Głos Powstańczy. Styczeń 1919 r. W TYM NUMERZE ARTYKUŁY : Hej, koledzy po mozołach

Transkrypt

1 Głos Powstańczy Styczeń 1919 r. W TYM NUMERZE ARTYKUŁY : NASI WODZOWIE : STANISŁAW TACZAK Hej, koledzy po mozołach Hej, koledzy, po mozołach, przykład wesołości dajmy, Niech na naszych świeci czołach i wesoło zaśpiewajmy : Ref. Byśmy zawsze tak śpiewali zdrowi mogli być, O Ojczyźnie pamiętali póki będziem żyć Oj, zapomnisz trudy, znoje, gdy zawita myśl wesoła! Jej otwórzmy więc podwoje do kolegów naszych koła! Ref. Byśmy zawsze.. Niech zgrzybiałym wczesna starość, smutne piętno swe wyciska, Nam młodości czerstwej radość, niech strumieniem pełnym tryska. Ref. Byśmy zawsze JÓZEF DOWBOR MUŚNICKI HOTEL ROYAL - SIEDZIBA DOWÓDZTWA POWSTAŃCZEJ ARMII PRZYJAZD IGNACEGO PADEREWSKIEGO DO POZNANIA ŁAWICA - NASZE LOTNISKO ODZYSKANE

2 STANISŁAW TACZAK Stanisław Taczak urodził się 8 kwietnia 1874 r. w Mieszkowie koło Jarocina. Jego walka o wolność Polski zaczęła się w dniu, w którym w s t ą p i ł d o t a j n e g o k ó ł k a Towarzystwa Tomasza Zana. Następnie zdobył świadectwo dojrzałości (21 marca 1893 roku) i zapisał się na Akademię Górniczą we Freibergu. W czasie studiów Taczak brał udział w Polskim Towarzystwie Sarmacja i tak został związany ze Związkiem Zagranicznych Socjalistów Polskich. W swojej karierze dwukrotnie zdobył tytuł inżyniera po raz pierwszy inżyniera hutnika, drugi inżyniera dyplomowanego. Potem służył u boku niemieckich żołnierzy (lata ) i ukończył kurs aspirantów oficerskich. Na przestrzeni lat zdobywał kolejne tytuły wojskowe: najpierw podporucznika, potem porucznika, a następnie kapitana. Jednak spokojne życie Stanisława Taczaka przerwał wybuch I wojny światowej. Miał wtedy 40 lat. Już wtedy działał jako doświadczony przywódca objął bowiem dowództwo kompanii, a od 1915 roku dowodził 46. pułkiem piechoty Obrony Krajowej. W listopadzie nasz wspaniały towarzysz jako pierwszy oficer polski z armii niemieckiej włączył się aktywnie w organizację Wojska Polskiego i walczył razem z nami. Był gotów poświęcić życie dla dobra kraju i w każdym momencie stanąć do walki. Ale chronił także swoją rodzinę w grudniu 1918 roku udał się do Berlina w celu zabezpieczenia r o d z i n y p r z e d r e w o l u c y j n y m i rozruchami. W drodze powrotnej zatrzymał się w Poznaniu, aby spotkać się z bratem i siostrą Okazało się, że taki żołnierz jak Stanisław Taczak może nam dużo pomóc w obronie W ielkopolski pochodził z tych terenów, znał armię niemiecką i jej o r g a n i z a c j ę, b r a ł u d z i a ł w t w o r z e n i u z a l ą ż k ó w W o j s k a Polskiego. Nasz wspaniały dowódca n i e w a h a ł s i ę a n i c h w i l i, postanowił podjąć się zadania i pomóc rodakom z W ielkopolski w potrzebie. Józef Piłsudski i Sztab G e n e r a l n y u c z y n i l i g o głównodowodzącym powstaniem, a 2 stycznia 1919 roku awansował na majora, i uważam, że jest to zadanie właśnie dla niego. Bardzo zasłużył się dla nas, Wielkopolan, przecież był jednym z nas, a jego dokonania pozostaną na zawsze w naszej pamięci.

