta Yadav pt.: Effect of nitric oxide and brassinosteroids on salinity induced changes in tomato (Lycopersicon esculentum) z Department Botany, Aligarh Musilm University, India. O rozpoznawalności p. dr Andrzeja Bajguza i znaczeniu Jego dorobku świadczą także recenzje prac, które wykonywał na zaproszenie redakcji międzynarodowych i krajowych czasopism naukowych o uznanej renomie: Acta Physiologiae Plantarum, Annals of Applied Biology, Archives Environmental Contamination and Toxycology, Chemisphere, Current Medicinal Chemistry, Environmental and Experimental Botany, Environmental Pollution, Enzyme and Microbial Technology, Horti Sciences, Journal of Experimental Botany, Journal of Hazardous Materials, Journal of Plant Growth Regulation, Pesticide Biochemistry and Physiology, Photosythetica, Phytochemistry, Plant Physiology and Biochemistry. Ocena działalności dydaktycznej Dr Andrzej Bajguz jest także uznanym dydaktykiem. Od 1994 roku był opiekunem 62 prac magisterskich i 10 prac licencjackich realizowanych w Zakładzie Biochemii Roślin i Toksykologii pod kierunkiem prof. dr hab. Romualda Czerpaka. W okresie był promotorem 7 prac magisterskich i 1pracy licencjackiej. Od 2006 roku recenzuje prace licencjackie i magisterskie wykonywane w Instytucie Biologii. Dotychczas był recenzentem 15 prac licencjackich i magisterskich. Prowadził i aktualnie prowadzi szereg zajęć dydaktycznych w Uniwersytecie w Białymstoku, na Wydziale Biologiczno-Chemicznym na kierunku biologia oraz ochrona środowiska. Są to zarówno zajęcia laboratoryjne jak i wykłady kursowe oraz monograficzne z zakresu biochemii, biochemii strukturalnej, biochemii środowiska, fitohormonów, biotechnologii oraz toksykologii. Jest więc on doświadczonym dydaktykiem, umiejącym skutecznie zainteresować studentów problematyką naukową będącą Jego przedmiotem badań, na co wskazują tematy prac magisterskich, licencjackich przez Niego prowadzone. Dr A. Bajguz jest współautorem podręcznika Ćwiczenia z toksykologii środowiska dla studentów kierunku Ochrona Środowiska i Biologia. Uczestniczy w kształceniu podyplomowym na kierunku Nauczyciel Przyrody.

9 9 Ponadto nie stronił od zajęć dydaktycznych poza uczelnią i popularyzacji nauki aktywnie uczestnicząc w Podlaskim Festiwalu Nauki i Sztuki prezentując pokazy multimedialne i doświadczenia z praktycznej biochemii roślin czy też przedstawiając tematykę roślin trujących. Ocena działalności organizacyjnej W zakresie działalności organizatorskiej ma także ważkie osiągnięcia. Dr A.Bajguz był członkiem komisji rekrutacyjnej (1994r.) na studia biologiczne w Instytucie Biologii Filii Uniwersytetu Warszawskiego oraz komisji egzaminacyjnej na studia biologiczne w Instytucie Biologii Uniwersytetu w Białymstoku. W okresie brał udział w pracach Wydziałowej oraz Instytutowej Komisji Wyborczej na Uniwersytecie w Białymstoku. Habilitant uczestniczy również w przygotowaniu planów, materiałów, instrukcji do zajęć dydaktycznych odbywających się na kierunkach studiów stacjonarnych: Biologia i Ochrona Środowiska na Wydziale Biologiczno-Chemicznym Uniwersytetu w Białymstoku. Podsumowanie oceny Biorąc pod uwagę całokształt dorobku naukowego, organizacyjnego, dydaktycznego należy uznać, że Habilitant jest dojrzałym pracownikiem naukowym, zdolnym do samodzielnego prowadzenia i kierowania pracami naukowymi. W podsumowaniu recenzji stwierdzam, że przedłożone do oceny prace eksperymentalne opublikowane w czasopismach międzynarodowych jak i krajowych, składające się na dorobek naukowy, oraz zbiór prac wchodzących w skład rozprawy habilitacyjnej są znaczącymi pozycjami w dziedzinie nauk biologicznych i stanowią istotny wkład do nauki światowej. Oceniana rozprawa jak i dorobek Habilitanta nie budzi żadnych wątpliwości dotyczących kwalifikacji i kompetencji jej Autora i w pełni uzasadnia nadanie panu dr Andrzejowi Bajguzowi stopnia naukowego doktora habilitowanego w dziedzinie nauk biologicznych w dyscyplinie biologia. Wniosek końcowy Przedstawione mi do recenzji: dorobek naukowy, organizacyjny i dydaktyczny oraz publikacje przedstawione do oceny osiągnięć naukowych art. 16, ust. 2 Ustawy z dnia 18 marca 2011 r.; Dz. U. z 2011 r. Nr 84, poz. 45 jako zbiór ośmiu publikacji pt.: Występowanie brassinosteroidów oraz ich egzogenny wpływ na kultury Chlorella vulgaris narażone na działanie metali ciężkich dr Andrzeja Bajguza odpowiadają wymaganiom stawianym Kandydatom do stopnia naukowego doktora habilitowanego. Wnioskuję zatem, by Rada Naukowa Wydziału Biologiczno-Chemicznego Uniwersytetu w Białymstoku dopuściła dr Andrzeja Bajguza do dalszych etapów przewodu habilitacyjnego. Sopot, r. Prof. dr hab. Alicja Kosakowska