OCENA STANU BEZPIECZEŃSTWA SANITARNEGO POWIATU KAZIMIERSKIEGO ZA 2016 ROK

Transkrypt

1 OCENA STANU BEZPIECZEŃSTWA SANITARNEGO POWIATU KAZIMIERSKIEGO ZA 2016 ROK Busko-Zdrój, luty 2017

2 Państwowa Inspekcja Sanitarna działa na podstawie ustawy z dnia 14 marca 1985r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (tekst jednolity Dz. U. z 2015r., poz. 1412), realizując zadania z zakresu zdrowia publicznego poprzez sprawowanie nadzoru nad warunkami: higieny środowiska, higieny pracy w zakładach pracy, higieny radiacyjnej, higieny procesów nauczania i wychowania, higieny wypoczynku i rekreacji, zdrowotnymi żywności, żywienia i przedmiotów użytku, higieniczno-sanitarnymi, jakie powinien spełniać personel medyczny, sprzęt oraz pomieszczenia, w których są udzielane świadczenia zdrowotne. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Busku-Zdroju realizuje wymienione zadania sprawując zapobiegawczy i bieżący nadzór sanitarny oraz prowadząc działalność zapobiegawczą i przeciwepidemiczną, także oświatowo-zdrowotną promującą zdrowie. Działalność ukierunkowana jest na ochronę zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych, czuwaniem nad bezpieczeństwem żywności i wody oraz zapobieganie powstawaniu chorób, w tym zakaźnych i zawodowych. Nadzorem objętych jest mieszkańców powiatu kazimierskiego (stan na r.). Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Busku-Zdroju nadzorując obiekty na terenie powiatu kazimierskiego przeprowadził 584 kontrole, wydał 146 decyzji, nałożył 19 mandatów na kwotę zł. Oddział Laboratoryjny PSSE przeprowadził badania laboratoryjne, w tym 383 oznaczenia chemiczne, oznaczeń fizycznych i oznaczenia mikrobiologiczne. Przeprowadzone badania były wykorzystywane do oceny jakości zdrowotnej żywności, wody do spożycia, wód powierzchniowych wykorzystywanych jako kąpieliska, basenów, krytych pływalni oraz do oceny narażenia na czynniki szkodliwe na stanowiskach pracy. 2

3 Oddział Laboratoryjny Powiatowej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Busku- Zdroju wykonuje badania w zakresie: wody do spożycia, kąpielisk, pływalni i basenów. zanieczyszczeń mikrobiologicznych żywności oraz oznaczania składników odżywczych w posiłkach zapylenia, hałasu, mikroklimatu, oświetlenia oraz zawartość substancji toksycznych na stanowiskach pracy badań diagnostycznych w kierunku chorób bakteryjnych, wirusowych i pasożytniczych Posiada akredytację i utrzymuje wysoki poziom jakości wykonywanych badań. W laboratorium został przeprowadzony w 2016 roku przez Polskie Centrum Akredytacji audit zgodnie z PN-EN-ISO/IEC 17025:2005, potwierdzający wiarygodność wykonywanych badań laboratoryjnych. Laboratorium posiada akredytację od 2005r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny realizuje zadania w ramach zintegrowanych systemów działających w Unii Europejskiej np. systemu wczesnego ostrzegania o niebezpiecznych produktach żywnościowych (RASFF) oraz prowadzi monitoring jakości wody, nadzór epidemiologiczny, ocenę ryzyka zagrożenia bezpieczeństwa żywności (przestrzegania zasad GMP, GHP, HACCP). W działalności kontrolnej udoskonalano wdrożony system jakości i jednolite procedury kontroli obiektów i urządzeń. Wyniki działalności Państwowej Inspekcji Sanitarnej pozwalają na ocenę sytuacji epidemiologicznej i stanu sanitarnego powiatu kazimierskiego, uwzględniającą istniejące oraz mogące się pojawić zagrożenia. Przedstawiony Stan bezpieczeństwa sanitarnego powiatu kazimierskiego został opracowany na podstawie informacji i materiałów własnych. Niniejsza ocena nie uwzględnia stanu sanitarnego podmiotów, dla których powiat jest organem założycielskim lub organem prowadzącym. Informacje zawarte w niniejszej ocenie wskazują, iż bezpieczeństwo sanitarne mieszkańców powiatu kazimierskiego jest na wysokim poziomie. 3

4 Aktualne informacje dotyczące działalności Państwowej Inspekcji Sanitarnej w Busku-Zdroju znajdują się na stronie internetowej pssebusko. pl Niniejszą ocenę opracowano i przesyła się na podstawie art. 12 a ust.3 Ustawy z dnia 14 marca 1985r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (tekst jednolity Dz. U. z 2015r., poz. 1412). Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Busku-Zdroju Krzysztof Socha 4

5 SPIS TREŚCI Str. I. OCENA ZAGROŻENIA EPIDEMIOLOGICZNEGO 6 II. JAKOŚĆ WODY DO SPOŻYCIA I CIEPŁEJ WODY UŻYTKOWEJ 9 III. ZAPOBIEGAWCZY NADZÓR SANITARNY 12 IV. STAN SANITARNY OBIEKTÓW UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ I KĄPIELISK 14 V. STAN SANITARNY PODMIOTÓW, W KTÓRYCH WYKONYWANA JEST DZIAŁALNOŚĆ LECZNICZA 17 VI. WARUNKI SANITARNO-HIGIENICZNE ŚRODOWISKA PRACY 18 VII. STAN SANITARNY PLACÓWEK NAUCZANIA I WYCHOWANIA 21 VIII. STAN SANITARNY OBIEKTÓW ŻYWNOŚCI, ŻYWIENIA I PRZEDMIOTÓW UŻYTKU 24 IX. PROMOCJA ZDROWIA I OŚWIATA ZDROWOTNA 31 X. PODSUMOWANIE 42 5

6 I. OCENA ZAGROŻENIA EPIDEMIOLOGICZNEGO Choroby zakaźne wieku dziecięcego oraz choroby przenoszone drogą pokarmową w porównaniu do lat w roku 2016 mieszczą się w średniej krajowej i utrzymują się na poziomie z roku W roku 2016 nastąpił spadek zachorowań na ospę wietrzną. W roku 2015 w powiecie kazimierskim zarejestrowano 206 przypadków ospy wietrznej, natomiast w roku 2016 zarejestrowano 99 przypadków ospy wietrznej. W 2016 r. odnotowano nieznaczny spadek zachorowań wywołanych przez Salmonellę. W 2016 r. zarejestrowano 10 zachorowań wywołane przez Salmonellę, w roku 2015 było 11 zachorowań. Pozostałe choroby zakaźne, zakażenia i zatrucia objęte obowiązkiem zgłaszania i rejestracji pozostają na stałym niskim poziomie i mieszczą się w średniej krajowej. W roku 2016 wzrosła liczba zarejestrowanych przypadków wirusowego zapalenia wątroby typu B w stosunku do roku Natomiast w roku 2016 utrzymała się liczba zachorowań na przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu C w porównaniu do roku W 2015 r. w powiecie kazimierskim zarejestrowano 1 przypadek zachorowania na WZW B, a w 2016 r. zarejestrowano 3 przypadki zachorowania na WZW B : przy zapadalności - w 2015 r. 2,88/100 tys. dla powiatu i 4,19/100 tys. w województwie świętokrzyskim i 8,98/100 tys. w kraju. - w 2016 r. 2,74/100 tys. dla powiatu i 4,06/100 tys. w województwie świętokrzyskim i 9,97/100 tys. w kraju. W 2015 roku w powiecie kazimierskim zarejestrowano 1 przypadek WZW C, i w 2016 r. : zarejestrowano 1 przypadek WZW C przy zapadalności w 2015 r. 2,88/100 tys. dla powiatu i 11,47/100 tys. w województwie świętokrzyskim i 11,13/100 tys. w kraju. - w 2016 r. 2,91/100 tys. dla powiatu i 9,72/100 tys. w województwie Świętokrzyskim i 11,13/100 tys. w kraju. Analizując współczynnik zapadalności na Boreliozę w 2016 r. w odniesieniu do roku 2015 odnotowano niewielki spadek zachorowań w powiecie kazimierskim w w/w okresie czasu. W 2015 roku odnotowano 4 przypadki boreliozy, natomiast w 2016 roku 3 przypadki boreliozy. Zapadalność dla powiatu w 2015 r. 11,53/100 tys. mieszkańców przy zapadalności w województwie świętokrzyskim 20,18/100 tys. mieszkańców i zapadalności w Polce 35,40/100 tys. mieszkańców. w 2016 r. zapadalność dla powiatu wynosiła 8,74/100 tys. mieszkańców przy zapadalności w województwie świętokrzyskim 31,72/100 tys. mieszkańców i zapadalności w Polsce 55,22/100 tys. mieszkańców. 6

7 Wykonawstwo szczepień ochronnych wśród dzieci i młodzieży objętych Programem Szczepień Ochronnych jest nadzorowane przez Powiatową Inspekcję Sanitarną i jest na poziomie zadowalającym co ilustruje poniższe zestawienie w tabeli. Ośrodki Zdrowia i Przychodnie realizują również Program Szczepień Zalecanych przy użyciu szczepionek odpłatnych. Wykonawstwo szczepień ochronnych w rocznikach podlegających w 2016 roku zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych w powiecie kazimierskim. Szczepienie Rocznik Rodzaj szczepienia Wykonawstwo w powiecie w Analogiczne wykonawstwo 2016r. w 2015 r. BCG 2016 Szczepienie noworodkowe 99,4% 100 % Szczepienie 2016 Szczepienie pierwotne + 81,49% 91,97% p/wzw B uzupełniające 2015 Szczepienie pierwotne + 100% 96,10 % uzupełniające 2003 Szczepienie pierwotne + 100% 100 % 14 rok życia uzupełniające 2002 Szczepienie pierwotne + 100% 100 % uzupełniające DTP 2016 Szczepienie pierwotne 45,06% 55,47% (błonica, tężec, 2015 Szczepienie pierwotne + 100% 80,52% krztusiec) uzupełniające Hib (przeciwko 2016 Szczepienie pierwotne 45,06% 55,47% haemophilus 2015 Szczepienie pierwotne + 100% 80,52% influenzae) uzupełniające Odra, świnka, 2015 Szczepienie pierwotne 69,80% 90,91 % różyczka DTaP + Polio 2011 Szczepienie I przypominające 83,71% 84,62% Odra, świnka, 2007 rewakcynacja 93,88% 94,71% różyczka (10 rok życia) błonica + tężec Szczepienie II przypominające 87,50% 87,84% krztusiec (14 rok życia) Td błonica + tężec (19 rok życia) 1998 Szczepienie III przypominające 88,25% 87,69% 7

8 Na terenie powiatu kazimierskiego w 2016 r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Busku-Zdroju prowadził 1 postępowanie egzekucyjne wobec rodziców uchylających się od obowiązku szczepień dzieci. W 2016 r. wzrosła liczba osób szczepionych przeciwko wściekliźnie ponarażeniowo. W roku 2015 było 11 osób szczepionych ponarażeniowo, natomiast w roku 2016 było 16 osób. Stały nadzór nad tymi osobami prowadzi Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny ANALIZA ZACHOROWAŃ NA GRUŹLICĘ W LATACH Lp. 1. ROK Powiat kazimierski Liczba przypadków Współczynnik zapadalności , ,3 Liczba ludności w powiecie w 2015 r. Liczba ludności w powiecie w 2016 r Współczynnik zapadalności na chorobą k = Analizując współczynnik zapadalności i liczbę przypadków zachorowań na gruźlicę w latach odnotowano niewielki wzrost zachorowań w stosunku do roku W 2016 roku zgłoszono do PPIS w Busku-Zdroju 2707 zachorowań lub podejrzeń zachorowań na grypę. 8

