Dystrybucja produktów rolno - spożywczych w Kanadzie :32:49

Transkrypt

1 Dystrybucja produktów rolno - spożywczych w Kanadzie :32:49

2 2 Informacja o rynku kanadyjskim 1. Wstęp Kanadyjski rynek handlu żywnością jest wyceniany na około 84 mld CAD, stanowiąc 20% całkowitej sprzedaży detalicznej i o przewidywanym rocznym wzroście 4,6% pomiędzy latami do poziomu 100 mld CAD na koniec 2014 roku. Sektor dystrybucji żywności jest złożony z ponad jednostek sprzedaży, podzielonych na sieci dużych tradycyjnych supermarketów, jednostek o mniejszych formatach oraz sklepów franczyzowanych lub całkowicie prywatnych. Udział w rynku sprzedaży żywności w sieciach oraz niezależnych sklepach utrzymuje się na stałym poziomie odpowiednio 60% i 40% na przestrzeni ostatnich 10 lat. Prowincje Ontario i Quebec mające największy udział w kanadyjskiej ekonomii i skupiające 60% ludności notują największy rozwój sprzedaży detalicznej. Sklepy sieci handlowych posiadają ponad 70% udział w handlu we wszystkich prowincjach z wyjątkiem Quebecu, gdzie udział ten waha się na poziomie 36%. Powodem takiego stanu rzeczy są przepisy pracy i silna aktywność związków zawodowych, które spowalniają wzrost i szersze wejście dużych kanadyjskich detalistów oraz amerykańskiego Walmartu. Szybki wzrost przychodów ze sprzedaży produktów spożywczych na początku minionej dekady uległ spowolnieniu do poziomu rocznego wzrostu 2,9% w roku Powodem jest wzrost konkurencji na rynku, agresywna polityka cenowa oraz korzystanie z dużej ilości promocji i programów zniżkowych celem utrzymania poziomu wydatków klientów w czasie wychodzenia z recesji. Quebec i Ontario, dwie najbardziej zaludnione prowincje, notują ponad połowę całkowitej sprzedaży żywności w Kanadzie. 2. Sieć dystrybucyjna Do niedawna detaliczny rynek żywności w Kanadzie był zdominowany przez kilku rodzimych dystrybutorów operujących poprzez sieci tradycyjnych spożywczych supermarketów. Jednak rozwój rynku produktów spożywczych w Kanadzie przyciągnął uwagę nowych firm i spowodował ewolucje formatów sklepowych. W rezultacie rozwinął się format hybrydowy, gdzie oprócz żywności obecna jest szeroka gama artykułów przemysłowych. Kanadyjski rynek detaliczny żywności jest silnie skonsolidowany z pięcioma czołowymi dystrybutorami posiadającymi w sumie około 80% sprzedaży. Największymi są sieci Loblaw, Sobeys i Metro. Do tego grona zaliczają się także wielcy amerykańscy dystrybutorzy Walmart i Costco; zwiększając sukcesywnie swój udział w kanadyjskim rynku na przestrzeni dwóch ostatnich dekad. Podczas gdy tradycyjne supermarkety są głównym kanałem sprzedaży żywności, sieci hipermarketów (mass merchandisers) np. Walmart, sklepów cash and carry (club warehouses stores) np. Costco, drogerii (drug stores, pharmacies) np. Jean Coutu, a nawet tzw. sklepy jednej ceny (dolar stores) np. Dollarama, obecnie systematycznie rozwijąją swą ofertę artykułów spożywczych. Hipermarkety, supermarkety oraz dyskonty spożywcze posiadają 68% udziału w rynku sprzedaży żywności, drugimi w kolejności z 24% udziału są sklepy spożywczo-przemysłowe oraz stacje benzynowe.

