LUDZIE NAUKI. POLIMERY 2018, 63, nr 1 57

Transkrypt

1 POLIMERY 2018, 63, nr 1 57 LUDZIE NAUKI Jubileusz 80-lecia profesora Jana Pielichowskiego Jan Pielichowski urodził się 2 stycznia 1938 r. w Herbutowie. W latach studiował na Wydziale Chemicznym Politechniki Wrocławskiej, gdzie w 1961 r. uzyskał tytuł zawodowy magistra inżyniera, a w 1967 r. stopień naukowy doktora nauk chemicznych. Stopień naukowy doktora habilitowanego otrzymał w 1971 r. po obronie rozprawy pt. Studia nad modyfikowaniem kauczuków etylenowo-propylenowych żywicami syntetycznymi przed Radą Wydziału Chemii Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu. W 1983 r. otrzymał tytuł naukowy profesora, a w 1992 r. został mianowany na stanowisko profesora zwyczajnego w Politechnice Krakowskiej. W latach był pracownikiem Uniwersytetu Wrocławskiego, a następnie w latach był zatrudniony w Instytucie Ciężkiej Syntezy Organicznej Blachownia w Kędzierzynie-Koźlu, gdzie prowadził badania nad otrzymywaniem oraz strukturą i właściwościami kauczuków etylenowo-propylenowych. W latach był dyrektorem Instytutu Chemii na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu. W latach był zatrudniony na Wydziale Inżynierii i Technologii Chemicznej Politechniki Krakowskiej. W latach pełnił obowiązki Prodziekana ds. Dydaktycznych, a w latach Dziekana Wydziału. W 1990 r. utworzył Pracownię Chemii i Technologii Tworzyw Sztucznych, przekształconą w 1996 r. w Samodzielną Katedrę Chemii i Technologii Tworzyw Sztucznych, którą kierował do 2009 r. Wypromował 28 doktorów, spośród których dziewięciu uzyskało stopień naukowy doktora habilitowanego, w tym czterech tytuł profesora. Dorobek Profesora obejmuje ponad 400 publikacji krajowych i zagranicznych oraz 70 patentów. Jest współautorem cieszących się dużą popularnością podręczników Technologia tworzyw sztucznych (WNT, sześć wydań), Chemia polimerów (1998, 2004, 2012), Chemia i technologia żywic epoksydowych (WNT, 2002), Preparatyka polimerów (WNT Teza, 2005), Geosyntetyki w inżynierii i ochronie środowiska (WNT Teza, 2006) oraz czterech skryptów opublikowanych przez Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej. Zainteresowania naukowe profesora Jana Pielichowskiego obejmują m.in. modyfikację chemiczną karbazolu, polimeryzację N-winylokarbazolu, zagadnienia dotyczące katalizy przeniesienia międzyfazowego oraz otrzymywania i oceny właściwości spienionych tworzyw polimerowych. Opracował sposób wytwarzania N-winylokarbazolu o czystości wymaganej do syntezy poliwinylokarbazolu, a następnie sposób wytwarzania wysokocząsteczkowych polimerów N-winylokarbazolu z wykorzystaniem kompleksowych katalizatorów metaloorganicznych. Przedmiotem badań prowadzonych w kierowanym przez Profesora zespole były reaktywne barwniki karbazolowe otrzymywane poprzez sprzęganie 9-(2,3-epoksypropylo)karbazolu z chlorkami diazoniowymi. W ostatnich latach Jego szczególnym zainteresowaniem cieszą się polimery biodegradowalne. Opracowanie nowej metody syntezy poliaminokwasów, z zastosowaniem techniki mikrofalowej, umożliwia otrzymywanie polimerów o dużej czystości, do zastosowań w farmacji oraz inżynierii biomateriałowej. Kolejne prace dotyczą opracowania prostej i ekonomicznie uzasadnionej metody uzyskiwania z surowców roślinnych DNA i jego pochodnych do zastosowania w elektronice i fotonice, m.in. jako komponenty diod elektroluminescencyjnych i ogniw fotowoltaicznych. Prof. Jan Pielichowski