9 II. JAKOŚĆ WODY DO SPOŻYCIA I CIEPŁEJ WODY UŻYTKOWEJ 1. Wprowadzenie W ewidencji Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej na terenie powiatu kazimierskiego znajduje się 7 - urządzeń wodnych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia: 6-wodociągów publicznych, 1-wodociąg komercyjny. Ponadto kontrolowano 2- sieci wodociągowe zaopatrywane z ujęć obcych tj. Stary Korczyn i Pałecznica. W 2016r. Państwowa Powiatowa Inspekcja Sanitarna w Busku-Zdroju skontrolowała na terenie powiatu kazimierskiego wszystkie urządzenia zbiorowego zaopatrzenia w wodę tj. 6 - wodociągów publicznych i 1 - wodociąg komercyjne tj.: 1) wodociąg POLAN Krzczonów, który w ograniczonym zakresie zaopatruje w wodę ludność w ramach sieci wodociągowej publicznej Zmiana nastąpiła dla ujęcia lokalnego Szkoły Podstawowej w ms. Wielgus ujęcie zostało wyłączone, budynek szkoły podłączono do wodociągu publicznego Stary Korczyn. Z wodociągów publicznych regularnie pobierano próby wody do analizy laboratoryjnej, monitorowano jakość wody z urządzeń służących do zbiorowego zaopatrzenia ludności w wodę. 2. Charakterystyka urządzeń do zaopatrzenia ludności w wodę Na terenie powiatu kazimierskiego skontrolowano 7- urządzeń posiadających własne ujęcia wody to jest 100% urządzeń zbiorowego zaopatrzenia ludności w wodę są to: 2.1. Wodociągi o produkcji < 100 m 3 /d (2 obiekty, 0,21 tys. ludności) 1. Zagaje Stradowskie, gm. Czarnocin 2. Łękawa, gm. Kazimierza Wielka 2.2. Wodociągi o produkcji m 3 /d (3 obiekty, 8,4 tys. ludności) 1. Rosiejów, gm.skalbmierz 2. Stojanowice, gm.bejsce 3. Czarnocin, gm.czarnocin 2.3. Wodociągi o produkcji m 3 /d (1 obiekt, 17 tys. ludności) 1. Działoszyce (wliczony do powiatu Kazimierza Wielka) 2.5. Inne podmioty zaopatrujące w wodę 1. Wodociąg lok. POLAN-Krzczonów, gm. Opatowiec Krakowska Hodowla i Nasiennictwo (200 osób) Jakość wody do spożycia przez ludzi W 2016r. Państwowa Powiatowa Inspekcja Sanitarna skontrolowała na terenie powiatu kazimierskiego łącznie 6 urządzeń zbiorowego zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi to jest: 6-wodociągów publicznych posiadających 9

10 Skalbmierz (7) Opatowiec (15) Czarnocin (12) Bejsce (8) Kazimierz a Wielka (13) Gmina (liczba prób) OCENA STANU BEZPIECZEŃSTWA SANITARNEGO POWIATU KAZIMIERSKIEGO ZA 2016 ROK własne ujęcia wody oraz 2- sieci wodociągowe zaopatrywane z ujęć obcych (Stary Korczyn i Pałecznica), co stanowi 100% urządzeń wodnych zbiorowego zaopatrzenia ludności w wodę. Ponadto skontrolowano 1 urządzenie lokalne tj. wodociąg POLAN w Krzczonowie. Z sieci wodociągowych w ramach nadzoru pobrano do badania ogółem 55 prób wody, w 4 przypadkach stwierdzono nieznaczne odchylenia w zakresie bakteriologicznym oraz w 7 przypadkach kwestionowano jakość fizykochemiczną wody (w większości przypadków była to podwyższone mętność i jonu amonowego). Tab 1. Ilość prób wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi pobranych do badania w poszczególnych gminach w ramach nadzoru sanitarnego (w rozbiciu na sieci wodociągowe) jak niżej: Wodociąg Monitoring kontrolny /badania podstawowe/ Monitoring przeglądowy /badania poszerzone/ Liczba prób kwestionowanych fiz-chem Liczba prób kwestionowanych bakteriologicznie Działoszyce Łękawa 3 1 1x(twardość) 0 Pałecznica x(coli) Stary Korczyn Stojanowice Stary Korczyn x(enterokoki) Czarnocin Zagaje Stradowskie x( NH 4 ) 0 Stary Korczyn 9 1 2x(mętność) 0 POLAN Krzczonów 5 0 1x(mętność) 1x(coli) Działoszyce Rosiejów Razem: Na podstawie art. 5 ust.1a ustawy z dnia 7 czerwca 2001r o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzeniu ścieków (t.j. Dz.U. z 2015r. poz. 139), przedsiębiorstwa wodociągowe / zarządcy wodociagów prowadzili regularną kontrolę wewnętrzną jakości wody we własnych urządzeniach wodnych. Zgodnie z 17 ust.1 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2015r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. Nr 86, poz. 1989) Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Busku-Zdroju dokonał oceny wszystkich 10

11 wyników badań zrealizowanych zgodnie z ustalonym harmonogramem i przekazanych przez podmioty. Wszystkie nadzorowane wodociagi, w których woda była bezpieczna dla zdrowia ludzkiego, otrzymywały oceny bieżące jakości wody stwierdzające przydatność wody do spożycia. W przypadkach gdy woda nie odpowiadała wymogom Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2015r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Busku-Zdroju natychmiastowo wszczynał postępowanie administracyjne. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Busku-Zdroju w roku sprawozdawczym na podstawie wyników badań zrealizowanych przez zarządców wodociągów w ramach kontroli wewnętrznej dokonał: 1. Warunkowego dopuszczenia wody do spożycia dla wodociągu Zagaje Stradowskie od na okres 30 dni ze względu na podwyższony parametr jonu amonowego. 2. Unieruchomienia wodociągu Zagaje Stradowskie w okresie od do r. ze względu na przedłużające się przekroczenie parametru jonu amonowego. Ponadto w roku sprawozdawczym tj r. ujęcie (wykorzystywane tylko do celów sanitarnych) wodociągu lokalnego Szkoły Podstawowej w miejscowości Wielgus gm. Kazimierza Wielka zostało wyłączone obiekt Szkoły podłączono do wodociągu publicznego Stary Korczyn. W przypadku stwierdzenia przekroczeń parametrów wody w wodociągach, zarządcy podejmowali natychmiastowo działania naprawcze. Badania przeprowadzone powtórnie wykazywały poprawę jakości wody, tj. woda odpowiadała wymogom sanitarnym. 3. Badania ciepłej wody na obecność bakterii legionella. Jakość ciepłej wody użytkowej W 2016r. kontrolowano jakość ciepłej wody w obiektach zakwaterowania zbiorowego (hotele, Szkoły, miejsca zakwaterowania) w zakresie obecności bakterii legionella. Na terenie powiatu kazimierskiego Inspekcja Sanitarna pobrała do badania 7 prób wody w 4 obiektach. W zakresie jakości ciepłej wody skontrolowano: Hotel Wiśniewskich w Kraśniowie ( 2 prób) Ponadto w związku z zakwaterowaniem pielgrzymów w czasie Światowych Dni Młodzieży skontrolowano: Kazimierski Ośrodek Sportu (2 próby) SP Bejsce (2 próby) SP Skalbmierz (1 próba) Jakość ciepłej wody we wszystkich wymienionych obiektach nie budziła zastrzeżeń sanitarnych. 4. Wnioski Na nadzorowanym terenie (powiat kazimierski) w ramach nadzoru nad jakością wody przeznaczoną do spożycia przez ludzi pobrano do analizy laboratoryjnej z sieci 11

12 wodociągowych - 55 próby wody, 50 próbek w ramach monitoringu kontrolnego i 5 w ramach monitoringu przeglądowego. W roku sprawozdawczym 2016r. wydano 17 decyzji: 8 decyzji merytorycznych o przydatności wody do spożycia przez ludzi 2 decyzje merytoryczne braku przydatności wody do spożycia przez ludzi 1 decyzję o warunkowej przydatności wody do spożycia przez ludzi 5 decyzji opłatowych za kwestionowane badania wody 1 decyzję opłatową za kwestionowana kontrolę Na terenie powiatu kazimierskiego, na koniec okresu sprawozdawczego oceniono jakość wody w kontrolowanych urządzeniach jako odpowiadającą wymogom sanitarnym. Teren powiatu kazimierskiego w przeważającej części uzbrojony w sieci wodociągowe (występują gospodarstwa nieposiadające przyłączy wody, bo nie chcą korzystać z publicznego zaopatrzenia w wodę lub względy techniczne nie pozwoliły na wykonanie przyłączy). III. ZAPOBIEGAWCZY NADZÓR SANITARNY Zapobiegawczy Nadzór Sanitarny w PPSE w Busku-Zdroju realizuje profilaktykę w zakresie ochrony zdrowia ludzi: wykonywał kontrole obiektów budowlanych (etap dopuszczenia obiektu do użytkowania), uzgadniał projekty budowlane (etap poprzedzający wydanie pozwolenia na budowę, zmianę sposobu użytkowania, zgłoszenie robót itp.), uczestniczył w procesie postępowania w sprawie oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko (brak lub potrzeba przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko i uzgadnianie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach). Podczas pracy nad w/w tematyką zwracano szczególną uwagę na następujące zagadnienia: ochronę ludzi przed nadmiernym oddziaływaniem czynników środowiska pracy (hałas, zanieczyszczenie powietrza, promieniowanie elektromagnetyczne) poprzez egzekwowanie rozwiązań technicznych i odpowiednich materiałów budowlanych w celu dotrzymania normatywnych wartości dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, właściwą gospodarkę wodno-ściekową (zaopatrzenie ludności w wodę do picia o odpowiednich parametrach), prawidłowe usuwanie, gromadzenie i unieszkodliwiane odpadów niebezpiecznych, w tym pochodzenia medycznego, w sposób nie zagrażający życiu i zdrowiu ludzi, ochronę ludzi przez uciążliwościami środowiskowymi w miejscu zamieszkania poprzez egzekwowanie skutecznych rozwiązań z zakresu ochrony środowiska. 12

13 Postępowanie w sprawie oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko (decyzje środowiskowych uwarunkowań) W 2016 roku wydano 2 postanowienia uzgadniające przedsięwzięcie na etapie przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Czynność uzgadniania poprzedzona jest postępowaniem w sprawie braku lub potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. W przedmiocie wydano 13 opinii. Uzgadnianie dokumentacji projektowych W 2016 roku wydano ogółem 6 opinii o dokumentacjach projektowych. Analiza opiniowanych dokumentacji projektowych wskazuje, iż główne uchybienia w rozwiązaniach projektowych dotyczyły błędów w zakresie zapewnienia właściwych warunków wymiany i czystości powietrza w obiektach. Stwierdza się, że zastrzeżenia wnoszone do przedkładanych rozwiązań projektowych wynikały głównie z nieznajomości przez projektantów przepisów, w tym technicznobudowlanych (Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie /tekst jednolity Dz. U z 2015r, poz ze zm./) oraz wymagań sanitarno-higienicznych określonych dla poszczególnych rodzajów obiektów. Uczestniczenie w dopuszczeniu do użytkowania obiektów budowlanych W 2016 roku wydano 9 opinii w zakresie stwierdzenia zgodności wykonania obiektów wg projektu budowlanego. Podczas odbiorów spotkano się w większości przypadków z inwestycjami dobrze przygotowanymi do czynności odbiorowych pod względem wykonawczym (prace zakończone, zgodność wykonawstwa z dokumentacją projektową) oraz formalnym (wpis do dziennika budowy, odbiory techniczne wewnętrzne, badania i pomiary, itd.). Tym niemniej zdarzały się obiekty, na których stwierdzono nieprawidłowości pod względem funkcjonalnym oraz sanitarno-technicznym. Uchybienia usuwane były na bieżąco w trakcie czynności kontrolnych do momentu wydania decyzji. Decyzje administracyjne o spełnieniu wymagań dla podmiotów leczniczych: W roku 2016 nie wydawano decyzji o spełnieniu wymagań dla podmiotów leczniczych w trybie ustawy z dnia 15 kwietnia 2011r. o działalności leczniczej (t.j. Dz. U. z 2015r. poz. 618 ze zm.) Inne opinie sanitarne Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Busku-Zdroju wydał 12 stanowisk w zakresie: koncepcji projektowych, opinii o bezpieczeństwie imprez masowych, opinii dla obiektów szkolnych opinii w zakresie zgodności przedsięwzięć z przepisami Unii Europejskiej, których realizacja jest wspomagana przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa ze środków pochodzących z funduszy Unii Europejskiej 13