3 JÓZEF DOWBOR MUŚNICKI Urodził się 25 października 1867 roku w Garbowie. W wieku 14 lat wstąpił do korpusu kadetów w P e t e r s b u r g u, a n a s t ę p n i e uczęszczał do konstantynowskiej szkoły wojskowej. Ukończył ją w j a k o p o d p o r u c z n i k. Następnie studiował w rosyjskiej Akademii Sztabu Generalnego. Gdy wybuchła I wojna światowa dostał awans na pułkownika, a oprócz tego przyjął stanowisko szefa sztabu dywizji piechoty. Brał udział w wielu bitwach, na przykład na froncie austriackim. W 1917 roku był już generałem. Gdy w Rosji wybuchła rewolucja lutowa, oddał się do dyspozycji Naczelnego Polskiego Komitetu Wojskowego w Rosji. 14 listopada 1918 roku przybył do W arszawy i spotkał się z Józefem Piłsudskim, oddając się pod jego rozkazy, jednak ten traktował go jak konkurenta, dlatego przyjął go z rezerwą, a generał nie otrzymał żadnej funkcji. Ponieważ ogrom zadań przerastał majora Taczaka, Naczelna Rada Ludowa poprosiła Piłsudskiego o przysłanie nowego, doświadczonego oficera na jego miejsce. Dowbor Muśnicki kandydował na to stanowisko, ale miał rywala - Eugeniusza de Hennig Michaelisa. W ybrano jednak tego pierwszego, ponieważ n a c z e l n i k P i ł s u d s k i m i a ł n a d z i e j ę, ż e j e g o r y w a l skompromituje się na tym stanowisku. Teraz Muśnicki przejął dowództwo nad powstaniem, a dokładnie stało to się 16 stycznia 1919 roku. Popiera on rozszerzenie powstania na Pomorze i ofensywę w kierunku Gdańska, ale sprzeciwia się wysyłaniu oddziałów Armii W ielkopolskiej na wschód, ponieważ jest to niekorzystne dla niej, jeżeli chodzi o jej liczebność.

4 NASI POWSTAŃCY

5 HOTEL ROYAL PIERWSZA SIEDZIBA DOWÓDZTWA GŁÓWNEGO POWSTAŃCZEJ ARMII WIELKOPOLSKIEJ Przy ulicy święty Marcin mieści się Hotel Royal. W tym budynku zbierają się sztabowcy powstania. To tutaj właśnie wydawane są rozkazy, które mamy nadzieję, że doprowadzą do odzyskania niepodległości naszej ojczyzny. W łaściciele hotelu państwo Świtalscy przekazali powstańcom aż 22 pokoje na pierwszym i drugim piętrze. Dużym plusem umiejscowienia siedziby w Hotelu Royal jest to, że znajduje się on obok Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej. W sztabie pracuje 18 oficerów z tego 15 z byłej armii niemieckiej jednym z nich jest major Taczak. W sztabie pracują także ppłk Stachiewicz oraz kpt. Łapiński i rotmistrz W zacny. Są młodymi oficerami. Dowództwo główne do połowy stycznia utworzyło 9 dowództw niższych na szczeblu okręgów wojskowych, d o w ó d z t w a c z t e r e c h g r u p frontowych i intendenturę. Mamy nadzieje, że dzięki oficerom, którzy zbierają się w Hotelu Royal nasza ojczyzna stanie się niepodległa. MAJOR TACZAK

