PLAN PRACY NAUCZYCIELA BIOLOGIA klasa 8

Transkrypt

1 PLAN PRACY NAUCZYCIELA BIOLOGIA klasa 8 POZIOM wiadomości umiejętności KATEGORIA CELU A. zapamiętywanie wiadomości B. zrozumienie wiadomości C. stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych D. stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych Genetyka 1 Czym jest genetyka? genetyka jako nauka odziedziczeniu cech oraz zmienności organizmów cechy dziedziczne i niedziedziczne cechy gatunkowe i cechy indywidualne dziedziczenie cech i zmienność organizmów zastosowanie genetyki w różnych dziedzinach zmienność wśród ludzi Przedstawia zależność między genem a cechą definiuje pojęcia: genetyka, zmienność organizmów A rozpoznaje cechy dziedziczne i niedziedziczne B wymienia cechy gatunkowe i indywidualne podanych organizmów oraz podaje przykłady tych cech A wyjaśnia, że jego podobieństwo do rodziców jest wynikiem dziedziczenia B omawia zastosowania genetyki w różnych dziedzinach: medycynie, kryminalistyce, rolnictwie, archeologii C uzasadnia występowanie zmienności wśród ludzi D wyjaśnia, z czego wynika podobieństwo organizmów potomnych do rodzicielskich w wypadku rozmnażania płciowego i bezpłciowego B wymienia źródła cech dziedzicznych i niedziedzicznych oraz podaje przykłady tych cech A

2 wskazuje różnice między cechami gatunkowymi a indywidualnymi oraz podaje przykłady tych cech C dowodzi, że cechy organizmów kształtują się dzięki ich dziedziczeniu oraz w wyniku wpływu środowiska D wykonuje portfolio ukazujące własne podobieństwo do dziadków i rodziców D 2 Nośnik informacji genetycznej DNA DNA jako materiał genetyczny budowa DNA rodzaje zasad azotowych komplementarność zasad azotowych gen i genom jądro jako miejsce lokalizacji DNA budowa chromosomu kariotyp replikacja budowa i funkcje RNA przedstawia strukturę podwójnej helisy DNA i wykazuje jej rolę w przechowywaniu informacji genetycznej i powielaniu (replikacji) DNA określa rolę DNA jako nośnika informacji genetycznej B wylicza elementy budujące DNA A przedstawia budowę nukleotydu A wymienia nazwy zasad azotowych A omawia rolę procesu replikacji C porównuje budowę DNA z budową RNA C rozpoznaje na modelu lub ilustracji DNA i RNA B definiuje pojęcia: gen i genom, kariotyp przedstawia budowę chromosomu

3 wyjaśnia, z czego wynika komplementarność zasad B wykazuje konieczność związania DNA przez białka i powstania chromatyny w jądrze komórkowym C wykonuje model DNA D przedstawia graficznie regułę komplementarności zasad azotowych C określa różnice między genem a genomem B uzasadnia konieczność zachodzenia procesu replikacji DNA przed podziałem komórki D 3 Przekazywanie materiału genetycznego chromosomy homologiczne komórki diploidalne i haploidalne przebieg podziałów komórkowych znaczenie mitozy i mejozy rekombinacja genetyczna przedstawia znaczenie biologiczne mitozy i mejozy, rozróżnia komórki haploidalne i diploidalne, opisuje budowę chromosomu (chromatydy, centromer), rozróżnia autosomy i chromosomy płci; wymienia nazwy poszczególnych podziałów komórkowych A definiuje pojęcia: chromosomy homologiczne, komórki haploidalne, komórki diploidalne A podaje liczbę chromosomów w komórce somatycznej i komórce płciowej człowieka A szacuje liczbę chromosomów w komórce haploidalnej, znając liczbę chromosomów w komórce diploidalnej danego organizmu C wskazuje miejsce zachodzenia mitozy i mejozy w organizmie człowieka B omawia znaczenie mitozy i mejozy C omawia przebieg mitozy i mejozy C omawia różnice między mitozą a mejozą C wyjaśnia znaczenie rekombinacji genetycznej B planuje i wykonuje dowolną techniką model podziału komórki D

