ZAWÓR KULOWY MBV GNIAZDOWY O PEŁNYM OTWORZE Z GNIAZDEM MIĘKKIM SERIA XA, XT. Instrukcja instalacji, konserwacji i obsługi 1 X 74 pl Wydanie 2/04

Transkrypt

1 ZAWÓR KULOWY MBV GNIAZDOWY O PEŁNYM OTWORZE Z GNIAZDEM MIĘKKIM SERIA XA, XT Instrukcja instalacji, konserwacji i obsługi 1 X 74 pl Wydanie 2/04

2 2 Spis treści 1 INFORMACJE OGÓLNE Zakres instrukcji Opis zaworu Oznakowanie zaworów Dane techniczne Certyfikacja zaworu Oznakowanie CE Ponowne przetwarzanie i utylizacja odrzuconych zaworów Zalecenia bezpieczeństwa TRANSPORT, ODBIÓR I SKŁADOWANIE INSTALACJA I UŻYTKOWANIE Informacje ogólne Instalacja w rurociągu Napęd Odbiór techniczny CZYNNOŚCI SERWISOWE Wiadomości ogólne Wymiana szczeliwa dławika bez wyjmowania zaworu z rurociągu Naprawa zablokowanego lub zapieczonego zaworu bez wymontowywania go z rurociągu Demontaż napędu serii B Wyjmowanie zaworu z rurociągu Rozbieranie zaworu Oględziny części rozebranego zaworu Wymiana części Ponowny montaż zaworu SPRAWDZANIE ZAWORU INSTALACJA NAPĘDU Informacje ogólne Instalacja napędu przekładniowego ręcznego typu M Montaż napędu serii B1C Montaż napędu serii B1J Instalacja siłownika EC i EJ Instalacja siłowników DC i DJ, rozmiary 1"-3" Stosowanie napędów innych niż Metso Automation TYPOWE USTERKI NARZĘDZIA ZAMAWIANIE CZĘŚCI ZAMIENNYCH WIDOK W STANIE ROZŁOŻONYM I WYKAZ CZĘŚCI Rozmiary 1" - 1 1/2" Rozmiary 2" - 8" WYMIARY I WAGI Zawory 1" - 1 1/ Zawory 2" - 8" Zawór i napęd EC/EJ/EJA Zawór i napęd B1C/B1J/B1JA Zawór i dźwignia ręczna LX i LK Zawór i napęd przekładniowy typu M KODOWE OZNACZENIE TYPU W PIERWSZEJ KOLEJNOŚCI PRZECZYTAĆ TE INSTRUKCJE! Instrukcje te zawierają informacje na temat bezpiecznej obsługi i transportu zaworu. Dodatkową pomoc można uzyskać kontaktując się z producentem lub jego przedstawicielem. Numery telefonów i adresy podano na ostatniej stronie okładki. ZACHOWAĆ TE INSTRUKCJE! Wszystkie marki produktów są znakami towarowymi lub zarejestrowanymi znakami handlowymi ich właścicieli. Treść niniejszej instrukcji może ulec zmianie bez powiadomienia.

3 3 1 INFORMACJE OGÓLNE 1.1. Zakres instrukcji Instrukcja zawiera niezbędne formacje dotyczące użytkowania zaworów kulowych serii XT/XA. Dodatkowe informacje dotyczące napędów oraz innych urządzeń, na temat ich instalacji, obsługi i konserwacji, zwarte są w osobnych instrukcjach dla danego urządzenia. Ponieważ użycie zaworu przypisane jest do określonych zastosowań, podczas jego doboru pod uwagę należy wziąć szereg czynników. Dlatego też niektóre sytuacje, w których używa się zaworów są poza zakresem instrukcji. Dodatkowe informacje dotyczące zastosowań zaworu można uzyskać w Metso Automation. 1.2 Opis zaworu Zawory serii XT/XA są zaworami kulowymi o mocowaniu kołnierzowym. Korpusy zaworów 1" i 1 1/2" są jednoczęściowe. Zawory 2"-8" mają korpusy dwuczęściowe, łączone śrubami. We wszystkich modelach kula i trzonek są częściami osobnymi, trzonek jest zabezpieczony przed wypchnięciem za pomocą nacięcia wytoczonego na nim (1" i 1 1/2") lub za pomocą sworznia i płytek oporowych (2"-8"). Zabierak przenoszący moment obrotowy trzonka na kulę stanowi połączenie trzonka z kulą dla rozmiarów 2"-8". Dla rozmiarów 1" i 1 1/2" brak osobnego zabieraka. Zawór jest szczelny w obu kierunkach przepływu. Szczelność jest zapewniona dzięki ciśnieniu w rurze, tzn. różnica ciśnień przed zaworem dociska kulę. Szczegóły dotyczące budowy zaworu podane są w oznaczeniu kodowym na tabliczce identyfikacyjnej. Więcej informacji na temat kodów znajduje się w rozdziale 12. Rys. 2. Budowa zaworu serii XT/XA- 2"- 8" Oznaczenie producenta Numer partii Rys. 3. Numer odlewu xxxx Materiał korpusu Tabliczka identyfikacyjna Rozmiar nominalny Klasa ciśnienia Oznakowanie hutnicze Rozmiar nominalny Oznakowanie zaworu Tabliczka identyfikacyjna Numer odlewu xxxx Oznaczenie producenta Materiał korpusu Klasa ciśnienia (1) (2) (5) (7) (8) Oznakowanie hutnicze Numer partii ATTENTION : READ INSTRUCTIONS BEFORE INSTALLATION OR SERVICING. CONTACT METSO AUTOMATION FOR COPY. BODY SHAFT T max MAX. OPER. ps RATING TYPE at TRIM SEAT T min No. MOD MADE BY METSO AUTOMATION xxxx (3) (4) (6) (9) (10) Rys. 1. Budowa zaworu serii XT/XA 1" i 1 1/2" 1.3 Oznakowanie zaworów Oznakowanie wykonane jest w postaci odlewu lub wybite na korpusie (zob. rys. 3). Tabliczka identyfikacyjna zaworu umieszczona jest na kołnierzu (rys. 4). Rys. 4. Tabliczka identyfikacyjna Tabliczki identyfikacyjne posiadają następujące oznaczenia: 1 Materiał korpusu 2 Materiał trzonka 3 Materiał obramowania 4 Materiał gniazda 5 Maksymalne i minimalne temperatury pracy 6 Maksymalne ciśnienie odcięcia, różnica ciśnień / temperatura 7 Klasa ciśnieniowa 8 Kodowe oznaczenie typu 9 Numer listy części, z których wyprodukowano zawór 10 Model