6 Przypomnijmy sobie to jeszcze raz... Przyjazd Ignacego Paderewskiego do Poznania! W czoraj,26 grudnia, Ignacy Jan Paderewski pojawił się w Poznaniu! Został powitany przez tłumy naszych rodaków. W prawdzie N i e m c y p r a g n ę l i z a t r z y m a ć Paderewskiego, ale polska Straż Ludowa uciszyła ich. Znakomity pianista zatrzymał się w hotelu Bazar ( przy Placu Wilhelma), na I piętrze. Dzisiejszego dnia wygłosił niezwykłą mowę, zaś w mieście odbyło się wiele demonstracji! Niestety, krótko przed 16 godziną, do centrum Poznania wtargnęło 200 niemieckich żołnierzy z 6. pułku grenadierów, przybywających z jeżyckich koszar. Weszli do budynku NRL, zrywając flagi alianckie. Następnie wpadli do cudzych mieszkań i deptali polskie flagi! Zaczęli strzelać w stronę Bazaru. My zaatakowaliśmy gmach Prezydium Policji. Zginał jeden z naszych- Franciszek Ratajczak. Czyżby właśnie wybuchło powstanie? ZDJĘCIA ZWIĄZANE Z PRZYJAZDEM JANA PADEREWSKIEGO DO POZNANIA PRZYJAZD JANA PADEREWSKIEGO DO POZNANIA JAN PADEREWSKI W POZNANIU HOTEL BAZAR (artykuł napisano pamiętnego 27 grudnia 1918 roku)

7 Ignacy Jan Paderewski Urodził się 18 listopada 1860r. w Kuryłówce na Podolu. Gdy był jeszcze młody, umarła mu matka. Ignacym i starszą siostrą zajął się ojciec. Już we wczesnym dzieciństwie Paderewski zetknął się z marzeniami o wolnej P o l s c e, c z e g o p r z y c z y n ą b y ł o pobieranie nauk u Michała Babińskiego - powstańca listopadowego. Jako dziecko Paderewski interesował się muzyką. Grał na starym, rodzinnym fortepianie. Po studiach w Instytucie Muzycznym, źródłem jego dochodów było granie na przyjęciach czy nauka gry na pianinie. W pewnym momencie swojego życia postanowił rozwinąć swoją karierę muzyczną za granicą. Początkowo udał się do Berlina, następnie do Wiednia. Gdy debiutował jako pianista w 1887r., od razu odniósł sukces. Wystąpił także p r z e d k r ó l o w ą w i k t o r i ą. D o największych sukcesów muzycznych zalicza się tournne po Stanach Zjednoczonych. Po tym triumfie przeniósł się na stałe do USA. W 1899 wraz z żoną zamieszkał w Szwecji. Paderewski skomponował swoja jedyną operę.w c z a s i e z a b o r ó w Paderewski bardzo chętnie włączał się w wiele patriotycznych akcji. Przykładem takich działań jest to, iż 1908r. zlecił rzeźbiarzowi wykonanie pomnika upamiętniającego zwycięstwo polsko-litewskie pod Grunwaldem. Rozpoczęcie I wojny światowej Paderewski odebrał jak wielką szansę d l a P o l s k i n a o d z y s k a n i e niepodległości. W raz z innymi patriotami zbierał pieniądze dla uchodźców z Polski. W 1915 roku wraz z Henrykiem Sienkiewiczem założył Szwajcarski Komitet Generalny Pomocy Ofiarom W ojny w Polsce, a podczas swoich licznych koncertów w USA zawsze przypominał amerykańskiej publiczności o niedoli Polaków. Po kapitulacji Niemiec Paderewski zdecydował się na natychmiastowy powrót do ojczyzny. 26 grudnia 1918 roku przybył do Poznania.