4 4 Odczytywanie informacji genetycznej gen sposób zapisu informacji genetycznej w DNA budowa kodu genetycznego znaczenie kodu genetycznego uniwersalność kodu genetycznego proces powstawania białka 5,6 Dziedziczenie cech badania Mendla homozygota i heterozygota genotyp i fenotyp prawo czystości gamet cechy dominujące i recesywne krzyżówki genetyczne przedstawia sposób zapisywania i odczytywania informacji genetycznej (kolejność nukleotydów w DNA, kod genetyczny); wyjaśnia różnicę pomiędzy informacją genetyczną a kodem genetycznym; przedstawia dziedziczenie cech jednogenowych, posługując się podstawowymi pojęciami genetyki (fenotyp, genotyp, gen, allel, homozygota, heterozygota, dominacja, recesywność); wyjaśnia pojęcia: kod genetyczny, gen, kodon A wskazuje kodon na modelu lub ilustracji DNA B omawia budowę kodonu i genu C omawia znaczenie kodu genetycznego C wykazuje uniwersalność kodu genetycznego D omawia biosyntezę białek na podstawie ilustracji C odczytuje kolejność aminokwasów kodowanych przez dany fragment mrna z tabeli kodu genetycznego C interpretuje schemat literowego zapisu kodonu i budowy nici kwasu nukleinowego C ( wymienia i omawia procesy genetyczne: replikacja, transkrypcja, translacja) omawia badania Mendla C rozpoznaje u ludzi cechy dominujące i recesywne B zapisuje genotypy homozygoty dominującej i recesywnej oraz heterozygoty C Podaje I Prawo Mendla na schemacie krzyżówki genetycznej rozpoznaje genotyp oraz określa fenotyp rodziców i pokolenia potomnego, wskazuje homo i heterozygotę C wykonuje krzyżówki genetyczne dotyczące dziedziczenia jednego genu, (stosuje I PM) C ocenia znaczenie prac Mendla dla rozwoju genetyki D interpretuje krzyżówki genetyczne, używając określeń homozygota, heterozygota, cecha dominująca, cecha recesywna C omawia prawo czystości gamet C przewiduje cechy osobników potomnych na podstawie prawa czystości gamet D

5 tworzy krzyżówki genetyczne dotyczące dziedziczenia określonej cechy i przewiduje genotypy oraz fenotypy potomstwa D 7 Dziedziczenie płci u człowieka chromosomy płci i autosomy mechanizm dziedziczenia płci cechy sprzężone z płcią nosicielstwo chorób sprzężonych z płcią znaczenie wiedzy o położeniu genów na chromosomach przedstawia dziedziczenie płci u człowieka i podaje przykłady cech człowieka sprzężonych z płcią (hemofilia, daltonizm); podaje liczbę chromosomów występujących w komórce diploidalnej człowieka, dzieli je na autosomy i allosomya rozpoznaje kariogram człowieka B wskazuje na kariogramie człowieka chromosomy płci B wymienia choroby sprzężone z płcią wyjaśnia zasadę dziedziczenia płci B rozwiązuje krzyżówki chorób sprzężonych z płcią A określa cechy chromosomów X i Y B wyjaśnia mechanizm ujawniania się cech recesywnych sprzężonych z płcią B interpretuje krzyżówkę genetyczną dot. chorób sprzeżonych z płcią C tworzy i interpretuje krzyżówki genetyczne dotyczące dziedziczenia hemofilii i daltonizmu C ocenia znaczenie znajomości ludzkiego DNA D 8,9 Mechanizm dziedziczenia cech u człowieka dziedziczenie grup krwi (układ AB0) wyjaśnia dziedziczenie grup krwi człowieka (układ AB0, czynnik Rh) ( wskazuje nieprawidłowości w dziedziczeniu płci) wymienia cztery główne grupy krwi występujące u ludzi A rozpoznaje grupy krwi na podstawie zapisu genotypów osób C Wykonuje proste krzyżówki dot. grupy krwi Wie na czym polega konflikt serologiczny