14 Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego W 2016r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Busku-Zdroju nie zajmował stanowiska w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gmin powiatu kazimierskiego ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (t. j. Dz. U. z 2016r. Nr 353 ze zm.) Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy W 2016r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Busku-Zdroju nie zajmował stanowiska w sprawie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin powiatu kazimierskiego w trybie ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (t. j. Dz. U. z 2016r. Nr 353 ze zm.) IV. STAN SANITARNY OBIEKTÓW UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ I KĄPIELISK 1. Wprowadzenie Obiekty użyteczności publicznej są charakterystyczną grupą z uwagi na swoją różnorodność. Kryteria oceny ich stanu sanitarno-porządkowego i sanitarno-technicznego zależą od charakteru obiektu, jego dostępności dla osób z zewnątrz oraz rodzaju świadczonych usług. W grupie obiektów użyteczności publicznej główny nacisk położono na ustępy publiczne i obiekty usługowe (kontrole zakładów fryzjerskich, kosmetycznych, odnowy biologicznej), oraz obiektów wczasowo-turystycznych. Ponadto kontrolowano: obiekty sportowe, tereny rekreacyjne oraz inne obiekty użyteczności publicznej. 2. Stan sanitarny wybranych obiektów i urządzeń 2.1. Ustępy publiczne Na terenie powiatu kazimierskiego znajduje się 2 ustępy publiczne, które w roku sprawozdawczym zostały skontrolowane. Bieżący stan sanitarny nie budził zastrzeżeń. Obiekty te działają cały rok, posiadają ściany i posadzki o powierzchniach zmywalnych, odpornych na działanie wilgoci. Pomieszczenia wentylowane. Dezynfekcja pomieszczeń i urządzeń prowadzona prawidłowo. Na terenie kazimierskiego znajduje się: 1. Ustęp publiczny w Kazimierzy Wielkiej 2. Ustęp publiczny w Skalbmierzu 2.2. Obiekty pomocy społecznej Na terenie powiatu kazimierskiego znajduje się jeden obiekt nadzorowany przez PSSE Busko Zdrój, skontrolowany w okresie sprawozdawczym i oceniony jako dobry, tj.: Dom Opieki dla Osób Starszych w Morawianach, gm. Bejsce, podlegający Caritas Diecezji Kieleckiej. 14

15 2.3. Obiekty hotelarskie Na terenie powiatu kazimierskiego znajduje się dwa hotele, skontrolowane w okresie sprawozdawczym, stan sanitarny nie budził zastrzeżeń, tj.: Hotel Wiśniewskich w Kraśniowie Hotel Lacon W roku sprawozdawczym 2016 w związku z obchodami Światowych Dni Młodzieży skontrolowano 17 obiektów, określonych jako tymczasowe miejsca noclegowe zorganizowane dla pielgrzymów w placówkach oświatowych, ośrodkach sportu oraz hotelach i kwaterach prywatnych. Objęto nadzorem bazę pobytu pielgrzymów tj. miejsca odpoczynku, zgromadzeń, modlitwy, jak również wzmożono nadzór nad ujęciami wody pitnej oraz jakością wody ciepłej. Dodatkowo kontrolą objęto podmioty mogące świadczyć usługi dla uczestników oraz obiekty użyteczności publicznej, w których zasadne było odbycie kontroli sanitarnej, celem zachowania bezpieczeństwa zdrowotnego pielgrzymów ŚDM Zakłady fryzjerskie kosmetyczne i odnowy biologicznej Na terenie powiatu kazimierskiego znajduje się 25 obiektów usługowych (zakłady fryzjerskie-16, kosmetyczne-3, tatuażu-0, odnowy biologicznej-1 oraz inne zakłady świadczące łącznie więcej niż jedną z usług-5). W roku 2016 przeprowadzono bieżące kontrole sanitarne w 15 obiektach. Przy tego typu obiektach dużą uwagę przywiązuje się do prowadzenia właściwej dezynfekcji przyborów fryzjerskich, sterylizacji narzędzi kosmetycznych z uwagi na zagrożenie przeniesienia zakażeń, a także terminy ważności środków, sposób magazynowania bielizny stosowanej w zakładzie i postępowanie z nią. W większości zakładów stosowana jest bielizna jednorazowego użytku. W roku sprawozdawczym na terenie powiatu kazimierskiego wszystkie skontrolowane zakłady usługowe oceniono jako dobre i nie wydano żadnych decyzji Obiekty komunikacji publicznej Brak w ewidencji Cmentarze Liczba obiektów w ewidencji-15, skontrolowano-1. Wydano 1 decyzję na stan techniczny cmentarz w Bejcach za kwestionowana kontrolę Domy przedpogrzebowe Brak na terenie powiatu kazimierskiego 2.8 Inne obiekty użyteczności publicznej Oprócz w/w grup obiektów kontrolowano tereny rekreacyjne, do których zaliczono place zabaw z piaskownicami oraz parki i zieleńce. Skontrolowano 8-obiekty: 2 - parki/zieleńce ( Zieleniec w Skalbmierzu oraz Park w Kazimierzy Wielkiej) piaskownice - 6 (skontrolowano piaskownice należące do UMiG Kazimierza Wielka). Stan sanitarny w/w obiektów oceniono jako dobry. 15

16 Ponadto kontrolowano 6 innych obiektów: 1) obiekty sportowe - 4 (stadiony, hala sportowa). W roku sprawozdawczym objęto nadzorem 2 obiekty sportowe tj. Stadion w miejscowości Gorzków oraz Stadion w Skalbmierzu. 2) obiekty usług pogrzebowych - 1. Nowy obiekt - objęty nadzorem w roku sprawozdawczym tj. Usługi pogrzebowe Do niebios bram gm. Bejsce. 3) 1 parking w Chwalibogowicach. Została wydana 1 decyzja - na Stadion Sportowy w Kazimierzy Wielkiej. Zalecenia decyzji zostały wykonane. 2.9 Kąpieliska, miejsca wykorzystywane do kąpieli i baseny kąpielowe: Stan sanitarny Kąpielisk W ewidencji PSSE na terenie powiatu kazimierskiego znajdują się: 2-miejsca zwyczajowo wykorzystywane do kąpieli: w Skalbmierzu oraz objęte nadzorem nowe miejsce wykorzystywane do kąpieli w Kazimierzy Wielkiej. Nowe miejsce zwyczajowo wykorzystywane do kąpieli w Kazimierzy Wielkiej zostało zorganizowane na terenie zbiornika retencyjnego, na rzece Małoszówka. W 2016r. z miejsc kąpieli woda badana była na zlecenie zarządców. PPIS w Busku- Zdroju na podstawie badań wykonanych przez zarządców Miejsc wykorzystywanych do kąpieli wydał 4 bieżące oceny jakości wody, w których orzekł, że woda w akwenach w Skalbmierzu oraz w Kazimierzy Wielkiej jest przydatna do kąpieli. W trakcie trwania sezonu letniego stan sanitarny pomieszczeń zaplecza oraz plaży nie budził zastrzeżeń. Stan sanitarny Pływalni W ewidencji PSSE na terenie powiatu kazimierskiego znajduje się jeden obiekt kąpielowy: 1. Pływalnia Miejska w Kazimierzy Wielkiej podlegającą Kazimierskiemu Ośrodkowi Sportu - obiekt kąpielowy kryty, całoroczny Zarządca pływalni regularnie kontrolował jakość wody w ramach kontroli wewnętrznej. Wyniki badań były przekazywane do PPIS w Busku-Zdroju. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Busku-Zdroju oceniał wszystkie wyniki badań zrealizowane zgodnie z ustalonym harmonogramem i przekazane przez zarządcę obiektu. Jakość wody na Pływalni nie była kwestionowana. 3. Wnioski Priorytetem działań oprócz monitoringu jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, jest sprawowanie nadzoru nad obiektami użyteczności publicznej oraz obiektami rekreacji (monitoring jakości wody do celów kąpielowych w basenach oraz obiektach rekreacyjnych, zorganizowanych na wodach powierzchniowych). 16

17 Na koniec roku sprawozdawczego bieżący stan sanitarny obiektów użyteczności publicznej generalnie nie budził większych zastrzeżeń, nie stwierdzono uchybień stanowiących zagrożenie dla zdrowia i życia. V. STAN SANITARNY PODMIOTÓW, W KTÓRYCH WYKONYWANA JEST DZIAŁALNOŚĆ LECZNICZA 1. Podmioty lecznicze realizujące ambulatoryjne świadczenia zdrowotne /przychodnie, ośrodki zdrowia, poradnie itp./ Na terenie powiatu kazimierskiego w ewidencji znajduje się 8 obiektów. W ramach kontroli kompleksowych skontrolowano wszystkie podmioty lecznicze: Ośrodki zdrowia i przychodnie 6, (skontrolowano wszystkie). Inne zakłady (stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne) tj. Pogotowie w Kazimierzy Wielkiej - 1 (skontrolowano) Zakłady rehabilitacji leczniczej 1 tj. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej REHAMED Kazimierza Wielka ul. Kolejowa 27E (skontrolowano) 1.1. Zaopatrzenie w wodę Wszystkie podmioty lecznicze świadczące ambulatoryjne świadczenia zdrowotne zaopatrywane są w wodę o dobrej jakości pochodzącą z wodociągów publicznych, objętych stałym nadzorem sanitarnym w ramach monitoringu wody przeznaczonej do spożycia. W większości zakładów leczniczych ustalone są punkty poboru prób wody Postępowanie z odpadami medycznymi i komunalnymi Zakłady Opieki Zdrowotnej zarówno publiczne jak i niepubliczne wytwarzające odpady posiadają podpisane umowy na odbiór odpadów medycznych i wywóz odpadów komunalnych. Przeprowadzone przez pracowników inspekcji sanitarnej kontrole placówek nie wykazały nieprawidłowości w zakresie postępowania z odpadami, a w szczególności z odpadami pochodzenia medycznego Gospodarka bielizną We wszystkich placówkach ambulatoryjnych wydzielone są miejsca do przechowywania bielizny czystej (szafy). Bielizna brudna gromadzona w sposób właściwy. Pranie bielizny w pralniach lub we własnym zakresie (własne pralnie). Praniu poddawane są głównie fartuchy, parawany i sporadycznie firanki. Stosowane prześcieradła jednorazowego użytku Dezynfekcja i sterylizacja Ośrodki Zdrowia i prywatne gabinety lekarskie znajdujące się na terenie powiatu buskiego prawidłowo realizują podstawowe wymogi w zakresie dezynfekcji i sterylizacji. 17

18 2. Wnioski W powiecie kazimierskim, stan sanitarny podmiotów, w których wykonywana jest działalność lecznicza oceniono jako dobry. Nie stwierdzano uchybień stanowiących zagrożenie dla zdrowia lub życia. VI. WARUNKI SANITARNO-HIGIENICZNE ŚRODOWISKA PRACY Przedmiotem działalności Sekcji Nadzoru Środowiska Pracy jest nadzór nad zakładami pracy, dotyczący warunków zdrowotnych środowiska pracy oraz zapobiegania powstawaniu chorób zawodowych i innych chorób związanych z warunkami pracy. Zasadniczą tematyką w 2016r. było prowadzenie nadzoru nad warunkami pracy i wypełnianiem przez pracodawców obowiązków, wynikających z oceny ryzyka zawodowego pracowników zatrudnionych w zakładach przemysłu tworzyw sztucznych, prowadzenie nadzoru nad podmiotami wprowadzającymi do obrotu produkty biobójcze zawierające substancje czynne. Na terenie powiatu objętych nadzorem jest 75 obiektów. W 2016r. skontrolowano 19 obiektów. Tabela 1. Liczba pracowników zatrudnionych w zakładzie pracy Liczba zakładów pracy skontrolowanych w 2016r >250 - ogółem Zakres kontroli warunków pracy W 2016r. przeprowadzono 25 kontroli w 19 zakładach zatrudniających 293 pracowników. Tabela 2. Temat Liczba kontroli Warunki pracy w zakładach 17 Czynniki biologiczne 1 Produkty biobójcze 7 Środki ochrony roślin 1 Intensywność sprawowania bieżącego nadzoru sanitarnego różnicowana jest w zależności od oceny ryzyka zawodowego. Pod uwagę bierze się następujące kryteria : 1. Występowanie czynników szkodliwych w środowisku pracy 2. Występowanie przekroczeń najwyższych dopuszczalnych stężeń (NDS) i najwyższych dopuszczalnych natężeń (NDN) wyżej wymienionych czynników 18

