PEDAGOGIKA SPOŁECZNA PEDAGOGIKA. mgr Lidia Dąbrowa

Transkrypt

1

2 Pedagogika społeczna jako nauka: Wg Radlińskiej Pedagogika społeczna jest nauką praktyczną, rozwijającą się na skrzyżowaniu nauk o człowieku, biologicznych i społecznych z etyką i kulturoznawstwem ( teorią i historią kultury) dzięki własnemu punktowi widzenia. Można go najkrócej określić jako zainteresowanie wzajemnym stosunkiem jednostki i środowiska, wpływem warunków bytu i kręgu kultury na człowieka w różnych fazach jego życia, wpływem ludzi na zapewnienie bytu wartościom przez ich przyjęcie i krzewienie oraz przetwarzanie środowisk siłami człowieka w imię ideału.

3 CECHY: nauka praktyczna (opracowuje strategie działań), nauka prakseologiczna (odpowiada jak skutecznie działać), ściśle powiązana z potrzebami środowiska

4 Funkcje pedagogiki społecznej: kompensacja - wyrównanie braków utrudniających prawidłowy rozwój jednostki profilaktyka zapobieganie powstawania niekorzystnych zjawisk doskonalenie rozwijanie prac własnych, by doskonalić siebie i otoczenie

5 Zadania pedagogiki społecznej: zmiana niekorzystnych warunków rozwojowych ulepszanie wpływów pozytywnych

6 Przedmiot pedagogiki społecznej: Środowisko życia człowieka: środowisko naturalne rodzina, grupa rówieśnicza środowisko wychowania instytucjonalnego kulturowo oświatowe, opiekuńczo wychowawcze instytucje wychowania pośredniego telewizja, media, zakład pracy

7 Przedmiotem jest środowisko wychowawcze człowieka. Interesuje się nie tylko najbliższym środowiskiem, ale także tym co dociera do niego w sposób pośredni np., przez media. Skupia się na tym jak środowisko wpływa na wychowanie, analizuje warunki umożliwiające zaspokajanie potrzeb rozwojowych człowieka w różnych okresach jego życia i różnych sytuacjach, jest jednocześnie teorią i praktyką środowiska. Teoretyzuje to co dzieje się w praktyce i dostarcza teorii którą wykorzystuje się w praktyce.

8 Animacja społeczno-kulturalna. ANIMACJA swoiste ożywienie, wprawienie w ruch, uaktywnienie jednostek. Każde działanie wymaga uświadomienia celów i podjęcia za nie odpowiedzialności. Działanie skierowane na aktywizację (cel animacji). Odnosi się do adaptacji do rzeczywistości nie tylko jako zgoda na zastany stan rzeczy. Adaptacja powinna odbywać się poprzez własną aktywność.

9 PODSTAWOWE ZAKRESY: odkrywanie swoiste poznanie, zdiagnozowanie siebie ( jakie dyspozycje, umiejętności posiadam) Nie jest to łatwe ale jest konieczne. organizowanie relacji stosunki między jednostką a grupami istniejącymi w danym społeczeństwie i okolicznościach proces twórczy podejmowanie konkretnych działań, aspekt uświadomiony

10 Animacja zaczęła funkcjonować w drugiej połowie lat 90 jako podstawowa funkcja społeczna, jest swego rodzaju pracą u podstaw na wniosek konkretnych grup społecznych. Animacja sprawdza się najlepiej kiedy dotyczy jednego problemu. Problem musi zostać dostrzeżony, następnie należy podjąć działania i znaleźć grupę która dokona naprawy, kompensacji. Później trzeba stworzyć plan działania, wykonać go i zweryfikować.

11 FAZY ANIMACJI: 1.przed animacja czynności wstępne, diagnoza zjawiska, problemu, sytuacji trudnej oraz potencjału osób podejmujących działania 2.czynności przygotowawcze określenie celu i planu działania, przydział ról i dobór osób

12 c.d. 3.akceptacja planu plan tworzy kilkuosobowa grupa a ma służyć wielu osobom. Musi zostać zaakceptowany, ewentualnie usprawniony 4.realizacja działań mogą dotyczyć sfery psychicznej, fizycznej, kulturalnej, społecznej... 5.kontrola bieżąca czy realizacja planu jest skuteczna

13 CELE ANIMACJI: - integracja społeczna (wzrost socjalizacji, potrzeby wspólnotowości i przynależenia) - budowanie współodpowiedzialności - rozwijanie wiedzy, doświadczenia - zmiany postaw wobec siebie, innych otwartość - zmiana hierarchii wartości