6 dziedziczenie czynnika Rh konflikt serologiczny cechy zależne od wielu genów cechy zależne od wpływu środowiska omawia sposób dziedziczenia grup krwi C omawia sposób dziedziczenia czynnika Rh C określa konsekwencje wystąpienia konfliktu serologicznego B wymienia przykłady cech zależnych od wielu genów oraz od środowiska A wyjaśnia, w jaki sposób środowisko wpływa na rozwój osobowości B ustala grupy krwi dzieci na podstawie grup krwi ich rodziców B wykonuje krzyżówkę genetyczną dotyczącą dziedziczenia grup krwi C określa możliwość wystąpienia konfliktu serologicznego B ocenia wpływ środowiska na kształtowanie się cech D przewiduje wpływ prowadzenia określonego trybu życia na powstawanie chorób genetycznych D 10 Mutacje rodzaje mutacji czynniki mutagenne znaczenie mutacji zachodzących w komórkach diploidalnych i haploidalnych mutacje a zmienność organizmów choroby genetyczne badania prenatalne i ich znaczenie podaje ogólną definicję mutacji oraz wymienia przyczyny ich wystąpienia (mutacje spontaniczne i wywołane przez czynniki mutagenne); podaje przykłady czynników mutagennych; rozróżnia mutacje genowe (punktowe) i chromosomowe oraz podaje przykłady chorób człowieka warunkowanych takimi mutacjami (mukowiscydoza, zespół Downa). wyjaśnia pojęcie mutacja A wylicza czynniki mutagenne A rozróżnia mutacje genowe i chromosomowe C omawia skutki wybranych mutacji genowych C wymienia przykłady chorób człowieka warunkowanych mutacjami genowymi (mukowiscydoza) i chromosomowymi (zespół Downa) A charakteryzuje wybrane choroby genetyczne C uzasadnia, że mutacje są podstawowym czynnikiem zmienności organizmów D omawia przyczyny wybranych chorób genetycznych C dowodzi znaczenia mutacji w przystosowaniu organizmów do zmieniającego się środowiska D ocenia znaczenie badań prenatalnych dla człowieka D

7 11 Powtórzenie i sprawdzenie wiadomości z genetyki DZIAŁ XII Ewolucja życia 12 Ewolucja i jej dowody ewolucja bezpośrednie dowody ewolucji: skamieniałości, ogniwa pośrednie, relikty pośrednie dowody ewolucji: narządy szczątkowe, jedność budowy i funkcjonowania, rozmieszczenie organizmów na kuli ziemskiej, struktury homologiczne i analogiczne, konwergencja wyjaśnia pojęcie ewolucji organizmów i przedstawia źródła wiedzy o jej przebiegu definiuje pojęcie ewolucja A wymienia dowody ewolucji A wymienia przykłady różnych rodzajów skamieniałości A definiuje pojęcie relikt A wymienia przykłady reliktów A wskazuje przykłady narządów szczątkowych w organizmie człowieka B definiuje pojęcia: struktury homologiczne, struktury analogiczne oraz konwergencja A wymienia przykłady struktur homologicznych i analogicznych A klasyfikuje dowody ewolucji B określa warunki powstawania skamieniałości B rozpoznaje rodzaje skamieniałości C przedstawia w formie graficznej etapy powstawania skamieniałości C rozpoznaje ogniwa pośrednie B wskazuje u form pośrednich cechy dwóch różnych grup systematycznych B