19 3. Stosowanie substancji i mieszanin chemicznych 4. Stosowanie prekursorów narkotykowych kategorii 2 i 3 5. Występowanie czynników rakotwórczych 6. Stosowanie produktów biobójczych 7. Stosowanie środków ochrony roślin 8. Występowanie czynników biologicznych 9. Występowanie chorób zawodowych Analizując rodzaj branży PKD najwięcej kontroli w 2016r. przeprowadzono w następujących branżach: - Handel detaliczny z wyłączeniem handlu detalicznego pojazdami samochodowymi - Edukacja - Produkcja wyrobów z tworzyw sztucznych - Produkcja papieru i wyrobów z papieru - Produkcja wyrobów z pozostałych mineralnych surowców niemetalicznych W 2016r. najwięcej decyzji wydano w następujących branżach: - Handel hurtowy, z wyłączeniem pojazdów samochodowych - Produkcja wyrobów z tworzyw sztucznych - Produkcja papieru i wyrobów z papieru W 2016r. najwięcej pracowników zatrudnionych było w branżach: - Opieka zdrowotna i pomoc społeczna - Produkcja wyrobów z pozostałych mineralnych surowców niemetalicznych - Produkcja metalowych wyrobów gotowych, z wyłączeniem maszyn i urządzeń 2.Postępowanie administracyjno egzekucyjne. W wyniku przeprowadzonych w 2016r. kontroli wydano 6 decyzji. Decyzje te zawierały zarządzenia dotyczące: 1. Przeprowadzenia pomiarów czynników szkodliwych 2. Substancji i mieszanin chemicznych 3. Doprowadzenia do należytego stanu pomieszczenia higieniczno sanitarne. 4. Urządzenia pomieszczeń higieniczno sanitarnych. Zarządzenia z decyzji przedsiębiorcy wykonują w ustalonych terminach. Postępowań egzekucyjnych nie prowadzono. 3. Nadzór nad warunkami pracy 3.1. Nadzór nad warunkami pracy w przekroczeniach NDS i NDN W 2016r. w powiecie kazimierskim nie stwierdzono przekroczeń NDN hałasu w żadnym zakładzie. Przekroczenia NDN hałasu stwierdzone w latach ubiegłych występują w 2 zakładach pracy, zajmujących się produkcją metalowych wyrobów gotowych, z wyłączeniem maszyn i 19

20 urządzeń, w których w warunkach przekroczenia NDN pracują 48 osób. Zakłady te są objęte szczególnym nadzorem, wprowadziły w życie program działań organizacyjno technicznych, zmierzających do ograniczenia narażenia pracowników na hałas, który jest na bieżąco monitorowany i doskonalony czego efektem są coraz mniejsze przekroczenia NDN hałasu oraz zwiększona ochrona pracowników przed hałasem /rotacja pracowników, szkolenia dla pracowników w celu zwiększenia świadomości pracowników jakie są skutki działania hałasu/. Poprawa warunków pracy związana jest również z ograniczeniem liczby osób zatrudnionych, likwidacją niektórych stanowisk pracy oraz całkowitą likwidacją niektórych zakładów. Należy stwierdzić, że pracodawcy sukcesywnie wprowadzali rozwiązania techniczne i organizacyjne, mające na celu zmniejszenie narażenia poprzez zmniejszenie poniżej normy NDN czynników szkodliwych : wymiana maszyn i urządzeń na bardziej nowoczesne, kapitalne remonty, stosowanie nowoczesnych środków ochrony indywidualnej, rotacja pracowników Poprawa warunków pracy innych niż związanych z przekroczeniami NDS i NDN W 1 zakładzie, zajmującym się produkcją wyrobów z pozostałych mineralnych surowców urządzono pomieszczenie szatni i jadalni. W 1 zakładzie, zajmującym się produkcja okien doprowadzono do należytego stanu pomieszczenia higieniczno sanitarne tj. ustęp i umywalkę. 3.3 Środki ochrony roślin W 2016r. przeprowadzono 1 kontrolę w sklepie magazynującym i wprowadzającym do obrotu środki ochrony roślin. Decyzji nie wydawano Produkty biobójcze Produkty, które zawierają co najmniej 1 substancję czynną przeznaczoną do niszczenia, odstraszania, unieszkodliwiania, zapobiegania w kontrolowany sposób organizmów szkodliwych poprzez działanie chemiczne lub biologiczne. W 2015r. przeprowadzono ogółem 7 kontroli w 7 zakładach w zakresie nadzoru nad produktami biobójczymi. Produkty miały ważne pozwolenia Ministra Zdrowia na obrót produktem biobójczym i nie zawierały w swoim składzie niedozwolonych substancji. 3.4 Czynniki biologiczne Zakłady, w których występuje najwięcej czynników biologicznych to: domy opieki społecznej, laboratoria diagnostyczne, zakłady produkujące żywność W 2016r. przeprowadzono 1 kontrolę w zakresie nadzoru nad warunkami zdrowotnymi środowiska pracy osób narażonych na działanie czynników biologicznych. Decyzji nie wydawano Choroby zawodowe W 2016r. przeprowadzono 1 wizytację w ramach postępowań dowodowych w sprawach chorób zawodowych. Sporządzono 1 kartę oceny narażenia zawodowego. Wydano 2 decyzje w tym 1 o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej oraz 1 o stwierdzeniu choroby zawodowej (u palacza w kotłowni). 20

21 4. Podsumowanie W porównaniu z 2015r. zaobserwowano niewielki spadek stwierdzonych przekroczeń normatywów higienicznych ( 2015r. stwierdzono przekroczenia normatywów higienicznych w 1 zakładzie, a w 2016r. nie stwierdzono przekroczenia normatywów higienicznych). Zaobserwowano również spadek decyzji stwierdzających chorobę zawodową. W 2015r. wydano 2 decyzje stwierdzające chorobę zawodową, a w 2016r. wydano 1 decyzję stwierdzającą chorobę zawodową w powiecie kazimierskim u palacza w kotłowni. VII. STAN SANITARNY PLACÓWEK NAUCZANIA I WYCHOWANIA Na terenie powiatu kazimierskiego pod nadzorem Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Busku Zdroju znajdują się 31 obiekty nauczania i wychowania tj; Szkoły Podstawowe - 12 Gimnazja - 3 Przedszkola - 9 Zespoły Szkół 6 Domy z Pobytem Dziennym - 1 W roku 2016r na terenie powiatu kazimierskiego przeprowadzono 56 kontroli stanu sanitarno- higienicznego w obiektach nauczania i wychowania oraz 5 kontroli wypoczynku dzieci i młodzieży. Do obiektów nauczania i wychowania wydano 29 decyzji administracyjnych 14 decyzje zarządzające poprawę stanu sanitarnego i higienicznego oraz 15 decyzji zmieniających termin wykonania zaleceń. Decyzje zarządzające poprawę stanu sanitarnego i higienicznego zostały wydane do następujących obiektów: Samorządowa Szkoła Podstawowa w Kamieńczykach, Publiczne Samorządowe Gimnazjum w Kazimierzy Wielkiej, Samorządowa Szkoła Podstawowa w Dobiesławicach, Samorządowa Szkoła Podstawowa w Bejscach, Samorządowa Szkoła Podstawowa Nr.1 w Kazimierzy Wielkiej, Samorządowa Szkoła Podstawowa Nr.3 w Kazimierzy Wielkiej, Szkoła Podstawowa w Cudzynowicach, Szkoła Podstawowa w Gorzkowie, Szkoła Podstawowa w Zięblicach, Zespół Szkół w Topoli, Publiczne Gimnazjum w Czyżowicach, Zespół Szkół Samorządowych w Wielgusie, Zespół Placówek Oświatowych w Skalbmierzu, Centrum Edukacji Przedszkolnej w Czarnocinie,. Ponadto w 2016r wydano 15 decyzji zmieniających termin wykonania zaleceń decyzji. Decyzje zostały wydane do następujących obiektów: Samorządowa Szkoła Podstawowa w Kamieńczycach, Publiczne Gimnazjum samorządowe w Kazimierzy Wielkiej, Samorządowa Szkoła Podstawowa Nr.3 w Kazimierzy Wielkiej, Publiczne Gimnazjum w Czyżowicach, Samorządowa Szkoła Podstawowa w Kamieńczykach, Samorządowa Szkoła Podstawowa Nr.1 w Kazimierzy Wielkiej, Zespół Placówek Oświatowych w Skalbmierzu (2 decyzje),, Szkoła Podstawowa w Czarnocinie, Zespół Szkół Samorządowych w Wielgusie,Zespół Szkół w Topoli, Szkoła Podstawowa w Sokolinie, Samorządowa Szkoła Podstawowa w Dobiesławicach,Centrum Edukacji Przedszkolnej w Czarnocinie. 21

22 1.We wszystkich placówkach nauczania i wychowania na terenie powiatu kazimierskiego w pomieszczeniach sanitarnych zapewniono przy umywalkach ciepłą bieżącą wodę. W wyniku podejmowanych działań uzyskano poprawę stanu sanitarno technicznego w następującym zakresie: Remonty częściowe przeprowadzono w - 18 placówkach Malowanie pomieszczeń w 18 placówkach Wymieniono podłogi w - 6 placówkach Poprawiono warunki do higieny osobistej w- 8 placówkach Zakupiono meble szkolne w 2 placówkach Poprawiono warunki w pracowniach komputerowych w 2 placówkach ( wymiana krzesełek) 2.Ocena dostosowania mebli do wzrostu uczniów, prawidłowość tygodniowych rozkładów lekcji W celu oceny warunków na stanowisku pracy ucznia przeprowadzono badania pomiarów mebli szkolnych w 1 zespole szkół ponadgimnazjalnych. Dokonano oceny 81 stanowisk pracy ucznia. Podczas kontroli stwierdzono: 10 uczniów w 5 oddziałach korzysta z mebli niedostosowanych do wzrostu uczniów. W związku z powyższym zostało wydane zalecenie o dostosowaniu mebli do wzrostu uczniów. Badana placówka posiadała meble w 100% z certyfikatem. Nieprawidłowe zestawienie mebli szkolnych i usadzenie ucznia w meblach niedostosowanych do wzrostu ma ujemny wpływ na zdrowie, na prawidłowe kształtowanie się kręgosłupa i prawidłowe funkcjonowanie narządów wewnętrznych. W roku sprawozdawczym 2016 na terenie powiatu kazimierskiego dokonano oceny higienicznej rozkładów zajęć w każdej placówce w której była przeprowadzona kontrola stanu sanitarnego. Plan zajęć oceniano zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003r. Nr 6, poz. 69 ze zm.). Sprawdzano 1. Czy zajęcia rozpoczynają się o stałej porze, przy czym różnica pomiędzy dniami jest nie większa niż 1 godzina. 2.Czy różnica godzin lekcyjnych pomiędzy kolejnymi dniami tygodnia jest nie większa od 1 godziny. Ocena rozkładów zajęć nie wykazała nieprawidłowości w ocenianym zakresie. Ponadto w roku 2016r przeprowadzono badania na temat obciążenia uczniów ciężarem tornistrów.. W powiecie kazimierskim przeprowadzono badania w dwóch szkołach i stwierdzono, że na 217 zbadanych uczniów, waga tornistra nie mieści się w granicach norm tylko w jednym przypadku tj; przekracza 15% masy ciała. W niskiej normie ( ciężar tornistra do 10% masy ciała) mieści się 156 uczniów, natomiast w w wysokiej normie (tj: ciężar tornistra 10%-15% masy ciała ) mieści się 60 uczniów ). Podczas kontroli stwierdzono, że placówki zapewniają możliwość pozostawiania podręczników i przyborów szkolnych. 22