14 Bezpieczeństwo w środowisku lokalnym, wsparcie w sytuacji kryzysowej. Wsparcie społeczne - to wszelkie działania podejmowane w celu rozwiązania trudnej sytuacji drugiego człowieka. Jest to wszelka pomoc jednostce w sytuacji trudnej, przełomowej, kryzysowej... (pomoc w jej przezwyciężeniu); istnieje cały czas, a aktywizuje się w sytuacjach trudnych

15 Systemy wsparcia społecznego mogą mieć charakter: - spontaniczny (pomoc przyjacielska, sąsiedzka) - ciągły (wsparcie rodzinne, organizacyjne)

16 Mówiąc o pomocy społecznej warto wymienić pojęcie sieci pomocy połączenie wsparcia społecznego oraz aktywności systemu w wymiarze instytucjonalnym i osobowym. Jest to pojęcie neutralne. Spirala życzliwości jest pojęcie pozytywnym i polega na wzajemnym udzielaniu sobie wsparcia w oparciu o zasadę korzystności w zachodzących relacjach. Permanentne wsparcie społeczne jest natomiast pojęciem negatywnym, polega na nadmiernej opiece, uzależnianiu od pomocy.

17 Płaszczyzny wsparcia społecznego: - wsparcie emocjonalne - wsparcie wartościujące - wsparcie instrumentalne - wsparcie informacyjne

18 Odpowiedzialność wychowawcza rodziny i środowiska lokalnego. Rodzina jako środowisko wychowawcze- to zespół bodźców ukierunkowanych celowo na wartości społeczno-moralne jej członków. - to najważniejsze i niezastąpione środowisko wychowawcze, które przez swoją specyfikę, intymność, indywidualność, bezpośredniość tworzy warunki dla rozwoju i wychowania. - jest miejscem pierwszych kontaktów międzyludzkich, więzi psychicznych dziecka z rodzicami, rodzeństwem, dziecko uczestnicząc w naturalnych sytuacjach życia rodzinnego poznaje wzory zachowań związane z pełnieniem roli ojca, matki, przyswaja elementarną wiedzę o otaczającym świecie

19 Tworzy je: kultura rodziny umiejętności komunikacji pomiędzy członkami umiejętności wyrażania emocji interakcje pomiędzy członkami świat symboli kulturowych, które członkowie poznają

20 Podział postaw rodziców według Marii Ziemskiej. 1. Postawy negatywne: - nadmiernie chroniąca, - nadmiernie wymagająca - odtrącająca - unikająca (obojętność na problemy dziecka)

21 2. Postawy właściwe: - postawa akceptacji - postawa współ działania (demokratyczna) - postawa rozumnej swobody - postawa uznania praw dziecka

22 Obok rodziny najważniejszym czynnikiem socjalizacji jest środowisko lokalne. Jego znaczenie i siła wynika m.in. stąd, iż jest ono nieodłącznym i nieuchronnym elementem otoczenia życia jednostki. Człowiek niekiedy pozbawiony jest rodziny, nieświadomie lub instrumentalnie może wyłączyć się z grupy rówieśniczej (towarzyskiej), nie może jednak żyć poza społecznością lokalną.

23 Do właściwości, kreujących siły wychowawcze środowiska i tworzących system socjalizacji członków społeczności lokalnej, należą:

24 - tożsamość etniczna, religijna i kulturowa, - zasada odrębności, izolacji, kontroli grupy nad jednostką i powszechnej identyfikacji członków, - jednolitość (względna) ekonomiczna i zawodowa.

25 Nie ulega wątpliwości, że wolność jednostki w społeczności lokalnej zredukowana jest do granic wyznaczonych interesem zbiorowości, że w określaniu celów i zasad wychowania dominuje interes grupy, że wreszcie główne instrumenty socjalizacji - to konformizm i rygoryzm, wobec których wolność jednostki schodzi na drugi plan. Takie zasady i prawidłowości dyktował interes grupy, jej bezpieczeństwo i potrzeba rozwoju.

26 Wychowanie Najczęstsze pytanie, jakie stawiają sobie rodzice w dzisiejszych czasach to: Jak wychować dobrze dziecko. Jest to również pytanie nie tylko zadawane przez nich samych, ale i przez pedagogów w szkole, wychowawców. Wszyscy zadajemy sobie sprawę z tego, iż otaczająca nas wszystkich rzeczywistość nie jest sprzyjająca właściwemu rozwojowi rodziny, a wiec także i dziecka.