brał też aktywny udział w pracach badawczych i aplikacyjnych związanych z ochroną środowiska, zarówno w zakresie otrzymywania nowych materiałów polimerowych ze źródeł odnawialnych, jak i recyklingu odpadów z tworzyw polimerowych. Efektem tych prac są liczne publikacje i patenty. Opracowane zostały m.in. poliuretanowe materiały porowate z zastosowaniem polioli z olejów roślinnych jako surowców odnawialnych (Sposób przygotowania przedmieszki poliolowej z użyciem odpadowego, mikroporowatego elastomeru poliuretanowego patent PL B1) oraz polioli z recyklingu surowcowego odpadów poliuretanowych (Sposób otrzymywania składnika poliolowego przeznaczonego do syntezy elastycznych poliuretanowych materiałów porowatych zgłoszenie patentowe P ). Wiele z prowadzonych prac, np. Metoda przerobu zużytych butelek z PET na proekologiczne wyroby termoizolacyjne-płyta IZOPET-R zakończyły się wdrożeniem (2004), a także zdobyły wyróżnienia na wielu między-

2 58 POLIMERY 2018, 63, nr 1 narodowych i krajowych wystawach, m.in. złoty medal na Międzynarodowym Salonie Wynalazków i Nowych Produktów w Genewie (2006) oraz Puchar MNiSW za Międzynarodowe Osiągnięcia Wynalazcze (2007). Na podkreślenie zasługuje duża aktywność prof. Jana Pielichowskiego w pozyskiwaniu partnerów do współpracy w zakresie wykorzystywania środków Programów Operacyjnych Unii Europejskiej. W latach w ramach III Programu Horyzontalnego realizował prace objęte projektem celowym oraz aktywnie uczestniczył w pracach COST Action P8 Materials and Systems for Optical Data Storage and Processing. Działał również na rzecz unowocześniania zajęć dydaktycznych poprzez uczestnictwo w programach międzynarodowych Tempus, Socrates-Erasmus oraz Marie Curie Host Fellowships. Pełnił też funkcje redaktora Zeszytów Naukowych Politechniki Krakowskiej, serii Chemia, przez wiele lat był członkiem Rady Programowej czasopisma Polimery oraz członkiem Rady Redakcyjnej Journal of Polymer Engineering, a także przewodniczącym Zarządu Oddziału Polskiego Towarzystwa Chemicznego (PTChem) w Krakowie, Przewodniczącym Sekcji Chemii Organicznej PTChem, członkiem Komitetu Nauki o Materiałach PAN (Sekcja Biomateriały) oraz wielu komitetów naukowych prestiżowych konferencji zagranicznych i krajowych. Za swoją działalność naukową i dydaktyczną otrzymał wiele odznaczeń, m.in. Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, Medal Komisji Edukacji Naukowej, Złoty Krzyż Zasługi, Złoty Medal Polskiego Towarzystwa Chemicznego, Honorową Odznakę Politechniki Krakowskiej oraz trzy nagrody Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Wszyscy współpracownicy składają Panu Profesorowi serdeczne podziękowania za opiekę merytoryczną i życzliwość oraz życzą wszystkiego najlepszego i wielu lat w dobrym zdrowiu. Współpracownicy z Katedry Chemii i Technologii Polimerów Politechniki Krakowskiej Z okazji pięknego Jubileuszu Zespół Redakcyjny czasopisma Polimery składa Profesorowi serdeczne gratulacje, najlepsze życzenia dobrego zdrowia oraz dalszej aktywności naukowej. NominacjE profesorskie Prof. dr hab. inż. EWA MARZENA SCHAB-BALCERZAK Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej postanowieniem z dnia 27 lutego 2017 r. nadał dr hab. inż. Ewie Marzenie Schab-Balcerzak, prof. Uniwersytetu Śląskiego i Centrum Materiałów Polimerowych i Węglowych PAN w Zabrzu tytuł naukowy profesora nauk chemicznych. Uroczyste wręczenie nominacji profesorskiej odbyło się 20 