4 4 1.4 Dane techniczne Długość instalacyjna: ASME B Parametry korpusu: ASME Klasa 150, 300 maksymalna różnica ciśnień: zob. rys. 5 Zakres temperatur; zob. rys. 6 Kierunek przepływu : dowolny Klasy przecieków: Gniazdo z materiału miękkiego ISO 5208, klasa przecieku A Wymiary : zob. rozdział 11 Waga: zob. rozdział 11 P (bar) Rys. 5. Rys P (bar) T T( F) 6"/DN150 8"/DN200 T 1" -4" / DN T X M T( C) Dopuszczalne różnice ciśnień, dla zaworów z gniazdem miękkim. CF8M WCB Wykres temperatury/ciśnienia korpusu 1.5 Certyfikacja zaworu Na życzenie możemy udostępnić świadectwo szczelności EN/DIN oraz 3.1B korpusu zaworu oraz pokrywy. Również na życzenie dostępny jest certyfikat bezpieczeństwa pożarowego dla odpowiednich modeli wg standardu API Oznakowanie CE Zawór spełnia wymogi Dyrektywy Europejskiej 97/23/ EC dotyczącej urządzeń ciśnieniowych i został oznakowany zgodnie z Dyrektywą. 300 M T( F) ASME X M ASME X ASME T ( C) P (psi) P(psi) 1.7 Ponowne przetwarzanie i utylizacja odrzuconych zaworów Większość części zaworu nadaje się do ponownego przetworzenia, jeżeli zostaną one posortowane według materiału. Większość części posiada oznaczenie materiału. Wraz z zaworem dostarczana jest lista materiałów użytych do jego budowy. Ponadto producent udostępnia osobne instrukcje dotyczące ponownego przetwarzania i utylizacji. Zawór można również zwrócić do producenta w celu dokonania utylizacji, za odpłatnością. 1.8 Zalecenia bezpieczeństwa Nie przekraczać ograniczeń technicznych zaworu! Przekroczenie ograniczeń technicznych oznakowanych na zaworze może prowadzić do niekontrolowanego uwolnienia ciśnienia. Nieprzestrzeganie powyższych wskazówek może prowadzić do obrażeń cielesnych lub strat. Nie rozbierać zaworu ani nie demontować go z rurociągu jeżeli jest pod ciśnieniem! Rozbiórka lub wyjmowanie zaworu pod ciśnieniem prowadzi do niekontrolowanego uwolnienia ciśnienia. Zawsze należy odizolować odpowiednią część rurociągu, uwolnić ciśnienie z zaworu i usunąć medium, przed rozebraniem zaworu. Należy zwrócić uwagę na transportowane medium. Podjąć odpowiednie środki ochrony ludzi i środowiska przed substancjami szkodliwymi lub trującymi. Zapewnić, aby żadne medium nie dostało się do rurociągu podczas czynności obsługowych zaworu. Nieprzestrzeganie powyższych wskazówek może prowadzić do obrażeń cielesnych lub strat. Uważać na ruch tnący kuli! Trzymać ręce i inne części ciała, narzędzia oraz przedmioty z dala od otwartego kanału przepływu. Nie zostawiać przedmiotów wewnątrz rurociągu. Gdy zawór jest napędzany, kula pracuje jak urządzenie tnące. Podczas czynności obsługowych zaworu należy zamknąć i odłączyć ciśnienie zasilające napęd zaworu. Nieprzestrzeganie tej zasady może skutkować obrażeniami cielesnymi. Uważać na emisję hałasu! Zawór może generować hałas w rurociągu. Pozom hałasu zależy od zastosowania. Można go zmierzyć lub obliczyć za pomocą programu Metso Automation Nelprof. Przestrzegać odpowiednich przepisów dotyczących emisji hałasu. Uważać na skrajne temperatury! Korpus zaworu podczas pracy może być bardzo gorący lub też bardzo zimny. Chronić ludzi przed poparzeniem lub odmrożeniami.

5 5 Podczas przenoszenia zaworu lub jego zespołu mieć na uwadze jego ciężar! Nigdy nie podnosić zaworu za napęd, pozycjoner, wyłącznik krańcowy lub ich instalacje. Pasy do podnoszenia należy solidnie zamocować wokół korpusu zaworu (zob. rys. 8). Spadające części mogą spowodować obrażenia i straty materialne. Wagi podano w rozdziale 11. Przestrzegać odpowiednich procedur podczas obsługi zaworów tlenowych. 2 TRANSPORT, ODBIÓR I SKŁADOWANIE Skontrolować zawór i urządzenia towarzyszące pod kątem ewentualnych uszkodzeń transportowych. Ostrożnie przechowywać zawór. Zaleca się przechowywanie w pomieszczeniu, w suchym miejscu. Nie zdejmować zabezpieczeń kanału przepływu przed przystąpieniem do instalacji zaworu. 3 INSTALACJA I UŻYTKOWANIE 3.1 Informacje ogólne Zdjąć zabezpieczenia otworu przepływu i sprawdzić czy zawór jest czysty wewnątrz. W razie potrzeby zawór wyczyścić. 3.2 Instalacja w rurociągu Podczas podnoszenia zaworu lub jego zespołu należy mieć na uwadze jego ciężar! Przed instalacją zaworu dokładnie wypłukać rurociąg. Upewnić się czy podczas płukania zawór jest całkowicie otwarty. Drobne zanieczyszczenia, jak piasek lub kawałki elektrod spawalniczych spowodują uszkodzenie kuli zaworu i gniazda. Stosować śruby, nakrętki i uszczelki takie jak w pozostałej części rurociągu. Umieszczając zawór pomiędzy kołnierzami montażowymi dokładnie wypośrodkować uszczelki kołnierzy. Nie korygować braku osiowości rurociągu poprzez dokręcanie śrub kołnierza. Zawór można instalować w dowolnej pozycji i zapewnia on szczelność w obu kierunkach. Jednak nie zaleca się instalacji zaworu z napędem zamocowanym na spodzie, ponieważ zanieczyszczenia w rurociągu mogą dostawać się do zagłębienia korpusu i uszkodzić szczeliwo dławika. Pozycja jakiej należy unikać przedstawiona jest na rysunku 9. Rys. 7. Przechowywanie zaworu CORRECT DOBRZE Rys. 8. ŹLE WRONG Podnoszenie zaworu Przenieść zawór do miejsca przeznaczenia. Zawory są zwykle dostarczane w pozycji otwartej. Rys. 9. Unikać takiej pozycji montażu Koniecznym może okazać się podparcie rurociągu by uchronić zawór przed nadmiernymi naprężeniami. Odpowiednie podparcie zmniejszy również drgania rurociągu, co z kolei przyczyni się do prawidłowego funkcjonowania pozycjonera. Aby ułatwić obsługę, zaleca się oparcie zaworu na korpusie, za pomocą obejm rurowych i wsporników. Nie przykręcać wsporników do śrub kołnierza ani do napędu, zob. rys. 10.

