Przyjemnie i bezpiecznie "Płytka Wyobraźnia to kalectwo"

Transkrypt

1 BEZPIECZNA KĄPIEL Kąpiel w chłodnej wodzie latem to prawdziwa przyjemność. Czasami jednak ta przyjemność bywa niebezpieczna, szczególnie w zbiornikach wodnych i miejscach nie przeznaczonych do kąpieli. Nieuregulowany brzeg (wysoki i śliski) i nieznane dno(obecność zatopionych niebezpiecznych przedmiotów, nagłe uskoki dna) zagrażają licznymi urazami, niespodziewanymi zachłyśnięciami. Nawet dobry pływak może sobie nie poradzić bez pomocy ratownika. Poza tym wody mogą być niezdatne do kąpieli z powodu zanieczyszczeń chemicznych i biologicznych nie zawsze widocznych gołym okiem. Wyjątkowo natrętnym biologicznym zanieczyszczeniem wód Bałtyku i pomorskich jezior są w ostatnich latach sinice jednokomórkowe glony. Wzrost temperatury wody powyżej 22 C powoduje ich masowy zakwit. Woda przybiera wtedy wygląd zupy szczawiowej. Kąpiel w takiej wodzie zagraża wystąpieniem stanów zapalnych skóry i spojówek a jej połknięcie może spowodować biegunkę, ból brzucha, wymioty, skurcze mięśni gładkich (kolka). Przyjemnie i bezpiecznie Kąp się tylko w miejscach do tego przeznaczonych, pod okiem ratownika. Patrz na kolor chorągiewek. Jeżeli będą: - białe kąpiel dozwolona - czerwone kąpiel zabroniona Corocznie w okresie wakacji setki młodych osób łamią kręgosłup skacząc do wody w miejscach do tego nie przeznaczonych. Kampania "Płytka Wyobraźnia to kalectwo" to akcja społeczna mająca na celu ostrzeżenie młodych osób przed nierozważnymi i często tragicznymi w skutkach skokami do wody.

2 SALMONELLA Salmonella (pałeczki bakterii Salmonella) występuje u zwierząt dzikich i hodowlanych. W sprzyjających warunkach (ciepło, wilgoć, obecność białka) mogą żyć poza organizmem żywym przez kilka miesięcy. Przemysłowa hodowla drobiu i przetwórstwo żywności przyczyniły się w ostatnich latach do wzrostu zachorowań na salmonellozy na całym świecie. U ludzi bakterie te wywołują najczęściej dolegliwości żołądkowo-jelitowe nazywane potocznie zatruciem pokarmowym. Objawy chorobowe, występujące zwykle po 6-72 godzinach od zakażenia, to: bóle brzucha, gorączka, biegunka, czasami nudności lub wymioty. W przypadku wystąpienia objawów chorobowych - natychmiast zgłoś się do lekarza. Ich lekceważenie może doprowadzić odwodnienia organizmu, a nawet śmierci dzieci i osób starszych. U niemowląt, małych dzieci, ludzi wyniszczonych chorobami lub u osób w podeszłym wieku choroba może przebiegać bardzo ciężko, ze zmianami w narządach wewnętrznych, stawach, a nawet z zapaleniem opon mózgowo - rdzeniowych. Po przebyciu choroby pałeczki mogą być usuwane z kałem przez kilka dni, tygodni lub miesięcy. Człowiek zakaża się: poprzez żywność zanieczyszczoną odchodami zakażonych zwierząt (najczęściej drobiu, myszy, szczurów), poprzez produkty żywnościowe pochodzące od zwierząt zakażonych (jaja, mięso, mleko), od zakażonych zwierząt (kurczęta hodowane w domach) i ludzi usuwających pałeczki z kałem, zarówno chorych, jak i zdrowych (nosicieli). Szczególnie niebezpiecznym nośnikiem pałeczek są produkty zawierające surowe jaja (majonezy, kremy, lody i in.) oraz rozdrobnione przetwory mięsne (galaretki, pasztety, pierogi). ZACHOROWANIOM MOŻNA ZAPOBIEC PRZEZ: mycie rąk po wyjściu z ubikacji i przed przygotowaniem posiłków, utrzymywanie w czystości naczyń, sprzętu kuchennego i samej kuchni (ulubionym siedliskiem bakterii są wilgotne gąbki i zmywaki), przechowywanie żywności w odpowiednio niskiej temperaturze, zapobieganie rozmrażaniu i ponownemu zamrażaniu żywności, wydzielenie miejsca w lodówce na surowy drób, mięso i jaja tak, aby nie stykały się z innymi produktami, całkowite rozmrażanie drobiu, mięsa, ryb i ich przetworów przed przystąpieniem do smażenia, pieczenia, gotowania, poddawanie żywności działaniu wysokiej temperatury (gotowanie, pieczenie, duszenie), które jest najłatwiejszym sposobem niszczenia zarazka (smażenie jest mniej skuteczne), mycie jaj przed rozbiciem skorupki, unikanie lodów i ciastek pochodzących od nieznanych wytwórców i przygodnych sprzedawców, zabezpieczenie żywności przed dostępem owadów i gryzoni. MYJ RĘCE PO WYJŚCIU Z UBIKACJI I PRZED PRZYGOTOWANIEM POSIŁKÓW.

