Polskie biopaliwa płynne szansą na oŝywienie rolnictwa w Polsce

Transkrypt

1 IPiEO Polskie biopaliwa płynne szansą na oŝywienie rolnictwa w Polsce Lesław Janowicz Instytut Paliw i Energii Odnawialnej Europejskie Centrum Energii Odnawialnej

2 POLITYKA KRAJOWA/ EU Zmiany klimatyczne - produkcja OZE, efektywność energetyczna Bezpieczeństwo energetyczne Wsparcie przemysłu krajowego Ochrona środowiska - bioróŝnorodność, woda, powietrze NAUKA I TECHNOLOGIA Dostępność innych OZE Rozwój produkcji bioenergii Agrotechnika Nowe odmiany RYNEK Konkurencja z paliwami i OZE Konkurencja z importem biopaliw Konkurencyjne uŝytkowanie ziemi - produkcja Ŝywności, rośliny przemysłowe, ochrona przyrody, rekreacja itp. ZAPOTRZEBOWANIE NA BIOMASĘ Mechanizmy wsparcia RóŜnorodność biologiczna Zasady odłogowania i ugorowania System planowania przestrzennego moŝliwość optymalnego doboru lokalizacji przetwórni i organizacji zaplecza surowcowego Wpływ na bioróŝnorodność i zasoby wodne Technologie zbioru, przechowywania i przetwarzania Relacje cenowe dla róŝnych upraw energetycznych Czy produkcja bioenergii moŝe przynosić zyski konkurencyjne do produkcji tradycyjnej? PRODUKCJA BIOMASY (skala, lokalizacja, logistyka, zastępowane uprawy) WPŁYW PRODUKCJI BIOMASY NA ROZWÓJ ZRÓWNOWAśONY

3 Wpływ produkcji biopaliw na rozwój zrównowaŝony ekologia ekonomia akceptacja społeczna Rozwój zrównowaŝony

4 Cele ilościowe w Polsce i w UE Udział (%) Porównanie celów ilościowych udziału energii ze źródeł odnawialnych (OZE) w bilansie paliwowo energetycznym w Polsce i Unii Europejskiej , r r. Udział OZE w Polsce. Udział OZE w UE.

5 Przyczyny, dla których w Polsce zajmujemy się biopaliwami ciekłymi, stosowanymi w transporcie: ochrona środowiska, nadmierna emisja gazów cieplarniach przez transport (rozwój transportu- 85% emisji pojazdy z silnikami benzynowymi), bezpieczeństwo energetyczne na dzisiaj i w przyszłości przy znacznym prawdopodobieństwie znacznej redukcji zasobów kopalnych i narastaniu kryzysu energetycznego, (embargo-sankcje OPEC wobec krajów wysokorozwientych), nowy atrakcyjny sektor biznesu nowe miejsca pracy w rolnictwie, usługach wykorzystanie istniejących zasobów lokalnych, nieuŝytków rolnych (mniejsze straty w przesyłaniu energii lub nośników),

6 Przyczyny, dla których w Polsce zajmujemy się biopaliwami ciekłymi, stosowanymi w transporcie: zapóźnienie Polski w rozwoju biopaliw ciekłych (co najmniej o kilka lat), zbyt niski udział biopaliw w bilansie paliw transportowych (sankcje KE), negatywny stosunek mediów do biopaliw w chwili powstawania ustawy o biokomponentach (2000 r), spowodował oddalenie się Europy od nas w tej kwestii (ucieczka o 5-6 lat), w przypadku biopaliw ciekłych na czoło wysuwa się problem bezpieczeństwa zaopatrzenia, po dwóch wcześniejszych kryzysach (lata 70 i 80).

7 Cele rozwoju produkcji biopaliw 1. Utworzenie nowych kierunków produkcji rolniczej: zwiększa zatrudnienie w rolnictwie powiększa dochody rolnicze ogranicza wahania cen na produkty rolne stabilizuje wielkości produkcji rolnej stymuluje rozwój przemysłu lokalnego i obszarów wiejskich 2. Ochrona środowiska przyrodniczego poprzez ograniczenie emisji NOx i zamknięty obieg CO 2 3. Poprawa bezpieczeństwa energetycznego kraju

8 Oszacowanie zasobów kopalnych nośników energii: Ropa naftowa ok. 35 lat Gaz ziemny ok. 50 lat Węgiel kamienny ok. 200 lat Uran ok. 125 lat