8 13 Mechanizmy ewolucji główne założenia teorii ewolucji Darwina endemity powstawanie gatunków dobór naturalny i jego działanie dobór sztuczny syntetyczna teoria ewolucji wyjaśnia na odpowiednich przykładach, na czym polega dobór naturalny i sztuczny, oraz podaje różnice między nimi; omawia przykłady potwierdzające jedność budowy i funkcjonowania organizmów C ocenia rolę struktur homologicznych i analogicznych jako dowodów ewolucji D omawia główne założenia teorii ewolucji Darwina C definiuje pojęcie endemit A wymienia przykłady endemitów A omawia ideę walki o byt C wyjaśnia, na czym polega dobór naturalny i dobór sztuczny B ilustruje przykładami działanie doboru naturalnego i doboru sztucznego C wyjaśnia, w jaki sposób izolacja geograficzna prowadzi do powstawania nowych gatunków B określa rolę doboru naturalnego w powstawaniu nowych gatunków B omawia różnice pomiędzy doborem naturalnym a doborem sztucznym C ocenia korzyści człowieka z zastosowania doboru sztucznego D omawia współczesne spojrzenie na ewolucję syntetyczną teorię ewolucji C 14 Pochodzenie człowieka stanowisko systematyczne człowieka podobieństwa różnice między człowiekiem przedstawia podobieństwa i różnice między człowiekiem a innymi naczelnymi jako wynik procesów ewolucyjnych wymienia przykłady organizmów należących do rzędu naczelnych A wskazuje na mapie miejsce, w którym rozpoczęła się ewolucja naczelnych B wymienia cechy człowieka, które pozwalają zaklasyfikować go do poszczególnych jednostek systematycznych A wskazuje u człowieka cechy wspólne z innymi naczelnymi B

9 a innymi naczelnymi przebieg ewolucji człowieka określa na przykładzie szympansa różnice pomiędzy człowiekiem a innymi naczelnymi B wymienia formy człowiekowatych oraz wymienia cechy człowieka rozumnego A określa stanowisko systematyczne człowieka B wymienia czynniki, które miały wpływ na ewolucję człowieka A opisuje przebieg ewolucji człowieka C porównuje różne formy człowiekowatych C 15 Podsumowanie i sprawdzenie wiadomości. 16 Czym zajmuje się ekologia? przedmiot badań ekologii ekologia a ochrona przyrody i ochrona środowiska nisza ekologiczna, siedlisko wpływ czynników środowiska na przedstawia czynniki środowiska niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmów w środowisku lądowym i wodnym wyjaśnia, czym zajmuje się ekologia B wskazuje w terenie siedlisko przykładowego gatunku B definiuje pojęcie nisza ekologiczna A określa wpływ wybranych czynników środowiska na funkcjonowanie organizmu B odczytuje z wykresu dane dotyczące zakresu tolerancji ekologicznej C określa właściwości środowiska wodnego B porównuje warunki życie w wodzie i na lądzie C omawia różnice między ekologią, ochroną środowiska i ochroną przyrody C rozróżnia siedlisko i niszę ekologiczną B omawia na przykładzie wpływ środowiska na wygląd organizmu C interpretuje wykres przedstawiający zakres tolerancji ekologicznej danego gatunku C planuje doświadczenie sprawdzające wpływ wybranych czynników na funkcjonowanie organizmu D

10 organizmy zakres tolerancji ekologicznej czynnik ograniczający właściwości wody przystosowania organizmów do życia w wodzie i na lądzie 17 Cechy populacji populacja a gatunek liczebność i zagęszczenie czynniki wpływające na liczebność (rozrodczość, śmiertelność, migracje) wędrówki zwierząt struktura przestrzenna typy rozmieszczenia życie w stadzie, hierarchia w stadzie struktura wiekowa i płciowa piramidy wieku wyjaśnia, jak zjadający i zjadani regulują wzajemnie swoją liczebność; definiuje pojęcia populacja, gatunek A określa przyczyny migracji B omawia zmiany liczebności populacji C ilustruje różne typy rozmieszczenia osobników w populacji i podaje przykłady gatunków rozmieszczonych w dany sposób C określa wady i zalety różnych typów rozmieszczenia populacji B charakteryzuje grupy wiekowe w populacjach C odnajduje w terenie populacje różnych gatunków C określa wpływ migracji na zagęszczenie i liczebność populacji B wyjaśnia, jaki jest związek wędrówek zwierząt z porami roku B opisuje wpływ hierarchii panującej w stadzie na życie poszczególnych jego członków C odczytuje dane z piramid wieku C przewiduje losy populacji na podstawie jej struktury wiekowej D 18, 19 ODDZIAŁYWANIA ANTAGONISTYCZNE I NIEANTAGONISTYC wskazuje, na przykładzie dowolnie wybranego gatunku, zasoby, o które konkurują jego przedstawiciele między sobą i z innymi gatunkami, wylicza zależności międzygatunkowe A klasyfikuje dodatnie i ujemne zależności międzygatunkowe B definiuje pojęcie konkurencja A wymienia czynniki, o które konkurują organizmy A

