Funkcjonowanie doradztwa metodycznego w województwie opolskim, jako element kształcenia ustawicznego nauczycieli (próba oceny)

Transkrypt

1 Funkcjonowanie doradztwa metodycznego w województwie opolskim, jako element kształcenia ustawicznego nauczycieli (próba oceny) Referat Polityki Edukacyjnej Departamentu Edukacji Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego Opole, styczeń 2003

2 Wkraczając w Wiek Wiedzy zmieniamy poglądy na temat tego, czym jest kształcenie, gdzie i jak się odbywa, a także czemu służy. Coraz częściej oczekujemy, że metody nauczania i uczenia się oraz towarzyszący im kontekst, uwzględnią i dopasują się do ogromnej liczby rozmaitych zainteresowań, potrzeb i wymagań wyrażonych nie tylko przez jednostki, ale różne grupy interesów działające w wielokulturowych społeczeństwach Europy. Oznacza to, że cała uwaga zostanie skierowana na takie systemy kształcenia, które w centrum stawiają ucznia, i które rozciągają się na różnorakie dziedziny i poziomy. Jedno z czołowych miejsc w debatach oświatowych toczonych w kraju w ostatnich latach, zajmują problemy kształcenia nauczycieli. Przeobrażenia społeczne i reforma edukacji wymaga zmian kompetencji i motywacji nauczycieli oraz domaga się ich zaangażowania w przemiany oświatowe. Ogólnie przyjmuje się jednak, iż kształcenie nauczycieli w dotychczasowej formule nie jest w stanie sprostać wyzwaniom reformy edukacji, ponieważ: nauczycieli kształcą akademickie uczelnie wyższe nastawione na teorię i wiedzę przy niedostatku praktyki i umiejętności, utrzymuje się jednoprzedmiotowe przygotowanie nauczycieli, model wykształcenia nauczycieli jest nadmiernie technologiczny nasycony dobrym zasobem wiedzy i sprawnością nauczania, przy niedostatku kompetencji innowacyjnych i komunikacyjnych, kształcenie nauczycieli ma organizację jednofazową i nie zawiera obligatoryjnych i regularnych form dalszego doskonalenia i dokształcania nauczycieli. Wedle powszechnie podzielanego przekonania kształcenie nauczycieli wymaga naprawy. Wszczęto wielorakie prace wokół tego wyzwania. Obecne przedsięwzięcia mają trzy główne kierunki, a ich priorytetami jest jakość: jakość uczelni, jakość programów, jakość nauczycieli. Potrzeba ustawicznego kształcenia podyktowana jest głównie przemianami zachodzącymi na rynku pracy, a zwłaszcza powszechną mechanizacją, automatyzacją, robotyzacją i informatyzacją. Przemiany te powodują, że zmniejsza się zapotrzebowanie na pracowników o niskich kwalifikacjach, a stopniowo zwiększa na pracowników o wysokich kwalifikacjach i dużej wiedzy specjalistycznej. Sytuacja ta stwarza potrzebę rozszerzenia i upowszechnienia polityki oświatowej dorosłych, w tym nauczycieli oraz unormowań prawnych dotyczących edukacji dorosłych. Memoriał kształcenia ustawicznego Komisja Wspólnot Europejskich, Bruksela, r. 2