6 6 4 CZYNNOŚCI SERWISOWE 4.1 Wiadomości ogólne Przed przystąpieniem do serwisowania zapoznać się z zaleceniami dotyczącymi bezpieczeństwa, podanymi w rozdziale 1,8! Rys Napęd Sposób podparcia zaworu Podczas mocowania napędu na zaworze, upewnić się czy zawór działa prawidłowo. Szczegółowe informacje dotyczące instalacji napędu podano w rozdziale 6 lub w osobnej instrukcji napędu. Pozycja otwarcia/zamknięcia zaworu oznaczona jest w następujący sposób: za pomocą wskaźnika napędu lub za pomocą rowka na końcu trzonka kuli (równoległego do otworu przepływowego kuli). jeżeli nie ma pewności co do wskaźnika napędu, sprawdzić pozycję kuli obserwując rowek. Napęd powinien być zainstalowany w taki sposób, aby zapewnić dostatecznie dużo miejsca do jego demontażu. Zaleca się skierowanie cylindra napędu ku górze. Napęd nie może dotykać rurociągu, ponieważ drgania pochodzące z rurociągu mogą zakłócić jego pracę. W niektórych przypadkach korzystne może być zapewnienie dodatkowego podparcia dla napędu. Dotyczy to głównie sytuacji, gdy używa się dużych napędów, przedłużonych trzonków, lub tam gdzie występują znaczne drgania. Prosimy o kontakt z Metso Automation celem uzyskania porady. 3.4 Odbiór techniczny Upewnić się, czy w zaworze a i w rurociągu nie ma zanieczyszczeń. Dokładnie przepłukać rurociąg. Upewnić się czy podczas przepłukiwania zawór jest otwarty. Zadbać o to by wszystkie nakrętki, rury i przewody były prawidłowo zamocowane. Sprawdzić poprawność wyregulowania siłownika napędu, pozycjonera oraz przełącznika. Sposób regulacji napędu opisano w rozdziale 6. W celu wyregulowania urządzeń towarzyszących skorzystać z ich własnych instrukcji obsługi. Podczas przenoszenia zaworu lub jego zespołu mieć na uwadze jego ciężar! Zawsze stosować oryginalne części zamienne aby zapewnić prawidłowe funkcjonowanie zaworu. Mimo iż zawory serii XT/XA nie wymagają regularnych czynności obsługowych, wskazane jest regularne sprawdzanie szczelności szczeliwa dławika. Jeżeli jednak z jakiegoś powodu zawór będzie wymagać naprawy, wówczas zazwyczaj kilka prostych czynności obsługowych powinno rozwiązać problem. Niniejszy rozdział opisuje czynności serwisowe, które użytkownik może wykonać we własnym zakresie. Numery w nawiasach odnoszą się do numeracji spisu części oraz widoku w stanie rozłożonym zaworu, przedstawionego w rozdziale 10, o ile nie zaznaczono inaczej. Decydując się na wysłanie zaworu do producenta celem dokonania naprawy, nie należy go demontować. Należy go jednakże dokładnie oczyścić z medium, do którego był używany i poinformować producenta o wchodzących w grę niebezpiecznych substancjach. 4.2 Wymiana szczeliwa dławika bez wyjmowania zaworu z rurociągu Nie rozbierać zaworu ani nie wbudowywać go z rurociągu jeżeli jest pod ciśnieniem! Ze względów bezpieczeństwa płytki oporowe (42) MUSZĄ być zawsze zamocowane tak, jak pokazano w rozdziale 10.2 Pierścieniowe szczeliwo dławika nie wymaga regularnego dokręcania. Szczelność szczeliwa utrzymywana jest przez ciśnienie instalacji wraz z naciskiem dławika na pierścienie uszczelniające. W przypadku szczeliw grafitowych, szczelność utrzymywana jest poprzez styk pomiędzy wodzikiem szczeliwa a pierścieniami uszczelniającymi. Szczeliwo dławika (69) należy wymienić gdy wyciek nie ustępuje po dokręceniu nakrętek (18). Szczeliwo dławika o pierścieniach skośnych należy dokręcać ostrożnie, ponieważ nadmierna siła może uszkodzić pierścienie skośne. Upewnić się czy zawór nie jest pod ciśnieniem. Zdjąć napęd oraz wspornik postępując zgodnie z instrukcją w rozdziale 4.4.

