Odpady. Odpady komunalne

Transkrypt

1 RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO W 2017 ROKU Odpady Odpady komunalne Nowoczesność wkraczająca we wszystkie dziedziny życia współczesnych społeczeństw wymusza zmianę podejścia do zagadnień związanych również z gospodarką odpadami. Zasadniczą różnicą w traktowaniu odpadów komunalnych jest zmiana postrzegania ich nie jako śmieci, ale cenne surowce wtórne. Wymagania jakie stawia Unia Europejska krajom wspólnotowym w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi są wysokie. Zgodnie z polityką unijną Polska zobowiązała się do 2020 r. na osiągnięcie recyklingu lub przygotowanie do ponownego użycia minimum 50% masy papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła. Ponadto, do ponownego użycia oraz odzysku, ma być przygotowanych minimum 70% odpadów budowlanych i rozbiórkowych. Zgodnie z dyrektywą składowiskową (1999/31/WE) należy ograniczyć do 2020 r. masę składowanych odpadów komunalnych ulegających biodegradacji do maksymalnie 35% w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r. Od 1 lipca 2017 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 29 grudnia 2016 r. w sprawie szczegółowego sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów, (Dz.U poz. 19) które wprowadziło nowe zasady segregacji odpadów komunalnych. Wspiera ono ograniczenie składowania odpadów na rzecz ich ponownego użycia i recyklingu. Wg informacji podawanych przez Główny Urząd Statystyczny w 2016 r. w województwie lubelskim zebrano 419,4 tys. Mg odpadów komunalnych, t.j. o ok. 9% więcej niż w roku poprzednim, z czego ponad 39% przekazano do składowania (wykres 1). 39,30% recykling kompostowanie lub fermentacja przekształcenia termiczne składowanie 21% 20,40% 19,30% Wykres 1. Sposób zagospodarowania odpadów komunalnych zebranych na terenie woj. lubelskiego w 2016 r. (źródło: GUS) rok % 55% 60% 65% 70% 75% 80% 85% 90% 95% 100% zebrane bez wyselekcjonowania zebrane selektywnie Wykres 2. Odpady zebrane selektywnie w ogólnej masie odpadów komunalnych w latach w woj. lubelskim (źródło: GUS) 90

2 W sposób selektywny zebrano 108,6 tys. Mg odpadów, co stanowiło niemal 26% ogółu odpadów zebranych w województwie. Udział procentowy odpadów zbieranych selektywnie w kolejnych latach systematycznie rośnie (wykres 2). Udział procentowy poszczególnych frakcji odpadów w ogólnej ilości odpadów zebranych selektywnie w województwie lubelskim przedstawia wykres 3. 0,10% 9,00% 28,60% 6,70% 18,70% 0,10% 25,90% papier i tektura szkło tworzywa sztuczne metale biodegradowalne tekstylia wielkogabarytowe niebezpieczne pozostałe 2% 8,90% Wykres 3. Procentowy udział odpadów komunalnych zebranych selektywnie w woj. lubelskim w 2016 r. (źródło: GUS) W 2017 r. na terenie województwa lubelskiego w 8 regionach gospodarki odpadami komunalnymi funkcjonowało 29 Regionalnych Instalacji do Przetwarzania Odpadów Komunalnych (RIPOK) typu A B (mapa 35). Zakłady ementownia hełm i ementownia Rejowiec S.A., jako współspalarnie odpadów, przyjęły w 2017 r. do termicznego przekształcenia ,84 Mg odpadów, tj. 8% więcej, niż w roku poprzednim. Według ewidencji WIOŚ w Lublinie, na terenie województwa lubelskiego w 2017 r. zlokalizowane były 24 składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne o łącznej pojemności ok ,1 tys. m 3, na których złożono ,93 Mg odpadów. Jest to o 8,6% więcej niż w roku Najwięcej odpadów komunalnych przyjęto w regionie entralno-zachodnim (ok. 46% ogółu odpadów składowanych w województwie wykres 4). [tys. Mg] 70,00 60,00 50,00 40,00 30,00 20,00 10,00 0,00 Biała Podlaska entralno- Wschodni entralno-zachodni hełm Wykres 4. Odpady komunalne złożone na składowiskach w województwie lubelskim w 2017 r. wg regionów (źródło: WIOŚ) Spośród eksploatowanych składowisk odpady przyjmowały 22 składowiska, natomiast na 2 nie składowano odpadów: w gm. Piszczac zaprzestano przyjmowania odpadów, w miejscowości Szumów (gm. Kurów) trwają przygotowania do eksploatacji nowej niecki. W 2017 r. wyłączono z eksploatacji 3 składowiska: ZGK w Lubartowie (Nowodwór), ZGKiM w Janowie Lubelskim (Borownica) i PGKiM w Hrubieszowie, których zarządzający uzyskali decyzje na ich zamknięcie, natomiast składowisko w miejscowości Niedźwiadka (gm. Stanin) zostało ponownie oddane do eksploatacji (tabela 1, mapa 35). Południowy Północno-Zachodni Puławy Zamość Boksy technologiczne do stabilizacji biologicznej odpadów i biofiltr Fot. Archiwum PGO Sp. z o.o. w hełmie 91

3 RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO W 2017 ROKU Konstantynów Janów Podl. Rokitno Stoczek Łukowski Wola Mysłowska Kłoczew Stanin 6x Łuków Trzebieszów Kąkolewnica Wschodnia REGION PÓŁNONO-ZAHODNI Ulan-Majorat Radzyń Krzywda Podlaski Wojcieszków Międzyrzec Podl. Leśna Podl. Terespol Biała Podlaska REGION BIAŁA PODLASKA Łomazy Drelów Rossosz Komarówka Podlaska Wisznice Wohyń Borki Milanów Jabłoń Adamów Podedwórze Serokomla zemierniki Zalesie Piszczac Kodeń Tuczna Sławatycze Sosnówka Hanna Legenda: Stężyca Ryki 3x Dęblin Wilków Łaziska REGION PUŁAWY Puławy Końskowola Janowiec Józefów Kazimierz D. Nowodwór Opole Lub. Annopol Składowisko eksploatowane Ułęż Żyrzyn Baranów Karczmiska Poniatowa Kurów Jeziorzany Wąwolnica Nałęczów Michów Abramów Markuszów Garbów Wojciechów Bełżyce Lublin REGION ENTRALNO-ZAHODNI Dzierzkowice Gościeradów hodel Urzędów Trzydnik Duży Borzechów Kraśnik Potok Wielki Wilkołaz Składowisko nie przyjmowało odpadów w 2017 r. Składowisko odpadów azbestowych RIPOK Stacja demontażu pojazdów Punkt zbierania pojazdów Współspalarnia odpadów (ementownia) Kock Firlej Kamionka Jastków Konopnica Niedrzwica Duża Szastarka Strzyżewice Zakrzówek Modliborzyce Janów Lub. Ostrówek Lubartów Niemce Głusk Bychawa Siemień Niedźwiada Serniki Wólka Jabłonna Spiczyn Świdnik Krzczonów Wysokie Biłgoraj B Parczew Ostrów Lub. Łęczna Mełgiew Piaski Dębowa Kłoda Uścimów Sosnowica Urszulin REGION ENTRALNO-WSHODNI Ludwin Milejów Rybaczewice Żółkiewka Puchaczów Trawniki Fajsławice Gorzków Batorz Zakrzew Rudnik Godziszów 3x Dzwola Potok Górny Turobin hrzanów Goraj Frampol Biszcza Radecznica Księżpol Tarnogród Terespol Aleksandrów yców Łopiennik Górny Siedliszcze Rejowiec F. Krasnystaw Nielisz Izbica Sułów 3x Szczebrzeszyn Zwierzyniec Łukowa Obsza Wyryki Stary Brus hełm REGION ZAMOŚĆ Zamość Józefów Hańsk Wierzbica Rejowiec Siennica Różana Włodawa A Kraśniczyn Sawin Skierbieszów Stary Zamość Adamów Krasnobród Sitno Łabunie Wola Uhruska Leśniowice Krynice Tarnawatka Wojsławice Ruda Huta Kamień REGION POŁUDNIOWY Susiec A Tomaszów Lub. Bełżec Dorohusk REGION HEŁM Grabowiec Miączyn Komarów Osada Rachanie Jarczów Lubycza Królewska Żmudź Uchanie Białopole Trzeszczany Tyszowce Werbkowice Łaszczów Dubienka Hrubieszów Mircze A Telatyn Ulhówek Horodło Dołhobyczów Mapa 35. Lokalizacja składowisk odpadów, regionalnych instalacji przetwarzania odpadów komunalnych (RIPOK) i innych instalacji funkcjonujących na terenie woj. lubelskiego w 2017 r. (źródło: WIOŚ) 92