3 Kształcenie ustawiczne rozumiane jest w trzech aspektach jako: doskonalenie i przekwalifikowanie zawodowe; oświata dorosłych (w ujęciu szerszym niż tylko kształcenie zawodowe); zespół działań zmierzających do stworzenia nowego systemu edukacyjnego. Biorąc pod uwagę potrzebę stałego kształcenia i dokształcania wśród dorosłych, grupą, która szczególnie powinna korzystać z tego typu kształcenia to nauczyciele, którzy przekazują swoją wiedzę młodemu pokoleniu. Poważnym problemem w funkcjonowaniu kształcenia ustawicznego nauczycieli są związane z tym koszty. Bardzo ważnym uregulowaniem prawnym jest Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie sposobu podziału środków na wspieranie doskonalenia zawodowego nauczycieli pomiędzy budżety poszczególnych wojewodów, form doskonalenia zawodowego dofinansowanych ze środków wyodrębnionych w budżetach organów prowadzących szkoły, wojewodów, ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania oraz szczegółowych kryteriów i trybu przyznawania tych środków. Jedną z istotniejszych form wsparcia finansowego kształcenia ustawicznego nauczycieli są granty edukacyjne. W tej formie dofinansowany jest udział nauczycieli m.in. w studiach podyplomowych organizowanych przez uczelnie wyższe. Państwowym uczelniom wyższym granty przyznaje Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu. Szeroka oferta form doskonalenia realizowana jest przez publiczne i niepubliczne jednostki oświatowe w ramach grantów kuratora oświaty. Samorządy terytorialne, jako organy prowadzące szkoły, mając świadomość odpowiedzialności za poziom nauczania, starają się, w miarę swoich możliwości finansowych, wspierać kształcenie ustawiczne nauczycieli. Kształcenie ustawiczne nauczycieli w chwili obecnej można podzielić na dwie główne sfery: a. doskonalenie zawodowe realizowane poprzez: - samodoskonalenie, - wewnątrzszkolny system doskonalenia zawodowego (WDN), - doradztwo metodyczne, - krótkie formy doskonalenia zawodowego. b. dokształcanie zawodowe, które obejmuje: 3

4 - kursy kwalifikacyjne (uzupełniające kwalifikacje, konieczne do zatrudnienia w danej szkole lub w drugiej specjalności), - studia podyplomowe (dają potrzebne do zatrudnienia kwalifikacje lub kwalifikacje w kolejnej specjalności). Kursy nadające kwalifikacje zawodowe oferowane są głównie przez wojewódzkie i centralne placówki doskonalenia nauczycieli. Ponadto obowiązkowym zadaniem placówek doskonalenia zawodowego nauczycieli, tworzonych przez samorząd województwa, jest przygotowanie i realizacja programów kształcenia ustawicznego doradców metodycznych oraz wspieranie ich działań. Na terenie województwa opolskiego, placówkami doskonalenia zawodowego nauczycieli, prowadzonymi przez Zarząd Województwa Opolskiego, są: Wojewódzki Ośrodek Metodyczny w Opolu, Wojewódzki Ośrodek Doskonalenia Informatycznego i Politechnicznego w Opolu. Ponadto kształcenie ustawiczne nauczycieli jest realizowane przez Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych w Opolu, będące również jednostką wojewódzką. Na podstawie art.5. ust. 6a ustawy o systemie oświaty, powiat i gmina może po uzgodnieniu z kuratorem oświaty zakładać i prowadzić w ramach zadań własnych również publiczne placówki doskonalenia nauczycieli. Na jego podstawie, samorząd miasta Opola uruchomił w dniu kwietnia 2002 r. Miejski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli. Niepubliczne placówki doskonalenie mogą zakładać i prowadzić także osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego oraz osoby fizyczne. W województwie opolskim, w roku szkolnym 200/2002, funkcjonowało 7 ośrodków niepublicznych: Ośrodek Szkolenia i Rozwoju Prymus w Oleśnie, Centrum Edukacyjno-Metodyczne w Strzelcach, Ośrodek Edukacji Działań Prorodzinnych w Opolu, Opolskie Centrum Doskonalenia Nauczycieli Języka Niemieckiego Towarzystwa Oświatowego w Opolu, Instytut Doskonalenia Nauczycieli w Bliszczycach i Wojewódzki Zakład Doskonalenia Nauczycieli w Opolu 2. Ponadto swoją ofertę w tym zakresie przedkładają: Niepubliczne Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych Towarzystwa Wiedzy Powszechnej w Opolu oraz placówka prowadzona przez Wolne Stowarzyszenie Edukacyjne Regionu Opolskiego. 2 Raport o stanie oświaty w województwie opolskim w roku szkolnym 200/2002. Kuratorium Oświaty w Opolu. Opole 2002, s. 59 4