7 7 Wyjąć klin (10). Wyjąć nakrętki (18), dociski sprężynowe krążka (150, jeden bolec (14) oraz płytki oporowe (42) dla wymiarów 2"-8" oraz dławik (9). Zdjąć pierścienie uszczelniające (69) z trzonka używając noża lub innego narzędzia zakończonego szpicem, tak by nie zadrapać powierzchni Oczyścić otwór wgłębny pierścieni uszczelniających. Założyć nowe pierścienie uszczelniające (69) na trzonek (5). Wodzik dławika może okazać się pomocny przy wciskaniu pierścieni do otworu wgłębnego. Uważać by nie uszkodzić pierścieni na rowku klinowym, patrz. rys. 12. Wkręcić wyjęty trzonek (dot. wymiarów 2"-8"). Wygiąć pierścienie uszczelniające dokręcając nakrętki dławika bez krążka, do momentu Tt-, o wartości dobranej wg tabeli 1. Zdjąć nakrętki dławika (oraz jedną szpilkę bolec w przypadku wymiarów 2"-8"), zamontować płytki oporowe (42) i założyć dociski sprężynowe krążka (150) na bolce dławika. Dokręcić nakrętki (18) tak aby sprężyny krążka były dociśnięte do wysokości Hc, zob. tabela 1. Zablokować nakrętki środkiem blokującym np. Loctite 221. zob. rys. 11. Sprawdzić czy nie ma przecieku, gdy zawór jest pod ciśnieniem. Rys. 12. bolec (14) nakrętka (18) docisk sprężynowy (150) Hc A docisk sprężynowy (150) szczeliwo (69) Seria z pierścieniami skośnymi lub ze szczeliwem grafitowym Szczeliwo 1" - 1 1/2" 2" - 8" dławik (9) szczeliwo (69) Seria z pierścieniami skośnymi lub ze szczeliwem grafitowym bolec (14) nakrętka (18) płytka oporowa (42) dławik (9) 4.4 Demontaż napędu serii B Podczas podnoszenia zaworu lub jego zespołu należy mieć na uwadze jego ciężar! Rys. 11. Tabela 1. Montaż płytek oporowych Dokręcanie szczeliwa dławika Nie demontować napędu ze sprężyną zwrotną dopóki nacisk sprężyny nie zostanie zablokowany śrubą. Wymiar zaworu A (mm) Hc (mm) Tt (Nm) 01" /2" ", 03" " " " Naprawa zablokowanego lub zapieczonego zaworu bez wymontowywania go z rurociągu Zablokowanie lub zapieczenie może być spowodowane przez zatkanie gniazda (7, 25) oraz kuli (3) przez transportowane medium. Kulę i gniazda można oczyścić bez wyjmowania zaworu z rurociągu przekręcając kulę do pozycji częściowo otwartej i przepłukując rury. Jeżeli to nie pomoże, postępować zgodnie z poniższymi wskazówkami. Przed zdemontowaniem uważnie zaobserwować pozycję zaworu względem napędu oraz pozycjonera/ wyłącznika krańcowego, tak by zapewnić prawidłowe ponowne zmontowanie zespołu. Zazwyczaj najprościej jest zdemontować napęd oraz elementy wsporcze przed wybudowaniem zaworu z rurociągu. Jeżeli zespół jest mały, lub też nie ma do niego dobrego dostępu, lepiej jest wybudować od razu cały zespół. Należy pamiętać, iż gniazda kuli można wymienić bez demontowania napędu. Zamknąć i odłączyć ciśnienie zasilające napęd oraz odłączyć instalacje i przewody sterowania. Zluzować śruby wspornika. Zdementować napęd z zaworu za pomocą ściągacza, zgodnie ze wskazówkami producenta. Zob. rozdział 8 Narzędzia" Zdjąć wspornik.

8 8 Zdjąć pokrywę korpusu (2) z zaworu. Jeżeli gniazdo (7) nie zostanie w pokrywie korpusu, przytrzymać tak by nie wypadło podczas podnoszenia, wkładając palce pod pokrywę korpusu (w przypadku małych rozmiarów) lub do otworu przepływowego (duże rozmiary). Uważać na rękę! Opuścić pokrywę korpusu na powierzchnię w pozycji stojącej, zob. rys. 14. Rys. 13. Demontaż napędu serii B za pomocą ściągacza 4.5 Wyjmowanie zaworu z rurociągu Nie rozbierać zaworu ani nie wbudowywać go z rurociągu jeżeli jest pod ciśnieniem! Upewnić się czy rurociąg nie jest pod ciśnieniem i czy nie przepływa przez niego medium podczas obsługi zaworu. Ostrożnie zamocować liny, poluzować śruby mocujące kołnierz i podnieść zawór na linach. Upewnić się czy zawór jest podnoszony prawidłowo. patrz. rys Rozbieranie zaworu Rozmiary 1"-1 1/2" Umieścić zawór w pozycji stojącej, na kołnierzu rurowym. Korzystać z równej powierzchni, która nie spowoduje zadrapania powierzchni kołnierza. Wykręcić wkład (2) za pomocą specjalnego narzędzia, zob. rozdział 8 Narzędzia". Wyjąć uszczelki (65, 135), usunąć kulę (3) oraz gniazda (7). Przy wyjmowaniu kula powinna być w pozycji zamkniętej. Usunąć klin (10). Odkręcić nakrętki dławika (18). Zdjąć dociski sprężynowe (150), bolec (14), dławik (9) oraz pierścienie uszczelniające (69). Poluzować nakrętki (17), wyjąć bolce (13) i pokrywę (8). Wyjąć trzonek (5) wyciągając go na zewnątrz. Łożyska dociskowe (70) będą odłączone wokół trzonka. Usunąć zablokowane gniazdo (7) Wymiary 2" - 8" Umieścić zawór w takiej pozycji aby nakrętki korpusu (16) były ustawione ku górze. Korzystać z równej powierzchni, która nie spowoduje zadrapania powierzchni kołnierza. Oznakować połówki korpusu dla prawidłowego ich zestawienia podczas ponownego montażu. Poluzować nakrętkę dławika (18). Obrócić kulę do pozycji zamkniętej. Odkręcić nakrętki korpusu (16). Rys. 14. Podnoszenie nasadki korpusu Wyjąć gniazdo (7). Wyjąć kulę (3) z korpusu (1) za pomocą sznura przeciągniętego przez otwór. Aby zdjąć kulę z zabieraka (4), przekręcić kulę do pozycji zamkniętej, przed podniesieniem. Uważając by nie uszkodzić kuli położyć ją na miękkiej powierzchni. Zob. rys. 15. Rys. 15. Wyjmowanie kuli z korpusu Usunąć klin (10). Odkręcić nakrętki dławika (18). Zdjąć dociski sprężynowe (150), jeden bolec (14), płytki oporowe (42) oraz dławik (9). Usunąć szczeliwo (69). Wyjąć trzpień (5). Usunąć zabierak. Wyjąc trzonek (5) wyciągając go na zewnątrz. Spowoduje to zdjęcie łożysk dociskowych (70) z trzonka. Wyjąć gniazdo kuli (7) z korpusu (1). Wyjąć uszczelkę korpusu (65).

