Wpływ rozpuszczalnika na właściwości antyoksydacyjne ekstraktów z zielonej herbaty (Camellia sinensis L.)

Transkrypt

1 Nowk Prol Hig A i Epidemiol wsp. Wpływ 2018, rozpuszczlnik 99(3): n włściwości ntyoksydcyjne ekstrktów z zielonej herty Wpływ rozpuszczlnik n włściwości ntyoksydcyjne ekstrktów z zielonej herty (Cmelli sinensis L.) The effect of solvent on the ntioxidnt properties of green te (Cmelli sinensis L.) extrcts Ann Nowk 1/, Ann Mciejewsk 2/, Wiktori Duchnik 1/, Ktrzyn Florkowsk 1/, Adm Klimowicz 1/ 1/ Ktedr i Zkłd Chemii Kosmetycznej i Frmceutycznej, Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie 2/ solwentk Kosmetologii, Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie Wprowdzenie. Zielon hert (Cmelli sinensis L.) jest jednym z njrdziej populrnych npojów spożywnych n świecie. Znlzł on zstosownie jko źródło ntyoksydntów, chroniących m.in. przed choromi sercowo-nczyniowymi, nowotworowymi orz choromi neurodegenercyjnymi (m.in. Prkinson i Alzheimer). Cechuje się również dziłniem przeciwcukrzycowym, przeciwstrzeniowym orz przeciwzplnym. Cel. Ocen ktywności ntyoksydcyjnej lkoholowych i wodnych ekstrktów z suchych liści zielonej herty. Mteriły i metody. Surowiec roślinny stnowiły suszone liście zielonej herty, zkupione w loklnym hipermrkecie. Aktywność ntyoksydcyjn ył ocenin przy użyciu metod DPPH, ABTS, FRAP orz Folin-Cioclteu, z pomocą której oznczono ogólną zwrtość polifenoli. Ekstrkty do nliz yły poddwne dziłniu ultrdźwięków przez,, min. Jko rozpuszczlnik zstosowno 70% (v/v) i 96% (v/v) etnol, tkże 70% (v/v) i 99,5% (v/v) metnol orz wodę. Zdno również dziłnie przeciwutlenijące i ogólną zwrtość polifenoli w nprch, przygotownych przez 5, lu min w temp. i 100 C. Wyniki. Njwyższą ktywność ntyoksydcyjną, mierzoną metodą DPPH, zoserwowno w ekstrktch przygotownych w stężonym metnolu, w czsie min. W przypdku metody ABTS, njwyższą ktywnością przeciwutlenijącą chrkteryzowły się dne próy w 70% (v/v) metnolu ekstrhowne przez min. Ntomist njrdziej wrtościowe, mierzone metodą FRAP, okzły się npry sporządzone w wyniku przeni przez min w temp. C. Njwyższą ogólną zwrtość polifenoli zoserwowno w wyciągch wodnych ekstrhownych przy użyciu łźni ultrdźwiękowej przez min. Wnioski. Ekstrkty z suchych liści zielonej herty chrkteryzują się wysoką ktywnością ntyoksydcyjną, co sugeruje możliwość wykorzystni tych roślin jko surowców w przemyśle kosmetycznym i frmceutycznym. Introduction. Green te (Cmelli sinensis L.) is one of the most populr everges in the world. As source of ntioxidnt properties it is used for prevention of crdiovsculr; neoplstic, nd neurodegenertive (e.g. Prkinson s nd Alzheimer s) diseses. It lso fetures ntidietic, ntiging nd nti-inflmmtory properties. Aim. To ssess the ntioxidnt ctivity of lcoholic nd queous extrcts of dried leves of green te. Mterils & methods. The rw mteril consisted of dried leves of green te purchsed in locl hypermrket. Its ntioxidnt ctivity ws determined y mens of the DPPH, ABTS, nd FRAP methods, while the totl polyphenols content ws tested y the Folin-Cioclteu method. The extrcts for nlysis were sujected to ultrsound for,, nd minutes. The extrction solvents used were 70% (v/v) nd 96% (v/v) ethnol, 70% (v/v) nd 99.5% (v/v) methnol, nd wter. Also evluted were the ntioxidnt ctivity nd the totl polyphenols content of the te infusions, depending on the infusion time (5,, or minutes) t tempertures of nd 100 C. Results. The highest ntioxidnt ctivity, mesured y the DPPH method, ws oserved in extrcts prepred in concentrted methnol over period of minutes. In the cse of the ABTS method, the highest ntioxidnt ctivity ws found in the test smples in 70% (v/v) methnol extrcted for period of minutes. The most effective green te infusions, mesured y the FRAP method, were those mde s result of infusion for minutes t temperture of C. The highest totl polyphenols content ws oserved in queous infusions extrcted using n ultrsonic th for minutes. Conclusion. Extrcts from dry green te leves re chrcterized y high ntioxidnt ctivity, which suggests the possiility of using these plnts s rw mterils in the cosmetics nd phrmceuticl industries. Key words: green te, ntioxidnt ctivity, plnt extrcts Słow kluczowe: zielon hert, ktywność ntyoksydcyjn, wyciągi roślinne Prol Hig Epidemiol 2018, 99(3): Ndesłno: Zkwlifikowno do druku: Adres do korespondencji / Address for correspondence dr inż. n. rol. Ann Nowk Ktedr i Zkłd Chemii Kosmetycznej i Frmceutycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny ul. Powstńców Wlkp. 72, Szczecin tel , e-mil: nowk@pum.edu.pl Wprowdzenie Zielon hert (Cmelli sinensis L.) jest rośliną pochodzącą z Chin, skąd rozpowszechnił się n pozostłe krje Azji, nstępnie n inne kontynenty. Ay otrzymć zieloną hertę w postci gotowej do przygotowni nprów, liście ntychmist po ziorze, zostją poddne procesowi suszeni i podgrzni w celu zhmowni rozwoju procesu fermentcyj-