4 Tabela 1. Wykaz składowisk odpadów komunalnych czynnych w woj. lubelskim w 2017 r. wg regionów (źródło: WIOŚ) Lp. Gmina Nazwa zakładu zarządzającego Miejscowość Składowisko posiada status RIPOK [T/N] Pojemność składowiska [m 3 ] Ilość odpadów złożona w 2017 r. [Mg] 1. Region Biała Podlaska ZZO Biała Podlaska; Bialskie Wodociągi i Kanalizacja 1. Biała Podlaska Biała Podlaska T ,10,,WOD-KAN, Sp. z o.o. 2. Konstantynów Komarno N ,40 PW KOMUNALNIK w Białej Podlaskiej 3. Janów Podlaski Janów Podlaski N ,10 4. Piszczac EKO NOWA Sp. z o.o. w Piszczacu Kolonia Piszczac N ,00 2. Region entralno-wschodni 5. Krasnystaw MSOK Kras Eko w Wincentowie Wincentów N ,40 6. Puchaczów PGK i M w Łęcznej Turowola T ,30 7. Trawniki UG w Trawnikach Dorohucza N ,79 8. Włodawa ZZO MZ Sp z o.o.we Włodawie Włodawa N ,48 3. Region entralno-zachodni 9. Lubartów MPWiK w Lublinie Rokitno T , Kraśnik EKOLAND sp. z o.o. Piaski Zarzecze II N , Kraśnik EKOLAND sp. z o.o. Lasy ul. Jodłowa T , Poniatowa PGK i M w Poniatowej Poniatowa Wieś N ,88 4. Region hełm 13. hełm PGO Sp. z o.o. w hełmie Srebrzyszcze T , Dorohusk GZO w Dorohusku Świerże N ,47 5. Region Południowy 15. Biłgoraj ZZO w m. Korczów; PGK Sp. z o.o. w Biłgoraju Korczów T , Mircze ZZO w Łaskowie; MIR-EKO Sp. z o.o. w Mirczu Łasków T ,75 6. Region Północno-Zachodni 17. Adamów ZGK w Adamowie Adamów N , Stanin Z. G. K. w Staninie Niedźwiadka N , Radzyń Podlaski ZZOK w Adamkach k. Radzynia Podlaskiego Sp. z o.o Biała Adamki (Biała) N ,23 7. Region Puławy , Puławy ZUK sp. z o.o. w Puławach Puławy T , Kurów UG w Kurowie Szumów N , Ryki PGKiM w Rykach Ryki N , Stężyca UG w Stężycy Brzeźce N ,40 8. Region Zamość 24. Skierbieszów PGK Sp. z o.o w Zamościu Dębowiec T , nie składowano odpadów w 2017 r. Ogółem ,93 93

5 RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO W 2017 ROKU Odpady przemysłowe W województwie lubelskim w 2016 r. zgodnie z danymi GUS wytworzono 8 110,9 tys. Mg odpadów z wyłączeniem odpadów komunalnych, co stanowiło ponad 6% tego rodzaju odpadów powstałych w kraju. Spośród tych odpadów niemal 79% stanowiły odpady wytworzone w powiecie łęczyńskim (wykres 5). ZPOK Srebrzyszcze Fot. Archiwum PGO Sp. z o.o. w hełmie [tys. Mg] 7000,0 6000,0 6406,8 5000,0 4000,0 3000,0 2000,0 1000,0 26,4 6 12,8 3,4 14,6 39,4 23,8 98,3 98,5 57,2 10,8 15,5 13,5 40,2 807,6 15,3 175,9 3,7 43,7 24,4 32,4 136,1 4,6 0,0 Wykres 5. Odpady przemysłowe wytworzone w województwie lubelskim w 2016 r. wg powiatów (źródło: GUS) Struktura zagospodarowania odpadów przemysłowych wytworzonych w 2016 r. zmieniła się radykalnie w stosunku do roku poprzedniego pod względem ilości odpadów poddanych odzyskowi: w 2015 r. wynosiła 1,2%, natomiast w 2016 r. osiągnęła poziom 53,6%. W przypadku pozostałych odpadów sposób gospodarowania przedstawiał się następująco: odpady składowane 43,1%, przekazane innym odbiorcom 2,9%, unieszkodliwione w inny sposób 0,3% oraz czasowo magazynowane 0,1% (wykres 6). przekazane innym odbiorcom czasowo magazynowane unieszkodliwione w inny sposób unieszkodliwione przez składowanie poddane odzyskowi 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Wykres 6. Gospodarowanie odpadami przemysłowymi w województwie lubelskim w 2016 r. (źródło: GUS) System gospodarowania odpadami azbestowymi Azbest jako składnik materiałów stosowanych w budownictwie, pomimo zakazu jego wprowadzania, obrotu i użytkowania, pozostanie na terenie Polski jako element składowy wielu obiektów jeszcze przez co najmniej 15 lat. W stanie nienaruszonym azbest nie jest szkodliwy, jednak w wyniku nieprawidłowego obchodzenia się z nim może stać się niebezpieczny, będąc źródłem emisji jego włókien do powietrza. Podstawowymi dokumentami, w których określone zostały działania dotyczące usuwania wyrobów zawierających azbest z terenu kraju, jak i województwa, pozostają: Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata , przyjęty uchwałą Rady Ministrów w dniu 14 lipca 2009 r. który zastąpił Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest, stosowanych na terytorium Polski, Program usuwania wyrobów zawierających azbest dla terenu województwa lubelskiego na lata uchwalony w dniu 28 listopada 2011 r. przez Sejmik Województwa Lubelskiego, Aktualizacja Programu usuwania wyrobów zawierających azbest dla terenu województwa lubelskiego na lata uchwalona w dniu 2 grudnia 2016 r. przez Sejmik Województwa Lubelskiego. Główne założenia w nich zawarte to: usunięcie i unieszkodliwienie wyrobów zawierających azbest, likwidacja szkodliwego oddziaływania azbestu na środowisko, 94