23 3.Ocena posiadania infrastruktury do prowadzenia zajęć wf na terenie powiatu. Podczas kontroli przeprowadzonych w 2016r. stwierdzono, że uczniowie nie wszystkich kontrolowanych placówek mają warunki do prowadzenia zajęć wf. W 2 obiektach tj; Gimnazjum w Kazimierzy Wielkiej, Szkoły w Kazimierzy Wielkiej Zakładu Doskonalenia Zawodowego w Kielcach, brak w obiektach sal gimnastycznych zastępczych lub pełnowymiarowych. Uczniowie tych szkół odbywają zajęcia WF w Kazimierskim Ośrodku Sportowym w Kazimierzy Wielkiej- spółka zoo, ul Kościuszki 13. Ponadto podczas kontroli przeprowadzonych w 2016r. stwierdzono, że uczniowie 7 szkół tj; 3 szkoły podstawowej, 1 gimnazjum i uczniowie 3 zespołów ćwiczą na pełnowymiarowych salach gimnastycznych z pełnym zapleczem sanitarnym i natryskami wykorzystywanymi po dodatkowych zajęciach. Pozostali uczniowie ćwiczą na zastępczych salach gimnastycznych. Analiza zapewnienia bazy lokalowej do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego w 2016r na terenie powiatu kazimierskiego ( skontrolowano w 2016r. 19szkół) Na 19 skontrolowanych szkół w 2016r - 2 placówki nie mają warunków do prowadzenia zajęć wf tj; Gimnazjum w Kazimierzy Wielkiej, Szkoły w Kazimierzy Wielkiej Zakładu Doskonalenia Zawodowego w Kielcach. 4. Działalność prowadzona w zakresie dożywiania ( ogółem szkoły podstawowe, gimnazja oraz zespoły szkół - w 2016r skontrolowano 19 szkół ) Na terenie powiatu kazimierskiego podczas kontroli bieżących w roku 2016r. stwierdzono, że ciepły posiłek wydawany był w 18 placówkach. 23

24 Ogółem 18 placówek wydawało ciepły posiłek. - 6 placówki wydawały posiłek dwudaniowy dla 643 uczniów placówek wydawało posiłek jednodaniowy dla 506 uczniów - drugie śniadanie wydawały 2 placówki dla 107 uczniów Łącznie z posiłków dofinansowanych skorzystało w 2016r na terenie powiatu kazimierskiego 433 uczniów. 5.Wypoczynek dzieci i młodzieży Ogółem z wypoczynku letniego dzieci i młodzieży na terenie powiatu kazimierskiego skorzystało 146 dzieci i młodzieży na 3 placówkach wypoczynku. Z wypoczynku zimowego dzieci i młodzieży w 2016r skorzystało 76 dzieci na 2 placówkach wypoczynku. Wnioski: Kontrole sanitarne prowadzone w placówkach nauczania i wychowania wykazały znaczną poprawę stanu sanitarnego i higienicznego. W ostatnich latach pod wpływem wydawanych decyzji administracyjnych oraz działań samorządów prowadzi się remonty częściowe, które polegają na wymianie stolarki okiennej, drzwiowej, usuwaniu przyczyn powstawania zacieków, wymianie podłóg, poprawie stanu technicznego ścian i sufitów w salach zajęć, na korytarzach i w salach gimnastycznych. Przeprowadza się również remonty sanitariatów. Ciągle poprawia się stan techniczny i sanitarny zastępczych sal gimnastycznych, oraz sukcesywnie wyposaża się je w nowy sprzęt sportowy posiadający certyfikaty i atesty. Poprawia się stan umeblowania w przedszkolach i szkołach. Placówki nabywają meble tj; stoliki, krzesełka i meblościanki, wyposażają pracownie komputerowe w meble z certyfikatami. Poprawia się stan wyposażenia placów zabaw. Współpraca z dyrektorami placówek nauczania i wychowania układa się prawidłowo. VIII. STAN SANITARNY OBIEKTÓW ŻYWNOŚCI, ŻYWIENIA I PRZEDMIOTÓW UŻYTKU Charakterystyka ogólna nadzorowanych obiektów W 2016 roku nadzorem objętych było 639 obiektów (znajdujących się w ewidencji), skontrolowano 101 obiektów, tj. 15,8%. Kontrolą objęto: obiekty produkcji i obrotu żywnością, zakłady żywienia zbiorowego otwarte i zamknięte, zakłady małej gastronomii, środki transportu żywności, miejsca obrotu materiałami i wyrobami do kontaktu z żywnością oraz kosmetykami na terenie Powiatu Kazimierskiego. W 2016 roku wpisano do rejestru i wydano 25 zaświadczeń o wpisie do rejestru zakładów na podstawie złożonych wniosków przez właścicieli gospodarstw rolnych, którzy deklarowali 24

25 prowadzenie działalności zarówno w zakresie produkcji pierwotnej jak i sprzedaży bezpośredniej środków spożywczych pochodzenia roślinnego. Na dzień r. w rejestrze figurują 238 podmioty o których mowa wyżej. W skontrolowanych obiektach: przeprowadzono 145 kontrole i rekontrole sanitarne, wydano 3 decyzje zarządzające poprawę stanu sanitarnego, nałożono 19 mandatów karnych na kwotę 3450,00 zł, W ramach nadzoru nad produkcją pierwotną środków spożywczych pochodzenia roślinnego przeprowadzono 1 kontrolę tematyczną w zakresie jakości wprowadzanych do obrotu środków spożywczych. Podczas kontroli pobrano do badania laboratoryjnego 1 próbkę środków spożywczych pochodzenia roślinnego tj. 1 próbka truskawki świeżej próbki nie kwestionowano. W 45 obiektach przeprowadzono ocenę stanu sanitarnego wg ujednoliconych arkuszy oceny zakładu produkcji żywności dla poszczególnych rodzajów obiektów. Nie stwierdzono obiektów niezgodnych. W 2016r. żaden z zakładów nie został oceniony jako niezgodny z wymaganiami. Stan sanitarny obiektów żywnościowo-żywieniowych na terenie powiatu kazimierskiego w latach , wyrażony odsetkiem obiektów niezgodnych, przedstawia wykres 1. Wykres

26 Stan sanitarny poszczególnych rodzajów zakładów na terenie powiatu kazimierskiego w latach , wyrażony odsetkiem obiektów niezgodnych, przedstawia wykres 2. Wykres 2 1,8 1,6 1,4 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0, zakłady produkcji żywności zakłady obrotu żywnością zakłady żywienia zbiorowego Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości w nadzorowanych obiektach: pomieszczenia zakładów w złym stanie sanitarno-higienicznym oraz technicznym, wykorzystywane niezgodnie z przeznaczeniem. brak czystości i porządku w salach sprzedaży oraz w pomieszczeniach produkcyjnych i magazynowych zakładów. brak odzieży ochronnej personelu, personel pracuje w odzieży prywatnej lub w odzieży ochronnej nieprawidłowej, zniszczony, skorodowany drobny sprzęt produkcyjny, powierzchnie trudne w utrzymaniu czystości. brak segregacji odzieży ochronnej i prywatnej w szafkach odzieżowych personeluodzież przechowywana razem, wprowadzanie do obrotu środków spożywczych po upływie terminu przydatności do spożycia i dacie minimalnej trwałości, brak środków dezynfekcyjnych w terminach ważności, ręczników jednorazowego użytku przy umywalkach do mycia rąk, nie są zapewnione warunki do higienicznego mycia rąk. brak segregacji w urządzeniach chłodniczych, razem przechowuje się produkty do bezpośredniego spożycia z produktami nieoczyszczonymi, brak zachowania ciągłości łańcucha chłodniczego oraz brak monitorowania i dokumentowania warunków przechowywania środków spożywczych, przechowywanie środków spożywczych w warunkach niezgodnych z deklaracjami producentów, gospodarka odpadami prowadzona w sposób nieprawidłowy, odpady poprodukcyjne nie są usuwane na bieżąco z pomieszczeń produkcyjnych, brak dostatecznej ilości pojemników na śmieci, kosze brudne i nadmiernie przepełnione, brak prawidłowego przechowywania sprzętu i środków używanych do sprzątania, mycia i do dezynfekcji, przechowywane w pomieszczeniach produkcyjnych zakładów, 26

27 opakowania jednorazowe przeznaczone do pakowania żywności przechowywane w sposób narażający je na zanieczyszczenie brak prawidłowo opracowanych, wdrożonych i dokumentowanych procedur opartych na zasadach systemu HACCP (System Analizy Zagrożeń i Krytycznych Punktów Kontroli), między innymi w zakresie: jakości zdrowotnej produkowanych wyrobów, skuteczności wykonywanych zabiegów myjąco-dezynfekujących, procedur wycofania partii żywności nie odpowiadających wymaganiom jakości zdrowotnej. Brak weryfikacji systemy HACCP poprzez prowadzenie auditów wewnętrznych zgodnie z zapisami w dokumentacji systemu kontroli. W stosunku do roku poprzedniego stwierdzono poprawę stanu sanitarno-higienicznego w nadzorowanych obiektach, nie stwierdzono obiektów niezgodnych. W obiektach wprowadzających do obrotu środki spożywcze stwierdzono nieznaczne pogorszenie. Biorąc pod uwagę ubiegły rok można stwierdzić, iż stan wdrożonej kontroli wewnętrznej przez zakłady, tak w zakresie Dobrej Praktyki Higienicznej (GHP) jak i Dobrej Praktyki Produkcyjnej (GMP) utrzymuje się na stałym poziomie. Nieznacznej poprawie uległ stan wdrożenia zasad systemu HACCP: 2015r. - 89%, 2016r. 91%. W związku z tym iż zakłady rozszerzają zakres prowadzonej działalności system HACCP wymaga jednak stałej weryfikacji i dostosowania do zakresu prowadzonej działalności. Stan wdrożenia przez przedsiębiorców zasad GHP, GMP oraz HACCP w latach , wyrażony odsetkiem zakładów z wdrożonymi systemami, przedstawia wykres 3. Wykres GHP GMP HACCP Bezpieczeństwo zdrowotne żywności, żywienia i przedmiotów użytku Realizując zadania w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego żywności, żywienia i przedmiotów użytku stwierdzono i ustalono między innymi: Ogółem w 2016 roku w ramach urzędowej kontroli żywności i monitoringu pobrano i zbadano 114 próbek środków spożywczych, zakwestionowano jakość zdrowotną 15 próbek co stanowi 13,2% pobranych próbek środków spożywczych. 27

28 Mikrobiologicznie zbadano 91 próbek, zakwestionowano 15 próbek. Próbki zakwestionowane: a) Lody śmietankowe. Powód zakwestionowania: niezgodność próbki z Rozporządzeniem Komisji (WE) nr 2073/2005 z dnia 15 listopada 2005 r. w sprawie kryteriów mikrobiologicznych dotyczących środków spożywczych (Dz. Urz. UE L 338 z str. 1) z późn. zm. - stwierdzono obecność Enterobacteriaceae b) Lody waniliowe. Powód zakwestionowania: niezgodność próbki z Rozporządzeniem Komisji (WE) nr 2073/2005 z dnia 15 listopada 2005 r. w sprawie kryteriów mikrobiologicznych dotyczących środków spożywczych (Dz. Urz. UE L 338 z str. 1) z późn. zm. - stwierdzono obecność Enterobacteriaceae c) Wymaz sanitarny z lodówki. Powód zakwestionowania: W zakresie czystości mikrobiologicznej próbka niezgodna z kryteriami Państwowego Zakładu Higieny stawianym naczyniom, sprzętowi oraz dłoniom w zakładach przemysłu spożywczego: ogólna liczba drobnoustrojów - więcej niż 72jtk/cm 2 ; obecne bakterie z grupy coli w 1ml; d) Wymaz sanitarny z talerza głębokiego. Powód zakwestionowania: W zakresie czystości mikrobiologicznej próbka niezgodna z kryteriami Państwowego Zakładu Higieny stawianym naczyniom, sprzętowi oraz dłoniom w zakładach przemysłu spożywczego: ogólna liczba drobnoustrojów - więcej niż 72jtk/cm 2 ; obecne bakterie z grupy coli w 1ml; e) Wymaz sanitarny z deski do krojenia. Powód zakwestionowania: W zakresie czystości mikrobiologicznej próbka niezgodna z kryteriami Państwowego Zakładu Higieny stawianym naczyniom, sprzętowi oraz dłoniom w zakładach przemysłu spożywczego: ogólna liczba drobnoustrojów - więcej niż 72jtk/cm 2 ; obecne bakterie z grupy coli w 1ml; 3. obecne gronkowce chorobotwórcze w 1ml f) Wymaz sanitarny z patelni. Powód zakwestionowania: W zakresie czystości mikrobiologicznej próbka niezgodna z kryteriami Państwowego Zakładu Higieny stawianym naczyniom, sprzętowi oraz dłoniom w zakładach przemysłu spożywczego: ogólna liczba drobnoustrojów - więcej niż 72jtk/cm 2 ; obecne bakterie z grupy coli w 1ml; g) Wymaz sanitarny z rąk. Powód zakwestionowania: W zakresie czystości mikrobiologicznej próbka niezgodna z kryteriami Państwowego Zakładu Higieny stawianym naczyniom, sprzętowi oraz dłoniom w zakładach przemysłu spożywczego: ogólna liczba drobnoustrojów - więcej niż 1800jtk na powierzchni wewnętrznej obu dłoni; obecne bakterie z grupy coli w 1ml; obecne gronkowce chorobotwórcze w 1ml Chemicznie zbadano 23 próbki. Brak zakwestionowanych próbek środków spożywczych. 1. W ramach realizacji krajowego planu monitoringu i urzędowej kontroli żywności nie pobierano do badań na obecność materiału genetycznie modyfikowanego próbek żywności z grupy produktów o zwiększonym prawdopodobieństwie wystąpienia materiału GM. W 2016r. nie otrzymano powiadomień dotyczących wycofania z rynku nieautoryzowanych, genetycznie zmodyfikowanych środków spożywczych. 2. W ramach prowadzonego nadzoru nad suplementami diety, środkami spożywczymi specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz środkami spożywczymi 28