11 ZNE: Konkurencja antagonistyczne i nieantagonistyczne zależności między organizmami konkurencja wewnątrzgatunkowa konkurencja międzygatunkowa konkurencja czynnikiem doboru naturalnego przedstawia skutki konkurencji wewnątrzgatunkowej i międzygatunkowej; przedstawia, na przykładzie poznanych wcześniej roślinożernych ssaków, adaptacje zwierząt do odżywiania się pokarmem roślinnym; podaje przykłady przystosowań roślin służących obronie przed zgryzaniem; przedstawia, na przykładzie poznanych wcześniej mięsożernych ssaków, adaptacje drapieżników do chwytania zdobyczy; podaje przykłady obronnych adaptacji ich ofiar; przedstawia, na przykładzie poznanych pasożytów, adaptacje do pasożytniczego trybu życia opisuje działania, które pozwalają zwyciężać w konkurencji C omawia przyczyna i skutki konkurencji międzygatunkowej i wewnątrzgatunkowej C charakteryzuje ujemne zależności wewnątrzgatunkowe C porównuje konkurencję wewnątrzgatunkową z konkurencją międzygatunkową C uzasadnia, że konkurencja jest czynnikiem doboru naturalnego D wykazuje, na wybranym przykładzie, że symbioza (mutualizm) jest wzajemnie korzystna dla obu partnerów Roślinożerność znaczenie roślinożerców w przyrodzie regulacja liczebności roślin przez roślinożerców przystosowania organizmów do odżywiania się pokarmem roślinnym sposoby obrony roślin przed wymienia przykłady roślinożerców A określa znaczenia roślinożerców w przyrodzie B omawia adaptacje roślinożerców do zjadania pokarmu roślinnego C charakteryzuje sposoby ochrony roślin przed zjadaniem C wyjaśnia, w jaki sposób rośliny i roślinożercy wzajemnie regulują swoją liczebność B analizuje wykresy przedstawiające wzajemną regulację liczebności populacji roślin i roślinożerców D

12 zjadaniem Drapieżnictwo regulacja liczebności zjadających i zjadanych cechy drapieżnika i ofiary różne strategie polowania obrona przed drapieżnikami rośliny drapieżne wyjaśnia na wybranych przykładach, na czym polega drapieżnictwo B wymienia charakterystyczne cechy drapieżnika i jego ofiary A wymienia przykłady drapieżników i ofiar A wymienia przykłady roślin drapieżnych A omawia przystosowania organizmów do drapieżnictwa C omawia różne strategie polowań stosowanych przez drapieżniki C opisuje sposoby obrony organizmów przed drapieżnikami C omawia przystosowania roślin drapieżnych do zdobywania pokarmu C wykazuje zależności między liczebnością populacji drapieżnika a liczebnością populacji jego ofiary D określa rolę drapieżników w przyrodzie jako regulatorów liczebności ofiar B Pasożytnictwo rodzaje pasożytów przystosowania organizmów do pasożytniczego trybu życia pasożytnictwo u roślin znaczenie pasożytów w funkcjonowaniu wyjaśnia, na czym polega pasożytnictwo A klasyfikuje pasożyty na zewnętrzne i wewnętrzne B wymienia przykłady pasożytnictwa u roślin A wymienia przykłady pasożytów zewnętrznych i wewnętrznych A charakteryzuje przystosowania organizmów do pasożytniczego trybu życia C wyjaśnia znaczenie pasożytnictwa w regulacji zagęszczenia populacji ofiar B Mutualizm Komensalizm określa warunki współpracy między gatunkami B wylicza nieantagonistyczne zależności międzygatunkowe A definiuje pojęcia: mutualizm, komensalizm A wymienia przykłady wybranej zależności nieantagonistycznej A omawia budowę korzeni roślin motylkowatych C