2 246 Prol Hig Epidemiol 2018, 99(3): nego [1]. Hert (zielon, czrn i inne), jest zrz po wodzie njczęściej konsumownym npojem n świecie [2]. Njrdziej populrnym sposoem jej spożywni jest npr sporządzony z liści [3, 4]. W przypdku herty zielonej, liście możn przyć nwet do trzech rzy, uzyskując kolejno inny romt i włściwości [5, 6]. Npr uzyskny z pierwszego przeni dził poudzjąco. Jest to spowodowne tym, iż tein przez krótki czs przeni nie wiąże się z grnikmi. Drugie przenie prowdzi do otrzymni npoju o dziłniu relksującym i o mocniejszym romcie, co powoduje, że jest on rdziej ceniony niż npój z pierwszego przeni [7]. Stwierdzono, że w przypdku kolejnych procesów przeni mleje zwrtość cłkowitych flwonoidów, jk również fenoli nieędących flwonoidmi. Podone oserwcje poczyniono w przypdku metyloksntyn (teorominy, teofiliny i kofeiny) [8]. Zielon hert posid cenne włściwości lecznicze ze względu n występownie w niej wielu minerłów i mikroelementów, tkich jk: żelzo, fluor, sód, pots, wpń i cynk [9]. Jej liście są ogtym źródłem polifenoli, stnowiących nwet do 36% ich suchej msy. Do tej grupy związków zliczmy przede wszystkim ktechiny, tkie jk: epiktechin (EC) 6%, epiglloktechin (EGC) 19%, glusn epiktechiny (ECG) 14% orz glusn epiglloktechiny (EGCG) 59% [10]. Wykzno, że njsilniejszy potencjł ntyoksydcyjny m EGCG, zwierjący osiem grup hydroksylowych, które decydują o wysokiej ktywności przeciwutlenijącej [11, 12]. Włściwości ntyoksydcyjne EGCG są nieml stukrotnie silniejsze od wit. C, zś od wit. E pond 20-krotnie. Wszystkie związki nleżące do ktechin posidją zdolność cheltowni jonów metli przejściowych, ędących ktliztormi rekcji wolnorodnikowych, tkże hmowni powstwni i wychwytywni wolnych rodników [13]. Aktywne jony metli orz wolne rodniki wpływją negtywnie n orgnizm ludzki, gdyż powodują uszkodzeni struktury iłek, lipidów, kwsów nukleinowych, tkże cząsteczek DNA. Cennymi skłdnikmi zielonej herty są również tein (czyli kofein) i tnin, których zwrtość w suszu wynosi 4-12% [14]. Ekstrkty z zielonej herty chronią łony erytrocytów i orgnelli komórkowych przed utlenieniem. Oecność ktechin i fenolokwsów powoduje, że niszczone są pierwotne i wtórne rektywne formy wolnych rodników []. Suszenie herty może wpływć n włściwości odżywcze i zwrtość tkich skłdników, jk witminy, chlorofil, cłkowit ilość flwonoidów i fenoli orz ktywność przeciwutlenijąc produktu końcowego [12]. Cel Ocen włściwości ntyoksydcyjnych ekstrktów z suszonych liści zielonej herty sporządzonych w nstępujących rozpuszczlnikch: wod destylo- wn, etnol, metnol orz ich 70% (v/v) roztwory wodne przy wykorzystniu ekstrkcji wspomgnej ultrdźwiękmi trwjącej, i min. Oceniono również wpływ czsu zprzni nprów wodnych (5,, min) w temp. i 100 C n dne włściwości. Mteriły i metody 2,2-difenylo-1-pikrylohydrzyl (DPPH), 2,4,6-tri(2-pirydylo)-s-trizyn (TPTZ), kws 2,2-zyno-is(etyloenzotizolino-6-sulfonowy) ABTS pochodziły z firmy Sigm Aldrich, USA; sirczn(vi) żelz(ii) hepthydrt i chlorek żelz(iii) hekshydrt orz odczynnik Folin-Cioclteu yły produkcji Merck, Drmstdt, Niemcy; lodowty kws octowy, ezwodny węgln sodu, kws skorinowy, ezwodny octn sodu; kws solny 36% (wszystkie o czystości cz.d..) pochodziły z firmy Chempur, Piekry Śląskie. Surowiec roślinny w postci wysuszonych liści zielonej herty (Tee folium) zostł zkupiony w jednym ze szczecińskich hipermrketów. W dniu oznczono ktywność ntyoksydcyjną orz ogólną zwrtość polifenoli suszonych liści zielonej herty. Ekstrkty przygotowno przy użyciu stężonych orz 70% (v/v) roztworów dwóch lkoholi, etnolu i metnolu. Wyciągi uzyskno z wykorzystniem łźni ultrdźwiękowej w czsie, orz min. W przypdku wody zdno również wpływ tempertury przeni n dne prmetry, przy czym w celu przygotowni nprów zlno suszone liście wodą o temp. orz 100 C i pozostwiono odpowiednio przez okres 5, i min. Oznczenie włściwości ntyoksydcyjnych wykonno przy użyciu metod DPPH, FRAP i ABTS, ntomist ogólną zwrtość polifenoli metodą Folin-Cioclteu. Sposó postępowni ył nlogiczny, jk w poprzednich prcch [16-18]. Jko sustncję wzorcową w przypdku wszystkich powyższych metod zstosowno kws skorinowy (KA), który posłużył do wyznczeni krzywej klircyjnej. Wyniki przedstwiono jko %RSA % zmitni wolnych rodników w przypdku metody DPPH i ABTS. W odniesieniu do metod DPPH, ABTS, FRAP i F-C wyznczono również równowżniki kwsu skorinowego w mg KA/g surowc. Anliz sttystyczn otrzymnych wyników oejmowł jednoczynnikową nlizę wrincji ANOVA przy poziomie istotności α=0,05. Różnice międzygrupowe wykonno testem Tuckey (n=3), ocenijąc istotność sttystyczną różnic pomiędzy poszczególnymi czsmi ekstrkcji w kżdym z rozpuszczlników. Wyznczono również współczynnik korelcji liniowej Person pomiędzy wynikmi uzysknymi poszczególnymi metodmi oznczni ktywności ntyoksydcyjnej. Oliczeń dokonno z wykorzystniem progrmu Sttistic 12PL firmy Sttsoft.