5 Podstawowe elementy składające się na kształcenie ustawiczne nauczycieli w województwie opolskim przedstawia rys. nr. Rys. Elementy składające się na kształcenie ustawiczne nauczycieli w województwie opolskim. uczelnie wyższe i wyższe szkoły zawodowe DORADZTWO DOSKONALENIE DOKSZTAŁCANIE WDN wewnątrz- niepubliczn e placówki doskonaleni a i kolegia wojewódzkie placówki doskonalenia i nauczycielskie kolegium języków obcych szkolne doskonaleni e nauczycieli Samokszt a-łcenie uczelnie wyższe to głównie: Uniwersytet Opolski, Politechnika Opolska oraz niepaństwowe Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Opolu i Wyższa Szkoła Umiejętności Pedagogiczno Ekonomicznych w Brzegu. wojewódzkie jednostki kształcenia ustawicznego nauczycieli: Wojewódzki Ośrodek Metodyczny Opolu, Wojewódzki Ośrodek Doskonalenia Informatycznego i Politechnicznego w Opolu oraz Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych w Opolu 7 niepublicznych placówek doskonalenia nauczycieli oraz inne niepubliczne jednostki zajmujące się m.in..kształceniem ustawicznym nauczycieli (np. Niepubliczne Kolegium Języków Obcych Towarzystwa Wiedzy Powszechnej) - 00 doradców przedmiotowo-metodycznych i edukatorzy Nowej Szkoły i Nowej Szkoły Zawodowej 5

6 Ważnym elementem systemu doskonalenia nauczycieli jest doradztwo metodyczne, czyli bezpośrednie wsparcie metodyczne ze strony przygotowanych i doświadczonych nauczycieli. Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu proponuje następujące możliwości prowadzenia współpracy wojewódzkich placówek doskonalenia nauczycieli z doradcami. MODEL. Doradcy zatrudnieni w placówce wojewódzka placówka doskonalenia nauczycieli doradcy doradcy metodyczni MODEL 2. Doradcy współpracujący z placówką poprzez system powiatowych ośrodków doradztwa wojewódzka placówka doskonalenia nauczycieli powiatowe ośrodki doradztwa doradcy metodyczni MODEL 3 Doradcy współpracujący z placówką poprzez porozumienia samorządów lokalnych z placówką wojewódzką wojewódzka placówka doskonalenia nauczycieli samorządy terytorialne doradcy metodyczni 6

7 MODEL 4. Doradcy nie współpracujący z placówką. wojewódzka placówka doskonalenia nauczycieli doradcy metodyczni Zgodnie z dotychczas obowiązującym rozporządzeniem w sprawie zasad prowadzenia placówek doskonalenia nauczycieli (rozporządzenie wygasło w październiku i nie zostało ogłoszone nowe) oraz rozporządzeniem w sprawie podziału środków na doskonalenie nauczycieli, powoływanie doradców metodycznych i ponoszenie kosztów ich działalności, należy do zadań organów prowadzących szkoły, których wspiera dany doradca. Wobec powyższego pierwszy z modeli wymaga umów między dyrektorami wojewódzkich placówek a organami prowadzącymi szkoły, na podstawie których dyrektor takiej placówki otrzymałby środki z gminy, czy powiatu na pokrycie kosztów doradców metodycznych. Model nr 2 zakłada współpracę doradcy z placówką poprzez system powiatowych ośrodków doradztwa. W tym rozwiązaniu, doradcy metodyczni zatrudniani są przez powiatową placówkę doskonalenia nauczycieli, a jednostki samorządu terytorialnego w drodze porozumienia, przekazują środki na funkcjonowanie takiej placówki, w tym na doradców metodycznych. Wojewódzkie placówki, w tym systemie zapewniają szkolenia doradców. Ten model został najbardziej upowszechniony w województwie dolnośląskim. Trzeci model można określić jako podstawowy, w myśl dotychczas obowiązującego rozporządzenia. Doradcy metodyczni powoływani są przez jednostki samorządu terytorialnego i m.in. za ich pośrednictwem utrzymują stałą współpracę z wojewódzkim placówkami doskonalenia nauczycieli, które zapewniają szkolenia doradców i sprawują nadzór pedagogiczny nad nimi. Propozycja Urzędu Marszałkowskiego w Opolu wprowadza w tym modelu punkt konsultacyjno-doradczy w powiecie. Punkt byłby miejscem ułatwiającym przygotowanie materiałów szkoleniowych i prowadzenia indywidualnych konsultacji między nauczycielem a doradcą metodycznym. Czwarte rozwiązanie zakłada funkcjonowanie doradztwa metodycznego bez stałej systemowej współpracy z wojewódzką placówką. Zgodnie z dotychczasowymi 7