13 określa warunki występowania dodatnich relacji między organizmami różnych gatunków B omawia różnice między komensalizmem a mutualizmem C ocenia znaczenie bakterii azotowych występujących w glebie D 20 Struktura ekosystemu i jego funkcjonowanie biotop i biocenoza jako składniki ekosystemu ekosystemy sztuczne i naturalne struktura piętrowa lasu typy lasów równowaga dynamiczna w ekosystemie sukcesja ekologiczna, rodzaje sukcesji wskazuje żywe i nieożywione elementy ekosystemu; wykazuje, że są one powiązane różnorodnymi zależnościami; charakteryzuje role grzyba i glonu w plesze porostu C charakteryzuje relację międzygatunkową między rośliną motylkową a bakteriami brodawkowymi C wyjaśnia znaczenie wiedzy o mikoryzie dla grzybiarzy B przedstawia składniki biotopu i biocenozy A wskazuje w terenie biotop i biocenozę wybranego ekosystemu C rozróżnia ekosystemy sztuczne i naturalne C wymienia piętra lasu A wymienia przykłady gatunków żyjących w poszczególnych piętrach lasu A wyjaśnia, na czym polega równowaga dynamiczna ekosystemu B wskazuje w terenie miejsca zachodzenia sukcesji wtórnej C analizuje zależności między biotopem a biocenozą D omawia różnice między ekosystemami sztucznymi i naturalnymi C wykazuje zależność między warunkami, w jakich powstał dany las a jego strukturą piętrową D charakteryzuje przebieg sukcesji pierwotnej i wtórnej C omawia czynniki, które zakłócają równowagę ekosystemu C

14 21 Materia i energia w ekosystemie łańcuch pokarmowy poziomy pokarmowe producenci, konsumenci, destruenci sieć pokarmowa piramida ekologiczna zależności pokarmowe a krążenie materii i przepływ energii skład chemiczny organizmów obieg węgla w ekosystemie rozkład martwej materii organicznej opisuje zależności pokarmowe (łańcuchy i sieci pokarmowe) w ekosystemie, rozróżnia producentów, konsumentów i destruentów oraz przedstawia ich rolę w obiegu materii i przepływie energii przez ekosystem wyjaśnia przyczyny istnienia łańcuchów pokarmowych B wymienia nazwy ogniw łańcucha pokarmowego oraz podaje rolę producentów i reducentów A przyporządkowuje znane organizmy do poszczególnych ogniw łańcucha pokarmowego B rysuje schematy prostych łańcuchów pokarmowych w wybranych ekosystemach C rysuje schemat prostej sieci pokarmowej C wskazuje różnice między producentami a konsumentami B omawia na podstawie ilustracji piramidę ekologiczną C wykazuje, że materia krąży w ekosystemie D wykazuje, że energia przepływa przez ekosystem D podaje przykład pierwiastka krążącego w ekosystemie A analizuje przykłady powiązań pokarmowych we wskazanym ekosystemie D charakteryzuje rolę poszczególnych ogniw łańcucha pokarmowego C planuje i wykonuje model łańcucha lub sieci pokarmowej D przewiduje skutki wyginięcia określonego ogniwa we wskazanym łańcuchu pokarmowym dla ekosystemu D porównuje liczbę organizmów w sieci zależności pokarmowych w ekosystemie naturalnym i sztucznym C interpretuje zależności między poziomem pokarmowym a biomasą i liczebnością populacji C analizuje informacje przedstawione w formie piramidy ekologicznej D omawia znaczenie wybranych pierwiastków dla organizmów C omawia schemat obiegu węgla w ekosystemie C 22 Powtórzenie i utrwalenie wiadomości z ekologii. DZIAŁ XIII - Człowiek a środowisko