3 3 Dodać trzeba, że wydatki konsumentów, na przestrzeni ostatnich lat, przesunęły się również w kierunku sklepów cash and carry i drogerii kosztem dużych sklepów wielobranżowych (departament stores). Formaty kanadyjskich sklepów Supermarkety Tradycyjnie, ponad 65% powierzchni zajmują tu artykuły spożywcze i konsumpcyjne. Aby pozostać konkurencyjnymi skupiono się na innowacyjnych strategiach sprzedaży dla zwiększenia udziałów w rynku: dostosowywanie sklepów do wielkości danego obszaru, zwiększanie miejsca na półce dla rozwijającego się rynku produktów etnicznych oraz przeniesienie wysiłków marketingowych na promocję marek własnych i programy lojalnościowe. Detaliści odpowiedzieli także na popyt na zdrową i organiczną żywność rozszerzeniem tego segmentu oraz zwiększeniem dynamizmu oferty asortymentowej. Loblaw Companies Ltd. Loblaw to konglomerat dystrybucji żywności i napojów posiadający również szereg piekarni oraz mleczarni w Kanadzie i USA. Silna pozycja na rynku i w negocjacjach z dostawcami, pozwoliła rozwinąć silne marki własne pod nazwami President's Choice i No Name, które według firmy AC Nielsen zajmują dwie pierwsze lokaty w sprzedaży produktów gotowych w 2009 r. w Kanadzie. Loblaw systematycznie rozwija asortyment i obecnie posiada ponad 5000 produktów sklepowych pod markami President's Choice i No Name. Dodatkowo Loblaw oferuje produkty przemysłowe, leki oraz usługi finansowe stając się miejscem gdzie można znaleźć wszystkie produkty codziennego użytku. Loblaw zarządza 22 sieciami sklepów w czterech głównych formatach: dyskonty spożywcze, supermarkety tradycyjne, hipermarkety i hurtownie cash and carry. W obronie przed agresywną strategią rozwoju Walmartu, Loblaw skupia się obecnie na zwiększaniu liczby wielobranżowych hipermarketów oraz poszerzaniu oferty produktów przemysłowych. Detalista Sieci zależne Ilość sklepów Zasięg

4 4 Atlantic Superstor 51 ATL. Axep 128 QC Domonion 15 ATL. Extra Foods 104 ZACH., ON, NT Fortinos 20 ON Freshmart 58 ON, ATL. L' Intermarche 63 QC Loblaws 129 ON, QC Lucky Dollar 165 BC, YT, NT, NU, ON, PRA. Maxi 106 QC Loblaw Companies Ltd No Frills 134 ON Provigo 95 QC Real Canadian Superstore 101 ON, ZACH.,YT, NT, NU Real Canadian Wholesale Club 32 ZACH.,YT, ON, ATL. Save Easy 58 ATL. Shop Easy 63 ZACH. Super Value 36 ZACH., ATL. Valu-Mart 66 ON Your Independent Grocer 53 ON Zehrs 50 ON

5 5 Źródło: Canadian Grocery, Who's Who, 2009 Wyjaśnienie oznaczeń prowincji: AB: Alberta / BC: British Columbia / MB: Manitoba / NB: New Brunswick / NL: Newfoundland and Labrador / NT: Northwest Territories / NS: Nova Scotia / NU: Nunavut / ON: Ontario / PE: Prince Edward Island / QC: Quebec / SK: Saskatchewan / YT: Yukon Wyjaśnienie oznaczeń regionów Kanady: ZACH.: AB, BC, MB, SK CENTR.: AB, MB, SK ATL.: NB, NS, PE, NL Sobeys Firma posiada ponad 1,300 sklepów pod różnymi banderami sieci. Formaty sklepów to przede wszystkim hipermarkety oraz średniej wielkości markety, firma posiada marki własne pod nazwą Compliments. Strategia Sobeys jest skupiona na dostarczaniu świeżych produktów wysokiej jakości w jednostkach handlowych dostosowanych do specyfiki i wielkości danego rynku. W styczniu 2011 firma zapowiedziała budowę centrum dystrybucyjnego w prowincji Quebek dla poprawienia konkurencyjności i obniżenia poziomu wydatków logistycznych. Detalista Sieci zależne Ilość sklepów Zasięg

6 6 Boni Choix 97 QC Boni Soir 236 QC Clover Farm 14 ATL. Foodland 183 ATL., QC, ON Food Town 30 QC Garden Market (IGA) 49 ZACH. IGA 249 QC, ON, ZACH. IGA Ekstra 84 QC Sobeys Inc. Kwik-Way 1365 ON, ATL. Le Depanneur 109 QC Needs 148 ATL. Price Chooper 116 ON, ATL., ZACH. Sertard 37 QC Sobeys 271 ATL., ON, ZACH. Thtifty Foods 22 ZACH. Tradition 32 QC

7 7 Źródło: Canadian Grocery, Who's Who, 2009 Metro Firma założona w 1947 operuje w ponad 600 supermarketach i 250 drogeriach głównie w prowincjach Quebec, gdzie rozpoczęła działalność, oraz w Ontario. Metro jest również hurtownikiem żywności dla szpitali, hoteli i innych instytucji, rozwija także sukcesywnie sprzedaż na zamówienie z dostawą do domu. Detalista Sieci zależne Ilość sklepów Zasięg