8 uregulowaniami prawnymi wpływ placówek wojewódzkich na doradców metodycznych powinien jednak pojawić się w trzech sytuacjach: - przy powołaniu doradcy metodycznego ( dyrektor wojewódzkiej placówki wydaje opinię nt. kandydata), - wojewódzka placówka zapewnia szkolenia doradców, - wojewódzka placówka sprawuje nadzór pedagogiczny nad doradcami metodycznymi. Samorząd województwa, jako organ prowadzący placówki doskonalenia nauczycieli, jest odpowiedzialny za doskonalenie i dokształcanie tej grupy zawodowej. Prace nad koncepcją regionalnego systemu doskonalenia i dokształcania zawodowego nauczycieli zostały zapoczątkowane w 999 r., kiedy został opracowany dokument: Założenia programowo organizacyjne regionalnego systemu kształcenia nauczycieli, pozytywnie zaopiniowany przez Opolskiego Kuratora Oświaty. Opracowanie to było pierwszym etapem prac nad stworzeniem systemu kształcenia ustawicznego w naszym województwie. W myśl tego dokumentu, pierwszym krokiem było tworzenie punktów konsultacyjno doradczych w filiach Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Opolu. Uproszczony schemat funkcjonowania punktu konsultacyjno doradczego w systemie kształcenia ustawicznego nauczycieli w województwie opolskim przedstawia rysunek 2. Właściwe funkcjonowanie uruchomionych punktów zapewniać mają dyrektorzy: Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Opolu, Wojewódzkiego Ośrodka Metodycznego w Opolu oraz Wojewódzkiego Ośrodka Doskonalenia Informatycznego i Politechnicznego w Opolu, koordynując dyżury doradców metodycznych i edukatorów. Praca doradców finansowana jest przez organy prowadzące szkoły z subwencji oświatowej. 8

9 Rys. 2. SCHEMAT FUNKCJONOWANIA PUNKTU KONSULTACYJNO - DORADCZEGO W SYSTEMIE KSZTAŁCENIA USTAWICZNEGO NAUCZYCIELI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO UCZELNIE WYŻSZE I KOLEGIA NAUCZYCIELSKIE KURATOR OŚWIATY przekazuje diagnozę potrzeb zakresie kształcenia ustawicznego SAMORZĄD WOJEWÓDZTWA - opiniuje plany pracy placówek, - wspiera finansowo system ( granty) WODIP WODIP - wspiera finansowo system WOM - zapewnia szkolenia doradcom, - z apewnia szkolenia doradcom, - zapewnia łączność elektroniczną - koord ynuje pracę p.k-d, między p.k-d a placówkami - dostarcza najnowszą literaturę doskonalenia metodyczną, - pomaga w dokonaniu ewaluacji pracy doradców. PUNKT KONSULTACYJO - DORADCZY - jest miejscem odbywania konsultacji doradców, edukatorów, - skraca drogę między doradcą a nauczycielem, - jest miejscem przygotowywania przez doradców materiałów szkoleniowych., - jest miejscem ułatwiającym przeprowadzania diagnozy POWIAT/GMINA potrzeb w zakresie doskonalenia nauczycieli. PEDAGOGICZA BIBLIOTEKA WOJEWÓDZKA p.k-d - powołuje i finansuje doradców, - zapewnia pomieszczenia na - współfinansuje koszty utrzymania - koord ynuje pracę p.k-d, p.k-d, - z apewnia dostęp do literatury. - dokonuje oceny pracy doradców, - zapewnia pomieszczenia na p.k-d 9