3 Nowk A i wsp. Wpływ rozpuszczlnik n włściwości ntyoksydcyjne ekstrktów z zielonej herty Wyniki N ryc. 1 przedstwiono wyniki pomirów ktywności ntyoksydcyjnej, oznczonych metodmi DPPH i ABTS. Różnice sttystyczne ocenino pomiędzy zstosownymi czsmi ekstrkcji dl poszczególnych rozpuszczlników. Wyniki pomirów ktywności ntyoksydcyjnych zostły wyrżone jko % RSA. W t. I i II zmieszczono wrtości równowżnego stężeni kwsu skorinowego (KA) oznczone metodmi DPPH, ABTS, FRAP orz Folin-Cioclteu (w mg KA/g surowc). Aktywność ntyoksydcyjn liści zielonej herty, oznczon metodą DPPH, wyrżon jko % RSA, mieścił się w zkresie od 56,07±2,48% dl ekstrktów przygotownych w stężonym etnolu metodą ekstrkcji wspomgnej ultrdźwiękmi trwjącą min do 92,02±0,96% dl wyciągów przygotownych w stężonym metnolu ( min). Anlizując próy sporządzone w etnolu, w przypdku metody DPPH, wysokim potencjłem ntyoksydcyjnym wyróżniły się wyciągi przygotowne w 70% (v/v) etnolu, przy czym w grupie tej istotnie wyższy wynik odnotowno dl czsu ekstrkcji i min (89,24±0,59 i 88,53±0,69%), w porównniu z min. (83,66±1,32%). Ekstrkty wykonne w stężonym etnolu, ekstrhowne przez min, wykzywły niższą zdolność zmitni wolnych rodników, wynoszącą 56,07±2,78% co yło, iorąc pod uwgę metodę DPPH, njniższym wynikiem uzysknym w cłym dniu. Nieco wyższe wrtości przy wykorzystniu stężonego etnolu, otrzymno w przypdku ekstrkcji trwjącej i min (odpowiednio 65,67±3,54 i 79,20±1,50%). Stosunkowo wysoką ktywnością ntyoksydcyjną chrkteryzowły się wyciągi przygotowne w metnolu, zrówno w 70% (v/v), jk i stężonym. W tym przypdku zdolność zmitni wolnych rodników wynosił od 86,37±1,11% dl pró wykonnych w 70% metnolu (czs ekstrkcji min) do 92,02±0,96% dl wyciągów ekstrhownych w stężonym metnolu ( min). W przypdku nprów, wszystkie wyciągi przygotowne w temp. 100 C, wykzywły wysoką ktywność ntyoksydcyjną, zmierzoną metodą DPPH, wynoszącą powyżej 81%. Wyższe włściwości przeciwutlenijące zoserwowno jednk w nprch wykonnych w wodzie o temp. C. W przypdku przeni przez 5 min wrtość t osiągnęł 90,02±0,84%, ntomist dl czsów i min odpowiednio 89,76±1,18 i 88,86±0,84% (ryc. 1). Anlizując wyniki wyrżone jko równowżnik KA, nlogicznie jk w przypdku % RSA, njwiększą wrtość zoserwowno dl ekstrktów przygotownych w stężonym metnolu, w czsie min ultrdźwięki min min min c DPPH npry wodne 5 min min min 0 EtOH 70% EtOH stęż. MeOH 70% MeOH stęż. wod C C EtOH 70% EtOH stęż. ultrdźwięki min min min MeOH 70% MeOH stęż. wod ABTS npry wodne 100 C C Ryc. 1. Porównnie średniej ktywności ntyoksydcyjnej oznczonych metodą DPPH i ABTS, ekstrktów z suchych liści zielonej herty otrzymnych z wykorzystniem różnych rozpuszczlników i trzech czsów ekstrkcji orz nprów wodnych; n=3. Wrtości oznczone tymi smymi litermi (,, c ) nie różnią się istotnie uwzględnijąc czs ekstrkcji Fig, 1. Comprison of the men ntioxidnt ctivity, determined y mens of the DPPH nd ABTS method, of dry green te lef extrcts otined y using different solvents nd three extrction times s well s queous infusions; n=3. The rs of the grphs mrked with the sme letters (,, c ) did not differ significntly tking into ccount the extrction times min min min

4 248 Prol Hig Epidemiol 2018, 99(3): (3,07±0,03 mg KA/g surowc), ntomist njniższą dl wyciągów przygotownych w stężonym etnolu, w tkim smym czsie (1,76±0,09 mg KA/g surowc tel I). Aktywność ntyoksydcyjn suszonych liści zielonej herty, mierzon metodą ABTS, wyrżon w % RSA, mieścił się w zkresie od 58,79±0,64% dl pró z użyciem etnolu stężonego ( min) do 99,41±0,26% w przypdku wyciągów przygotownych w 70% metnolu ( min). Ekstrkty w 70% etnolu, sporządzone w czsie min, odznczły się istotnie wyższą ktywnością ntyoksydcyjną, wynoszącą 99,10±0,31%, w porównniu z ekstrktmi otrzymnymi w czsie i min (odpowiednio 98,43±0,45 orz 97,82±0,20%). Nieco niższe wrtości wykzno