kwietnia 2017 r. w Belwederze. Ewa Schab-Balcerzak jest absolwentką Wydziału Chemicznego Politechniki Śląskiej w Gliwicach (1991 r.). W 1999 r. otrzymała stopień doktora nauk chemicznych, nadany przez Radę Wydziału Chemicznego Politechniki Śląskiej w Gliwicach, na podstawie rozprawy Badania nad nowymi semidrabinkowymi polimerami (promotor: prof. dr hab. inż. Danuta Sęk). W 2010 r. Rada Wydziału Chemicznego Politechniki Warszawskiej nadała Jej stopień doktora habilitowanego nauk chemicznych w dyscyplinie Chemia na podstawie monografii Nowe polimery fotochromowe zawierające ugrupowania azobenzenowe: synteza, wybrane właściwości oraz badania fotoindukowanej anizotropii optycznej, wyd. Wydawnictwo Centrum Materiałów Polimerowych i Węglowych PAN. Postępowanie o nadanie tytułu profesora było prowadzone przez Radę Instytutu Chemii na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Śląskiego. Zainteresowania naukowe prof. Ewy Schab-Balcerzak są ukierunkowane na badania przetwarzalnych polimerów i związków małocząsteczkowych o właściwościach półprzewodnikowych lub fotochromowych dla potencjalnych zastosowań w elektronice organicznej i fotonice. W tym obszarze prowadzi badania zależności pomiędzy strukturą a właściwościami nowych materiałów o specjalnie zaprojektowanej budowie chemicznej. Ważną część pracy stanowią próby wykorzystania wyselekcjonowanych materiałów jako komponentów warstw aktywnych w konkretnych urządzeniach m.in. w ogniwach fotowoltaicznych i diodach elektroluminescencyjnych oraz w warstwach porządkujących ciekłe kryształy. Prof. Ewa Schab-Balcerzak obyła roczny staż podoktorski na Politechnice w Tokio (Japonia, ), dwa kilkumiesięczne staże naukowe na Uniwersytecie w Montpellier (Francja, 1998 i 1999 r.) oraz w Instytucie Fraunhofera w Poczdamie (2003 r.). W 2014 r. otrzymała Brązowy Krzyż Zasługi. Jest też laureatką dwóch indywidualnych nagród Rektora Uniwersytetu Śląskiego za działalność naukowo-badawczą. Od 2012 r. jest przewod-

3 POLIMERY 2018, 63, nr 1 59 niczącą Katowickiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Chemicznego. Jest członkiem Komitetów Redakcyjnych dwóch czasopism naukowych o zasięgu międzynarodowym (Journal of Chemistry i International Journal of Materials and Chemistry) oraz recenzentem wielu czasopism z listy filadelfijskiej (Polymer Chemistry, Journal of Material Chemistry C, Journal of Physical Chemistry C, Dyes and Pigments, Organic Electronics, Synthetic Metals, Polimery, Journal of Luminescence, Polymer, Optical Materials). Dotychczasowy dorobek publikacyjny prof. Ewy Schab-Balcerzak obejmuje 126 artykułów w czasopismach z listy filadelfijskiej (m.in. Polymer, Dyes and Pigments, RSC Advances, Journal of Polymer Sciences, Journal of Physical Chemistry, Dalton Transactions, Polimery, European Journal of Organic Chemistry, Journal of Electroanalytical Chemistry, Chemistry A European Journal, Journal of Luminescence, Synthetic Metals). Wyniki Jej badań naukowych były też prezentowane na kilkudziesięciu międzynarodowych i krajowych konferencjach naukowych. Wypromowała trzech doktorów oraz była recenzentem w dziewięciu przewodach doktorskich. Prof. Ewa Schab-Balcerzak współpracuje z wieloma krajowymi i zagranicznymi ośrodkami badawczymi. Brała udział w jedenastu polskich i trzech międzynarodowych projektach badawczych. Fot. Prof. Ewa Schab-Balcerzak odbiera nominację z rąk Prezydenta RP Andrzeja Dudy (fot. Maciej Biedrzycki / KPRP) Swoją aktywność zawodową związała z dwiema jednostkami: Polską Akademią Nauk i Uniwersytetem Śląskim. Pracuje jako profesor w Centrum Materiałów Polimerowych i Węglowych PAN w Zabrzu, w Pracowni Materiałów Polimerowych dla Optoelektroniki i Optyki Nieliniowej. Od 2011 r. jest też profesorem nadzwyczajnym Uniwersytetu Śląskiego, gdzie pełni funkcję kierownika Zakładu Chemii Polimerów w Instytucie Chemii na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii. WITRYNA prace habilitacyjne Temat: Studium efektywności przetwórstwa wytworów porowatych z tworzyw polimerowych Autor: dr inż. Tomasz Garbacz, Politechnika Lubelska, Wydział Mechaniczny, Katedra Technologii i Przetwórstwa Tworzyw Polimerowych Skład komisji habilitacyjnej: prof. dr hab. inż. Andrzej Błędzki, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie przewodniczący dr hab. inż. Piotr Budzyński, Politechnika Lubelska sekretarz prof. dr hab. inż. Marek Bieliński, Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy recenzent prof. dr hab. inż. Krzysztof Wilczyński, Politechnika Warszawska recenzent dr hab. inż. Marek Szostak, Politechnika Poznańska recenzent prof. dr hab. inż. Jarosław Diakun, Politechnika Koszalińska członek komisji prof. dr hab. inż. Barbara Surowska, Politechnika Lubelska członek komisji Data i miejsce habilitacji: 21 grudnia 2016 r., Politechnika Lubelska, Wydział Mechaniczny Nadany stopień naukowy: doktor habilitowany nauk technicznych w dyscyplinie Budowa i Eksploatacja Maszyn Podstawą do nadania stopnia naukowego doktora habilitowanego był cykl 26 jednotematycznych publikacji nt. Studium efektywności przetwórstwa wytworów porowatych z tworzyw polimerowych. Głównym obszarem naukowym prowadzonych prac było przedstawienie w aspektach teoretycznym i utylitarnym zagadnień dotyczących wpływu modyfikacji tworzyw polimerowych środkami spieniającymi na przebieg i efektywność przetwórstwa wytworów porowatych, ich właściwości fizykochemiczne i strukturę. Efektem prowadzonych badań było otrzymanie wytworów porowatych o zmodyfikowanych właściwościach fizycznych i użytkowych, odpowiednich cechach geometrycznych. Zakres zagadnień, przedstawionych w cyklu publikacji, obejmował:

4 60 POLIMERY 2018, 63, nr 1 dobór tworzyw polimerowych i środków spieniających chemicznie oraz możliwości ich efektywnego wykorzystania w przetwórstwie tworzyw polimerowych metodami wytłaczania i wtryskiwania; opracowanie oryginalnej technologii przetwórstwa, w procesach wytłaczania i współwytłaczania, porowatych wytworów z tworzyw termoplastycznych (do wytwarzania m.in. powłok kabli) w celu nadania im nowych, pożądanych właściwości; ustalenie wpływu stosowanych środków spieniających na właściwości fizykochemiczne i użytkowe wytworów porowatych wytwarzanych w warunkach przemysłowych, m.in. cienkościennych powłok kabli; określenie cech geometrycznych struktury porów, ich wielkości oraz rozkładu w wytworze z wykorzystaniem analizy obrazu struktury porowatej tworzyw. Dr hab. inż. Tomasz Garbacz jest absolwentem Politechniki Lubelskiej (PL), specjalność Technologia Maszyn (1992 r.). W 1994 r. został zatrudniony na stanowisku asystenta w Katedrze Procesów Polimerowych PL. W 2002 r. obronił pracę doktorską pt.: Badania efektywności procesu wytłaczania polietylenu modyfikowanego (promotor: prof. Robert Sikora) i uzyskał stopień naukowy doktora nauk technicznych w dyscyplinie Budowa i Eksploatacja Maszyn. Od grudnia 2002 r. jest adiunktem w Katedrze Procesów Polimerowych Politechniki Lubelskiej, przemianowanej w 2016 r. na Katedrę Technologii i Przetwórstwa Tworzyw Polimerowych. Jego prace naukowe dotyczą przetwórstwa tworzyw polimerowych, głównie wytłaczania, w szczególności badań efektywności procesu wytłaczania, wtryskiwania, wytwarzania powłok polimerowych modyfikowanych tworzyw termoplastycznych oraz badań struktury i właściwości polimerów termoplastycznych. Jest autorem lub współautorem 157 publikacji naukowych, 24 zgłoszeń patentowych, z których 16 zostało już zarejestrowanych jako patenty, w tym 3 jako patenty zagraniczne oraz 3 jako wzory przemysłowe, a także autorem kilkudziesięciu wystąpień i referatów na konferencjach naukowych w kraju i za granicą. Był kierownikiem czterech grantów badawczych przyznanych przez MNiSW oraz głównym wykonawcą z Politechniki Lubelskiej projektu celowego, zakończonego wdrożeniem technologii do produkcji. Uczestniczył też jako wykonawca w sześciu projektach badawczych finansowanych przez MNiSW, dwóch projektach celowych wdrożonych w przedsiębiorstwach oraz w konsorcjum międzynarodowym realizującym projekt w ramach 7. Programu Ramowego UE. Był członkiem zespołu eksperckiego ds. usługi proinnowacyjnej ( ) oraz członkiem zespołu konsultantów liderów innowacji przy Urzędzie Marszałkowskim Województwa Lubelskiego ( ). Obecnie jest koordynatorem międzynarodowego projektu pt.: Novel processing techniques of biodegradable polymers for biomedical applications (Nowe techniki przetwarzania polimerów biodegradowalnych do zastosowań biomedycznych) realizowanego przez konsorcjum naukowe Politechniki Lubelskiej i Centre of Polymer Systems, Tomas Bata University in Zlin (Republika Czeska). Działalność naukowa dr. hab. inż. Tomasza Garbacz w zakresie wynalazczości została uhonorowana wieloma medalami i nagrodami uzyskanymi na prestiżowych międzynarodowych wystawach. Za działalność naukową wielokrotnie otrzymywał nagrody naukowe Rektora Politechniki Lubelskiej (w tym corocznie w latach ), a w 2014 r. został uhonorowany zaszczytnym tytułem Zasłużony dla Ziemi Lubelskiej Bene Meritus Terrae Lublinensi, jako jedna z dwóch osób z województwa lubelskiego, w kategorii Nauka (Urząd Marszałkowski, Lublin 2014). OBRONY PRAC DOKTORSKICH Dr Joanna Barton-Pudlik absolwentka Wydziału Chemii Uniwersytetu Opolskiego (2011 r.), dyscyplina: chemia, specjalność: chemia nowych materiałów. W 2017 r. ukończyła studia doktoranckie na Wydziale Chemii Uniwersytetu Opolskiego, dyscyplina: chemia. Temat pracy doktorskiej: Otrzymywanie i charakterystyka kompozytów polimerowych z udziałem napełniaczy roślinnych Promotor: prof. dr hab. inż. Krystyna Czaja, Uniwersytet Opolski Recenzenci: dr hab. inż. Danuta Ciechańska, prof. Instytutu Biopolimerów i Włókien Chemicznych, Łódź dr hab. Stanisław Zajchowski, prof. Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy Data i miejsce obrony: 28 września 2017 r., Uniwersytet Opolski, Wydział Chemii Głównym celem pracy doktorskiej było opracowanie kompozytów polimerowych z napełniaczami pochodzenia naturalnego oraz ocena ich budowy i właściwości fizykochemicznych, a także stabilności wobec oddziaływania mikroorganizmów (grzybów strzępkowych). W cyklu prac składającym się z czterech publikacji, dwóch patentów i dwóch zgłoszeń patentowych przedstawiono wyniki badań dotyczące opracowania, właściwości oraz stabilności nowych, termoplastycznych kompozytów polimerowych z udziałem mączki z wierzby energetycznej oraz igieł drzew iglastych. Przeprowadzono analizę możliwości zastoso-