9 Produkcja biopaliw w UE 25 i na świecie (dane dla z roku 2003 w mln ton) Produkcja etanolu w wybranych państwach w 2000 roku [mln m 3 ]

10 Źródła biomasy

11 Konkurencja o zasoby biomasy Konkurencja po stronie podaŝy (rolnika): Produkcja Ŝywności Produkcja biomasy na cele przemysłowe Zalesianie Konkurencja po stronie popytu: Elektroenergetyka Ciepłownictwo Produkcja biopaliw płynnych Przemysł Przykład: konkurencja o biomasę z leśnictwa między elektroenergetyką a przemysłem celulozowo-papierniczym, przemysłem produkcji płyt wiórowych i przemysłem meblarskim. Problem ograniczoności zasobów dostrzeŝony po raz pierwszy przy planowaniu współspalania biomasy na duŝą skalę

12 Przydatność róŝnych gatunków do produkcji etanolu Oceniane aspekty Pszenica Jęczmień Kukurydza Buraki cukrowe Łatwość adaptacji duŝe duŝe małe małe Wprowadzenie do zmianowania łatwe łatwe ograniczone ograniczone Wymagania techniczne średnie małe średnie wysokie Walka ze szkodnikami łatwa łatwa średnia trudna Maszyny do uprawy dostępne dostępne dostępne dostępne Koszty transportu niskie niskie niskie wysokie Dostawy dla przemysłu stałe stałe stałe nie stałe Wzrost przyszłych plonów wysoki dobry niski średni

13 Przerób świeŝego ziarna kukurydzy duŝą wilgotność od 25 do 30% 10% cena nasion 42% 22% koszt nawozów koszt siewu i zbioru koszt suszenia 26% Ze 100 kg ziarna l 100% etanolu

14 Bioetanol roczne zapotrzebowanie ZałoŜenia Biorąc pod uwagę obecne zuŝycie benzyny oraz planowany 5% dodatek bioetanolu, roczne zapotrzebowanie na ten produkt to: 230 tys. ton bioetanolu 340 tys. litrów surówki gorzelnianej Powierzchnia gruntów: od 0,1 mln ha gleb dobrych obsiewanych burakiem cukrowym do 0,45 mln ha gleb słabych obsiewanych Ŝytem do 0,13 mln ha gleb słabych obsiewanych kukurydzą

15 Biopaliwa - skutki dla rolnictwa (szacunek) 1 l bioetanolu = 3,0 kg zboŝa lub 12 kg ziemniaków albo buraków cukrowych, 1 l estru = 3,0 kg rzepaku 1 m 3 bioetanolu : = 0,3 ha buraków cukrowych, = 0,4 ha kukurydzy, = 0,6 ha ziemniaków = 1,0 ha zbóŝ 1 m 3 esterów = 1,0 1,2 ha rzepaku

16 Geograficzne i przestrzenne uwarunkowania pozyskiwania surowców i produkcji biopaliw w Polsce Struktura gorzelni rolniczych w Polsce Rejonizacja upraw rzepaku (IUNG, 2002) i planowane inwestycje RME Mapa zakładów tłuszczowych w Polsce Liczba czynnych gorzelni rolniczych

17 PERSPEKTYWY dla BURAKA Wysoka wydajność bioetanolu z hektara (2,9 t/ha zboŝa 0,9 t/ha) OGRANICZENIA dla BURAKA Wysokie koszty produkcji etanolu Wysokie koszty surowca Mała efektywność energetyczna Ceny cukru/ceny ropy

18 Promocja produkcji i stosowania biopaliw Pobudzanie zapotrzebowania na biopaliwa Wykorzystywanie ekologicznych zalet biopaliw Rozwijanie produkcji i dystrybucji biopaliw Rozszerzanie dostaw roślin energetycznych Zwiększanie moŝliwości handlowych Wspieranie krajów rozwijających się Wspieranie badań i rozwoju

19 Zasoby i ograniczenia: Stosowanie tradycyjnych surowców do produkcji destylatu rolniczego (Ŝyto, ziemniaki) trafia na barierę organizacyjnoekonomiczną np. niewielka powierzchnia średnia gospodarstw. Konieczność zmian surowców do produkcji bioetanolu (wzrost znaczenia takich roślin jak: buraki, kukurydza, pszenŝyto i inne. Rzepak rywalizuje o glebę podobnej klasy m.in. z pszenicą i burakami cukrowymi - (roślinami spirytusowymi o duŝym potencjale i perspektywie). Powierzchnię uprawy rzepaku ocenia się na max. 1 mln ha (zachodnia część Polski, na zachód od Wisły). Istotny wzrost ilości rzepaku na cele paliwowe jest moŝliwy praktycznie poprzez wzrost plonowania Powierzchnie upraw roślin energetycznych wynikające z celów wskaźnikowych: - 0,5% w 2005 r. potrzeba 56 tys ha, 5,75% w 2010 r. 640 tys. ha.