dl ekstrktów sporządzonych w stężonym etnolu, w przypdku wyciągów przygotownych w ciągu i min odpowiednio 75,±2,78 orz 74,78±1,79%. Wynik ten różnił się sttystycznie od wyniku pró ekstrhownych w czsie min (58,79±0,64%) i ył to jednocześnie njniższ wrtość otrzymn (w przypdku metody ABTS) w przeprowdzonym dniu. N podonym poziomie ksztłtowły się wyniki dotyczące wyciągów metnolowych, zrówno w 70%, jk i w stężonym lkoholu. Nieco wyższą wrtość uzyskno dl pró ekstrhownych w 70% metnolu średnio 98,82%, zś w przypdku ekstrkcji stężonym metnolem trwjącej min 97,76±0,37%, co różniło się sttystycznie od krótszego czsu ekstrkcji (87,27±1,52% dl min i 85,00±3,% dl min (ryc. 1). Stosunkowo wysokimi włściwościmi przeciwutlenijącymi, mierzonymi powyższą metodą, chrkteryzowły się npry wodne, sporządzone w temp. C. W tym przypdku ktywność ntyoksydcyjn ył wysok, niezleżnie od czsu zprzeni, wynosił odpowiednio 98,06±1,01%, 97,85±0,21%, 98,12±0,03% dl nprów uzysknych po 5, i min. W przypdku tej metody, podonie jk poprzednio, ktywność ntyoksydcyjną wyrżono również w postci równowżnik KA który, podonie jk wrtości % RSA, ył njwyższy dl ekstrktów przygotownych w 70% metnolu, w czsie min (27,81±0,08 mg KA/g surowc) w porównniu do,99±0,19 mg KA/g surowc dl pró sporządzonych w etnolu stężonym, które ekstrhowno w czsie min (t. I). Potencjł ntyoksydcyjny mierzony metodą FRAP, wyrżony jko zdolność redukcji jonów żelz Fe 3+ do Fe 2+, mieścił się w grnicch od 0,98±0,10 mg KA/g surowc dl nprów przygotownych z użyciem wody o temp. C przez okres min, do 33,74±0,02 mg KA/g surowc dl ekstrktów ekstrhownych w 96% etnolu (czs ekstrkcji min). Anlizując wyciągi lkoholowe, dużo wyższymi zdolnościmi redukcyjnymi chrkteryzowły się ekstrkty przygotowne w ou lkoholch rozcieńczonych, w porównniu z lkoholmi stężonymi. Wśród tych grup, zdolność redukcyjn ył istotnie wyższ dl ekstrktów w 70% etnolu, przygotownych w czsie min (33,38±0,72 mg KA/g surowc) w porównniu z krótszymi czsmi ekstrkcji, dl których otrzymno wrtości 26,62±0,67 i 27,70±0,50 mg KA/g surowc (odpowiednio dl i min). N podonym poziomie ksztłtowły się wyniki dl ekstrktów przygotownych w 70% metnolu, przy czym njwyższą wrtością (33,73±0,06 mg KA/g surowc) chrkteryzowły się wyciągi min. W przypdku tej metody, stosunkowo wysokie wrtości stwierdzono dl wyciągów wodnych, zrówno przyrządznych przy użyciu łźni ultrdźwiękowej, jk i w formie nprów. W tym przypdku njwiększą zdolnością redukcyjną cechowły się npry przygotowne przez okres min w wodzie, zrówno o temp., jk i 100 C (odpowiednio 33,74±0,02 i 33,73±0,01 mg KA/g surowc) tel II. Tel I. Aktywność ntyoksydcyjn (M±SD) lkoholowych i wodnych wyciągów z zielonej herty uzysknych metodą ekstrkcji wspomgnej ultrdźwiękmi wyrżon jko równowżnik kwsu skorinowego (KA) [mg KA/g surowc]); n=3 Tle I. The ntioxidnt ctivity (M±SD) of green te extrcts otined y mens of ultrsonic-ssisted extrction, expressed s n scoric cid (KA) equivlent [mg KA/g of rw mteril]; n=3 Czs ekstrkcji (min) /Extrction time (min) DPPH ABTS FRAP Folin-Cioclteu Etnol 70% /Ethnol 70% 2,97± 0,02 2,94±0,02 2,76±0,05 27,72±0,09 27,52±0,13 27,35±0,06 26,62±0,67 c 27,70±0,50 33,38±0,72 2,84±0,7 2,23±0,19 c 3,56±0,17 Etnol 96% /Ethnol 96% 2,11± 0,13 1,76±0,09 c 2,±0,05 20,88±2,26 20,64±1,39,99±0,19 3,40±0,61 0,98±0,10 1,41±0,52 1,12±0,16 1,10±0,38 0,94±0,36 Rozpuszczlnik /Solvent Metnol 70% /Methnol 70% 2,98 ±0,02 2,86±0,04 2,95±0,01 27,53±0,16 27,58±0,10 27,81±0,08 24,03±1,00 c 33,73±0,06,11±0,06 2,21±0,39 1,83±0,21 3,28±0,24 Metnol 99,5% /Methnol 99.5% 2,98 ±0,05 3,07±0,03 2,96±0,01 24,28±0,44 23,62±1,11 27,33±0,11 11,72±0,09 9,70±0,43 25,57±0,81 2,32±0,10 3,24±0,09 2,85±0,25 Wod /Wter 2,93± 0,04 2,83±0,09 2,61±0,05 27,62±0,26 27,56±0,22 27,64±0,13 16,66±4,14 32,01±1,74 31,27±1,47 2,83±0,09 c 4,34±0,26 5,02±0,62 Wrtości oznczone tymi smymi litermi (,, c ) nie różnią się istotnie sttystycznie uwzględnijąc czs ekstrkcji /Vlues mrked with the sme letters (,, c ) did not differ significntly tking into ccount the extrction times

