RYNEK MLEKA LISTOPAD stan i perspektywy. MINISTERSTWO ROLNICTWA i ROZWOJU WSI AGENCJA RYNKU ROLNEGO

Transkrypt

1 MINISTERSTWO ROLNICTWA i ROZWOJU WSI AGENCJA RYNKU ROLNEGO NR 19 INSTYTUT EKONOMIKI ROLNICTWA i GOSPODARKI YWNOÂCIOWEJ RYNEK MLEKA stan i perspektywy ISSN R A P O R T Y R Y N K O W E LISTOPAD 2000

2 Raporty sà finansowane przez AGENCJ RYNKU ROLNEGO oraz INSTYTUT EKONOMIKI ROLNICTWA i GOSPODARKI YWNOÂCIOWEJ Spis treêci REASUMPCJA I. Uwarunkowania makroekonomiczne II. Produkcja mleka J. Seremak-Bulge III. Przetwórstwo mleka Z. Smoleƒski, T. Zdziarska IV. Spo ycie mleka i przetworów K. Âwietlik V. Handel zagraniczny P. Szajner, Z. Smoleƒski VI. Interwencja na rynku mleka A. Bulak VII. Ceny J. Seremak-Bulge, P. Szajner, K. Âwietlik Przy publikowaniu fragmentów raportu oraz informacji i danych liczbowych prosimy o podanie êród a. Raport przygotowano w Zak adzie Badaƒ Rynkowych IERiG Âwi tokrzyska 20, Warszawa Kierownik Zak adu prof. dr hab. Jan Ma kowski, tel: AUTORZY: prof. dr hab. Zygmunt Smoleƒski Tel.: (0 22) doc. dr hab. Jadwiga Seremak-Bulge Tel.: (0 22) dr Krystyna Âwietlik Tel.: (0 22) wew. 707 mgr Piotr Szajner Tel.: (0 22) wew. 719 mgr Teresa Zdziarska Tel.: (0 22) wew. 440 mgr Alicja Bulak ARR Warszawa Tel.: (0 22) Raport zatwierdzi a w dniu r. Rada Rolniczych Analiz Ekonomicznych w sk adzie: Zdzis aw Adamczyk, Marian Brzóska (sekretarz), Tadeusz ChroÊcicki, Eugeniusz Gorzelak, Teresa Jab oƒska-urbaniak, Wojciech Józwiak, Ryszard Kreft, Ewa Król-Pol, Jan Ma kowski, Krzysztof Mateƒko, Bo ena Nowicka, Roman Urban, Maria Zwoliƒska (przewodniczàca). Kolejny raport wydany b dzie w kwietniu 2001 r. SK AD I DRUK: Dzia Wydawnictw IERiG

3 W serii Raporty Rynkowe w najbli szym czasie uka à si : 1. Rynek owoców i warzyw /17/ listopad 2000, 2. Rynek cukru /18/ grudzieƒ 2000, 3. Popyt na ywnoêç /1/ grudzieƒ 2000, 4. Handel zagraniczny produktami rolno-spo ywczymi /12/ grudzieƒ 2000, 5. Rynek Êrodków produkcji i us ug dla rolnictwa /19/ marzec 2001, 6. Rynek pasz /9/ kwiecieƒ 2001, 7. Rynek mleka /20/ kwiecieƒ 2001, 8. Rynek ziemniaka /19/ kwiecieƒ 2001, 9. Rynek drobiu i jaj /19/ maj 2001, 10. Rynek mi sa /20/ maj 2001, 11. Rynek zbó /20/ maj 2001, 12. Rynek rzepaku /19/ czerwiec 2001, 13. Rynek ziemi rolniczej /4/ czerwiec POPYT NA YWNOÂå Od grudnia 2000 roku rozpoczynamy systematyczne publikowanie raportu dotyczàcego wy àcznie popytu na ywnoêç. Raport zawiera b dzie dok adnà informacj o dotychczasowych i przewidywanych kierunkach rozwoju popytu na podstawowe grupy produktów spo ywczych. Autorzy zaprezentujà w nim szczegó owà analiz aktualnego poziomu i struktury konsumpcji ywnoêci w Polsce oraz determinujàcych jà czynników i uwarunkowaƒ o charakterze makro- i mikroekonomicznym.