29 wzbogaconymi witaminami i składnikami mineralnymi przeprowadzono 1 kontrolę, podczas której oceniono znakowanie 2 suplementów diety. Nieprawidłowości w zakresie znakowania nie stwierdzano. W ramach prowadzonego nadzoru nad suplementami diety, środkami spożywczymi specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz środkami spożywczymi wzbogaconymi witaminami i składnikami mineralnymi pobrano do badań: 7 próbek suplementów diety, 2 próbki środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz 1 próbkę środka spożywczego wzbogaconego w witaminy i składniki mineralne. Nie zakwestionowano żadnej próbki. 3. W związku z 11 powiadomieniami alarmowymi w ramach Systemu Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznych Produktach Żywnościowych i Środkach Żywienia Zwierząt (RASFF) oraz 14 powiadomieniami informacyjnymi w ramach systemu RASFF przeprowadzono 4 kontrole oraz rozmowy telefoniczne W efekcie tych kontroli wycofywano z obrotu: 10 sztuk suplementu diety pn. Zioła Mnicha Herbata Pu-erh na odchudzanie w związku ze stwierdzeniem przekroczenia najwyższego dopuszczalnego poziomu wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA) przetwory mięsne w związku z wykryciem doksycyliny w mięśniach i nerkach świni wykorzystanej do produkcji mięsa, tj.: - 8 sztuk produktu pn. Morliny szynka konserwowa wieprzowa. z numerem partii: i terminem przydatności do spożycia: r. - 7 sztuk produktu pn. Krakus Kiełbasa Żywiecka 572g - 7 sztuk produktu pn. Salceson Domowy 360g TVL z numerem partii: i terminem przydatności do spożycia: oraz z numerem partii: i terminem przydatności do spożycia: W celu oceny bazy żywnościowo-żywieniowej zlokalizowanej w miejscowościach wypoczynkowych, przy trasach turystycznych, parkingach i stacjach paliw w letnim sezonie turystycznym skontrolowano ogółem 37 obiektów, nałożono 6 mandatów karnych na kwotę 1400zł. za zły stan sanitarno-higieniczny kontrolowanych obiektów. Ponadto w kontrolowanych obiektach nie była prowadzona prawidłowo kontrola wewnętrzna oparta na procedurach na podstawie zasad systemu HACCP. Mandaty nakładano w zakładach żywienia zbiorowego otwartego i sklepach spożywczych. 5. Podejmowano działania kontrolne w związku z pobytem pielgrzymów uczestniczących w obchodach XXXI Światowych Dni Młodzieży Kraków 2016 na podległym terenie. Zasadniczą kwestią było zagadnienie nadzoru nad bezpieczeństwem żywności i żywienia ponieważ obiekty będące pod nadzorem PPIS w Busku-Zdroju świadczyły usługi żywnościowo-żywieniowe dla uczestników ŚDM. W związku z powyższym objęto wzmożonym nadzorem obiekty produkcji oraz obrotu żywnością w tym obiekty wprowadzające do obrotu środki spożywcze nietrwałe mikrobiologiczne (przetwory mięsne, mleczne wyroby cukiernicze z dodatkiem mas kremowych). W 2 wytwórniach lodów pobrano pobierano do badan laboratoryjnych próbki lodów. Przeprowadzono 69 kontroli na terenie powiatu kazimierskiego. W kontrolowanych obiektach o złym stanie sanitarno- 29

30 higienicznym nakładano mandaty oraz wydawano zalecenia z bezzwłocznym terminem usuwania stwierdzanych usterek. Właściwy stan sanitarno higieniczny wyegzekwowano we wszystkich obiektach. W trakcie trwania uroczystości religijnych pracownicy Sekcji Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku pełnili wzmożony nadzór nad obiektami świadczącymi usługi żywieniowe. Podczas trwania uroczystości związanych z obchodami XXXI Światowych Dni Młodzieży Kraków 2016 na nadzorowanym terenie nie występowały zakażenia/zatrucia pokarmowe. 6. Przeprowadzono 3 kontrole w trakcie trwania wypoczynku zimowego i letniego dzieci i młodzieży w trakcie której dokonano oceny wyżywienia na podstawie jadłospisów, zastrzeżeń do sposobu wyżywienia jak i stanu sanitarno-higienicznego kontrolowanych obiektów nie stwierdzano. 7. Uczestniczono w opracowaniu 1 ogniska zbiorowego zatrucia pokarmowego. Zatrucie pokarmowe wystąpiło w mieszkaniu prywatnym. W oparciu o wywiad epidemiologiczny oraz ocenę badań wymazów sanitarnych ustalono, iż posiłek oraz higiena rąk osoby przygotowującej posiłek mogły być przyczyną zachorowań (w wymazach sanitarnych stwierdzono gronkowce chorobotwórcze i nadmierną ogólną liczbę drobnoustrojów). 8. Wykonano 52 pomiarów kontrolnych w zakresie zachowania ciągłości łańcucha chłodniczego 11,5 % pomiarów wskazało na nieprawidłowości w tym zakresie. 9. Wykonano 9 ocen teoretycznych sposobu żywienia w obiektach żywienia zbiorowego zamkniętego, tj. 6 w obiektach oświatowo-wychowawczych oraz 3 oceny żywienia w obiektach prowadzących żywienie dzieci w ramach wypoczynku zimowego i letniego. Oceniane jadłospisy generalnie nie budziły zastrzeżeń, a stwierdzane błędy stanowiły wskazówki do poprawy planowanych jadłospisów. 10. W ramach zatwierdzania i rejestracji zakładów przeprowadzono 33 kontroli. Wydano 33 decyzje zatwierdzające obiekty żywnościowe w tym 2 decyzje zatwierdzające obiekty warunkowo, 8 decyzji zmieniających dotychczasowy zakres prowadzonej działalności rozszerzenie działalności. 11. Na skutek interwencji konsumentów przeprowadzono 8 kontroli, wszystkie kontrole potwierdziły zasadność interwencji. 12. Podejmowano działania kontrolne w związku z wydanym Rozporządzeniem Nr 1/2016r. Powiatowego Lekarza Weterynarii w Kazimierzy Wielkiej z dnia 27 grudnia 2016r. w sprawie zwalczania wysoce zajadliwej grypy ptaków (HPAI) na terenie powiatu kazimierskiego. Przeprowadzono kontrolę sanitarną Placu Targowego w miejscowości Skalbmierz, ul. Kopernika 10 zlokalizowanym na obszarze zagrożonym wystąpieniem wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI). W trakcie kontroli targowiska nie stwierdzono sprzedaży drobiu, mięsa drobiowego, mięsa ptaków łownych oraz jaj konsumpcyjnych. 30

31 Wnioski W 2016r. stwierdzono, iż stan sanitarno-higieniczny nadzorowanych zakładów branży spożywczej utrzymuje się na stałym poziomie. W 2016r. w obiektach obrotu żywnością, żywienia zbiorowego oraz produkujących żywność nie stwierdzono obiektów niezgodnych. Stan wdrożonej kontroli wewnętrznej przez zakłady, tak w zakresie Dobrej Praktyki Higienicznej (GHP) jak i Dobrej Praktyki Produkcyjnej (GMP) utrzymuje się na stałym poziomie. Poprawie uległ stan wdrożenia zasad systemu HACCP Najwyższy odsetek obiektów, które wdrożyły systemy zapewnienia bezpieczeństwa żywności odnotowano w grupie obiektów produkcji żywności oraz żywienia zbiorowego typu zamkniętego. W tej grupie obserwuje się najwyższą dynamikę związaną z wdrażaniem zasad systemu HACCP. W związku z tym iż zakłady rozszerzają zakres prowadzonej działalności system HACCP wymaga jednak stałej weryfikacji i dostosowania do zakresu prowadzonej działalności. Grupy obiektów, które wymagają dalszych wzmożonych działań nadzorowych to: W grupie obiektów produkcji żywności: piekarnie, ciastkarnie, W grupie obiektów obrotu żywnością: obiekty ruchome i tymczasowe (handel obwoźny) oraz sklepy spożywcze W grupie obiektów żywienia zbiorowego: zakłady małej gastronomii. W dalszym ciągu szczególnego nadzoru w zakresie bezpieczeństwa zdrowotnego produkowanej i wprowadzanej do obrotu żywności wymagają: Wyroby cukiernicze. Mięso i przetwory z drobiu, jaja. Należy uznać, iż zapewnione jest bezpieczeństwo zdrowotne żywności produkowanej i wprowadzanej do obrotu na terenie powiatu kazimierskiego. Świadczy o tym wzrost świadomości i podejmowane działania przez producentów i sprzedawców środków spożywczych. Jednak w dalszym ciągu w stopniu niewystarczającym. Obok obiektów, w których nie stwierdza się uchybień sanitarnych lub są nieznaczne, działają sporadycznie obiekty o złym stanie sanitarnym. W takich przypadkach wydawane są zalecenia nakazujące usunięcie zaniedbań lub ograniczenia działalności. IX. PROMOCJA ZDROWIA I OŚWIATA ZDROWOTNA Głównym celem działalności Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Busku Zdroju w roku 2016 było promowanie zdrowego stylu życia, czuwanie nad bezpieczeństwem żywności i żywienia oraz zdrowotnym wody, zapobieganie powstawaniu chorób, w tym chorób zakaźnych i zawodowych, poprzez sprawowanie nadzoru sanitarnego oraz prowadzenie działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej. Działalność w zakresie promocji zdrowia i oświaty zdrowotnej w 2016r. wynikała z celów Narodowego Programu Zdrowia promującego zdrowy styl życia oraz Programu Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu. Podejmowano również działania wynikające z potrzeb środowiskowych i aktualnej sytuacji epidemiologicznej. 31