5 Nowk A i wsp. Wpływ rozpuszczlnik n włściwości ntyoksydcyjne ekstrktów z zielonej herty Ogóln zwrtość polifenoli, mierzon metodą Folin-Cioclteu ył zróżnicown, co uzleżnione yło przede wszystkim od zstosownego rozpuszczlnik. Prmetr ten mieścił się w grnicch od 0,94±0,36 mg KA/g surowc (wyciągi przygotowne w wodzie o temp. pokojowej z użyciem łźni ultrdźwiękowej w czsie min) do 5,02±0,62 mg KA/g surowc (ekstrkty w stężonym etnolu, przygotowne przez min) tel I. Njwiększą ogólną zwrtością polifenoli chrkteryzowły się wyciągi wodne, zrówno przygotowne w wodzie o temp. pokojowej przy użyciu łźni ultrdźwiękowej, jk i npry przygotowne z użyciem wody o temp. i 100 C. Ekstrkty wodne, otrzymne przy użyciu łźni ultrdźwiękowej, różniły się istotnie: w przypdku ekstrkcji trwjącej min (5,02±0,62 mg KA/g surowc) orz trwjącej min (4,34±0,26 mg KA/g surowc), w porównniu z czsem min (2,83±0,09 mg KA/g surowc). Wśród nprów przygotownych w temp. C, njwiększą ogólną zwrtością polifenoli chrkteryzowły się próy zprzne przez okres min (3,59±0,06 mg KA/g surowc) w przeciwieństwie do pozostłych nprów przygotownych w tej temperturze (2,78±0,25 i 2,82±0,21 mg KA/g surowc, odpowiednio dl 5 i min). Wyciągi otrzymne w różnym czsie orz przygotowne w temp. 100 C npry, niezleżnie od czsu zprzni, chrkteryzowły się podoną, nieróżniącą się między soą, ogólną zwrtością polifenoli i osiągnęły wrtość 3,28±0,35 mg KA/g surowc, 3,±0, mg KA/g surowc orz 3,73±0, mg KA/g surowc, odpowiednio dl czsu sporządzeni nprów 5, i min. Stosunkowo niską zwrtość polifenoli (średnio 1,00 mg KA/g surowc), wykzno dl ekstrktów wykonnych w stężonym etnolu, które wykzywły nwet 3-krotnie niższą wrtość, w porównniu z innymi wrintmi dni (t. I, II). Tel III przedstwi korelcję pomiędzy wynikmi ktywności uzysknymi poszczególnymi metodmi. Wysoce istotną zleżność wykzno pomiędzy metodmi FRAP ABTS orz pomiędzy FRAP i Folin-Cioclteu. Współczynnik korelcji Person w pierwszym przypdku wyniósł r=0,7 (p<0,001), ntomist w drugim przypdku r=0,718 (p<0,001). Dyskusj Zielon hert jest cenną rośliną o rdzo szerokim spektrum korzystnego dziłni. Wykzuje pozytywne oddziływnie w schorzenich, tkich jk: otyłość, cukrzyc, miżdżyc, choroy ukłdu sercowo-nczyniowego orz choroy nowotworowe [10, 19, 20]. Zdrowotne włściwości przypisuje się przede wszystkim wysokiej ktywności ntyoksydcyjnej [21, 22]. Zych i Krzepiłko [23] podją, iż zielon hert jest cenniejsz w porównniu z populrną i częściej pitą hertą czrną, której potencjł przeciwutlenijący jest zncznie niższy i wynosi ok. 45% Tel II. Aktywność ntyoksydcyjn (M±SD) nprów z zielonej herty przygotownych w dwóch różnych temperturch wody ( C i 100 C) wyrżon jko równowżnik kwsu skorinowego (mg KA/g surowc); n=3 Tle II. The ntioxidnt ctivity (M±SD) of green te queous infusions prepred t C nd 100 C expressed s n scoric cid equivlent (mg KA/g of rw mteril); n=3 Metod /Method DPPH 5 ABTS 5 FRAP 5 Folin-Cioclteu 5 Tel III. Współczynnik korelcji pomiędzy ktywnością ntyoksydcyjną [mg KA/g surowc] oznczoną poszczególnymi metodmi; n=19 Tle III. Correltion coefficient etween ntioxidnt ctivity [mg KA/g of rw mteril] determined y mens of prticulr methods; n=19 Metod /Method Czs zprzni (min) /Infusion time (min) 100 C 2,70±0,02 2,69±0,04 2,71±0,06 23,09±0,49 23,86±0,09 24,87±0,05 9,12±0,83 31,37±1,13 33,73±0,01 3,28±0,35 3,±0, 3,73±0, Współczynnik korelcji /Correltion coefficient Istotność sttystyczn korelcji /Sttisticl significnce of the correltion ABTS/DPPH 0,454 0,02<p<0,05 ABTS/FRAP 0,7 p<0,001 ABTS/F-C 0,645 0,001<p<0,002 F-C/DPPH 0,423 NS Tempertur zprzni /Infusion temperture C 2,99±0,02 2,95±0,03 