4 REASUMPCJA Polskie mleczarstwo znajduje si w prze omowym okresie przeobra- eƒ strukturalnych. Egzekwowanie norm jakoêci mleka surowego, powszechnie obowiàzujàcych w krajach rozwini tych gospodarczo, przyspieszy o proces koncentrowania produkcji w wielokrowich, nowoczesnych oborach. Sprzyja temu, od jesieni 1999 r., wzrost op acalnoêci chowu byd a mlecznego. Równocze- Ênie sà eliminowani dotychczasowi dostawcy mniej ni 20 litrów dziennie ze wzgl du na niedostatecznà jakoêç surowca. Rezygnacja z takiego mleka, g ównie od drobnych dostawców, przyspieszy a proces modernizacji obór mlecznych. Nast powa o stopniowe brakowanie ma o wydajnych krów, w wyniku którego, po okresie spadku skupu mleka w 1999 r. i I po- owie 2000 r., od lipca br. ujawni si wzrost dostaw surowca do przemys u mleczarskiego. Przewiduje si, e w 2000 r. nastàpi dalszy spadek produkcji mleka do 11,3 mld l, podczas gdy rok wczeêniej udojono 11,9 mld l. RównoczeÊnie jednak skup mleka zwi kszy si, odpowiednio z 6486 mln l do 6540 mln l. WydajnoÊç jednostkowa wzroênie z ok l w 1999 r. do ok l od 1 krowy. Niedobory poda y surowca mlecznego spowodowa y jesienià 1999 r. skokowy wzrost cen skupu oraz minimalny sezonowy wiosenno-letni ich spadek. W ciàgu 12 miesi cy ceny skupu wzros y z 59,53 z /100 l we wrzeêniu 1999 r. do ok. 78 z /100 l we wrzeêniu br., tj. o ponad 30%. Wobec ograniczenia dostaw surowca w I po owie br. zmala a produkcja przemys u mleczarskiego. Spadkowi poda y wyrobów mleczarskich na rynku krajowym towarzyszy wzrost cen zbytu, szczególnie serów podpuszczkowych dojrzewajàcych, mleka w proszku i mas a, które zdro a y w stopniu przewy szajàcym wskaênik inflacji. Minimalny wzrost cen zbytu dotyczy jedynie lodów, jogurtów i napojów mlecznych. Mleczarnie przetwarzajàce surowiec mleczny osiàgn y w I pó roczu 2000 r. znacznie lepsze wyniki ekonomiczno-finansowe ni przed rokiem, a tak e lepsze od przeci tnych w ca- ym przemyêle spo ywczym. Wzrost cen i ograniczenie poda y spowodowa y w I po owie 2000 r. zmniejszenie spo ycia produktów mleczarskich. G ównie zmala a konsumpcja mleka spo ywczego i jogurtów, w mniejszym stopniu serów twarogowych i mas a. Prawdopodobnie do koƒca 2000 r. utrzymajà si tendencje z pierwszej po owy roku. Bilansowe spo ycie mleka, bez przerobionego na mas o, wyniesie 192 l w przeliczeniu na 1 mieszkaƒca i b dzie mniejsze o 3% ni w roku poprzednim. Natomiast spo ycie mas a w przeliczeniu na 1 osob zmaleje o 0,3 kg i ukszta tuje si na poziomie 4,3 kg. W 2001 r. mo e nastàpiç dalszy spadek spo ycia artyku ów mleczarskich o 1-2%, a mas a o ok. 3%. W ramach dzia aƒ interwencyjnych na rynku mleczarskim do koƒca paêdziernika br. Agencja Rynku Rolnego wykupi a 8,3 tys. ton mas a. Zgromadzone zapasy zostanà przeznaczone na sprzeda w okresie zimowym, kiedy z regu y wyst pujà niedobory tego t uszczu. Na rynku odt uszczonego mleka w proszku ARR zawar a umowy na dop at do eksportu 37 tys. ton mleka odt uszczonego w proszku. Zmniejszenie produkcji przemys u mleczarskiego ograniczy o eksportowà poda przetworów mlecznych. W I po owie br. eksport stanowi zaledwie ekwiwalent 245,5 mln l mleka, podczas gdy rok wczeêniej 419,7 mln l. Natomiast import w tym samym okresie zwi kszy si ze 128,4 mln l w 1999 r. do 281,1 mln l. W ten sposób powsta a przewaga importu ok. 35,6 mln l. W wyra eniu warto- Êciowym, dzi ki korzystnym relacjom cenowym osiàgni to minimalnà nadwy k wartoêci 2,3 mln USD. W II po owie 2000 r. przewiduje si wi kszy wzrost eksportu ni importu i osiàgni cie niewielkiej nadwy ki ok. 40 mln USD. W 2001 r. w dalszym ciàgu b dà post powa y przeobra enia strukturalne w polskim mleczarstwie. Prawdopodobnie nastàpi zahamowanie spadku produkcji mleka, przy równoczesnym zwi kszeniu skupu. Dzi ki temu b dzie kontynuowany wzrost produkcji przemys owej artyku ów mleczarskich. RównoczeÊnie, wobec objawów os abienia krajowego popytu na artyku y mleczarskie, zwi kszy si poda eksportowa, szczególnie jeêli utrzyma si obecna, dobra koniunktura na rynku mi dzynarodowym. 4