27 W dzisiejszych czasach rodzice są zabiegani, zapracowani i dlatego nie mają czasu dla swoich pociech, a one stale próbując zwalczać nudę, poddają się wpływom telewizji, komputera czy Internetu, w których głównie są one bombardowane przemocą w różnego rodzaju grach interaktywnych. Przez to wszystko dzieci stają się coraz to bardziej agresywne, nadpobudliwe, coraz trudniej do nich dotrzeć.

28 Pod koniec XX wieku przeprowadzono badania, które wykazały, że zamiast swobodnego i kreatywnego rozwoju dziecka mamy do czynienia z instytucjonalizacją dzieciństwa. Zamiast szczęśliwego dzieciństwa, jakie należy się dziecku możemy spotkać się z rajem utraconym, czyli pozornie szczęśliwego dziecka oraz dorosłego, którzy z jednej strony mają poczucie spełnionego wobec swojego potomstwa obowiązku, a z drugiej natomiast strony często zagrażają dziecku, naruszając wartości rozwojowe okresu dzieciństwa.

29 Rozpatrując c to wszystko możemy postawić sobie pytanie: Jak znaleźć złoty środek? rodek? Jak postępowa pować,, by nie tylko wychować dziecko, ale i zapewnić mu radosny okres dorastania.

30 Niestety nie ma na to pytanie jednej gotowej odpowiedzi, czy recepty, na której jest przepisany nam lek na dokuczające nam dolegliwości. Należy jednakże zwrócić uwagę na pewne wskazówki, które mogą ułatwić nam znalezienie odpowiedzi na nurtujące nas pytania. Chciałabym skupić się na ważnym pytaniu, jakie stawiają sobie rodzice, a więc Jak wychować szczęś ęśliwe dziecko?

31 Ten temat podjął również Peter Pauling w swojej książce pt. Szczęśliwe dzieci, czyli udane wychowanie wyd. Jedność, Kielce Autor przestawił w niej swoje doświadczenia, które zdobył będąc nie tylko pedagogiem, ale i ojcem, co znacznie ułatwiło mu wgłębienie się w tą właśnie tematykę.

32 Na początku swojej książki autor apeluje do rodziców pisząc: Drodzy rodzice, drodzy wychowawcy w przedszkolach, a także i Wy, drodzy nauczyciele. Proszę, nie zapominajcie nigdy o tym, że wychowanie nie jest jedynie waszą sprawą, lecz również sprawą samego dziecka. W dodatku jest ono sprawą szczęś ęścia. Kto tego nie rozumie i wychowuje wg dewizy Niech się stanie wola moja albo Mnie to też nie zaszkodziło, ten nie zasługuje na zaufanie. Zniecierpliwienie i próżność muszą zostać zastąpione przez szacunek i pokorę. Cnoty te znajdują swój wyraz w szacunku do dziecka.

33 Nasze rozważania należy rozpocząć od prześledzenia, jakie błędy wychowawcze najczęściej popełniane są przez rodziców. Bo choć mają oni dobre intencje, to skutki nie zawsze są pozytywne. Taką listę błędów wychowawczych przedstawił Rudolf Dreikurs (wychowawca, terapeuta):

34 1.Rozpieszczenie 2. Obojętność 3. Przesadna miłość 4. Pozbawienie miłości 5. Bojaźliwość 6. Straszenie 7. Przesadna kontrola 8. Zbyt dużo pustej gadaniny 9. Zbywanie 10.Upieranie się przy czymś

35 11. Zmuszanie do obiecywania czegoś 12. Weź się w garść ść 13. Branie odwetu 14. Wymaganie ślepego posłuszeństwa 15. Zrzędzenie 16. Nagany 17. Pogardliwe traktowanie 18. Drakońskie zasady 19. Poniżanie 20. Kary cielesne

36 Po takiej długiej liście błędów wychowawczych, należy zadać sobie kolejne pytanie, Czego właściwie potrzebują dzieci, by móc się duchowo, umysłowo oraz społecznie jak najlepiej rozwijać? Na tak jakże trudne pytanie najlepszą odpowiedzią będzie Dziesięć przykazań wychowania dzieci :

37 1. Okaż twojemu dziecku trwała nieustająca miłość i opiekę jest to tak ważne dla jego umysłu u i duchowego zdrowia, jak pożywienie dla ciała. a. Chodzi tutaj o to, iż dziecko musi mieć pewność ść, że jest akceptowane, szanowane i kochane miłością, która nie przestanie istnieć bez względu na wszystko.