2,98±0,04 28,76±0,55 28,21±0,37 28,73±0, 24,28±6,41 c 32,32±8,03 38,99±9,12 2,78±0,25 2,82±0,21 3,59±0,06 Wrtości oznczone tymi smymi litermi (,, c ) nie różnią się istotnie sttystycznie uwzględnijąc czs ekstrkcji /Vlues mrked with the sme letters (,, c ) did not differ significntly tking into ccount the extrction times F-C/FRAP 0,718 p<0,001 FRAP/DPPH 0,512 0,01<p<0,02 RSA (pomir metodą DPPH). Przyczyną może yć m.in. konieczny proces utlenieni i fermentcji herty czrnej, w którym zchodzi utlenienie ok. 75% ktechin zwrtych w liścich. Porównując, średni zwrtość ktechin w hercie zielonej wynosi 42%, zś w liścich herty czrnej jedynie 10-12%. Przeprowdzone dni włsne wykzły wysoką ktywność ntyoksydcyjną dnego surowc, oceniną metodą DPPH. Stosując tką metodę oznczeni, zdolność zmitni wolnych rodników ył zróżnicown, przy czym istotnie njwyższ ył dl wyciągów przygotownych w stężonym metnolu (92,02%), zś njniższ dl ekstrktów w stężonym etnolu (56,07%). W oydwu powyższych przypdkch czs trwni ekstrkcji wspomgnej ultrdźwiękmi wynosił min. Wyciągi wodne przygotowne w postci nprów chrkteryzowły się również dość wysoką zdolnością zmitni wolnych rodników, wynoszącą pond 81% (t. I). W dostępnym piśmiennictwie możn znleźć potwierdzenie wysokich włściwości ntyoksydcyjnych mierzonych metodą

6 250 Prol Hig Epidemiol 2018, 99(3): DPPH, zrówno dl ekstrktów przygotowywnych w rozpuszczlnikch lkoholowych, jk i w wodzie [12, 19, 23-25]. Wżną cechą, mjącą wpływ n włściwości ntyoksydcyjne, jest sposó sporządzni wyciągu roślinnego. Zielon hert przyrządzn jest njczęściej w postci nprów, w których wysuszony surowiec roślinny zlewny jest wodą o odpowiedniej temperturze, z reguły -100 C. Zych i Krzepiłko [23] wykzli wysoki potencjł ntyoksydcyjny npru z zielonej herty przygotownego w temp. C w ciągu 8 min (89,92%). W dnich włsnych, przy tkiej smej temperturze przeni, osiągnięto wynik n podonym poziomie, wynoszący przy czsie przeni 5 min 90,02%, ntomist min 88,86%. Horžić i wsp. [8] podją, iż ktywność ntyoksydcyjn (mierzon metodą DPPH) dl liści zielonej herty przonej w różnych temperturch (, orz 100 C) różni się niezncznie, wynosząc kolejno: 86, 88 orz 89%, przy czym wszystkie npry yły przygotowywne w czsie 3 min. Do nieco odmiennych wniosków doszli Shuyun i wsp. [19], którzy stwierdzili, że tempertur zprzni m wpływ n włściwości przeciwutlenijące, poniewż wrz ze wzrostem tempertury wody rośnie potencjł ntyoksydcyjny surowc. W dnich włsnych stwierdzono, że przy wyższej temperturze przeni (100 C), zdolność zmitni wolnych rodników otrzymnych nprów ył nieco mniejsz w porównniu z niższą ( C). Przyczyną odmiennych wyników może yć okres przechowywni zielonej herty, czego przykłdem są wyniki dń Grmzły-Michłowskiej i wsp. [12], potwierdzjące zminę ktywności ntyoksydcyjnej w liścich tej rośliny wrz z wydłużeniem czsu przechowywni orz suszeni surowc. W dniu włsnym oznczono tkże zdolność redukcji jonów żelz Fe 3+ do Fe 2+ metodą FRAP. Otrzymne wrtości yły zróżnicowne w zleżności od rodzju rozpuszczlnik, przy czym njwyższą stwierdzono dl nprów przygotownych z użyciem wody o temp. orz 100 C, przez min. Wieczorek i wsp. [22] stwierdzili potencjł przeciwutlenijący zielonej herty n poziomie 7 μmol Fe 2+ /100 ml dnego surowc. Autorzy jednk stosowli dużo krótszy czs przeni (temp. 70 C przez okres 3 min). Zielon hert jest jednym z cenniejszych surowców roślinnych ze względu n dużą zwrtość skłdników o dziłniu przeciwrodnikowym, do których zliczmy przede wszystkim polifenole [10, 25-27]. W dniu włsnym ogóln zwrtość polifenoli w poszczególnych próch ył dość rozieżn, co uzleżnione yło przede wszystkim od zstosownego rozpuszczlnik. Njwiększą ilością chrkteryzowły się wyciągi przygotowne w wodzie o temperturze pokojowej z użyciem łźni ultrdźwiękowej w czsie min, zś njmniejszą ekstrkty w stężonym etnolu, przygotowne