5 SUMMARY Polish dairy sector reached a turning point in the period of structural transformation. Stringently enforced quality requirements for raw milk, widely implemented in developed countries, speeded up concentration process in large scale, modern dairy farms. It was stimulated by increase in profitability of milk production observed since the autumn Accordingly small producers delivering below 20 litres of milk a day are being phased put of the business because they are not able to meet quality criteria. Withdrawal of the smallholders stimulated modernisation process of dairy sheds. Low-efficient milk cows were gradually eliminated. Thanks to this following the period of decline of milk deliveries observed in 1999 and in the first half of the year 2000 increase in milk supplies to dairy industry has been recorded since June this year. Milk production in the year 2000 is forecast to decline further to 11,3 bill l versus about 11,9 bill l in Simultaneously milk procurement will increase from 6486 to 6540 mill l. Milk efficiency per cow will increase from about 3550 l in 1999 to about 3700 l in the year Reflecting raw material shortages milk procurement prices rapidly increased in the autumn 1999 and then just slightly declined in the springsummer period next year. The procurement prices rose from 59,53 to about 78 PLN per 100 litres over the period of September 1999 September 2000, i.e. by over 30%. Tightening supplies of raw material in the first half of the current year led to a decline in diary industry output. It was accompanied by an increase in sale prices of dairy products, particularly those of hard cheese, milk powder and butter, which rose up exceeding the inflation rate. A slight increase in sale prices was observed just in case of ice cream, yoghurts and milk shakes. In the first half of the year 2000 milk processors achieved significantly better financial and economic results as compared to those recorded a year ago and to aggregated average of the whole food industry. Reflecting price rises and reduced supplies consumption of dairy products in the first half of the year 2000 declined. The decline in dairy product consumption particularly concerned milk and yoghurts and, in a smaller extent, cottage cheese and butter. These tendencies are likely to remain in the second half of the current year. As it results from milk balance sheet per capita milk consumption (excluding butter) in the year 2000 will amount to 192 litres (in terms of raw milk), which would be lower by 3% than recorded in the previous year. Accordingly per capita butter consumption is expected to decline by 0,3 kg to 4,3 kg. Further decline in dairy product consumption (by 1-2%) and butter (by approx. 3%) is projected for the year Within the framework of intervention scheme the Agricultural Market Agency (AMA) by the end of October 2000 bought in 8,3 thousand tons of butter. Accumulated butter stocks will be allocated for sales in the winter when butter shortages are likely to occur. The AMA also settled contracts for export subsidies of 37 thousand tons of SMP. Decline in output of dairy industry restricted exportable surplus of dairy products. In the first half of the year 2000 dairy product exports accounted to 245,5 mill litres in terms of raw milk versus 419,7 mill litres a year ago. Simultaneously dairy imports increased from 128,4 to 281,1 mill litres. Therefore the negative balance in foreign trade amounted to about 35,6 mill litres. However due to favourable price relations the balance of foreign trade in value terms was slightly positive and totalled 2,3 mill USD. In the second half of the current year dairy exports should be rising faster than dairy imports so as to assure increase of positive balance of trade to about 40 mill USD. Structural changes in Polish dairy sector will be continued in the year Decline in milk production along with increase in milk procurement is likely to occur. This will assure further increase of production of dairy products. Accordingly weakening domestic demand for dairy products will result in the increase of exportable surplus, particularly if good prosperity on the international market remains. 5