9 9 4.7 Oględziny części rozebranego zaworu Oczyścić wyjęte części. Sprawdzić trzonek (5) oraz łożyska dociskowe (70). Sprawdzić kulę (3) oraz gniazda kuli (7). Skontrolować powierzchnie uszczelek korpusu. Wymienić wszelkie uszkodzone części. 4.8 Wymiana części Części miękkie należy wymieniać przy każdorazowym serwisowaniu zaworu. Inne części wymieniać w razie potrzeby. Używając oryginalnych części zamiennych można zapewnić prawidłowe funkcjonowanie zaworu. Przy zamawianiu części zamiennych posłużyć się rozdziałem 9 ( Zamawianie części zamiennych"). 4.9 Ponowny montaż zaworu Z powodów bezpieczeństwa płytki oporowe (42) dla rozmiarów 2"-8" MUSZĄ być zawsze zainstalowane jak pokazano w rozdziale Rozmiary 1" - 1 1/2" Ustawić zawór w pozycji stojącej na kołnierzu rurowym, tak aby gwint wkładki skierowany był ku górze. Korzystać z równej powierzchni, która nie spowoduje zadrapania powierzchni kołnierza. Wkręcić wkład (2) do korpusu (1). Delikatnie dokręcić wkład, by zapewnić, że został wprowadzony do końca. Oznaczyć położenie, np. nabijając lekko znak na korpusie śrubokrętem, tak by pokrywał się ze znakiem na wkładzie, rys. 16. Jak zaznaczono Po końcowym montażu Rys. 16. Zaznaczanie pozycji wkładu Odkręcić wkład i wyjąć go z korpusu. Włożyć inne gniazdo (7) na korpus (1) Nasunąć łożyska dociskowe (70) na trzonek i docisnąć je do wypustu trzonka. Umieścić uszczelkę pokrywy (66) w rowku, założyć pokrywę (8) i dokręcić szpilki (13). Dokręcić nakrętki (17) szpilek (13) równomiernie, do uzyskania równomiernego docisku uszczelki (66). Moment dokręcania wynosi 25 Nm, jeżeli gwinty zostały nasmarowane. Umieścić uszczelkę korpusu (65) w korpusie, na wypuście. Włożyć kulę (3) na korpus (1). Wkręcić zespół wkładu i gniazd do korpusu. Najłatwiej wykonać tę czynność, gdy zawór jest w pozycji poziomej. Dokręcić wkład używając specjalnego narzędzia aż pokrywa przesunie się o 5-10 mm za wykonany uprzednio znak. Moment dokręcania wynosi 160 Nm dla 1" oraz 200 Nm dla 1 1/2". Wcisnąć pierścienie uszczelniające (69) na miejsce w pokrywie (8). Dokręcić szpilki (14). Umieścić dławik (9) w szczeliwie (69). Zob. rozdział 4.2, zawierający instrukcje montażu szczeliwa. Założyć klin (10). Sprawdzić szczelność szczeliwa dławika gdy zawór jest pod ciśnieniem i w razie potrzeby ostrożnie dokręcić nakrętki. Założyć zawór do rurociągu, z taką samą precyzją i ostrożnością jak podczas jego wbudowywania. Skorzystać z instrukcji w rozdziale Wymiary 2" - 8" Postawić korpus zaworu na kołnierzu rurowym. Korzystać z powierzchni, która nie uszkodzi kołnierza. Włożyć inne gniazdo kulowe (7) do korpusu (1) Umieścić uszczelkę (63) w gnieździe zaworu (7); zob. rys. 19. Umieścić płytkę oporową (51) w rowku trzonka (5). Włożyć trzonek częściowo do korpusu od góry i od środka korpusu nałożyć na niego łożyska oporowe (70). Nałóż zabierak (4) na trzonek i zablokuj go sworzniem (50). Dokręcić wkręty (14). Założyć uszczelkę (67), szczeliwo (69), oraz dławik (9) oraz płytki oporowe (42). Założyć nakrętki (18) na szpilki (14) i delikatnie je dokręcić. Włóż kulę na jej pozycję (3) tak, aby zabierak był w szczelinie kuli. Włożyć uszczelkę korpusu (65) do rowka korpusu. Przykręć szpilki (12) do korpusu (1). Założyć gniazdo (7) na kulę (3). Ostrożnie umieścić pokrywę (2) na korpusie. Dopilnować by znaki wykonane podczas demontażu pokryły się. Dokręcić nakrętki korpusu (16). Dokręcać nakrętki stopniowo, zawsze naprzemianlegle. Zalecane momenty podano w Tabeli 2. Lica kołnierzy muszą zawsze równomiernie do siebie przylegać. Założyć klin (10). Wygiąć pierścienie uszczelniające dokręcając nakrętki dławika bez krążka, do momentu Tt-, o wartości dobranej wg tabeli 1, zob. rozdział 4.2. Zdjąć nakrętki dławika oraz jedną szpilkę, zamontować płytki oporowe (42) i założyć dociski sprężynowe krążka (150) na bolce dławika. Dokręcić nakrętki (18) tak aby sprężyny krążka były dociśnięte do wysokości Hc, zob. tabela 1. Zablokować nakrętki środkiem blokującym np. Loctite 221 Sprawdzić czy nie ma przecieku gdy zawór jest pod ciśnieniem. Założyć zawór do rurociągu, z taką samą precyzją i ostrożnością jak podczas jego wbudowywania. Skorzystać z instrukcji w rozdziale 3.