15 23 PRZYCZYNY I SKUTKI GLOBALNEGO OCIEPLENIA przedstawia przyczyny i analizuje skutki globalnego ocieplenia klimatu; wymienia czynniki wpływające na zanieczyszczenie atmosfery A wymienia przykłady naturalnych zanieczyszczeń atmosfery i zanieczyszczeń powstałych w wyniku działalności ludzi A Zanieczyszczenie i ochrona atmosfery zagrożenia atmosfery podział zanieczyszczeń atmosfery skutki zanieczyszczeń atmosfery: kwaśne opady, globalne ocieplenie, dziura ozonowa, smog skala porostowa ochrona atmosfery odnawialne źródła energii omawia wpływ kwaśnych opadów na środowisko C omawia warunki tworzenia się kwaśnych opadów, dziury ozonowej i smogu C omawia przyczyny ocieplania się klimatu C wskazuje źródła zanieczyszczeń powietrza w najbliższej okolicy D analizuje czynniki wpływające na zanieczyszczenie atmosfery D klasyfikuje zanieczyszczenia atmosfery na naturalne i powstałe w wyniku działalności ludzi B wykazuje negatywny wpływ spalania surowców naturalnych na stan atmosfery D wyjaśnia rolę porostów w ocenie czystości powietrza B przeprowadza badanie stanu powietrza swojej okolicy za pomocą skali porostowej D dowodzi związku rozwoju gospodarki na świecie z globalnym ociepleniem D przewiduje skutki globalnego ocieplenia D 24 Ochrona środowiska na co dzień działania wpływające na poprawę stanu środ. biodegradacja odpady komunalne jako źródło zanieczyszczenia środowiska unieszkodliwianie odpadów kompostowanie postawa świadomego uzasadnia konieczność segregowania odpadów w gospodarstwie domowym oraz konieczność specjalnego postępowania ze zużytymi bateriami, świetlówkami i przeterminowanymi lekami; proponuje działania ograniczające zużycie wody i energii elektrycznej oraz wytwarzanie odpadów w gospodarstwach domowych określa czas biodegradacji wskazanego produktu B wyjaśnia pojęcie recykling A rozpoznaje surowce wtórne B przyporządkowuje odpady do odpowiednich pojemników przeznaczonych do segregacji B wymienia sposoby unieszkodliwiania odpadów A ocenia wpływ różnych metod unieszkodliwiania odpadów na środowisko D analizuje problem dzikich wysypisk D prezentuje postawę świadomego konsumenta D ocenia znaczenie wykorzystywania surowców wtórnych D

16 konsumenta znaczenie recyklingu surowce poddawane recyklingowi 25 Powtórzenie i utrwalenie wiadomości. planuje i realizuje projekt edukacyjny dotyczący ochrony środowiska na co dzień D uzasadnia konieczność rezygnacji z toreb foliowych na rzecz opakowań wielokrotnego użytku D 26 Prezentacja swoich pracćwiczenia 27 Różnorodność biologiczna różnorodność biologiczna poziomy różnorodności biologicznej: różnorodność ekosystemowa, gatunkowa, genetyczna zagrożenia różnorodności biologicznej I WYMAGANIE OGÓLNE: Uczeń opisuje, porządkuje i rozpoznaje organizmy; wyjaśnia zjawiska i procesy biologiczne zachodzące w wybranych organizmach i w środowisku; przedstawia i wyjaśnia zależności między organizmem a środowiskiem; wskazuje ewolucyjne źródła różnorodności biologicznej. definiuje termin różnorodność biologiczna A wylicza czynniki wpływające na stan ekosystemów A wymienia przykłady działalności człowieka, przyczyniającej się do spadku różnorodności biologicznej A wymienia poziomy różnorodności biologicznej A wyjaśnia różnice pomiędzy dwoma poziomami różnorodności biologicznej B uzasadnia konieczność zachowania różnorodności biologicznej D wskazuje działalność człowieka jako przyczynę spadku różnorodności biologicznej B przewiduje skutki osuszania obszarów podmokłych D charakteryzuje poziomy różnorodności biologicznej C porównuje poziomy różnorodności biologicznej C

17