8 8 AMI 85 QC Brunet 120 QC Clini Plus 70 QC Dominion 43 ON Extra 104 QC Food Basics 117 ON Gem 252 QC Metro Inc. Les 5 Saisone 2 QC Loeb 32 ON Richelieu 105 QC Metro 221 QC Service 45 QC SOS 13 QC Super C 61 QC The Barn 8 ON

9 9 Źródło: Canadian Grocery, Who's Who, 2009 Hipermarkety (department stores, mass merchandisers) i sklepy cach and carry (warehouse club stores). Ten rodzaj detalistów jest w stanie utrzymywać swoje ceny na nieco niższym poziomie poprzez sprzedaż przeważnie prosto z palet co niweluje koszty utrzymania sklepu oraz zakupy dużych partii towarów bezpośrednio od producentów. Dodatkowo klienci są zobligowani, jak ma to miejsce w Costco, do płacenia rocznych składek członkowskich. Dodać należy, iż w Kanadzie nie istnieje klasyczny, rozbudowany format hipermarketów takich jak Carrefour czy Tesco, które np. w Polsce oferują jednakowo szeroką gamę we wszystkich działach sprzedaży. Wal-Mart Canada Wal-mart wszedł na rynek kanadyjski w 1994 roku przejmując 122 sklepów sieci Woolco. Od tego czasu szybko rozwinął swoją działalność do rocznych obrotów w Kanadzie na poziomie 5 mld CAD. W styczniu 2011, Wal-mart zapowiedział plany inwestycji 500 mln CAD w Kanadzie i otworzenie 40 centrów handlowych głównie poprzez rozbudowę istniejących sklepów. Do końca 2012 planuje się zwiększyć liczbę sklepów do 333. Wal-mart oferuje w swych jednostkach także wiele usług dodatkowych poprzez punkty usługowe tj. serwisy naprawcze samochodów, fotograficzne, optyczne itp. Detalista Sieci zależne Ilość sklepów Zasięg Wal-Mart Canada Corp. Wal-Mart Canada 304 Cała Kanada Źródło: Canadian Grocery, Who's Who, 2009 Costco Canada Costco Wholesale to sieć hurtowni Cash and Carry z siedzibą w USA, która od momentu wejścia na rynek kanadyjski w 1986 roku obecnie posiada status lidera sprzedaży w tym segmencie rynku. Sieć posiada ponad 4 tyś. produktów głównie żywność ale również urządzenia domowego użytku, odzież i wiele innych. Posiada również dobrze rozbudowaną ofertę pod marką własną po Kirkland. Detalista Sieci zależne Ilość sklepów Zasięg Costco Canada Inc. Costco Wholesale 68 Cała Kanada

10 10 Źródło: Canadian Grocery, Who's Who, 2009 Pozostałe duże sieci detaliczne Detalista Sieci zależne Ilość sklepów Zasięg Canada Safeway Family Foods 63 Safeway 223 BC, YT, NT, NU, ON, CENT. BC, YT, NT, NU, ON, CENT. Bulkley Valley Wholesale 50 BC Overwaitea Foods 16 BC Buy Low Foods 24 BC, AB Overwaited Food Group Save-On-Foods 72 BC, AB Cooper's Food 11 BC Urban Fare 2 BS Price Smart Foods 9 BC Buck or Two Extreme Retail Inc. Buck or Two 160 Cała Kanada

11 11 Canadian Tire Corporation Ltd. Canadian Tire 468 Cała Kanada Dollarama Stores Dollarama 560 ZACH., ON, QC, ATL. Everything for a Dollar (Canada) Inc. Everything for a Dollar 72 Cała Kanada oprócz QC i SK Giant Tiger Stores Limited Giant Tiger 185 CENT., ON, QC, NB Great Canadian Dolar Store Ltd. Great Canadian Dollar Store 120 ZACH., ON, NB, NS, PE, NF, YT Northern 127 ZACH., ON, QC, NU, NT, YT, NF The North West Company North Marts 6 MB, SK, NF, NU Quickstop 25 MB, NF, ON, NU Zellers Inc. Zellers 276 ZACH., ON, QC, ATL. Źródło: Canadian Grocery, Who's Who, 2009 Małoformatowe sklepy spożywczo - przemysłowe (convenience stores) i stacje benzynowe. Według najnowszych danych Kanadyjskiego Związków Detalistów (Canadian Convenience Store Association) w 23 tyś. małoformatowych sklepach spożywczych ma miejsce codziennie 10,4 mln wizyt zakupowych. Klienci są zwykle bardzo lojalni wobec swoich osiedlowych" sklepów z racji bliskiej odległości od domu czy pracy, długich godzin otwarcia i dobrej obsługi. Zauważalna jest obecnie konsolidacja tego sektora; wielu niezależnych detalistów łączy się w grupy handlowe lub zakupowe.