10 10 Tabela 2. Zalecane momenty dokręcania nakrętek szpilek korpusu Zalecane mementach dokręcania (Nm) Gwint Stal nierdzewna Stal węglowa 1/2" /8" /4" /8" " /8" /4" /4" Gwinty należy dobrze nasmarować. 5 SPRAWDZANIE ZAWORU Testowanie ciśnieniowe powinno być wykonywane z wykorzystaniem urządzeń w odpowiedniej klasie ciśnieniowej! Sprawdzić ciśnienie w korpusie zaworu po ponownym montażu. Sprawdzić ciśnienie zgodnie z właściwą normą. Stosować ciśnienia wymagane przez klasę ciśnieniową. podczas próby, zawór powinien być w pozycji do połowy otwartej. Jeżeli wymagane jest również zbadanie szczelności elementu obudowy, prosimy skontaktować się z producentem. 6 INSTALACJA NAPĘDU 6.1 Informacje ogólne Podczas instalacji napędów zastosować odpowiednie elementy mocujące oraz sprzęgła. Należy zwrócić uwagę na ruch tnący kuli! 6.2 Instalacja napędu przekładniowego ręcznego typu M Znak na końcu trzonka wskazuje kierunek otworu przepływowego kuli. Przestawić zawór do pozycji zamkniętej. Nasmarować rowki siłownika i sprzęgła. Nałożyć sprzęgło na trzonek i zablokować je. Zamocować wspornik na zaworze i kilkakrotnie przekręcić nasmarowane śruby. Pomiędzy licem montażowym kołnierza zaworu a licem montażowym siłownika napędowego należy założyć przekładkę, zob. instrukcje napędu. Przekręcić na pęd do pozycji zamkniętej i ostrożnie nałożyć go na trzonek zaworu, na którym uprzednio założono sprzęgło. Zwrócić uwagę na znaki na pokrętle i na sprzęgle. Nasmarować śruby napędu. Dokręcić wszystkie śruby. Wyregulować pozycję otwarcia/zamknięcia kuli za pomocą śrub z boku obudowy (zob. rys. 17). Śruba ogranicznika pozycji otwartej znajduje się najbliżej pokrętła, z boku obudowy, natomiast ogranicznik śrubowy pozycji zamknięcia jest na przeciwległym końcu. Kierunek kręcenia pokrętłem oznaczony jest na pokrętle. Sprawdzić zawór obracając pokrętło do pozycji skrajnych. Żółta strzałka powinna wskazywać kierunek otworu przepływowego. ogranicznik pozycji ZAMKNIĘTY ogranicznik pozycji OTWARTY Rys. 17. Pozycje zamknięte i otwarte napędu typu M 6.3 Montaż napędu serii B1C Uważać na ruch tnący kuli! Przekręcić zawór do pozycji zamkniętej i wysunąć tłok siłownika napędu maksymalnie na zewnątrz. Spiłować ewentualne zadrapania i oczyścić otwór trzonka. Kreska na końcu trzonka oznacza kierunek otworu przepływowego kuli. Nasmarować otwór trzonka siłownika. Luźno zamocować wspornik do zaworu. Ostrożnie nasunąć siłownik na trzonek zaworu. Unikać wciskania na siłę, gdyż może to spowodować

11 11 uszkodzenie kuli i gniazd. Zalecamy montaż siłownika w taki sposób, aby jego cylinder skierowany był ku górze. Ustawić napęd równolegle lub prostopadle do rurociągu tak dokładnie jak to możliwe. Nasmarować śruby mocujące napędu i następnie dokręcić wszystkie śruby. Wyregulować pozycje otwarcia i zamknięcia kuli za pomocą ograniczników śrubowych siłownika, umieszczonych na obu jego końcach (zob. rys.18). Dokładną pozycję otwarcia można zaobserwować w otworze wgłębnym korpusu. Sprawdzić czy żółta strzałka wskazuje pozycję otwartą kuli. Nie wkładać palców do otworu! Jeżeli napęd został ponownie założony do tego samego zaworu nie ma potrzeby regulacji ograniczników, Przemieścić tłok siłownika napędu do końca obudowy (pozycja otwarta). Obrócić siłownik ręcznie aż do uzyskania pozycji otwarcia zaworu. Zamocować napęd w takiej pozycji, jak opisano powyżej. Sprawdzić szczelność gwintu ograniczników śrubowych. Gwinty te wymagają uszczelnienia za pomocą odpowiedniego środka uszczelniającego, który nie twardnieje np. Loctite 225. Sprawdzić czy napęd działa prawidłowo. Przemieścić tłok siłownika do dwóch skrajnych pozycji w cylindrze i sprawdzić ruch oraz pozycje kuli względem napędu (zamykanie w prawo, otwieranie w lewo). Zawór powinien być zamknięty gdy tłok jest w pozycji skrajnego wysunięcia. W razie potrzeby zmienić pozycję pokrywy napędu, tak by prawidłowo wskazywała pozycję zamknięcia/ otwarcia zaworu. Rys. 18. ogranicznik śrubowy dla pozycji OTWARTEJ ogranicznik śrubowy dla pozycji ZAMKNIĘTEJ pozycje otwarcia i zamknięcia napędu B1C/ B1J 6.4 Montaż napędu serii B1J Napędy ze sprężyną zwrotną stosuje się tam, gdzie ruch zamykający lub otwierający zaworu jest potrzebny w przypadku przerwy do zasilaniu powietrzem. Typ B1J posiada sprężynę zamykającą; sprężyna popycha tłok do końca cylindra, do pozycji maksymalnego wysunięcia. Z kolei napęd typu B1JA posiada sprężynę otwierającą; sprężyna popycha tok w kierunku obudowy. Napędy ze sprężyną zwrotną montuje się w podobny sposób do napędów serii B1C, biorąc jednakże pod uwagę co następuje Typ B1J Założyć napęd tak aby tłok był w pozycji maksymalnie wysuniętej. Cylinder nie może być pod ciśnieniem i przyłącza powietrza muszą być otwarte. Zawór musi być w pozycji zamkniętej B1JA-type Założyć napęd tak aby tłok był w pozycji maksymalnie schowanej. Cylinder nie może być pod ciśnieniem i przyłącza powietrza muszą być otwarte. Zawór musi być w pozycji otwartej. Dalsza część montażu przebiega jak opisano w punkcie Instalacja siłownika EC i EJ Siłownik jest przyłączany do wspornika za pomocą interfejsu montażowego o standardzie ISO Siłownik jest adaptowany do trzonka zaworu za pomocą oddzielnej tulei. Tuleja (II + II) jest dwuczęściową tuleją stożkową, którą przymocowuje się za pomocą śruby (I) wokół wału zaworu. Śruba regulacyjna dla pozycji zamkniętej Rys. 19. Połączenia siłownika Zamontuj tuleję i śrubę mocującą od strony interfejsu montażowego siłownika, zgodnie z rys. 20. Włóż szpilki cylindryczne (III) w szczeliny tulei, podczas mocowania muszą być one skierowane w odpowiednie szczeliny w siłowniku. Przed instalacją tulei i śruby mocującej należy usunąć zanieczyszczenia takie jak stare materiały uszczelniające gwint śruby i nałóż starannie Loctite 243 lub podobny na gwint jak pokazano na rys. 20. Przekręć śrubę mocującą od wewnątrz trzonka siłownika przy pomocy odpowiedniego klucza. Przed instalacją należy sprawdzić prawidłową pozycję zaworu. W tulei typu kluczowego znajdują się 4 rowki klinowe, dwa z nich przeznaczone są dla zaworów z klinem DIN a dwa dla trzonków zaworów z klinem ANSI. Rowek klinowy DIN jest umiejscowiony w środku połowy tulei, a rowek ANSI znajduje się w rozszczepieniu pomiędzy połówkami tulei. Rys. 21 pokazuje pozycję rowka klinowego gdy siłownik jest w pozycji zamkniętej. Ciśnienie otwarcia Ciśnienie zamknięcia Śruba regulacyjna dla pozycji otwartej Zamknięta lub otwarta pozycja siłownika może być sprawdzona albo za pomocą sprężonego powietrza, patrz rys. 19, lub przez sprawdzenie pozycji wskaźnika na końcu wału napędowego. Siłownik jest zamknięty, gdy wskaźnik na płytce jest ustawiony poprzecznie do kierunku głównego wału siłownika.