w czsie min. Duży wpływ n zwrtość sustncji czynnych może mieć rodzj rozpuszczlnik zstosownego do ekstrkcji. W dnich Krwczyk i Drużyńskiej [28] do oznczni stężeni polifenoli, wykorzystywno różne rozpuszczlniki, tkie jk metnol z wodą (8:2) orz ceton z wodą (7:3), przy czym 2-krotnie wyższą zwrtością flwonoli chrkteryzowły się ekstrkty przygotowne w mieszninie cetonu z wodą. N zwrtość polifenoli może wpływć również tempertur przeni. Shuyun i wsp. [19] informują o wzroście zwrtości tych sustncji w nprch z liści zielonej herty wrz ze wzrostem tempertury przeni, gdyż przy mcercji w wodzie o temp. 20 C ich zwrtość wynosił ok. 32%, ntomist gdy tempertur wynosił 100 C wzrosł do 37%. Wyższą zwrtość cennych skłdników, wrz ze wzrostem tempertury przeni zielonej herty, stwierdzili również Horžić i wsp. [8] podjąc, że w przypdku przeni w temp. 100 C przez okres 3 min, zwrtość ogóln polifenoli wynosił 18 mg kwsu glusowego/l, zś przy C 13 mg. Znlzło to potwierdzenie w dnich włsnych, w których zoserwowno nieco większą ogólną zwrtość polifenoli przy wyższej temperturze, przy wszystkich czsch przeni (5,, min), ntomist przy temperturze niższej ( C), zwrtość ogóln polifenoli wzrstł proporcjonlnie do czsu przeni. Podoną tendencję zoserwowli Kłódk i wsp. [29], którzy stwierdzili wzrost stężeni kwsu glusowego i kwercetyny wrz z wydłużeniem czsu przeni, le utorzy ci przygotowywli npry tylko w jednej temperturze (100 C). Podonie Rusinek-Prystup [] zoserwowł wzrost cennych skłdników, tkich jk flwonoidy i fenolokwsy wrz z wydłużeniem czsu zprzeni liści zielonej herty, od 1 do 6 min. Podczs przygotowywni npru w temp. C rozpuszczją się minokwsy, ntomist w wyższych temperturch izolowne są lepiej tniny [7]. Pondto, podczs 2-3 pierwszych minut przeni do npru przedostje się znczn ilość lkloidów, zś w kolejnych minutch przechodzą grniki i związki polifenolowe [29], co może yć również przyczyną odmiennej ktywności ntyoksydcyjnej, w zleżności od różnego czsu zprzeni. Wnioski 1. Ekstrkty z suszonych liści zielonej herty w dnych rozpuszczlnikch chrkteryzowły się wysoką ktywnością ntyoksydcyjną, mierzoną metodmi DPPH, FRAP, ABTS, tkże wysoką zwrtością polifenoli, oceniną metodą Folin- -Cioclteu. 2. Zdolności przeciwutlenijące dnego surowc yły zróżnicowne, zleżnie od zstosownego rozpuszczlnik i czsu ekstrkcji, tkże zstosownej metody pomiru. 3. Njrdziej korzystne przy sporządzniu nprów z zielonej herty jest zstosownie wody o temp. C, przy krótkim czsie zprzni. Npry

7 Nowk A i wsp. Wpływ rozpuszczlnik n włściwości ntyoksydcyjne ekstrktów z zielonej herty tkie chrkteryzują się njwyższą ktywnością ntyoksydcyjną. Z kolei dłuższy czs zprzni prowdzi do zwiększonej ogólnej zwrtości cennych polifenoli. 4. Zielon hert jest cennym surowcem o silnym dziłniu przeciwutlenijącym. Wyciągi z tej rośliny, zrówno lkoholowe, jk i wodne, korzystnie wpływją n eliminownie negtywnych skutków stresu oksydcyjnego, przez co mogą yć z powodzeniem wykorzystywne w przemyśle kosmetycznym, jk i w codziennym żywieniu człowiek. Źródło finnsowni: Prc nie jest finnsown z żdnego źródł. Konflikt interesów: Autorzy deklrują rk konfliktu interesów. Piśmiennictwo / References 1. Blentine DA, Wisemn SA, Bouwens LC. The chemistry of te flvonoids. Crit Rev Food Sci Nutr 1997, 37(8): Mlongne F, McGw LJ, Mudu FN. The synergistic potentil of vrious tes, hers nd therpeutic drugs in helth improvement: review. J Sci Food Agric 2017, 97(14): Kurleto K, Kurowski G, Lskowsk B i wsp. Wpływ wrunków przeni n zwrtość ntyoksydntów w nprch różnych rodzjów hert. Wid Chem 2013, 67: Góreck D, Korczk J, Długosz B, Hęś M. Ocen jkości wyrnych gtunków hert różnego pochodzeni. Bromt Chem Toksykol 2004, 37(2): Amrożewicz E, Zpor E, Szczepnik M i wsp. Porównnie dziłni czrnej i zielonej herty n komórki śródłonk. Bromt Chem Toksykol 2010, 