38 Lecz jeżeli nastąpi potrzeba rodzic będzie umiał powiedzieć stanowczo NIE. Jest to niezmiernie ważne, ponieważ jeżeli dziecko będzie się czuło szanowane i akceptowane, pozwoli mu to zaakceptować siebie takim, jakim jest. A w przyszłości będzie umiało zaakceptować innych takimi, jakimi są a nie takimi, jakimi powinni być wglądem jego mniemania.

39 2. Bądź hojny w poświeceniu dziecko swojego czasu i okazywaniu mu twojego zrozumienia bawienie się z dzieckiem lub czytanie na glos liczy się o wiele więcej niż uporządkowanie, funkcjonujące ce bez zakłóce ceń gospodarstwo domowe.

40 Ostrzega ono przez tym, aby rodzice nie zaniedbywali dzieci. Czas, który im poświęcamy, nigdy nie jest czasem straconym, ale on procentuje. Dlatego ważne jest, aby nie pozostawiać dzieci przez telewizorem czy komputerem, (o czym pisałam już we wstępie mojej pracy), ale wspólnie oglądane książ ążki, wspólne śmianie się, odpowiadanie na pytania, jakie zadaje dziecko. Chociaż czasem mogą być one uciąż ążliwe, należy pamiętać, że właśnie przez te pytania dziecko rozwija swoje zainteresowania. Jest ono ciekawe i właśnie od rodzica oczekuje odpowiedzi na nurtujące go pytania, oczekują zaspokojenia wiedzy. A w jego oczach rodzic jest właśnie osobą, która zna odpowiedzi na wszystkie pytania.

41 3. Umożliwiaj twojemu dziecku zdobywanie nowych doświadcze wiadczeń i już od pierwszych dni jego życia zanurz je w mówionym języku j wzbogaca to jego duchowy rozwój.

42 4. Zachęcaj caj dziecko do zabawy w każdej formie: w pojedynkę i z dziećmi, do badania świata, eksperymentowania, budowania, kreatywnego tworzenia.

43 Należy pamiętać, aby dziecku umożliwić zdobywanie różnych doświadczeń, pozwalajmy mu się bawić z innymi dziećmi, nie tylko zdrowymi, ale i z tymi chorymi. Jeżeli nasza pociecha wcześniej zetknie się z innymi dziećmi, nie tylko tak samo sprawnymi fizycznie czy intelektualnie, ale i z chorymi wyrośnie on na tolerancyjnego człowieka i nie będzie różnicować innych na zdrowych i tych nie raz to określano, jako tych gorszych. Również poprzez zabawa, doświadczania nauczy się ono na swoich błę łędach i wcześnie zacznie wyciągać wnioski z błę łędów, jakie popełniło.

44 5. Chwal częś ęściej i głośniej g wysiłki niż osiągni gnięcia. Powinno się pamiętać, aby nie chwalić tylko wyników, jakie ono osiąga, ale i starania, jakie włożyło do jego osiągnięcia są one równie ważne jak efekt końcowy.

45 6. Powierzaj dziecku stale rosnąca odpowiedzialność podobnie jak i inne umiejętno tności trzeba je stale trenować. Rodzic musi wierzyć w możliwości swojego dziecka. Najważniejsze dla niego jest zaufanie, jakim je obdarzy. I co najważniejsze nie należy krytykować dziecka, przy jego najmniejszym błę łędzie, nie należy również krzyczeć, nie twierdzić ze nas zawiodło, ponieważ to paraliżuje, jego możliwości. Niezadowolenie dziecka to nieszczęś ęśliwe dziecko.

46 7. Pamiętaj o tym, że e każde dziecko jest wyjątkowe, jedyne w swoim rodzaju sposób, w jaki je traktujesz jedno i który jest dla niego zupełnie w porządku dla drugiego dziecka może e być niewłaściwe.

47 Każdy człowiek to indywidualność ść.. Dlatego nigdy nie należy y porównywa wnywać dziecka z innym. Jeżeli eli rodzic musi już go z kimś porówna wnać najlepszym wyjściem jest porównanie dziecka z nim samym.