3 NIEBEZPIECZNE MENINGOKOKI Słowo sepsa ciągle wywołuje dreszcz emocji, ludzie nie wiedzą jakie objawy są charakterystyczne dla tej choroby, co zrobić, gdy dojdzie do zarażenia meningokokami oraz w jaki sposób zminimalizować ryzyko zachorowania. Niekiedy także lekarze mają problemy z postawieniem trafnej diagnozy. W początkowym stadium objawy sepsy przypominają przeziębienie. Szybkie rozpoznanie choroby ma niebagatelne znaczenie, 50 procent zgonów spowodowanych przez sepsę ma miejsce w ciągu pierwszej doby od momentu pojawienia się objawów choroby. Zakażenia meningokokowe wywoływane są przez bakterie zwane meningokokami, które mogą spowodować zapalenie opon mózgowo rdzeniowych. Mogą również wywołać sepsę, czyli uogólnioną odpowiedź organizmu na zakażenie, określane wspólnie mianem inwazyjnej choroby meningokokowej. U około 20-40% zdrowych ludzi (nosicieli) meningokoki występują w jamie nosowo-gardłowej nie powodując żadnych dolegliwości ani objawów. Kto najczęściej choruje? : dzieci w wieku od 0 do 4 roku życia młodzież Jednak pamiętać należy, że zachorować może każdy człowiek, bez względu na wiek. Najbardziej narażone są osoby mające bliskie, bezpośrednie kontakty z chorymi lub nosicielami. Zakażeniu sprzyja: przebywanie w zatłoczonych pomieszczeniach o dużym natężeniu hałasu (dyskoteka, koncert); przebywanie dłuższy czas w grupie w zamkniętych pomieszczeniach (koszary internaty, akademiki); przygodne pocałunki; picie z jednej butelki, używanie wspólnych sztućców; palenie tego samego papierosa; bardziej podatni na zakażenie są ludzie, których organizm jest osłabiony wcześniejszymi infekcjami, wysiłkiem fizycznym, stresem, długotrwałym odchudzaniem itp. ZAPOBIEGANIE: Najważniejszymi sposobami zabezpieczenia się przed zachorowaniem są: - profilaktyka poprzez stosowanie szczepień ochronnych. należy jednak pamiętać, iż szczepionka zabezpiecza przed zakażeniem meningokokami typu C (w chwili obecnej najgroźniejsze) i nie zabezpiecza przed zakażeniem typem B. Szczepionkę można podawać osobom od 2 miesiąca życia. powyżej 12 miesiąca życia podaje się 1 dawkę szczepionki. O szczepieniu decyduje lekarz; - unikanie ryzykownych zachowań; OBJAWY ZAKAŻEŃ MENINGOKOKOWYCH OGÓLNE W początkowej fazie podobne są do przeziębienia (gorączka, bóle stawowe, mięśniowe, ogólne złe samopoczucie). Mogą również wystąpić: bóle głowy, nudności, wymioty, sztywność karku, drgawki często świadczące o zapaleniu opon mózgowo rdzeniowych. Charakterystycznym objawem w postępującym zakażeniu jest wysypka wybroczynowa plamki na skórze całego ciała w postaci drobnych czerwonych punkcików zlewających się w późniejszym okresie w duże plamy, które nie bledną pod naciskiem. Wysypka może być jednym z ostatnich objawów. U dzieci poniżej 2 roku życia powyższe objawy mogą być mniej widoczne, a dominują takie jak: brak apetytu, wymioty, spowolnienie, rozdrażnienie, rozpaczliwy płacz, senność lub drażliwość, odchylenie głowy do tyłu, pulsujące ciemiączko u niemowląt, wybroczyny na skórze. W przypadku wystąpienia objawów grypopodobnych (wysoka temperatura, ból głowy, wymioty, bóle kończyn, kaszel, chrypka) należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza. Po bezpośrednim kontakcie z osobą chorą na inwazyjną chorobę meningokokową należy natychmiast zgłosić się do lekarza, który może zalecić przyjęcie dawki antybiotyku, co znacznie zmniejsza ryzyko zachorowania.