12 12 Detalista Sieci zależne Ilość sklepów Zasięg Couche-Tard 246 QC Sept-Jours 143 QC Alimentation Couche - Tard Mac's 876 ZACH., ON Winks 32 ZACH., ON Daisy Market 204 ON Mike's Mart 1 ON Avondale Stores Limited Avondale 107 ON Fas Gas Oil Fas Gas Oil 428 ZACH., ON, YT, NT Good Neighbour Stores Good Neighbour Stores 61 ATL. Hasty Market Corp. Hasty Market 185 ON Min-A-Mart 80 ON

13 13 Husky Oil Marketing Company Husky 313 ZACH., ON, NT, YT Mohawk 165 ZACH., ON On The Run 344 AB, BC, NB, NS, ON, QC, SK Imperial Oil C -Stores Tiger Express 95 BC, NB, NL, NS, ON, QC, SK, MB Tiger Compliance 68 BC, ON, QC Irving Convienience Stores Irving 232 QC, ATL. The Kitchen Table The Kitchen Table 5 ON Little Short Stop Stores Ltd. Little Short Stop Stores Ltd. 35 ON Petro-Canada C-Store Division SuperStop 1430 BC, SK, MB, ON, QC, MART. Quickie Convience Stores Quickie Convience Store 49 ON, QC Red Circle Limited Red Circle 29 NF 7-Eleven Canada Inc. 7-Eleven 462 ZACH., ON

14 14 Shell 651 ZACH., ON, QC, NB, NS Shell Canada Products Limited Turbo 57 ZACH. Payless 32 BC Beaver 58 ON Źródło: Canadian Grocery, Who's Who, 2009 Specjalistyczne sklepy spożywcze (specialty food stores). Obecnie na terenie Kanady według Statistics Canada jest 8,200 wyspecjalizowanych sklepów spożywczych. Te małe jednostki detaliczne oferują zwykle szeroką gamę produktów importowanych i organicznych; są bardziej wiarygodne w oczach konsumentów niż duże sieciowe supermarkety i w doskonały sposób wypełniają nisze na rynku. W tą kategorię sklepów wpisują się również sklepy etniczne, europejskie, organiczne, niewielkie masarnie itp. 3. Trendy konsumenckie w Kanadzie. Kanadyjscy konsumenci po ostatnim kryzysie stali się bardziej wyczuleni na ceny, mniej lojalni i bardziej skłonni do zmian kupowanych marek i sklepów celem większych oszczędności. Wzrastająca świadomość konsumencka w zakresie zdrowego odżywiania i trybu życia również ma bezpośredni wpływ na zachowania i wybory kupujących. Zauważalną tendencją jest również to, że coraz więcej Kanadyjczyków przyrządza posiłki w domu. Główne czynniki kształtujące trendy na kanadyjskim rynku żywności to: - wzrost popytu na zdrową żywność i dodatkowe zdrowotne cechy produktów - przesunięcie zainteresowania z żywności wysoce przetworzonej na świeżą, naturalną i organiczną - wzrastający popyt w segmencie produktów premium oraz marek własnych - wzrastający popyt na żywność etniczną - trend sprzedaży produktów w mniejszych opakowaniach - wzrost popytu na tradycyjne i gotowe posiłki