43(1): Cłk J, Zsdowski A, Jurnek J. Niektóre spekty leczniczego dziłni zielonej herty. Bromt Chem Toksykol 2008, 41(1): Cieślewicz J, Grzelkowsk A. Zwrtość związków polifenolowych w wyrnych gtunkch hert zielonych. Bromt Chem Toksykol 2014, 47(2): Horžić D, Komes D, Belščk A, et l. The composition of polyphenols nd methylxnthines in tes nd herl infusions. Food Chem 2009, 1(2): Procyk A. O hercie prwie wszystko. Wid Ziel 1991, 11: Nowk A, Klimowicz A. Zdrowotne oddziływnie polifenoli zielonej herty (Cmelli sinensis L.). Kosmos 2013, 62(1): Slh N, Miller NJ, Pgng G, et l. Polyphenolic flvnols s scvengers of queous phse rdicls nd chin-reking ntioxidnts. Arch Biochem Biophys 1995, 322(2): Grmz-Michłowsk A, Kous-Cisowsk J, Kmiecik D, et l. Antioxidtive potentil, nutritionl vlue nd sensory profiles of confectionery fortified with green nd yellow te leves (Cmelli sinensis). Food Chem 2016, 211: Ostrowsk J. Herty nturlne źródło ntyoksydntów. Gzet Frm 2008, 1: Burdzeni O. Renesns zielonej herty. Cz. I. Lek w Polsce 2004, 11(14): Nowk A, Zielonk J, Turek M, Klimowicz A. Wpływ przeciwutleniczy zwrtych w owocch n proces fotostrzeni się skóry. Post Fitoter 2014, (2): Nowk A, Zielonk-Brzezick J, Pechiko D i wsp. Ocen włściwości ntyoksydcyjnej liści Ginkgo ilo L. po zkończeniu wegetcji. Pomernin J Life Sci 2017, 63(1): Muzykiewicz A, Zielonk-Brzezick J, Klimowicz A i wsp. Jrzą pospolity (Sorus ucupri L.) jko źródło skłdników o potencjlnym dziłniu ntyoksydcyjnym porównnie włściwości przeciwutlenijących ekstrktów z liści, kwitów i owoców. Prol Hig Epidemiol 2017, 98(2): Zielonk-Brzezick J, Nowk A, Zielińsk M, Klimowicz A. Porównnie włściwości przeciwutlenijących wyrnych części mliny włściwej (Ruus ideus) i jeżyny europejskiej (Ruus fruticosus). Pomernin J Life Sci 2016, 62(4): Liu S, Ai Z, Qu F, et l. Effect of steeping temperture on ntioxidnt nd inhiitory ctivities of green te extrcts ginst α-mylse, α-glucosidse nd intestinl glucose uptke. Food Chem 2017, 234: Aree T, Jongrungrungchok S. Enhncement of ntioxidnt ctivity of green te epictechins in β-cyclodextrin cvity: single-crystl X-ry nlysis, DFT clcultion nd DPPH ssy. Crohydr Polym 2016, 1: Rnjr Nedmni E, Sdeghi Mhoonk A, Ghorni M, Kshninejd M. Evlution of ntioxidnt interction in comined extrcts of green te (Cmelli sinensis), rosemry (Rosmrinus officinlis) nd ok fruit (Quercus rnti). J Food Sci Technol 20, 52(7): Wieczorek D, Cieszyńsk A, Michock K. Włściwości przeciwutlenijące nprów hert zielonych z różnymi dodtkmi. Prol Hig Epidemiol 2013, 94(4): Zych I, Krzepiłko A. Pomir cłkowitej zdolności ntyoksydcyjnej wyrnych ntyoksydntów i nprów metodą redukcji rodnik DPPH. Chem Dydkt Ekol Metrol 2010, (1): Ziter A, Becker L, Krm MC, Dicko A. Effect of prticle size on ntioxidnt ctivity nd ctechin content of green te powders. J Food Sci Technol 2016, 53(4): Anissi J, El Hssouni M, Ourdoui A, Sendide K. A comprtive study of the ntioxidnt scvenging ctivity of green te, lck te nd coffee extrcts: kinetic pproch. Food Chem 2014, 0: Csepregi K, Neugrt S, Schreiner M, Hideg É. Comprtive evlution of totl ntioxidnt cpcities of plnt polyphenols. Molecules 2016, 21(2): E Koczk N, Móczár Z, Stefnovits-Bányi É, Omódi A. Differences in ntioxidnt properties of ginkgo leves collected from mle nd femle trees. Act Phrm 20, 65(1): Krwczyk P, Drużyńsk B. Porównnie oznczni zwrtości ktechin w liścich zielonej i czrnej herty metod wnilinową i metodą HPLC. Żywn Nuk Technol Jkość 2007, 5(54): Kłódk D, Bońkowski M, Telesiński A. Zwrtość wyrnych metyloksntyn i związków fenolowych w nprch różnych rodzjów hert rozdronionych (dust i fnnings) w zleżności od czsu przeni. Żywn Nuk Technol Jkość 2008, 1(56): Rusinek-Prystup E. Zwrtość związków iologicznie czynnych w nprch różnych gtunków hert w zleżności od czsu przeni. Bromt Chem Toksykol 2013, 46(1):