8 JAK ZDOBYLIŚMY ŁAWICĘ... DZIENNIK i Głównemu Dowództwu. Postanowiono nawiązać pertraktacje z Niemcami o poddaniu się; w tym celu Paluch razem z Pniewskim wyjechali do obozu na Ławicy. Wrzesień, Październik 1918 W iktor Pniewski, sierżant i pilot rezerwy armii niemieckiej, postrzelony na froncie, po wyjściu ze szpitala spotyka się z Mieczysławem Paluchem, w mieszkaniu na Placu W olności i w Biurze W erbunkowym PO W ZP przy ulicy Piekary nr 14. Po naradzie sierżant zaczyna pracować w tajnej Polskiej Organizacji W ojskowej. Mają określony plan działania, planują zdobyć teren lotniska. Jest ono silnie bronione, więc pozostaje mała szansa jego zdobycia. Znajduje się tam kilkaset ż o ł n i e r z y i c o n a j m n i e j kilkudziesięciu oficerów. Listopad, grudzień 1918 W iktor Pniewski przeprowadza tajny w y w i a d i ś c i s ł ą o b s e r w a c j ę działalności Niemców na Ławicy. Dopiero co przeprowadził tajną propagandę wśród polskich pracowników ze stacji lotniczej Ławica. Już przygotował kolegów do zajęcia odpowiednich stanowisk w przyszłym opanowaniu Ławicy. Sierżant szybko posuwa swoje ruchy w związku z przejęciem W ielkopolskiego lotniska. Bardzo dużo ryzykuje tak pochopnymi decyzjami. Oby jego plan się udał. 4 stycznia 1919 Przed chwilą zakończyła się narada, gdzie podjęto decyzję o zdobyciu Ławicy wbrew Naczelnej Radzie Ludowej Popołudnie, 5 stycznia Jeszcze nie wiadomo, jakie są skutki rozmów z Niemcami. Wyjazd Palucha jest bardzo niebezpieczny i nie wiadomo, czy wrócą zdrowi. Wieczór Niemcy dali kategoryczną odpowiedź, że nie wycofają się z pozycji. W Gubernatorstwie przy placu Wolności odbywa się ostateczna narada przed atakiem na Ławicę. Ludzie są podekscytowani i zdenerwowani. Jeśli akcja się nie powiedzie, będą poważne konsekwencje. 5-6 stycznia, noc, atak na Ławicę Polacy otaczają lotnisko, przecinają kable elektryczne i telefoniczne. Rozpoczął się atak. Niemcy przygotowani do obrony zaciekle odpierają siły przeciwnika. Całe natarcie trwa już około godzinę. Polacy zmęczeni bezustanną walką i osłabieni rannymi zaczynają słabnąć. W idząc to, Paluch daje rozkaz wystrzału artylerii. Przewaga jest po stronie Polaków, jeszcze 2 wystrzały i Niemcy się poddali. Zwyciężyliśmy!

9 Ławica- nasze lotnisko odzyskane 5 stycznia 1919 r.- Polacy przedstawili Niemcom propozycję kapitulacji, rozpoczęły się wtedy dyskusje. Część Niemców miała zamiar sięgnąć za broń, większość zdecydowała się jednak na kapitulację. Chcieli otrzymać pełne honorarium, na które nie zgadzali się Polacy. Niemcy grozili wysadzeniem Fortu VIII, pełnego bomb lotniczych. Noc z 5 na 6 stycznia 1919r.- powstańcy przecinając kable, odcinają dopływ prądu do lotniska. 6 stycznia 1919r.- Około godziny 6.30 Polacy rozpętali bitwę. Otwarli ogień z dział, jednak tak, by nie zniszczyć sprzętu lotniczego. To właśnie te samoloty były najcenniejszym łupem dla Polaków. Niemcy otworzyli ogień z kilku gniazd karabinów maszynowych, lecz niecelnie. W ciągu 20 minut Polakom udało się zdobyć 5 stycznia Kalendarium Przedstawienie przez Polaków Niemcom propozycji kapitulacji Noc z 5 na 6 stycznia powstańcy przecinając kable, odcinają dopływ prądu do lotniska. 6 stycznia Polacy zajmują Ławicę 7 i 8 stycznia atak bombowców 9 stycznia Polskie samoloty bombardują lotnisko we Frankfurcie lotnisko. Straty bitwy to jeden zabity Polak i dwóch Niemców. W ygrana bitwy niosła za sobą wiele korzyści, na samej Ławicy oraz w położonej na W iniarach hali sterowców znajdował się sprzęt lotniczy wartości około 160 mln marek. Były to kadłuby oraz części do aeroplanów. Ze zdobytych części udało się złożyć kolejne 42 aeroplany. Ta bitwa nie zakończyła niestety walki o Ławicę. Na wieść o jej zdobyciu Niemcy wysłali swoje aeroplany bombowce. 7 i 8 stycznia zaatakowały one Poznań z lotniska we Frankfurcie. Niestety byli zabici Polacy. Sześciu pilotów zdecydowało się na odwet. 9 stycznia 1919 r. nad Frankfurt nadlatują polskie samoloty. Ich celem stało się lotnisko, bombardowali je przez ponad godzinę.