20 Problemy związane z wdraŝaniem bioenergii Włączanie upraw energetycznych (nowych roślin) w system produkcji rolnej brak sprzętu do mechanizacji cyklu produkcyjnego od wysadzenia roślin do zbioru biomasy. Wysokie koszty inwestycyjne związane z załoŝeniem plantacji energetycznych oraz wysokie koszty zakupu surowca. Wysokie koszty przygotowania infrastruktury technicznej w przedsiębiorstwach energetycznych. Brak doświadczenia w organizacji rynku biopaliw. Jakość surowca - powiązanie technologii konwersji z agrotechniką wymagania przemysłu odnośnie surowca. Wpływ systemów bioenergetycznych na środowisko.

21 Podstawowe formy wsparcia implementacji rynkowej technologii bioenergetycznych Produkcja energii elektrycznej, ciepła, biopaliw płynnych z biomasy moŝliwość wsparcia na etapie inwestycji przez róŝne instytucje finansowe (na szczególną uwagę zasługuje oferta Fundacji Ekofundusz i Norweskiego Mechanizmu Finansowego, które udzielają dotacji i nie stawiają formalnej granicy kwotowej dla jej wysokości). Produkcja biokomponentów do paliw ciekłych zwolnienie z akcyzy za kaŝdy litr biokomponentu znajdującego się w danej porcji paliwa, w zaleŝności od zawartości biokomponentu. Zagraniczne programy ramowe na rok oraz Krajowy Program Ramowy na lata

22 Podstawowe formy wsparcia produkcji biokomponentu 45 euro dopłat do kaŝdego hektara rzepaku ze środków unijnych. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2007 o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz o zmianie niektórych innych ustaw skierowana do Senatu 176 zł dopłat do uprawy hektara rzepaku będzie finansowane ze środków krajowych. Wzrasta o 6 gr. ulga w akcyzie za litr biokomponentów w benzynie oraz o blisko 5 gr. ulga w akcyzie za litr biododatku w oleju. W przypadku benzyny z dodatkiem biokomponentów, ulga ma wynosić 1,565 zł za kaŝdy litr dodanego biokomponentu. Obecnie jest to 1,5 zł. W przypadku oleju napędowego ulga ma wynieść 1,048 zł za kaŝdy litr dodanego biokomponentu, podczas gdy obecnie jest to 1 zł. ObniŜa takŝe z 20 gr. do 1 gr. na litrze stawkę akcyzy na tzw. paliwa samoistne, czyli czyste biokomponenty, przeznaczone do napędu silników spalinowych.

23 NPR na lata , Infrastruktura i Środowisko Priorytet X Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku Działania w priorytecie: 10.4 Wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych, 10.5 Wytwarzanie biopaliw ze źródeł odnawialnych 10.6 Rozwój przemysłu dla odnawialnych źródeł energii 10.7 Sieci ułatwiajace odbiór energii ze źródeł odnawialnych Energia elektryczna Ciepło Biokomponenty wykorzystywane w paliwach ciekłych i biopaliwach ciekłych Beneficjenci: Przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się wytwarzaniem, przesyłaniem i dystrybucją energii elektrycznej Przedsiębiorstwa gospodarki komunalnej i uŝyteczności publicznej Zakłady budŝetowe; jednostki samorządu terytorialnego; jednostki administracji rządowej

24 NPR na lata , Infrastruktura i Środowisko Priorytet X Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku Wartość projektu powyŝej 5 mln EUR Przykładowe rodzaje projektów Budowa jednostek wytwórczych energii elektrycznej i ciepła wykorzystujących OZE (słońce, wiatr ) Budowa instalacji do produkcji biokomponentów, biopaliw i innych paliw odnawialnych dla transportu (bez bioetanolu i oleju roślinnego) Inwestycje wykorzystujące nowoczesne technologie oraz know-how w zakresie produkcji energii elektrycznej i ciepła z wykorzystaniem OZE Budowa zakładów produkujących urządzenia do wytwarzana energii z OZE i do produkcji biokomponentów i biopaliw Budowa i modernizacja sieci elektroenergetycznych umoŝliwiających przyłączanie jednostek wywarzania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych