Skuteczna komunikacja rodzica z nastoletnim dzieckiem. na podstawie poradnika Kevina Steede pt. 10 błędów popełnianych przez dobrych rodziców

Transkrypt

1 Skuteczna komunikacja rodzica z nastoletnim dzieckiem na podstawie poradnika Kevina Steede pt. 10 błędów popełnianych przez dobrych rodziców

2 Pułapki porozumiewania się Dobra komunikacja ze swoim dzieckiem to niezwykle ważna dla rodziców umiejętność, dzięki której obie strony mogą efektywnie współpracować, rozwiązywać problemy i łatwiej wspólnie przetrwać burzliwy okres dorastania. W tym okresie rodzice przestają bezpośrednio wpływać na postępowanie swoich dzieci i kontrolować je. Wówczas szczera i uczciwa rozmowa staje się jedyną skuteczną metodą wychowawczą.

3 Rodzice, którzy nie są gotowi i zdolni do dobrej komunikacji, muszą liczyć się z utratą dobrych relacji z dzieckiem oraz próbą sił prowadzącą do wielu konfliktów i wzajemnego oddalenia się od siebie. Pułapki porozumiewania się Jeśli nastolatek może i potrafi rozmawiać z rodzicami na trudne tematy (np. o uczuciach, emocjach, problemach, seksie, niebezpiecznych uzależnieniach), pomyślnie przetrwa ten niełatwy dla obu stron, burzliwy okres adolescencji.

4 Pułapki porozumiewania się Aby komunikacja z dzieckiem była otwarta i skuteczna musi ono czuć, że rodzic naprawdę wysłuchuje go z pełną uwagą i szczerością. Takie nastawienie rodzice powinni okazywać swym dzieciom już w pierwszych latach ich życia. Dziecko zrezygnuje z prób nawiązania rozmowy, jeśli obawia się potoku krytycznych uwag i oskarżeń ze strony rodzica zamiast konstruktywnego dialogu obu stron.

5 Pułapki porozumiewania się Rodzice często nieumyślnie zamykają dwukierunkową komunikację z dzieckiem. Wpływają na to nieraz silne emocje towarzyszące trudnym rozmowom. Jeśli rodzic nie opanuje gniewu, złości, zdenerwowania, zacznie nauczać, udzielać rad, krytykować, komunikacja zostanie nieodwracalnie zamknięta, a problem pozostawiony bez rozwiązania.

6 Komunikacja zamknięta Rodzice podczas rozmowy z dzieckiem muszą unikać przyjęcia takiego stylu komunikacji, który skutecznie i nieodwracalnie zamyka możliwość porozumienia. Są to kolejno role rodzica: - autorytarnego, - pouczającego, - obwiniającego, - bagatelizującego.

7 Komunikacja zamknięta Rodzic autorytarny wyznaje zasadę, że jest starszy, mądrzejszy i ważniejszy. Rozkazuje, żąda, czasem grozi, nie przyjmuje tego, co dziecko mu przekazuje. Jest niecierpliwy. Lekceważy potrzeby dziecka, sprawia wrażenie, że nie interesuje go, co dziecko ma do powiedzenia. Argumenty i uczucia dziecka mają dla niego niewielkie znaczenie.

8 Komunikacja zamknięta Rodzic autorytarny stosuje miedzy innymi takie komunikaty: Przestań beczeć! nie ma powodu do płaczu. Nie obchodzi mnie twoje tłumaczenie się. Ani słowa więcej! Autorytarni dorośli często przerywają swoim dzieciom i lekceważą je.

9 Komunikacja zamknięta Rodzic pouczający to ten, który mówi dziecku, co powinno czuć i co powinno robić. Wygłasza kazania, którym często towarzyszy kamienna mina dziecka, milczenie i nieobecne spojrzenie albo westchnienia i wywracanie oczami. Taka postawa dziecka świadczy o tym, że właśnie założyło pancerz ochronny.

10 Komunikacja zamknięta Rodzic pouczający używa typowych dla siebie komunikatów: Nie powinieneś się tym przejmować. Trzeba było słuchać, co ci mówiłem, a nie byłoby problemu. Jarek nie jest dla ciebie odpowiednim towarzystwem. Powinieneś zaprzyjaźnić się z Karolem. Wielokrotne powinieneś zamyka możliwość porozumienia.

11 Komunikacja zamknięta Rodzic obwiniający wciąż daje znać, że jest ważniejszy od dziecka i zawsze to on ma rację. By zwrócić uwagę na swoją wyższą pozycję, stosuje: sarkazmy, obelgi, krytykę, zawstydzanie i poniżanie. Dziecko nie będzie starało się z nim dyskutować, gdyż wie, że cokolwiek powie albo zrobi i tak nie zostanie to zaakceptowane. Argumenty dziecka są tu bez znaczenia.

12 Komunikacja zamknięta Rodzic obwiniający mówi do dziecka: Jesteś głupszy niż myślałem. Do niczego się nie nadajesz. A nie mówiłem?! Wiedziałem, że tak będzie. Takiemu idiocie jak ty to się zapewne nigdy nie uda.

13 Komunikacja zamknięta Rodzic bagatelizujący jest przekonany, że szybkie podanie dziecku własnej zwięzłej recepty na problem jest najlepszym rozwiązaniem. Nie angażuje się uczuciowo w sprawy dziecka, bo jest zbyt zajęty czymś innym. Powoduje u dziecka odczucie, że rodzic nie słucha go, nie rozumie i nie przejmuje się jego kłopotami.

14 Komunikacja zamknięta Rodzic bagatelizujący mówi dziecku: To minie, nie przejmuj się. Daj spokój, jutro będzie lepiej. To nic wielkiego, zobaczysz, że za parę dni nie będziesz już o tym pamiętać.

15 Komunikacja zamknięta Wielu rodziców nieraz nie jest w stanie uniknąć rozmowy prowadzonej w wyżej opisanych, destrukcyjnych rolach. Trzeba jednak być świadomym, że przyjmując którąś z nich, nie osiągniemy efektu porozumienia. Należy ich się wystrzegać, jeśli to tylko możliwe. Dziecko musi czuć, że warto zwracać się do rodzica, a także być pewnym, że zostanie wysłuchane i otrzyma oczekiwane wsparcie.

16 Sztuka słuchania Rodzic stwarzający atmosferę sprzyjającą poczuciu bezpieczeństwa, okazujący zaufanie, gotowy na rozmowę i potrafiący uważnie słuchać dziecka zapewnia otwartą, efektywną komunikację. Uważne słuchanie jest zachętą dla dziecka do inicjowania rozmów z rodzicami. Zaś porozumienie przebiega na dwóch poziomach: treściowym i emocjonalnym.

17 Sztuka słuchania Poziom treściowy to temat omawianej sprawy. Poziom emocjonalny to uczucia związane z treścią. Jeśli rodzic wysłucha tylko samej treści komunikatu, a zignoruje uczucia związane z przekazaną informacją, nie zachęci dziecka do kontynuowania rozmowy. Uznając emocjonalną treść informacji daje dziecku sygnał, że go słucha i rozumie. Zachęca swą postawą dziecko do rozmowy i dodaje mu odwagi.

18 Sztuka słuchania Rodzice powinni zwrócić szczególną uwagę na dziecko, kiedy okazuje ono złość. Często pod nią kryją się inne emocje: strach, smutek, uczucie odrzucenia, osamotnienia, bezradność. Złość stanowi parasol dla innych uczuć, gdyż jest najprostsza i najpowszechniejsza. Jeśli rodzic spojrzy głębiej w początkowy wybuch złości, dostrzeże, co naprawdę czuje dziecko i co chce, choć nie bardzo potrafi, przekazać.

19 Sztuka słuchania Działając na obu poziomach: treściowym i emocjonalnym rodzic sygnalizuje, że naprawdę słucha i czuje, co dziecko do niego mówi. W takiej rozmowie pozna zarówno wszystkie fakty, jak i uczucia dziecka, a wyrażając swoje sugestie, właściwie pokieruje tokiem rozmowy, aż do pełnego wyjaśnienia problemu.

20 Komunikacja niewerbalna Istotnym elementem rozmowy są też sygnały niewerbalne. Wysyłane przez dzieci wiele mówią o ich nastroju, uczuciach i aktualnym stanie psychiki. Dzieci są bardzo wyczulone na negatywne sygnały niewerbalne wysyłane przez rodziców podczas rozmowy: marszczenie czoła, gniewny wzrok, odwracanie spojrzenia lub całego ciała w inną stronę (np. bokiem do dziecka), zakładanie rąk, utrzymywanie dużej odległości od dziecka itp.

21 Właściwe sygnały niewerbalne ze strony rodzica sygnalizują, że rozmowa z dzieckiem nie jest obciążeniem ani przykrą koniecznością, i że warto ją kontynuować. Komunikacja niewerbalna Właściwe sygnały niewerbalne to: utrzymywanie kontaktu wzrokowego z dzieckiem, potakiwanie, lekkie pochylenie się w stronę dziecka, nieprzerywanie jego wypowiedzi, a także dotyk i uśmiech w odpowiednim momencie. Istotne jest też, by przerwać wykonywane zajęcie i całą uwagę skupić na dziecku.

22 Komunikacja otwarta - podsumowanie Komunikacja otwarta jest najskuteczniejszą metodą wychowawczą w okresie dorastania dziecka. Łagodzi konflikty pokoleniowe, buduje trwałe, dobre relacje rodziców z dzieckiem, wzajemne zaufanie, poczucie bezpieczeństwa i przynależności. Podczas rozmowy z dzieckiem skup na nim całą swoją uwagę. Unikaj ról wychowawczych prowadzących do zamknięcia komunikacji (rodzic autorytarny, pouczający, obwiniający, bagatelizujący). Słuchaj aktywnie, wysyłaj dziecku pozytywne sygnały niewerbalne. Wsłuchuj się nie tylko w treść wypowiedzi dziecka, lecz także w towarzyszące jej uczucia. Rozmawiaj z dzieckiem jak najczęściej. Mów i okazuj mu, że go kochasz!