32 Realizowano ogólnopolskie programy edukacyjne, programy wojewódzkie, interwencje nieprogramowe oraz prowadzono kampanie informacyjne. Działalność w zakresie oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia w dużej mierze polega na współdziałaniu wielu różnorodnych instytucji i organizacji w celu zwiększenia zakresu działań profilaktycznych. Profilaktyka nadwagi i otyłości ogólnopolski program edukacyjny Trzymaj Formę! Program zainicjowany został przez Główny Inspektorat Sanitarny oraz Stowarzyszenie Polska Federacja Producentów Żywności w ramach realizacji strategii WHO dotyczącej diety, aktywności fizycznej i zdrowia. Celem programu Trzymaj Formę! jest pogłębienie wiedzy w zakresie znaczenia zbilansowanej diety i aktywności fizycznej dla organizmu człowieka oraz dostarczenie wiedzy i umiejętności korzystania z informacji zamieszczonych na opakowaniach produktów spożywczych. Adresatami programu są uczniowie klas starszych szkół podstawowych (V VI) oraz gimnazjaliści a realizacja programu oparta jest na metodzie projektu Projekty realizowane przez zainteresowane szkoły powinny służyć promocji aktywności fizycznej oraz prawidłowego, czyli zróżnicowanego i zbilansowanego sposobu odżywiania się młodzieży. Przedmiotem projektów nie mogą być zagadnienia związane z handlem i promocją produktów żywnościowych. Ponadto projekty nie mogą być oparte na zakazach i dyskryminacji żadnej z grup produktów żywnościowych. Do realizacji programu w roku szkolnym 2015/2016 na terenie powiatu kazimierskiego przystąpiły 3 gimnazja ora 5 szkół podstawowych. W programie łącznie uczestniczyło 138 uczniów oraz 110 rodziców, którzy aktywnie włączyli się w wybrane zadania programowe. Koordynatorzy szkolni oraz współrealizatorzy ocenili program jako dobre narzędzie do promowania zachowań prozdrowotnych wśród dzieci i młodzieży. Uczniowie chętnie uczestniczyli w organizowanych zajęciach, ponieważ mieli wpływ na formę ich przebiegu, mogli wykazać się swoimi umiejętnościami i zainteresowaniami. W wielu przypadkach młodzież prowadziła edukację rówieśniczą oraz podejmowała działania aktywizujące, ukierunkowane na dzieci z młodszych klas. W ramach programu, w szkołach odbywały się prelekcje, pogadanki z udziałem pracowników służby zdrowia, szkolne olimpiady zdrowia, konkursy wiedzy, konkursy plastyczne, gry i zabawy zespołowe, ocena własnej aktywności fizycznej na podstawie testów sprawnościowych. Podczas zajęć prowadzona była edukacja konsumencka, a w celu nagłośnienia programu na terenie szkół odbywały się inscenizacje propagujące zdrowy styl życia. Przygotowywano także sałatki, surówki, soki, układano jadłospisy zgodnie z zasadami zbilansowanej diety oraz obliczano wskaźnik BMI 32

33 Zapobieganie oraz ograniczanie palenia tytoniu Krajowy Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce określa kierunki działań, priorytetowe cele i zadania w dziedzinie zwalczania zagrożeń ze strony chorób odtytoniowych na lata Ważnym zadaniem programu jest podjęcie odpowiednich działań umożliwiających przekazywanie rzetelnych informacji o ryzyku zdrowotnym związanym z używaniem tytoniu, dostosowanych do różnych grup docelowych kampanie społeczne i medialne, programy edukacyjne dla dzieci i młodzieży, programy interwencyjne dla osób palących i inne działania edukacyjne w środowiskach lokalnych. Program Przedszkolnej Edukacji Antytytoniowej CZYSTE POWIETRZE WOKÓŁ NAS Pierwszym ogniwem edukacji antytytoniowej jest program Czyste Powietrze Wokół Nas. Głównym celem programu jest wzrost kompetencji rodziców w zakresie ochrony dzieci przed ekspozycją na dym tytoniowy oraz wykształcenie u dzieci świadomej umiejętności radzenia sobie w sytuacjach, w których inne osoby palą przy nich papierosy. Adresatami programu są dzieci w wieku 5-6 lat uczęszczające do przedszkoli oraz ich rodzice i opiekunowie. Dla dzieci w wieku przedszkolnym, bierne palenie oznacza m.in. zwiększoną częstość występowania przewlekłego zapalenia ucha środkowego, oraz infekcji górnych dróg oddechowych, zaburzenia rozwoju psychoruchowego, zaburzenia zachowania dziecka, mniejszą odporność na infekcje. Dlatego, w tym kontekście tak ważna jest edukacja antytytoniowa dzieci oraz ich rodziców. Do realizacji programu przystąpiło 10 placówek z terenu powiatu kazimierskiego. Koordynatorzy przedszkolni i szkolni zostali przygotowani do realizacji programu Czyste Powietrze Wokół Nas przez pracowników Sekcji Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej PSSE Busko Zdrój, podczas narad wdrożeniowych przeprowadzonych w placówkach. W wyniku realizacji działań programowych edukacją objęto 267 dzieci oraz 213 rodziców. Monitoring realizacji programu potwierdził potrzebę prowadzenia profilaktyki antytytoniowej już od najmłodszych lat. Dzieci podczas zajęć zdobyły wiedzę jak radzić sobie w sytuacjach, gdy przebywają w zadymionych pomieszczeniach lub, gdy dorośli palą w ich obecności. 33

34 Na terenie placówek odbywały się pogadanki antytytoniowe dla dzieci i rodziców, zajęcia plastyczne, ruchowe, przedstawienia profilaktyczne, konkursy plastyczne. Na uwagę zasługuje duże zaangażowanie rodziców i opiekunów dzieci, którzy włączyli się wybrane zadania programowe: - uczestniczyli w spotkaniach rozpoczynających realizację programu, - uczestniczyli w podsumowaniach programu na forum przedszkola, - podpisywali deklaracje niepalenia przy dzieciach, - uczestniczyli w wykładach dot. zagrożeń zdrowotnych wynikających z biernego palenia, przeprowadzanych przez pielęgniarki środowiska szkolnego, - wspólnie z dziećmi współtworzyli plakaty antytytoniowe na przedszkolne konkursy w ramach programu, wykonywali emblematy kwiatów, znaczki zakaz palenia oraz gazetki ścienne, - przygotowywali rekwizyty do przedstawień antytytoniowych, - uczestniczyli razem z dziećmi w wycieczce po okolicy, która miała na celu obserwację dymów, W ramach współpracy prowadzonej z Komendą Powiatową Policji w Kazimierzy Wielkiej oraz koordynatorem szkolnym programu ze Szkoły Podstawowej Nr 3 w Kazimierzy Wielkiej, zorganizowano akcję informacyjno edukacyjną Jabłko Cytryna skierowaną do kierowców i pasażerów. W akcję czynnie zaangażowane były przedszkolaki ze Szkoły Podstawowej Nr 3 w Kazimierzy Wielkiej realizujące program Czyste Powietrze Wokół Nas. Zatrzymywani przez policjantów kierowcy otrzymywali od uczniów jabłko lub cytrynę. Jabłko było nagrodą za przepisową jazdę, natomiast cytrynę otrzymywali kierowcy, którzy nie przestrzegali przepisów drogowych oraz byli palaczami. Pracownicy Sekcji PZiOZ PSSE Busko Zdrój uświadamiali kierowcom i pasażerom zagrożenia zdrowotne wynikające z palenia papierosów, szczególną uwagę zwracając na problem biernego palenia. Natomiast przedszkolaki rozdawały kierowcom i pasażerom ulotki antytytoniowe. Podczas akcji młodzi liderzy zdrowia nie tylko świetnie się bawili, ale także starali się poprzez zabawę i swobodną atmosferę promować zdrowy i bezpieczny styl życia. Program edukacji antytytoniowej NIE PAL PRZY MNIE, PROSZĘ! Dziecko rozpoczynające naukę w szkole podstawowej ma przed sobą ważny i trudny etap rozwoju. Dziecko w tym wieku pozostaje wciąż pod dużym wpływem rodziców, ale będąc już uczniem staje się uczestnikiem życia w grupie szkolnych kolegów. Dziecko spotyka się z uczniami starszymi, których zachowanie może wywoływać zdziwienie, często ciekawość, a nawet imponować i wywoływać chęć naśladowania. Uczniowie klas młodszych szkoły podstawowej jeszcze nie sięgają po pierwszego papierosa, ale mogą utwierdzić się w przekonaniu, że palenie papierosów świadczy o dorosłości oraz 34

35 pozwala na przynależność do grupy starszych kolegów. Wzmacnia się więc wyraźnie pierwsza faza uzależnienia przygotowanie. Według szacunkowych, co roku około 4 mln polskich dzieci narażonych jest na mimowolne wdychanie dymu tytoniowego, czyli bierne palenie (dane wg raportu Stan zagrożenia epidemią palenia ty tytoniu w Polsce, WHO, Warszawa 2009r.). Bierne palenie uławia wprowadzenie dziecka w życie, w którym palenie papierosów jest normą. Program Nie pal przy mnie, proszę przeznaczony jest dla uczniów klas I-III szkoły podstawowej i stanowi drugie ogniwo w cyklu programów profilaktyki antytytoniowej adresowanych do dzieci i młodzieży szkolnej. Jego głównym celem jest zmniejszenie narażenia dzieci na bierne palenie tytoniu. Program proponuje realizację zajęć metodami aktywizującymi dostosowanymi do wieku dzieci, takimi jak m.in. burza mózgów, diagnoza wiedzy, ćwiczenia oddechowe, wierszyk, krzyżówka, układanka o wiewiórce, drama. W programie zawarte zostały uporządkowane treści dotyczące zdrowia (dostosowane do poziomu percepcji dzieci). Program ma charakter profilaktyczny, ale przede wszystkim ma na celu wykształcenie u dzieci świadomej umiejętności radzenia sobie w sytuacjach, w których inne osoby palą przy nich papierosy. W roku szkolnym 2015/2016 program realizowało 6 szkół podstawowych z terenu powiatu kazimierskiego. W wyniku podjętych działań edukacją objęto 383 uczniów oraz 176 rodziców. Formuła zajęć warsztatowych bardzo odpowiadała uczniom, którzy chętnie uczestniczyli w organizowanych konkursach, przedstawieniach i apelach. Program ten uświadomił uczniom jak wielki wpływ na ich zdrowie mają podejmowane przez nich samych decyzje oraz przyjmowane postawy życiowe. Z przeprowadzonej ewaluacji i monitoringu wynika, że: program uwrażliwił rodziców na szkodliwość biernego palenia rodzice informowali, że dzieci zaczęły reagować na palenie w ich obecności, w sposób kulturalny manifestując swoją niechęć do osób palących uczniowie wprowadzali zakaz palenia w swoich pokojach, zwieszając wykonane przez siebie znaczki zgłaszano przypadki wprowadzenia zakazu palenia podczas uroczystości rodzinnych Program profilaktyki palenia tytoniu dla uczniów starszych klas szkoły podstawowej i uczniów gimnazjum ZNAJDŹ WŁAŚCIWE ROZWIĄZANIE Program profilaktyki palenia tytoniu Znajdź właściwe rozwiązanie adresowany jest do uczniów starszych klas szkoły podstawowej (IV, V, VI) oraz gimnazjum. 35

36 W tym okresie nauki gwałtownie wzrasta liczba dzieci i młodzieży próbujących pierwszy raz zapalić papierosa. Niektórzy młodzi ludzie najpierw palą okazjonalnie, potem czynią to w regularnych odstępach czasu, wkraczając na drogę pełnego uzależnienia od nikotyny. Dlatego też głównym celem programu jest zwiększenie wiedzy w zakresie szkodliwości dymu tytoniowego oraz kształtowanie postaw asertywnych związanych z unikaniem biernego i czynnego palenia tytoniu. Do realizacji programu w roku szkolnym 2015/2016 przystąpiło 11 szkół podstawowych oraz 3 gimnazja z terenu powiatu kazimierskiego. W wyniku podjętych działań programowych edukacją objęto 523 uczniów. Ponadto w program zaangażowano 272 rodziców, którzy aktywnie uczestniczyli w wybranych zadaniach programowych. Uczniowie realizując poszczególne zajęcia warsztatowe zdobyli wiedzę na temat zagrożeń zdrowotnych wynikających z palenia czynnego i biernego oraz mogli kształcić postawy asertywne wobec nacisku swoich rówieśników. W trakcie realizacji programu w szkołach odbywały się apele antytytoniowe, przedstawienia profilaktyczne, konkursy wiedzy, konkursy na plakaty antytytoniowe oraz warsztaty antytytoniowe dla rodziców. Koordynatorzy szkolni programu odnotowali zauważalne zmiany w zachowaniu uczniów, którzy chętniej angażowali się w działania prozdrowotne na terenie szkoły oraz odważnie prezentowali postawy antytytoniowe. Obchody Światowego Dnia bez Tytoniu 2015 pod hasłem: Stop nielegalnemu obrotowi wyrobami tytoniowymi Każdego roku w dniu 31 maja, Światowa Organziacja Zdrowia (WHO) wraz z organizacjami partnerskimi organizuje obchody Światowego Dnia bez Tytoniu zwracając szczególną uwagę na zagrożenia zdrowotne związane z używaniem tytoniu oraz zachęcając do prowdzenia działań mających na celu jego ograniczenie. Ostatecznym celem Światowego Dnia bez Tytoniu jest przyczynienie się do ochrony obecnych i przyszłych pokoleń przed niszczącymi skutkami zdrowotnymi spowodowanymi paleniem tytoniu, ale też konsekwencjami społecznymi, środowiskowymi i ekonomicznymi wynikajacymi z używania tytoniu i narażenia na dym tytoniowym. Zmniejszenie narażenia na dym tytoniowy wciąż jest najważniejszym działaniem dla zmniejszenia zachorowań i zgonów na nowotwory złośliwe. Szacunki epidemiologiczne wskazują, że w Polsce 50% przedwczesnych (w wieku lat) zgonów nowotworowych u mężczyzn i 20% u kobiet jest spowodowanych paleniem tytoniu. 36