15 15 Cena Konsumenci kanadyjscy zostali mocno dotknięci ostatnią recesją, pomimo, że przemysł spożywczy pozostał relatywnie nienaruszony. Produkty marek własnych, jak podaje organizacja Canadian Grocer, osiągnęły 38% udział w rynku w 2010 roku. W tym samym czasie sieci dyskontowe zanotowały wzrost udziału w rynku we wszystkich kategoriach produktów. Mimo stabilności gospodarki, poziom bezrobocia ciągle utrzymuje się na relatywnie wysokim poziomie 7,7%, w porównaniu z 5,8% przed kryzysem roku 2008 wg. danych Statistics Canada, zmniejszyła się również pewność o stałe zatrudnienie. Kupujący zachowują ostrożność w zakupach i utrzymuje się będący efektem kryzysu trend szukania dróg oszczędności poprzez wybór sklepów dyskontowych i produktów marek własnych. Starzenie się społeczeństwa Osoby powyżej 55 roku życia stanowią obecnie wg. Statistics Canada 24,5% całkowitej populacji; liczba ta wzrośnie do ponad 35.5% do 2031 roku. Ta powiększająca się starsza grupa społeczeństwa, zwraca uwagę głównie na zdrowotne aspekty żywności i zawartość poszczególnych składników oraz wydaje więcej na zakupy produktów zdrowej żywności oraz klasu premium. Mniejsze gospodarstwa domowe W Kanadzie notuje się zmniejszanie wielkości przeciętnego gospodarstwa domowego, na co wpływa między innymi trend pomiędzy młodymi Kanadyjczykami zakładania rodzin w późniejszym wieku. Rezultatem jest zmniejszenie rozmiarów gospodarstw domowych z 3,7 w 1971 do 3,2 osoby w 2006 wg. danych Statistics Canada. Naturalną konsekwencją jest więc zapotrzebowanie na mniejsze porcje detaliczne, pakowane osobo, w mniejszych i wygodnych opakowaniach. Zdrowie Konsumenci obecnie używając blogów internetowych, społecznych mediów, popularnych masmediów zwiększają wiedzę na temat żywności i składników w niej zawartych. Kanadyjczycy zmieniają swoje preferencje z żywności wysoce przetworzonej zawierającej wysoki poziom cukrów, sztucznych barwników, tłuszczów i soli na żywność zdrowszą, mniej przetworzoną z prostym opisem składników. Żywność naturalna i organiczna Zgodnie z danymi Ministerstwa Rolnictwa Kanady, rynek produktów organicznych w 2008 sięgnął poziomu 2 mld CAD co stanowiło około 2,5% udział w rynku żywności.

16 16 Ministerstwio Rolnictwa ocenia, że około 60% kupujących w Zachodniej Kanadzie kupuje produkty organiczne a w prowincji Kolumbia Brytyjska konsumenci robią zakupy głównie w sklepach z żywnością organiczną. Wśród kategorii produktów o największej ilości produktów organicznych są: herbata, kawa, czekolada, makaron oraz płatki zbożowe. Spożycie produktów organicznych przekracza moce produkcyjne certyfikowanych firm i zakładów, dlatego Kanada importuje około 75% tych produktów, głównie z USA. Produkty etniczne Społeczeństwo kanadyjskie jest jednym z najbardziej zróżnicowanych na świecie, z silnymi korzeniami europejskimi i azjatyckimi. Charakterystyczna jest duża otwartość i podatność oraz zwiększający się popyt na różne kuchnie świata i żywność z różnych krajów zarówno jeśli chodzi o wybory restauracji jak i sklepów. Oznaczenia na produktach W ocenie kanadyjskiego rynku pomocne jest przyjrzenie się oznaczeniom specjalnym jakie umieszczają producenci na swoich produktach aby przyciągnąć uwagę klientów i będące konsekwencją nacisku na zdrowszą żywność. Pomiędzy pojawiły się takie oznaczenia jak: Kosher, No Additives/Preservatives oraz No Allergens. Częste są oznacznia: Reduced Fat oraz Trans Fat, Organic, All Natural, Premium. Ciekawym jest również, że z roku na rok zwiększa się ilość oznaczeń Environmentally-Friendly Packaging. 4. Zasady wejścia na rynek kanadyjski i szanse rozwoju sprzedaży dla polskich produktów. Wejście na rynek kanadyjski zwykle odbywa się poprzez nawiązanie wspópracy bezpośrednio z daną siecią handlową lub poprzez kanadyjskiego importera-dystrybutora, który jest zaznajomiony z warynkami rynkowymi i posiada własny kanał dystrybucji co zapewnia skuteczność i niweluje ryzyko. W przypadku wyrobów alkholowych konieczne jest nawiązanie współpracy z zarejestrowanym agentem (firmą przedstawicielską) w danej prowincji, który prowadzi wszelkie sprawy związane z reprezentacją danej marki, począwszy od działań zmierzających do wprowadznia produktu na listę agencji obrotu alkoholem w danej prowincji, po akcje promocyjne i miejsce na półce. Najszybszą formą rozpoczęcia współpracy jest bezpośredni udział w kanadyjskich targach z prezentacją własnej oferty oraz przesłanie próbek produktów bezpośrednio do danej firmy do działu zaopatrzenia wraz ze zdjęciami produktów, kalkulacji cenowych i wszelkich informacji dotyczących danego towaru. Produkty polskie są wprowadzane obecnie na rynek kanadyjski głownie przez bezpośrednich importerówdystrybutorów i można je znaleźć przeważnie w sklepach europejskich. Zdobywając coraz większą popularność oraz renomę wśród klientów, powoli przyciągają uwagę również kanadyjskich sieci handlowych, podążających za zmianami w postawach konsumenckich i tendencjach na rynku. Zauważalne jest, że bezpośredni dystrybutorzy produktów europejskich i polskich zaczynają obecnie dostarczać towary również do kanadyjskich sieci handlowych i niezależnych supermarketów spożywczych średniej wielkości. Ważne jest zatem spełnianie podstawowych kryteriów co do odpowiednich standardów etykiet i informacji na