12 12 Klin Pozycje graniczne zaworu są ustawione za pomocą śrub ograniczających na końcach siłownika. Ustawienie śrub do regulacji zamkniętej i otwartej pozycji zaworu są oznaczone literami na końcach obudowy siłownika (patrz rys. 19). Loctite 243 lub podobny I Narzędzie instalacyjne X II III Rys. 20. Instalacja tulei stożkowej Rowki klinowe ANSI na rozszczepieniu tulei Rys. 22. Dokręcanie tulei stożkowej Tabela 3 Lica montażowe, śruby mocujące i luzy wału napędowego. Rys. 21. Rowki klinowe DIN w środku tulei Pozycje rowka klinowego na siłowniku W tulei z kwadratową głowicą sprawdzanie prawidłowej pozycji jest prostsze. Wykorzystaj do tego wskaźnik na końcu wału napędowego. Zamontuj siłownik do wspornika zaworu przy pomocy 4 śrub. Sprawdź przed dokręceniem śrub czy wał napędowy znajduje się w górnej pozycji swojego ruchu osiowego, co jest jego pozycja normalną (pozycja montażowa pokazana na rys. 22). Sprawdzenie jest ważne ponieważ wał siłownika lekko obniża się po dokręceniu śrub. Ruch osiowy wału napędowego może być zaobserwowany i zmierzony przed dołączeniem do zaworu. Wał napędowy siłownika jest w górnej pozycji gdy jego górna powierzchnia zgadza się z tabelą 3 (patrz też rys. 22) Wał napędu automatycznie swoją prawidłową pozycję po dokręceniu śruby mocującej, jeśli użyte zostanie narzędzie instalacyjne (rys. 22). Narzędzie instalacyjne jest dołączone zamiast płytki złącznej przy użyciu śrub M4 przy wale napędu w górnej pozycji (przed zainstalowaniem zaworu). Przykręć śruby w ten sposób, że narzędzie jest mocowane względem górnej pozycji obudowy. Zainstaluj siłownik na zaworze i dołącz śruby. Dokręć śruby zgodnie z tabelą 3. Wymagany moment obrotowy jest również zaznaczony na płytce blisko wału napędowego na obudowie siłownika. Narzędzie instalacyjne jest usunięte a płytka złączka jest ponownie dołączona. Zawór może działać nieprawidłowo jeśli dokręcenie połączenia zostało przeprowadzone nieprawidłowo. Rozmiar Montaż Gwint Klin Nm ~X ~X EC/EJ05 F05 M EC/EJ07 F07 M EC/EJ10 F10 M EC/EJ12 F12 M EC/EJ14 F14 M Instalacja siłowników DC i DJ, rozmiary 1"-3" Przekręć zawór do pozycji zamkniętej. Zanotuj właściwą pozycję trzonka siłownika. Rowek na końcu trzonka siłownika wskazuje kierunek przepływu. Wciśnij siłownik na trzonek z lub bez złączki i umocuj 4 śruby.

13 Stosowanie napędów innych niż Metso Automation Metso Automation nie bierze żadnej odpowiedzialności za napędy nie instalowane przez Metso Automation. Inne siłowniki mogą być instalowane tylko jeśli posiadają połączenie ISO TYPOWE USTERKI Poniższa Tabela 4 przedstawia usterki jakie mogą wystąpić po długotrwałym okresie użytkowania. 8 NARZĘDZIA Oprócz narzędzi typowych, potrzebne będą również następujące: Do zdejmowania napędu: - ściągacz Do wyjmowania wkładu: - narzędzie do wyjmowania 9 ZAMAWIANIE CZĘŚCI ZAMIENNYCH Każdorazowo podczas zamawiania części zamiennych należy podać następujące informacje: oznaczenie typu zaworu (z dokumentacji lub tabliczki znamionowej) numer listy części (lub numer instrukcji), numer części, nazwę części oraz potrzebną ilość sztuk. Tabela 4. Możliwe usterki Objaw Możliwa przyczyna Działania naprawcze Wycieki przy zamkniętym zaworze Nieprawidłowo wyregulowane śruby napędu Wyregulować ogranicznik pozycji zamknięcia Uszkodzona powierzchnia kuli Obrócić kulę o 180 Uszkodzone gniazdo(a) Wymienić gniazdo(a) Kula nie może się swobodnie poruszać Wyczyścić wnętrze zaworu Nieregularny ruch zaworu Zanieczyszczenia pomiędzy kulą a gniazdami Przepłukać zawór od środka Mechanicznie oczyścić powierzchnie uszczelniające i gniazda Wyciek przez szczeliwo dławika Luźne szczeliwo Dokręcić nakrętki Zużyte lub uszkodzone szczeliwo Wymienić szczeliwo dławika

14 14 10 WIDOK W STANIE ROZŁOŻONYM I WYKAZ CZĘŚCI 10.1 Rozmiary 1" - 1 1/2" 2 65, Pozycja Ilość Opis Zalecane części zamienne 1 1 Korpus 2 1 Wkład 3 1 Kula 5 1 Trzonek 7 1 Gniazdo kuli X 8 1 Pokrywa 9 1 Dławik 10 1 Klin 13 4 Szpilka 14 2 Szpilka 17 4 Nakrętka 18 2 Nakrętka 65 1 Uszczelka korpusu X 66 1 Uszczelka pokrywy X 69 1 Pierścień szczeliwa (kpl.) X 70 2 Łożysko dociskowe X Uszczelka X Docisk sprężynowy