10 0

11 Ważnym elementem obszaru doskonalenia zawodowego nauczycieli jest doradztwo przedmiotowo metodyczne, gdyż to najczęściej doradcy służą pomocą nauczycielom w ich pracy dydaktycznej. W związku ze zmianami, wynikającymi z reformy edukacji, zmieniającej zarówno strukturę jak i programy kształcenia, doradcy mają pomagać nauczycielom nabyć nową wiedzę i umiejętności. Rysunek 3 prezentuje aktualny (styczeń 2003 r.) stan liczbowy i rozmieszczenie terytorialne doradców metodycznych. Liczba ta będzie ulegała zmianom, ponieważ część samorządów gminnych i powiatowych decyduje się na powołanie nowych doradców, inne mogą się nie zdecydować na przedłużenie okresu powierzenia funkcji dotychczasowych. Rolą doradców wspomagających pracę nauczycieli na danym terenie będzie wspólne, przy pomocy wojewódzkich placówek doskonalenia, przygotowanie diagnozy potrzeb nauczycieli, dotyczących określonych form doskonalenia lub dokształcania. Ważną i pomocną rolę w gromadzeniu takiego zapotrzebowania mogą odgrywać punkty konsultacyjno doradcze. Współpraca nauczycieli doradców metodycznych, pod kierownictwem koordynatora, z wykorzystaniem zaplecza technicznego punktów, ułatwi zebranie informacji z terenu danego powiatu o rzeczywistym zapotrzebowaniu nauczycieli na określone formy kształcenia ustawicznego.

12 RYS. 3. DORADCY METODYCZNI W WOJEWÓDZTWIE OPOLSKIM (stan na dzień r.) 8/ 0/0 / 6/0 27/0* 5/0 2/0 2/0 0/ / 2/0 /0 6/0 2/0 /0 /0 /2 2/2 0/ /0 /0 /0 gminy objęte Umową o doradztwie podpisaną z WOM w Opolu / (doradcy powołani / zamiar powołania) gminy, które podpisały umowę o doradztwo metodyczne z powiatem powiaty, które podpisały umowę o doradztwo metodyczne z sąsiednim powiatem * w powiecie grodzkim wpisano łącznie liczbę doradców powołanych przez gminę i przez powiat 2

13 W roku 2000 przeprowadzono wiele rozmów z przedstawicielami samorządów gminnych i powiatowych, proponując porozumienie się między jednostkami samorządu terytorialnego w sprawie powoływania doradców oraz prowadzenia punktów konsultacyjno doradczych. W wyniku tych rozmów z samorządami powiatowymi i gminnymi, na propozycje podpisania porozumień i w efekcie wejścia w tworzony system, odpowiedziała połowa powiatów województwa opolskiego. Podpisano następujące porozumienia: - ze starostwem kluczborskim, które podobne umowy podpisało z gminami ze swojego terenu i przesłało kopie do Urzędu Marszałkowskiego; - ze starostwem opolskim; - ze starostwem głubczyckim; - ze starostwem krapkowickim; - z gminą Otmuchów (powiat nyski); - ze starostwem oleskim. Władze samorządu województwa opolskiego, proponując wdrożenie systemu punktów konsultacyjno doradczych, przeznaczyły środki finansowe z Kontraktu Województwa Opolskiego na wyposażenie ich w sprzęt ułatwiający pracę nauczycielom doradcom metodycznym. Podpisane porozumienia z samorządami powiatowymi zakładają wspólne ponoszenie kosztów utrzymania tych punktów. Istnieje możliwość podpisania podobnych porozumień z samorządami, które do tej pory nie zdecydowały się na udział w proponowanym systemie. Zadania przypisywane tym punktom nie straciły na aktualności. Informacje uzyskiwane na konferencjach ogólnopolskich, dotyczących tego tematu wskazują, że w kilku innych województwach wdrażane są podobne rozwiązania. Obowiązujące od września 2000 r. rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie zasad tworzenia, przekształcania oraz likwidowania placówek doskonalenia dawało (wg zapewnień MENiS nowe rozporządzenie utrzyma taką możliwość) samorządom terytorialnym, powiatowym i gminnym możliwość tworzenia własnych. Tworzenie takiej struktury wiąże się z dodatkowymi, nowymi kosztami, których nie będą mogły w całości ponieść samorządy lokalne. Punkt konsultacyjny może stanowić pierwszy etap budowy takiej placówki, a tym samym jeden z elementów kształcenia ustawicznego nauczycieli w województwie opolskim. 3