4 Bąblowica drogi zakażenia, przebieg choroby, leczenie, profilaktyka No cóż, dziś las nie jest już przyjazny, i nie są to wyłącznie medialne strachy na lachy, lecz całkiem realne zagrożenie zdrowotne. Poza kleszczami roznoszącymi boreliozę, wśród malowniczych jagodzisk czyha na zbieraczy bąblowica poważna choroba pasożytnicza, rodzaj tasiemca przenoszonego przez zakażone psy, wilki i lisy. Do Polski trafiła z krajów Europy Zachodniej we wczesnych latach 90. ubiegłego wieku. Co roku odnotowuje się u nas kilkadziesiąt przypadków zakażeń u ludzi. A bąblowiec to pasożyt wyjątkowo paskudny, przebiegły i uparty. Co to takiego? Istnieje kilka rodzajów tasiemca-bąblowca, wszystkie należą do rodzaju Echinococcus. Pasożyt jest maleńki, ma ok. 2 mm długości, lecz to, czego mu brak w kwestii rozmiaru, nadrabia niebywałą agresywnością. Trzeba kilku dni w temperaturze poniżej minus 70 st. C, żeby jego jajeczka straciły inwazyjność nic dziwnego, że bąblowiec spotykany jest także w okolicach koła podbiegunowego. Do organizmu człowieka jajeczka dostają się właśnie np. z leśnych owoców zanieczyszczonych zwierzęcymi odchodami. Tam przekształcają się w larwy, które wraz z krwią trafiają do różnych narządów: najczęściej, w ponad 90 proc. przypadków atakowana jest wątroba, śledziona, ale także płuca, kości i mózg. Przebieg choroby: Larwa bąblowca wytwarza wokół siebie powiększającą się w miarę upływu czasu torbiel. W zależności od gatunku, pasożyt wytwarza torbiele jedno- lub wielokomorowe. Torbiele mogą osiągnąć nawet do 20 cm średnicy! Kiedy bąblowiec rozmnaża się co może trwać nawet kilkanaście lat bez żadnych wyraźnych objawów anektuje kolejne narządy, dając przerzuty niczym nowotwór. Z czasem wokół torbieli tworzy się tzw. pericysta wywołująca odczyn zapalny, a sam powiększający się guz uciska narządy, w których się zagnieździł. Bąblowiec w płucach zwyczajnie dusi uciskając na tkankę płuc, powoduje niedodmę i trudności w oddychaniu. Zlokalizowany w mózgu, wywołuje objawy podobne jak nowotwór. Nie jest łatwo wykryć tę chorobę, a do najgroźniejszych sytuacji dochodzi w przypadku pęknięcia torbieli, co może prowadzić nawet do śmierci chorego. Jak to się leczy? Podstawowa trudność w leczeniu bąblowicy, choroby śmiertelnie groźnej, leży w niemożności postawienia diagnozy. Choroba jest bardzo trudna do wykrycia, w większości przypadków prawidłowego rozpoznania można spodziewać się dopiero po pęknięciu torbieli! Czasem nie dająca jeszcze objawów torbiel może zostać zauważona przez lekarza przy okazji innych, rutynowych badań. Ale i wtedy zdarza się, że bywa mylona z guzem nowotworowym.

5 Torbiele widać w badaniach USG czy rentgenologicznych, a całkowitą pewność diagnostyczną zyskuje się dopiero po zbadaniu płynu torbieli pod kątem obecności pasożytów. Niektóre torbiele można usuwać operacyjnie, po zabiegu zaś czeka pacjenta przeciwpasożytnicza chemioterapia. Przez kolejnych dziesięć lat chory pozostaje pod obserwacją, gdyż bąblowiec może jeszcze przebywać w organizmie przyczajony i niewidoczny przy kolejnych badaniach. Nieoperacyjne torbiele można nakłuwać i nastrzykiwać środkiem pasożytobójczym lub odsysać ich zawartość, powtarzając procedurę kilkakrotnie. Leczenie jest jednak długotrwałe, męczące i kosztowne. Gdzie straszy bąblowiec? Polskie lasy, jak już wspomnieliśmy, od kilkunastu lat są już siedliskiem bąblowca. Najbardziej uważać trzeba na Pomorzu, Warmii i Mazurach, a także w okolicach Białowieży: to tam notuje się najwięcej przypadków zakażeń. Za naszą zachodnią granicą tam, skąd nastąpił import pasożyta, nie będziemy bezpieczni w lasach Niemiec, Szwajcarii, Austrii i Francji. Ani Syberia, ani Japonia, Chiny czy Alaska także nie są od niego wolne. Jak się chronić? Czy wobec tego zrezygnować z jedzenia jagód, poziomek, borówek i malin? Ależ skąd! Bąblowica to typowa choroba brudnych rąk. A zatem nie wolno po prostu podjadać leśnych owoców prosto z krzaczka, i zapomnieć na zawsze, że takie smakują najlepiej. Już nie. Trzeba je nietknięte odtransportować do domu i bardzo starannie wypłukać przed jedzeniem. Ponadto, bo rzecz nie dotyczy wyłącznie owoców, musimy ostrzec grzybiarzy: koniec z próbowaniem niepewnych grzybów końcem języka. Ta metoda jest po pierwsze i tak nieskuteczna, a po drugie również grozi zakażeniem bąblowicą. To nie jest tak, że odchody bezdomnego psa czy lisa, roznoszącego jaja bąblowca, można wyczuć czy zobaczyć na jagodach albo grzybach. Pamiętajmy, że wola przetrwania tego agresywnego pasożyta jest ogromna i jaja zachowują aktywność nawet po długim czasie od zostawienia ich na leśnej ściółce. Warto też pamiętać o starannym myciu rąk po spotkaniach z wsiowymi czy bezdomnymi zwierzakami psami i kotami. Wypada też do archiwum pamięci odłożyć wspomnienia z dziecinnych wypraw na jagody, kiedy wracało się do domu nie tylko z garnuszkiem, ale i z żołądkiem pełnym owoców, nie tylko z palcami, ale i z buzią umazaną na fioletowo.