5 POLIMERY 2018, 63, nr 1 61 wania wybranych napełniaczy roślinnych w typowych procesach przetwórstwa tworzyw termoplastycznych realizowanych w wysokiej temperaturze (do 200 C) oraz scharakteryzowano główne produkty ich rozkładu termicznego. Stwierdzono, że wytworzone nowe kompozyty posiadają porównywalne lub lepsze właściwości użytkowe w odniesieniu do analizowanych standardowych kompozytów (WPC) zawierających różnego typu mączki drzewne. Ponadto określono względny udział części celulozowych/hemicelulozowych oraz ligninowych w opracowanych kompozytach, w porównaniu ze standardowymi WPC zawierającymi mączkę drzewną iglastą lub liściastą i na tej podstawie wyjaśniono różnice we właściwościach użytkowych porównywanych materiałów. Przeprowadzone badania biodegradacji WPC pokazały jak ważny, ze względu na rodzaj testowanych materiałów, jest proces wyselekcjonowania szczepu grzybni odpowiedniego do przeprowadzenia testów biodegradacji. Do badań biorozkładu kompozytów WPC wytypowano grzybnię Aspergillus niger i stwierdzono, że zarówno zmiany powierzchniowe (ślady deterioracji), jak i materiałowe, będące skutkiem oddziaływania grzybni, dotyczą przede wszystkim napełniaczy drzewnych oraz zależą od ich rodzaju, wielkości i udziału w kompozycie. Stwierdzono również, że szybkość biorozkładu różnego typu materiałów WPC jest uwarunkowana budową chemiczną napełniaczy drzewnych tj. stosunkiem udziału części hemicelulozowych do celulozowych i do ligninowych oraz obecnością substancji dodatkowych, takich jak żywice. Określono, że pośród kompozytów zawierających różnego rodzaju mączki drzewne (iglastą, celulozową, liściastą) najmniejszą szybkością biodegradacji charakteryzują się kompozyty zawierające mączkę iglastą oraz że wprowadzenie igieł (sosny, świerku) do kompozytów wpływa na wyraźne zahamowanie rozwoju grzybni Aspergillus niger. Stwierdzono też, że dodatek do kompozytów z udziałem igieł żywicy naturalnej (sandarak), bogatej m.in. w bardziej stabilne kwasy żywiczne (związki o potencjalnym działaniu fungistatycznym), skutkuje dalszym wyraźnym zahamowaniem procesu biodegradacji badanych materiałów. Zaobserwowano również większą intensywność oddziaływań o charakterze celulolitycznym mikroorganizmów obecnych w kompoście leśnym (większy ubytek masy próbek, spękania, pogorszenie właściwości mechanicznych, zmiany strukturalne) w porównaniu z obecnymi w torfie popieczarkowym. Instytut Chemii Przemysłowej im. prof. I. Mościckiego w Warszawie opracował ogólnokrajową BAZĘ APARATURY DO OKREŚLANIA CHARAKTERYSTYKI I PRZETWÓRSTWA POLIMERÓW będącej w posiadaniu uczelni, instytutów PAN i instytutów badawczych. Baza jest wyposażona w funkcje umożliwiające wyszukiwanie wg zadanych parametrów: nazwy, typu lub modelu aparatu, roku produkcji, producenta, charakterystyki parametrów technicznych, zastosowania do badań, lokalizacji, słów kluczowych, sposobu wykonywania badań, numerów norm, wg których prowadzi się badania, oraz adresu i kontaktu z osobą odpowiedzialną za dany aparat. Baza jest ciągle uaktualniana. Dostęp do danych i wyszukiwanie informacji w bazie jest bezpłatne. Instytucje i firmy zainteresowane zamieszczeniem w bazie informacji o posiadanej aparaturze prosimy o przesłanie danych na adres polimery@ichp.pl aparaturapolimery.ichp.pl