17 17 opakowaniach. Sieci handlowe poszukują również, w ramach mocnego rynku marek własnych w Kanadzie, nowych dostawców mogących zapewnić produkty o wysokiej jakości w umiarkowanej cenie co może zaowocować korzystną współpracą z polskimi producentami. Ponadto, największe sieci handlowe w Kanadzie są zaangażowane zarówno w handel detaliczny jak i dominują w segmencie sprzedaż hurtowej. Centra dystrybucyjne zapewniają więc także towary dla mniejszych jednostek handlowych, franczyzowanych oraz niezależnych. Wiodące sieci małych sklepów spożywczych i stacji benzynowych, ze względu na rozwój tego segmentu sprzedaży, obecnie stawiają na otwieranie własnych centrów dystrybucyjnych artykułów spożywczych. W zwiększeniu szans na sprawniejsze wejście na rynek kanadyjski i pełniejsze wykorzystanie możliwości dla polskich produktów potrzebne jest dostosowanie do zasad etykietowania obowiązującego w Kanadzie. Przy wprowadzaniu produktów na kanadyjski rynek najwięcej trudności jest z towarami o ograniczonym obrocie jak alkohol, produkty drobiowe, mleczne, a także wyroby mięsne czy rybne. Pomijając sprawę kontyngentów i licencji dla importerów niektórych produktów, dużą rolę odgrywa tu nacisk własnie na odpowiednie etykiety, dopuszczalne oznaczenia, oznaczenia zawartości składników oraz skład chemiczny. Powyższymi zagadnieniami zajmuje się i główny wpływ na kształt przepisów ma Kanadyjska Inspekcja Żywności (Canadian Food Inspection Agency - CFIA) będąca częscią Ministerstwa Rolnictwa Kanady. CFIA oprócz ustalania przepisów dotyczących żywności, dokonuje bezpośredniej weryfikacji zgodności tychże poprzez kontrole w portach lub bezpośrednio w siedzibach importerów, zatrzymując przed obrotem daną partię towaru na czas kontroli. Szczególnej uwadze podlegają wyżej wymienione produkty gdzie najpierw produkt musi uzyskać akceptację pod względem etykiety i składu, otrzymuje kwalifikację towarową a z biegiem czasu podlega coraz rzadszym kontrolom. Z powyższych powodów bardzo ważne jest aby na początkowym etapie nie wysyłać dużych partii towarów, szczególnie jeśli są to przykładowo konserwy i są to początki współpracy z kanadyjskim importerem. Przydatne strony internetowe: - Kanadyjskie Ministerstwo Gospodarki (Industry Canada) - Kanadyjskie Ministerstwo Rolnictwa

18 18 - Kanadyjski Urząd Statystyczny (Statistics Canada) - Strona internetowa magazynu Canadian Grocer pod linkiem: Literatura: 1. Canadian Convenience Stores Association, Convenience stores in Canada: State of the Industry Report, M. Zafiriou, Food retailing in Canada: Trends, dynamics and consequences, Agriculture and Agri-food Canada, Canadian Grocer, Who's Who, Agriculture and Agri-food Canada, Promising health claims opportunities for Canada's agri-food sector, Retail Council of Canada, State of retail: The Canadian report 2010, M. J. Thoren, USDA Foreign Agriculture Service, Canada retail food sector report 2009, C. Munoz, Canadian Newcomer Magazine, Ethnic grocery shopping, 2010

19 19