6 minimalizacja negatywnych skutków zdrowotnych spowodowanych obecnością azbestu na terenie województwa lubelskiego. Na terenie województwa lubelskiego znajduje się ponad 900 tys. ton wyrobów azbestowych (zajmujemy drugie miejsce w kraju), co pociąga za sobą wysokie koszty ich demontażu i unieszkodliwienia. W latach na terenie województwa realizowany był, przy wsparciu funduszu szwajcarskiego, projekt pod nazwą Pilotażowy system gospodarowania odpadami azbestowymi na terenie województwa lubelskiego wzmocniony sprawnym monitoringiem ilości oraz kontroli ich usuwania i unieszkodliwienia, którego głównym celem była eliminacja wyrobów budowlanych zawierających azbest. Skierowany był do osób prywatnych, instytucji samorządowych i gminnych oraz wspólnot mieszkaniowych. Według informacji pochodzących od zarządzających składowiskami odpadów, w tym odpadów niebezpiecznych, do których zaliczyć należy odpady zawierające azbest, w 2017 r. na terenie województwa lubelskiego przyjęto do składowania jedynie , 77 Mg odpadów azbestowych. W roku poprzednim było to ,99 Mg (wykres 7). Tak gwałtowny spadek ilości odpadów przeznaczonych do składowania wiązać należy z zakończeniem ww. projektu szwajcarskiego. Na realizację założeń Programu usuwania wyrobów zawierających azbest dla terenu województwa lubelskiego na lata potrzebne są znaczące nakłady finansowe, których gminy zobligowane do realizacji mogą nie być w stanie pokryć z własnego budżetu. Istnieje kilka możliwości pozyskania środków pieniężnych na ten cel ze źródeł zewnętrznych, m.in.: środki Narodowego i Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska, środki budżetu państwa pozostające w dyspozycji Ministra Inwestycji i Rozwoju, źródła komercyjne: banki, fundusze, fundacje, działające na rzecz ochrony środowiska. Pozyskanie środków finansowych w perspektywie do 2020 r. z NFOŚiGW w Warszawie możliwe będzie w ramach programu priorytetowego SYSTEM Wsparcie działań ochrony środowiska i gospodarki wodnej realizowanych przez WFOŚiGW. zęść 1) Usuwanie wyrobów zawierających azbest. Środki pozyskiwane w 2017 r. na usuwanie wyrobów azbestowych z terenu województwa lubelskiego pochodziły przede wszystkim z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Lublinie oraz Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego realizującego [tys. ton] r r r r r r r r r. Wykres 7. Ilość odpadów zawierających azbest unieszkodliwionych na składowiskach woj. lubelskiego w latach (źródło: WIOŚ) Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata w zakresie gospodarki odpadami. W 2017 r. na terenie województwa lubelskiego odpady zawierające azbest składowane były na 2 składowiskach, na których złożono: PGO Sp. z o.o. w hełmie składowisko w Srebrzyszczu 544,18 Mg, Zakład Zagospodarowania Odpadów Sp. z o.o. w Kraśniku składowisko Lasy ,77 Mg. Do Wydziału Inspekcji Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Lublinie w 2017 r. wpłynęły 4 wnioski o interwencję dotyczącą azbestu, które przekazano do innych urzędów zgodnie z ich kompetencjami. Sprawne funkcjonowanie i realizacja kolejnych etapów Programu usuwania wyrobów zawierających azbest wymagają zapewnienia odpowiednich środków finansowych. Przede wszystkim jednostki samorządowe muszą podejmować skuteczne działania mające na celu pomoc właścicielom obiektów w usuwaniu i unieszkodliwianiu azbestu. Konieczna jest aktywizacja działań związanych z oczyszczeniem terenu województwa z azbestu w określonym horyzoncie czasowym oraz precyzyjne planowanie środków przeznaczonych na ten cel, aby stopniowo wyeliminować wyroby azbestowe z naszego otoczenia. 95