37 U mężczyzn odsetek ten w ostatnich latach spada, u kobiet rośnie. Obecnie pali tytoń około 8 mln dorosłych Polaków (28% mężczyzn i 19% kobiet). Obchody Światowego Dnia bez Tytoniu 2015 miały na celu podniesienie świadomości dotyczącej szkodliwego wpływu nielegalnego obrotu tytoniem na zdrowie publiczne. Ze względu na zwiększającą się dostępność i niskie ceny produktów z przemytu, szczególnie zagrożona jest młodzież oraz grupy ludzi o niskich dochodach. Z badań GATS ( ) wynika, że w Polsce 8,5% osób palących codziennie, pali papierosy pochodzące z nielegalnego źródła. Istotnym elementem profilaktyki antytytoniowej prowadzonej przez Powiatową Stację Sanitarno Epidemiologiczną w Busku Zdroju są populacyjne działania informacyjno edukacyjne. W związku z tym Sekcja PZiOZ skorzystała z zaproszenia Komendy Powiatowej Policji w Kazimierzy Wielkiej oraz Zespołu Placówek Oświatowych w Skalbmierzu i włączyła się w szkolny piknik, który miał miejsce 1 czerwca 2016r. na stadionie miejskim w Skalbmierzu. Pracownicy Sekcji PZiOZ PSSE Busko Zdrój zorganizowali stoisko informacyjno edukacyjne, na którym: - przeprowadzono 13 pomiarów tlenku węgla w wydychanym powietrzu, - prowadzono dystrybucję różnorodnych materiałów informacyjno edukacyjnych o tematyce antytytoniowej, - proponowano słodką alternatywę dla papierosa w myśl hasła Landrynka zamiast dymka. Profilaktyczny program w zakresie przeciwdziałania uzależnieniu od alkoholu, tytoniu i innych środków psychoaktywnych Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Busku Zdroju realizuje Projekt KIK/68 Profilaktyczny program w zakresie przeciwdziałania uzależnieniu od alkoholu, tytoniu i innych środków psychoaktywnych współfinansowany w ramach Szwajcarsko Polskiego Programu Współpracy. Projekt realizowany jest przez Główny Inspektorat Sanitarny w partnerstwie czterech instytucji: Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Krajowego Biura Do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii, Instytutu Medycyny Pracy im. Jerzego Nofera w Łodzi oraz Instytutu Medycyny Wsi im. Witolda Chodźki w Lublinie. Celem Projektu jest zmiana zachowań zdrowotnych przyszłych matek, ograniczenie używania substancji psychoaktywnych przez kobiety w wieku rozrodczym oraz poprawa zdrowia ich potomstwa. Skierowany jest do młodych kobiet w wieku lat, ich rodzin, szkół, lekarzy, pracodawców. 37

38 Jednym z komponentów Projektu KIK/68 jest ogólnopolski program edukacyjny w zakresie profilaktyki uzależnień, autorstwa dr Krzysztofa Wojcieszka ARS, czyli jak dbać o miłość?, adresowany do uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Wyjątkowość tego programu polega na kompleksowym podejściu do profilaktyki uzależnień w kontekście wartości wyznawanych przez młodych ludzi. Program podzielony jest na trzy części korespondujące ze sobą. Celem głównym programu jest edukacja w zakresie skutków zdrowotnych i społecznych używania substancji psychoaktywnych (alkohol, tytoń, narkotyki, środki zastępcze) oraz dostarczenie uczestnikom wiedzy pomocnej w kształtowaniu zdrowego stylu życia. W 2016 roku do programu łącznie przystąpiło 5 szkół ponadgimnazjalnych wchodzących w skład Zespołów Szkół na terenie powiatu kazimierskiego. Łącznie edukacją objęto 102 uczniów. Program profilaktyki wirusowego zapalenia wątroby typu B i C pt. Podstępne WZW Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Busku Zdroju realizuje program edukacyjny w zakresie profilaktyki zakażeń HBV i HCV pt. Podstępne WZW. Inicjatorem programu jest Wojewódzka Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Katowicach oraz Fundacja Gwiazda Nadziei. Adresatami programu są uczniowie klas II szkół ponadgimnazjalnych. Celem programu jest upowszechnienie wśród młodzieży wiedzy na temat wirusowego zapalenia wątroby typu B i C. Program ten jest odpowiedzią na pojawiające się wciąż nowe przypadki zakażeń HBV i HCV. Jednym ze sposobów przeciwdziałania tej sytuacji jest podnoszenie poziomu wiedzy pozwalającej na rozpoznawanie i unikanie sytuacji narażenia na zakażenie. Na terenie powiatu kazimierskiego w roku szkolnym 2015/2016 do realizacji programu Podstępne WZW przystąpiły 2 szkoły ponadgimnazjalne (w Zespole Szkół Zawodowych w Skalbmierzu) w wyniku czego edukacja objęto 70 uczniów. Koordynatorzy szkolni zostali przygotowani do realizacji programu podczas szkolenia, które przeprowadzili przedstawiciele Fundacji Gwiazda Nadziei, Świętokrzyskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego oraz prof. Wiesław Kryczka Konsultant Wojewódzki w Dziedzinie Chorób Zakaźnych. 38

39 Program edukacyjno-informacyjny Znamię! Znam je? dla szkół ponadgimnazjalnych Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Busku Zdroju przystąpiła do realizacji programu profilaktyki czerniaka, który jest skierowany do uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Każdego roku w Polsce onkolodzy odnotowują przypadków nowych zachorowań na czerniaki. Niestety blisko 40% chorych umiera z powodu tego nowotworu, gdyż zbyt późno trafia do lekarzy. Tymczasem wcześnie wykryty czerniak jest bardzo łatwo uleczalny. Dziś, częściej, niż w poprzednich latach, notuje się przypadki czerniaka u młodych osób. Przyczyny takiego stanu rzeczy należy upatrywać m.in. w zmianie stylu życia, jaka nastąpiła w ostatnich kilku dziesięcioleciach większa popularność solariów i moda na opaloną skórę. W ciągu ostatnich 20 lat zapadalność na czerniaka zwiększyła się w Polsce aż o 300%. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest wciąż niska świadomość społeczna w zakresie profilaktyki i czynników ryzyka. Dlatego działania mające na celu promocję profilaktyki tego nowotworu mają szczególne znaczenie. Inicjatorem programu jest Wojewódzka Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Katowicach oraz Fundacja Gwiazda Nadziei. Na terenie powiatu kazimierskiego w roku 2016 do realizacji programu Znamię! Znam je? przystąpiło 5 szkół ponadgimnazjalnych w Zespołach Szkół. Koordynatorzy szkolni zostali przygotowani do realizacji programu podczas szkolenia, które przeprowadzili przedstawiciele Fundacji Gwiazda Nadziei, Świętokrzyskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego oraz dr n. med. Tomasz Rostalski. Krajowy Program Zwalczania AIDS i Zapobiegania Zakażeniom HIV Głównym celem programu jest wzrost wiedzy na temat HIV i AIDS oraz zmniejszenie liczby zakażeń HIV w drodze ryzykownych zachowań. Program realizowany jest w różnych formach, między innymi: - poprzez kampanie medialne realizowane z udziałem Krajowego Centrum ds. AIDS; - obchody Światowego Dnia Walki AIDS 1 grudnia; - systematyczne działania edukacyjne w zakresie zapobiegania zakażeniom HIV, - edukację i uświadomienie społeczeństwa; Działania profilaktyczne z zakresu HIV/AIDS prowadzone były cały rok ze szczególnym uwzględnieniem obchodów Światowego Dnia Walki z AIDS. 39

40 W placówkach opieki zdrowotnej na terenie powiatu kazimierskiego prowadzono dystrybucję broszur edukacyjnych, które zostały opracowane dla poszczególnych grup docelowych: dla ogółu społeczeństwa, dla pielęgniarek i położnych, dla ginekologów, dla lekarzy rodzinnych. Profilaktyka uzależnień środki zastępcze W ramach działań profilaktycznych z zakresu środków zastępczych Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Busku Zdroju przy udziale przedstawicieli Komendy Powiatowej Policji w Kazimierzy Wielkiej przeprowadziła 3 spotkania edukacyjne dla uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych z terenu powiatu kazimierskiego. Łącznie w spotkaniach uczestniczyło 110 osób. Podczas tych spotkań pracownik Sekcji PZiOZ PSSE Busko Zdrój omawiał prezentację pt. Dopalacze im więcej wiesz, tym łatwiej się bronisz. Młodzież i nauczyciele mogli dowiedzieć się o zagrożeniach zdrowotnych wynikających z zażywania środków psychoaktywnych oraz zapoznać się z filmem pt. Stop dopalaczom, który porusza problem uzależnień wśród młodzieży. Ponadto w placówkach oświatowych prowadzona była dystrybucja materiałów informacyjnych z zakresu profilaktyki dopalaczy. Światowe Dni Młodzieży 2016 Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Busku Zdroju uczestniczyła w działaniach mających na celu organizację Światowych Dni Młodzieży na terenie powiatu kazimierskiego. Sekcja Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej dzięki uprzejmości Komendy Powiatowej Policji w Kazimierzy Wielkiej uczestniczyła w dwóch szkoleniach dla wolontariuszy obsługujących ŚDM Szkolenia te miały miejsce w Skalbmierzu oraz w Kazimierzy Wielkiej. Kierownik Sekcji PZiOZ PSSE w Busku Zdroju omówił aktualną sytuację dotyczącą środków zastępczych oraz zagrożenia zdrowotne wynikające z zażywania dopalaczy. Natomiast Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Busku Zdroju omówił zagadnienia dotyczące chorób zakaźnych, prawidłowych zachowań prozdrowotnych podczas podróży i podczas upałów. Podczas obchodów ŚDM 2016 na terenie powiatu kazimierskiego PSSE w Busku Zdroju została zaproszona przez Komendę Powiatową Policji w Kazimierzy Wielkiej do wspólnej organizacji punktów informacyjnych dla pielgrzymów. Jeden z punktów zorganizowano na Stadionie Miejskim w Skalbmierzu natomiast dwa na terenie miasta Kazimierza Wielka. Przedstawiciele PSSE w Busku Zdroju czuwali nad bezpieczeństwem zdrowotnym pielgrzymów oraz dystrybuowali ulotki informacyjne w 8 językach. 40

41 Ponadto w związku z realizacją przez PSSE w Busku Zdroju Profilaktycznego programu w zakresie przeciwdziałania uzależnieniu od alkoholu, tytoniu i innych środków psychoaktywnych współfinansowanego w ramach Szwajcarsko Polskiego Programu Współpracy, promowano założenia Projektu oraz rozdysponowano wśród pielgrzymów koszulki promocyjne przygotowane przez WSSE Kielce. Ogromną pomoc w dystrybucji tych koszulek udzielił Ks. Janusz Mularz proboszcz Rzymskokatolickiej Parafii pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego w Kazimierzy Wielkiej. 41