6 Z A G R O Ż E N I E K L E S Z C Z AMI Kleszcze są pasożytami zewnętrznymi, głównie kręgowców. Sam moment przekłucia naskórka i wysysania krwi pozostaje nie zauważony, ponieważ wydzielina zwierzęcia działa znieczulająco. Typowymi miejscami ukąszeń są: głowa, uszy, miejsca zgięcia dwóch stawów, ręce i nogi. W miejscu ukłucia może wystąpić obrzęk, ból, swędzenie, zaczerwienienie. Do zakażenia człowieka dochodzi w trakcie ssania krwi przez kleszcza. Kleszcze przebywają najczęściej w wilgotnych lasach liściastych i mieszanych o gęstym poszyciu, nad brzegami stawów, jezior i rzek, w wysokiej trawie łąk, w parkowych zaroślach, a także w gniazdach ptaków, na strychach i poddaszach. Bytują w zależności od stadia rozwojowego na wysokościach 30 cm-1,5m, stąd spadają na żywiciela. Kleszcze są nosicielami różnych chorób, z których najgroźniejsze i najpowszechniejsze to borelioza i odkleszczowe zapalenie mózgu. Ze względu na niebezpieczne dla zdrowia powikłania zakażeń odkleszczowych obowiązuje wzmożona czujność. Aktywność kleszczy rozpoczyna się w marcu lub kwietniu, kiedy gleba osiąga temperaturę 5-7 C i kończy się, gdy średnia temperatura powietrza obniży się do powyższych, co ma miejsce w październiku lub listopadzie. Trzeba też wiedzieć, że zakażenie krętkiem kleszczowym wywołującym boreliozę występuje w Polsce stosunkowo często i nie ma na nie w pełni skutecznego lekarstwa. Chorują prawie wszyscy, których ukąsił kleszcz zakażony krętkiem. Na szczęście nie wszystkie kleszcze są zakażone. ZAPOBIEGANIE ZAKAŻENIOM W przypadku boreliozy nie można zastosować medycznej profilaktyki, gdyż dotąd nie wynaleziono szczepionki p/boreliozie. Zaleconą metodą zapobiegania są głównie osłony ubraniowe i środki owadobójcze: Idąc do lasu czy na łąkę z wysoką trawą należy odpowiednio się ubierać - konieczne są długie spodnie, bluza z długimi rękawami oraz nakrycie głowy. Po powrocie z wycieczki należy dokładnie obejrzeć skórę a jeśli stwierdzimy kleszcza należy go jak najszybciej wyciągnąć a miejsce po nim zdezynfekować.