15 Rozmiary 2" - 8" Pozycja Ilość Opis Zalecane części zamienne 1 1 Korpus 2 1 Pokrywa korpusu 3 1 Kula 4 1 Zabierak 5 1 Trzonek 7 1 Gniazdo kuli X 9 1 Dławik 10 1 Klin 12 Szpilka 14 2 Szpilka 16 Nakrętka 18 2 Nakrętka 42 2 Płytka oporowa 50 1 Kołek ustalający 51 1 Drut ustalający 65 1 Uszczelka korpusu X 67 1 Pierścień wspomagający 69 1 Pierścień szczeliwa (kpl.) X 70 2 Łożysko dociskowe X Docisk sprężynowy

16 16 11 WYMIARY I WAGI 11.1 Zawory 1" - 1 1/2 R øo M Wymiary elementu mocującego, zgodnie z ISO 5211 P Klin wg ANSI B17.1 N E K øb ød NPS U1 A A1 WYMIARY w mm TYP ROZMIAR KOŁNIERZ ISO kg A A1 øb ød E K M N O P R XT01C 1 F05, F XT1HC 1.5 F XA01D 1 F05, F XA1HD 1.5 F

17 Zawory 2" - 8" Klin wg ANSI B17.1 P Wymiary elementu mocującego, zgodnie z ISO 5211 ø O M R N E K ø B1 ø B ø D NPS A1 A WYMIARY w mm TYP ROZMIAR KOŁNIERZ ISO kg A A1 ØB ØB1 ØD E K M N ØO P R 2 F07, F F07, F10, F12, F XT C 4 F10, F12, F F14, F F14, F16, F F07, F F07, F10, F12, F XA D 4 F10, F12, F F14, F F14, F16, F

18 Zawór i napęd EC/EJ/EJA Pozycja montażowa: A-VU (STANDARD) V G F VDI/VDE 3845 Supply G 1/4" NPS X J I H Napęd EC WYMIARY w mm TYP kg F G J V X ISO EC G1/4" 6.2 EC G3/8" 14 EC G3/8" 31 EC G1/2" 70 Napęd EJ WYMIARY w mm TYP kg F G J V X ISO EJ G1/4" 9.4 EJ G3/8" 20.5 EJ G3/8" 50 EJ G1/2" Zawór i napęd B1C/B1J/B1JA NPT X NPT G F V ø B1 * K * J Napęd B1C WYMIARY w mm TYP NPT kg F G J V X B1C /4 4.2 B1C /4 9.6 B1C /8 16 B1C /8 31 B1C /2 54 B1C /2 73 B1C /2 131 B1C /4 256 Napęd B1J/B1JA WYMIARY w mm TYP NPT kg F G J V X B1J/B1JA /8 17 B1J/B1JA /8 30 B1J/B1JA /2 57 B1J/B1JA /2 100 B1J/B1JA /4 175 B1J/B1JA /4 350

19 Zawór i dźwignia ręczna LX i LK 11.6 Zawór i napęd przekładniowy typu M L ø Z J F G K* V ø B1 K* J Dźwignia ręczna LX/LK DN Dźwignia J L 25 LX LX LK LK LK LK LK Napęd przekładniowy typu M Wymiary w mm Typ kg F G J V ØZ M M M M M

20 20 12 KODOWE OZNACZENIE TYPU Modularne zawory kulowe, serii XA, XT XA 06 D W GA J2 SP T X A D Opisy tabel kolejno wg numeracji 1. Znak Typoszereg zaworów i konfiguracja lico do lica XT XA Pełny otwór, gniazdowy, lico do lica wg ASME 16.10, Tabela 1, długi, ASME 150 (1" wg EN serie podstawowe 1) Pełny otwór, gniazdowy, lico do lica wg ASME B 16.10, Tabela 2, długi wg ASME Znak MATERIAŁ GNIAZDA X XTREME T PTFE M Wypełnione PTFE 2. Znak ROZMIAR 01 1" 1H 1 1/"2 02 2" 03 3" 04 4" 06 6" 08 8" 10. Znak MATERIAŁY USZCZELEK, SZCZELIWA I ŁOŻYSK Uszczelka korpusu Szczeliwo Łożysko oporowe A PTFE PTFE pierścienie skośne Wypełnione PTFE B Grafit Grafit Wypełnione PTFE C PTFE PTFE pierścienie skośne Stop kobaltowy i stal SS MATERIAŁY ŚRUB 3. Znak KLASA CIŚNIENIOWA C ASME Classe 150 D ASME Classe Znak RODZAJ PODŁĄCZENIA W Podniesione lico, ANSI B 16.5, "gładkie wykończenie" (Ra ), standardowy 11. Znak Materiał śrub z gwintami standardowymi Szpilki Nakrętki D* B8M 8 M F** L7M 2HM * Materiał śrubowy dla korpusu ze stali nierdzewnej ** Materiał śrubowy dla korpusu ze stali węglowej lub niskostopowej 5. Znak BUDOWA I ZASTOSOWANIE GA Budowa standardowa. Obciążalne szczeliwo TA-luft certyfikacja TÜV. Dostępne wersje przetestowane ogniowo / API 607, 4 edycja 6. Znak MATERIAŁ KORPUSU J2 ASTM A216 gr WCB S6 ASTM A351 gr CF8M 7. Znak MATERIAŁ KULI / POWŁOKI ORAZ TRZONKA SP 316SS & XM Znak TYP GNIAZDA T Miękkie Metso Automation Inc. Europe, Levytie 6, P.O. Box 310, Helsinki, Finland. Tel Fax North America, 44 Bowditch Drive, P.O. Box 8044, Shrewsbury, MA 01545, USA. Tel Fax Latin America, Av. Independéncia, Iporanga, , Sorocaba-São Paulo, Brazil. Tel Fax: /49 Asia Pacific, 238A Thomson Road, #25-09 Novena Square Tower A, Singapore. Tel Fax Middle East, Roundabout 8, Unit AB-07, P.O. Box 17175, Jebel Ali Freezone, Dubai, United Arab Emirates. Tel Fax