48 8. Pokazuj swoją dezaprobatę i niezadowolenie w taki sposób, który nie będzie b oznaczał dla wieku, osobowości i rozumienia dziecka zbyt wygórowanych wymagań.

49 9. Nigdy nie używaj u groźby pozbawienia dziecka miłości albo, że e je komuś oddasz. Możesz odrzucać i nie akceptować jego zachowania, ale nie pozwól l nigdy, by zrodziło o się w nim podejrzenie, że e możesz odrzucać jego osobę. Obydwa przykazania apelują do nas o umiar w upominaniu, krzykach, krytykowaniu. Dlatego chciałabym abym nasunąć takie oto stwierdzenia:

50 - Kiedy dziecko dorasta w krytyce, uczy się osądzać. - Kiedy dziecko dorasta w nienawiści, uczy się walczyć. - Kiedy dziecko dorasta w kpinie, uczy się być nieśmiałe. - Kiedy dziecko dorasta w zniewagach, uczy się być winne. - Kiedy dziecko dorasta w tolerancji, uczy się być cierpliwe.

51 - Kiedy dziecko dorasta w zachętach, uczy się być pewne siebie. - Kiedy dziecko dorasta w pochwałach, uczy się wykształcać wiarę we własne siły i zaufanie do siebie. - Kiedy dziecko dorasta w szczerości, uczy się być sprawiedliwe. - Kiedy dziecko dorasta w poczuciu bezpieczeństwa, uczy się być ufne. - Kiedy dziecko dorasta w uznaniu, uczy się szanować samego siebie. - Kiedy dziecko dorasta w przyjaźni i dobroci, uczy się kochać świat.

52 10.Nie oczekuj wdzięczności. Twoje dziecko nie prosiło się, żeby przyjść na świat to była twoja decyzja.

53 Jest to bardzo brutalne stwierdzenie, ale należy y o nim zawsze pamięta tać,, ponieważ jeżeli eli nie chcemy, aby nasze dziecko było o szczęś ęśliwe, aby dobrze je wychować,, na wartościowego człowieka.

54 Który będzie znać podstawowe uczucia, jakim jest miłość ść, szacunek, przyjaźń źń, zaufanie i inne równie ważne, a ma ono ich w ogóle nie zaznać. To należy sie zastanowić czy jesteśmy gotowi na to, aby stać się rodzicem. Ponieważ jest to najważniejsza rola naszego życia, a jej głównym bohaterem będziemy do końca naszego życia. Bo jeżeli nie jesteśmy wstanie podołać takim wymaganiom, jakie będzie ono nam stawać to moim zdaniem powinniśmy sobie dać spokój z jakimkolwiek macierzyństwem czy ojcostwem.

55 Nigdy nie należy wmawiać dziecku, ze powinno oddać cios czy zawsze się bronić, należy pokazać mu, iż brutalność, chamstwo, podłość nie są tylko dobrymi przewinieniami, ale czymś, co zasługuje na pełną dezaprobatę. Należy uczyć nasze dziecko, by zawsze otwarcie mówiło o tym, co je zabolało czy tez zraniło. Gdy zauważymy, że dziecko dokucza innym należy je na chwile oderwać od zabawy, i spokojnym stonowanym głosem powiedzieć, że tak nie wolno. Zawsze należy reagować, a przy tym pamiętać o okazywaniu mu uczuć, bo to, że nie tolerujemy jego zachowania, to zawsze kochamy je miłością niezmienną.

56 Można stosować wiele metod wychowawczych, lecz należy y pamięta tać, że żadna, ale to żadna metoda nie będzie b skuteczna i na pewno nie osiągniemy satysfakcjonującego cego nas efektu wychowawczego, jeżeli eli nasze dziecko nie będzie wychowywało o się w atmosferze miłości, szacunku i zaufania. W przeciwnym wypadku takiego rezultatu nie osiągniemy. Należy zapamięta tać, że e dziecko, które nie zazna miłości nigdy nie będzie b szczęś ęśliwe. A przecież dla rodzica najważniejsze niejsze i najpiękniejsze, co może go spotkać jest radość dziecka, które jest szczęś ęśliwe. Nie ma na tym świecie nic piękniejszego od radosnego i pełnego miłości uśmiechu dziecka.

57 Bibliografia 1. Okoń, W. Słownik pedagogiczny Warszawa, PWN, Rowid H, Podstawy i zasady wychowania, Warszawa Peter Pauling, Szczęśliwe dzieci, czyli udane wychowanie, wyd. Jedność, Kielce 2000