7 Jedynym sposobem uniknięcia przykrych skutków odkleszczowego zapalenia mózgu oprócz stosowania osłon ubraniowych i środków owadobójczych jest szczepienie ochronne. Cykl szczepienia podstawowego składa się z 3 dawek z czego 2 pierwsze podajemy w odstępie 1-3 miesięcy, III dawka w 9-12 miesięcy od II. Nie jest to jednak ochrona na całe życie niezbędne są dawki przypominające podawane co 3 lata. Szczepienie najlepiej rozpoczynać w zimnym okresie roku, aby organizm zdążył wytworzyć odporność do momentu największej aktywności kleszczy. Co zrobić po ugryzieniu przez kleszcza? Jeżeli dostrzeżesz wczepionego kleszcza, usuń go jak najszybciej np. za pomocą pęsety z cienkimi końcami. Chwyć mocno kleszcza, tak blisko skóry, jak tylko możliwe. Pewnym ruchem oderwij go od skóry (nie obracaj!). Jeśli pozostaną części kleszcza wbite w skórę, należy je usunąć tak szybko, jak tylko możliwe. Paraliżowanie kleszcza olejem, kremem, masłem lub jego wykręcanie może spowodować wstrzyknięcie przez kleszcza jeszcze większej ilości materiału zakaźnego do ciała (kleszcz wtedy "wymiotuje"). Nie należy używać wazeliny, płonących zapałek, końcówek papierosów, pilników do paznokci lub innych przedmiotów. Jeżeli masz kłopot z usunięciem kleszcza, zgłoś się do punktu medycznego! Nie każde ukąszenie kleszcza jest niebezpieczne. Konsultacja specjalisty jest wymagana, jeżeli pojawiają się niepokojące objawy np: - 7 do 14 dni po ukąszeniu kleszcza pojawiają się objawy grypopodobne: gorączka powyżej 38 C, zmęczenie, ból głowy, ból pleców i kończyn, kaszel, katar, objawy żołądkowo-jelitowe, utrata łaknienia, nudności mogą to być objawy pierwszego etapu kleszczowego zapalenia mózgu, - w okolicy ukłucia pojawił się rumień, - pojawiają się inne niepokojące objawy np. ze strony układu nerwowego nawet po kilku tygodniach od ukąszenia.

8 WRÓĆ BEZ HIV Nieważne kim jesteś, gdzie jesteś, co robisz, jakie masz wykształcenie, czy też przekonania HIV i AIDS może dotyczyć także Ciebie. Zawsze i wszędzie unikaj ryzykownych zachowań. HIV i AIDS nie zna granic. Seks, tak jak podróż, to wspaniałe przeżycie, może dawać dużo satysfakcji i szczęścia, jeśli zadbamy o swoje bezpieczeństwo. Wykorzystuj wiedzę o HIV w praktyce. Negocjuj techniki bezpieczniejszego seksu, używaj prezerwatywy. Nie bój się rozmawiać o przeszłości seksualnej partnera. Zrób test na HIV, dowiedz się jaki jest Twój status serologiczny. W Polsce główną drogę zakażeń HIV stanowią obecnie ryzykowne zachowania seksualne. Najczęściej zakażają się osoby będące w grupie wiekowej od 18 do 39 lat. Dlatego też akcja jest skierowana przede wszystkim do osób młodych i aktywnych seksualnie żyjących w związkach formalnych, nieformalnych i nie posiadających stałego partnera. Osoby młode są też najbardziej mobilne. Jak wynika z badań Głównego Urzędu Statystycznego, najliczniejszą grupę osób wyjeżdżających z Polski na co najmniej 2 miesiące stanowią osoby między 18 a 35 rokiem życia, stanu wolnego, mające co najmniej średnie wykształcenie i wyjeżdżające zarówno w celach zarobkowych (ponad 80%), jak i turystycznych. Grupę tę charakteryzuje duża aktywność seksualna i gotowość do poszukiwania lub zmiany partnera seksualnego. Często wyjazd oznacza rozłąkę ze stałym partnerem. Jeżeli decydujesz się na seks, jeżeli decydujesz się na narkotyki i kiedy myślisz, że alkohol dodaje Ci odwagi i nakręca Cię, WYHAMUJ Często największym, nierealnym marzeniem zakażonych jest cofnięcie czasu do tej jednej, jedynej chwili, kiedy mogli zachować się inaczej - podjąć inną decyzję. Powiedzieć nie, gdy kumpel proponował im narkotyk Powiedzieć nie na szybki seks bez zabezpieczenia Powiedzieć nie w sytuacji, kiedy wiedzieli, że ryzykują. DAJ SOBIE SZANSĘ NA ŻYCIE BEZ HIV, NA ŻYCIE BEZ AIDS.

9 UZALEŻNIENIA OD ŚRODKÓW PSYCHOAKTYWNYCH Począwszy od ostatniej dekady XX wieku narkotyki, dopalacze, leki i inne środki chemiczne stały się zagrożeniem dla młodzieży, a nawet dzieci. Narkotyki są powszechnie używane, ponieważ zadbał o to świat przestępczy. Stały się one źródłem olbrzymich nielegalnych pieniędzy. Mówiąc o narkotykach, nie ma sensu owijać w bawełnę: jest to po prostu ślepa ulica, a na jej końcu znajduje się bagno. Wielu młodych ludzi śmieje się z haseł typu: zażywasz przegrywasz, ale to sformułowanie jest na wskroś prawdziwe. Substancje uzależniające to związki chemiczne, których działanie wpływa na zmianę myślenia oraz na stany emocjonalne człowieka. Substancje tego typu wprowadzają w świat złudzeń i są formą ucieczką od rzeczywistości. Nie tylko zakłócają procesy myślenia i modyfikują stany emocjonalne, ale także powodują syndrom uzależnienia. Człowiek uzależniony, to ktoś żyjący do pewnego momentu w świecie przyjemnej iluzji. Każde uzależnienie oddala człowieka od niego samego, od miłości i prawdy, od wolności oraz odpowiedzialności, od więzi i wartości, od norm moralnych i podstawowych zasad uczciwego postępowania. W konsekwencji, uzależnienia są rodzajem samobójstwa na raty. Prowadzą do śmierci. Substancje uzależniające to: narkotyki (w tym dopalacze) alkohol, nikotyna, leki psychotropowe, środki uśmierzające ból. Uzależnienie to sytuacja zależności psychicznej od określonej substancji narkotycznej lub całej grupy tego typu substancji. WPADŁEŚ, szukaj pomocy w rodzinie lub zadzwoń pod Antynarkotykowy Telefon Zaufania Informacje znajdziesz również na stronie internetowej

10 NARKOTYKI NIE UFAJ OBCYM Wakacje to czas odpoczynku, poszukiwania przygód i różnorakich wrażeń. Sprzyja to podejmowaniu nieprzemyślanych decyzji i ryzykownych zachowań. PAMIĘTAJ!!! Narkotyki są bardziej niebezpieczne dla dzieci niż dla dorosłych. Dzieci i młodzież bardzo szybko się uzależniają. Wszystkie narkotyki mają zdolność wywoływania uzależnień. Narkotyki to substancje uszkadzające najważniejsze narządy (mózg, serce, wątroba, płuca). UWAGA!!! Narkotyki wyłączają urządzenia kontrolne naszego organizmu. Pod ich wpływem może dojść do: odwodnienia i przegrzania organizmu podczas wysiłku (np. taniec), w konsekwencji, udaru cieplnego, niewydolności krążenia, drgawek, zaburzenia świadomości, śmierci, wylewu, zapaści, utraty przytomności w połączeniu narkotyków z alkoholem, flash back, czyli nawrót działania narkotyku, mimo że od czasu zażycia upłynęło wiele dni, halucynacje wzrokowe lub słuchowe mogą się pojawić w najmniej oczekiwanych momentach, np. podczas prowadzenia pojazdu. CO MOŻESZ ZROBIĆ, ABY NIE WPAŚĆ W PUŁAPKĘ? Nie ufaj tym którzy zachwalają efekty brania substancji odurzających to śmiertelne niebezpieczeństwo. Eksperymenty z narkotykami to dowód niedojrzałości, a nie oznaka dorosłości. Branie z ciekawości, pod wpływem innych lub chwili, jest brakiem szacunku dla siebie i swojego ciała. Nawet jednorazowy eksperyment może prowadzić do uzależnienia. CHCESZ MIEĆ CIEKAWE I GODNE ŻYCIE BIERZ PRZYKŁAD Z DOJRZAŁYCH I SZCZĘŚLIWYCH LUDZI, KTÓRYCH NIE BRAKUJE WOKÓŁ CIEBIE, ROZEJRZYJ SIĘ, ZOBACZ JAK DOBRZE RADZĄ SOBIE Z ŻYCIEM BEZ POMOCY CHEMICZNYCH PRZYJACIÓŁ.

11 UVAGA A NA SŁOŃCE! Promieniowanie ultrafioletowe (UV) jest odpowiedzialne w ponad 80% za starzenie się skóry i powstawanie zmarszczek. Zgodnie z dotychczasowym stanem wiedzy, niewielkie ilości promieniowania ultrafioletowego są korzystne dla zdrowia i odgrywają istotną rolę w wytwarzaniu witaminy D3, która chroni przed krzywicą, osteoporozą i chorobami nowotworowymi. Promieniowanie słoneczne ma także działanie przeciwdepresyjne i często dodaje nam wigoru. Jednak nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV prowadzi do niekorzystnych konsekwencji zdrowotnych. Zasady bezpiecznego opalania się: ogranicz czas przebywania na słońcu, szczególnie w godz , rób przerwy w opalaniu, często przebywaj w cieniu, noś nakrycie głowy, okulary przeciwsłoneczne z filtrem UV, przewiewne ubranie z długim rękawem (warto wiedzieć, że koszulka bawełniana zapewnia ochronę odpowiadającą współczynnikowi SPF 8), stosuj kosmetyki z filtrami ochronnymi ze współczynnikiem ochrony słonecznej SPF minimum 15, stosuj kosmetyki z filtrami ochronnymi nie później niż minut przed wyjściem z domu; większość kosmetyków tego typu powinna być obficie nakładana na skórę co 3-4 godziny, również po każdej kąpieli i spoceniu się; warto pamiętać, że kosmetyk wodoodporny to taki, który zachowuje aktywność przez 40 minut przebywania w wodzie, nie stosuj przed opalaniem żadnych kosmetyków, leków, które nie są przeznaczone do opalania (również perfum). PAMIĘTAJ! Zachowuj umiar w czasie opalania W solarium też musimy uważać Lampy solaryjne emitują głównie promieniowanie UVA, które jest przyczyną przedwczesnego starzenia się skóry, odczynów fotoalergicznych oraz nowotworów. Dawka promieniowania w wielu typach lamp wykorzystywanych w solariach jest często dwudziestokrotnie wyższa niż w świetle słonecznym. Długotrwała, powtarzająca się ekspozycja na promienie UV powoduje utrwalanie się niekorzystnych zmian w wyglądzie skóry, jej strukturach i funkcji. Zagrożenia związane ze zbyt długim opalaniem: Oparzenia słoneczne, Utrata elastyczności skóry, powstawanie zmarszczek (fotostarzenie), Zgrubienie i suchość skóry, Nieregularne rozmieszczenie pigmentacji (przebarwienia), Zwiększona podatność na nowotwory skóry (czerniak), Pogorszenie stanu rozszerzonych naczyń krwionośnych, Wywołanie alergii/fotodermatozy.

12 BEZPIECZNE GRZYBOBRANIE Grzyby są chętnie spożywane przez ludzi ze względu na ich walory smakowe i zapachowe. Pobyt w lesie jest także bardzo dobrą formą aktywnego wypoczynku. Jednak w naszych lasach rośnie wiele gatunków grzybów o różnej toksyczności. Wśród nich występują grzyby trujące, jadalne i niejadalne. Szczególnie niebezpieczne są grzyby trujące, które mogą stać się przyczyną śmiertelnych zatruć pokarmowych, dlatego podstawowa wiedza i zachowanie dużej ostrożności przy ich zbieraniu są ciągle potrzebne. Oto kilka uwag zarówno dla wytrawnych grzybiarzy jak i amatorów: ABC ZBIERACZA GRZYBÓW Zbierajmy gatunki grzybów tylko dobrze znanych nie kierujmy się rutyną, zbierajmy grzyby, co do których jesteśmy całkowicie pewni. Nie zbierajmy grzybów bardzo młodych, które nie mają wykształconych owocników, trudno wówczas rozpoznać gatunek i łatwo się pomylić w jego ocenie. Nie zbierajmy również grzybów starych i przejrzałych, a także gatunków, których nie znamy. Nie niszczymy żadnych grzybów, także trujących, stanowią one pożyteczną biocenozę leśną. Zbierajmy grzyby całe poprzez wykręcanie z podłoża. Pozostały dołek należy zasypać ziemią i lekko przygnieść, ponieważ w ten sposób zabezpieczamy grzybnię. Zbieranie grzybów przez ułamanie trzonu lub obcięcie nożem dolnej jego części jest szkodliwe dla grzybni, a także utrudnia rozpoznanie wszystkich charakterystycznych cech grzyba, tak bardzo istotnych do określenia jego bezpieczeństwa dla zdrowia ludzi. Zbierajmy grzyby tylko do łubianek i przewiewnych koszyków, nigdy do reklamówek lub worków foliowych. W torebkach, siatkach i koszykach plastikowych grzyby łatwo ulegają zaparzeniu i zepsuciu, mogą powodować zatrucia gastryczne. Nawet w jadalnych gatunkach grzybów mogą wtedy wytwarzać się substancje trujące i szkodliwe dla zdrowia. Po zbiorze należy grzyby szybko poddać obróbce termicznej lub przygotować do suszenia. Nie oceniajmy grzybów nam nieznanych na podstawie smaku, ponieważ np. śmiertelnie trujący muchomor sromotnikowy ma smak łagodny, nie wyróżniający się niczym szczególnym. Nie wierzmy też starym przesądom mówiącym o ciemnieniu cebuli lub czernieniu srebrnej łyżki, włożonych do potrawy z grzybów, co miałoby świadczyć o tym, że jest ona sporządzona z gatunków grzybów niejadalnych czy trujących. Bezpiecznie można kupować grzyby na targach, gdzie zatrudniony jest klasyfikator lub grzyboznawca. Grzyby suszone, dostępne w sprzedaży muszą mieć opakowanie jednostkowe, etykietkę, bądź nr atestu lub nr grzyboznawcy. Korzystajmy z atlasów grzybów polskich, jednak miejmy na uwadze, że zdjęcie nie jest wierną kopią grzyba w naturze. Siedlisko zmienia formę grzyba, mogą także pojawić odmienione mutanty. Aby uniknąć zatrucia grzybami, zwłaszcza śmiertelnie trującym grzybem, jakim jest muchomor sromotnikowy, bezpiecznie jest zbierać grzyby rurkowe (na spodniej części kapeluszy mają warstwę ułożonych obok siebie rureczek przypominających gąbkę),

13 do których należy cała rodzina borowikowatych (borowiki, podgrzybki, kozaki, maślaki). Atlasowy Borowik Szatański nie występuje już w Polsce od 1945 r.; szatanem grzybiarze nazywają Goryczaka Żółciowego. Jest on bardzo podobny do borowika, lecz jak sama nazwa wskazuje ma intensywnie gorzki smak. ABC PRZYRZĄDZANIA I SPOŻYWANIA POTRAW Z GRZYBÓW Ponieważ grzyby są potrawą ciężko strawną, nie wolno podawać ich małym dzieciom, ludziom w podeszłym wieku oraz osobom cierpiącym na choroby układu pokarmowego. Wartości odżywcze grzybów są znikome, zawierają niewielkie ilości białka, soli mineralnych i witamin z grupy B, a mogą powodować zatrucia typu gastrycznego. Potrawy z grzybów należy spożywać świeże, bezpośrednio po sporządzeniu. Nie wolno przetrzymywać potraw z grzybów zbyt długo nawet w lodówce (max. 48 godzin), ponieważ łatwo się one psują i szybko powstają w nich substancje trujące. Potrawa z grzybów musi być koniecznie poddana działaniu wysokiej, równomiernej temperatury. Nie należy spożywać grzybów pieczonych nad ogniskiem lub na blasze, a w żadnym przypadku surowych. OSTRZEŻENIE PRZED MUCHOREM SROMOTNIKOWYM! Zbieranie grzybów z blaszkami na spodzie kapeluszy wymaga większej wiedzy i ostrożności, ponieważ są wśród nich grzyby śmiertelnie trujące. Większość szczególnie niebezpiecznych, śmiertelnie trujących grzybów ma blaszki o białym zabarwieniu, nie zmieniającym się w okresie wegetacji. Należą do nich wszystkie muchomory, a wśród nich muchomor sromotnikowy. Muchomor sromotnikowy jest grzybem o zielonkawooliwkowym zabarwieniu kapelusza, białych blaszkach na jego spodzie i przy dojrzałych okazach długim, wysmukłym trzonie u dołu bulwiasto osadzonym w odstającej pochwie. W górnej części trzonu ma przyrośnięty zwisający pierścień. Małe, jeszcze nie wyrośnięte grzyby nie mają wykształconych tak charakterystycznych cech. Muchomor sromotnikowy najczęściej mylony jest z następującymi grzybami jadalnymi: gołąbkiem zielonawym (potocznie zwanym surojadką) i gąską zielonką. Natomiast muchomor jadowity i wiosenny (odmiany muchomora sromotnikowego o białych kapeluszach) bywa mylony z młodą pieczarką lub młodą czubajką kanią. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU PODEJRZENIA ZATRUCIA GRZYBAMI: Jeżeli po spożyciu grzybów zauważymy objawy zatrucia, powinniśmy natychmiast wezwać lekarza. Najlepiej zaś jest samemu udać się do szpitala! Zgłoszenie się w porę do lekarza może choremu uratować życie. Objawy zatrucia grzybami: o bóle głowy, brzucha, bóle w nadbrzuszu, o nudności, wymioty i biegunka, o silne pragnienie,

14 o kurcze mięśni, drgawki mięśni, o zaburzenia pracy serca i układu krążenia, o spadek ciśnienia tętniczego krwi, o bóle wątroby, o silnie rozszerzone źrenice, o stany podniecenia, odurzenia, zamroczenia, zaburzenia świadomości, utraty przytomności, śpiączka. Zanim przybędzie lekarz, należy: o Wypróżnić żołądek poprzez wywołanie wymiotów (wprowadzenie palca do gardła i podanie osolonej wody). Nie wolno podawać mleka ani alkoholu!!! o Zabezpieczyć wymiociny oraz resztki potrawy grzybowej, o Zabezpieczyć (ewentualnie) obierzyny z grzybów (celem diagnostyki laboratoryjnej); ułatwimy w ten sposób rozpoznanie gatunku grzyba, który wywołał zatrucie co umożliwi zastosowanie właściwego leczenia. Wymienione zabiegi należy zastosować do osób, które jadły tę samą potrawę, choć nie wystąpiły u nich jeszcze objawy zatrucia. UWAGA! Należy pamiętać, że przy zatruciach muchomorem sromotnikowym, wiosennym bądź jadowitym występuje faza pozornej poprawy, po której stan chorego gwałtownie się pogarsza. Niezależnie od polepszenia stanu zdrowia osobę podejrzaną o zatrucie należy natychmiast przewieźć do szpitala!!!