14 Zgodnie z ww. rozporządzeniem doradców metodycznych powołują organy prowadzące (gminy, powiaty), przydzielając im zadania. Nadzór pedagogiczny nad pracą doradców sprawują dyrektorzy wojewódzkich placówek doskonalenia nauczycieli. Aktualnie, wg informacji dyrektorów wojewódzkich placówek oświatowych, stan funkcjonowania punktów przedstawia się następująco: - w filii PBW w Głubczycach funkcjonuje punkt konsultacyjno - doradczy, - w Krapkowicach zapewniono pomieszczenia i sprzęt na punkt konsultacyjno doradczy w filii PBW - w Kluczborku ma powstać punkt konsultacyjno doradczy we wskazanym przez Starostwo lokalu, ze względu na złe warunki lokalowe filii PBW, - w Oleśnie ze względu na złe warunki lokalowe w filii PBW, punkt został uruchomiony w Poradni Psychologiczno Zawodowej, - w Opolu zapewnienie pomieszczenia na punkt konsultacyjno doradczy w Bibliotece Głównej. - w Otmuchowie punkt konsultacyjno doradczy został uruchomiony w Gimnazjum. Doradcy metodyczni Wojewódzkiego Ośrodka Metodycznego w Opolu oraz Wojewódzkiego Ośrodka Doskonalenia Informatycznego i Politechnicznego w Opolu pełnią dyżury w punktach konsultacyjno doradczych, które mają również swoich koordynatorów. Funkcjonowanie punktów konsultacyjno doradczych może ułatwić doradcom metodycznym pełnienie swoich funkcji, a nauczycielom zapewnia lepszy kontakt z doradcami. Rysunek nr 4 przedstawia rozmieszczenie terytorialne punktów konsultacyjno doradczych w województwie opolskim, prowadzonych we współpracy z samorządem województwa oraz samodzielnie prowadzonych przez gminy i powiaty. 4

15 Rys. nr 4. Punkty konsultacyjne doradców w województwie opolskiem (stan na dzień r.) Powiatowy Zespół Doradców Metodycznych ( doradców) Miejski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli (26 doradców) Powiatowy Punkt Konsultacyjny ( doradców) Punkt Konsultacyjny (4 doradców) Zespół Doradców Metodycznych (w organizacji) Powiatowy Punkt Konsultacyjno-Doradczy (5 doradców) Powiatowy Punkt Doradztwa Metodycznego Źródło: 5

16 W województwie opolskim w roku szkolnym 2002/2003 pracę doradcy podjęło i zamierza podjąć 00 nauczycieli. Wg danych Wojewódzkiego Ośrodka Metodycznego w Opolu liczba doradców w stosunku do ubiegłego roku szkolonego wzrosła o 8 nauczycieli, a w stosunku do roku szkolnego 2000/200 o 7. Natomiast liczba nauczycieli w województwie maleje, m.in. ze względów demograficznych. Tabela nr prezentuje liczbę doradców metodycznych w bieżącym roku szkolnym, z podziałem na specjalizacje. Tabela DORADCY METODYCZNI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO WG SPECJALIZACJI 2002/ 2003 SPECJALIZACJA DORADCÓW LICZBA 6

17 - wychowanie przedszkolne - biologia - ochrona środowiska - matematyka - chemia - ds. zadań pedagogicznych - fizyka i przyroda - przedmioty zawodowe - ds. opieki w szkole - język polski - plastyka - edukacja zintegrowana - wychowanie fizyczne - ds. medycznych - pomocy psychologicznej dzieciom upośledzonym - wychowanie przedszkolne i specjalne - ogólno-szkolny - język angielski - język niemiecki - język francuski - kształcenie integracyjne - przedmioty humanistyczne - biologia, chemia, ochrona środowiska - biologia i ochrona środowiska - języki obce - religia - muzyka - sztuka, plastyka - terapia pedagogiczna - wychowanie do życia w rodzinie - geografia - edukacja europejska - przyroda - informatyka i techniki informatyczne - pedagogika wczesnoszkolna - technika - przyroda i biologia - historia - fizyka, chemia - wychowania i profilaktyki Źródło: zamiar zamiary zamiary 4 + zamiar zamiar zamiar Jak wynika z powyższej tabeli w województwie opolskim działają doradcy metodyczni, wspierający nauczycieli większości przedmiotów. Trudno jest określić, czy liczba doradców w regionie jest wystarczająca. Pozytywne jest to, że w ostatnim czasie nieznacznie wzrosła ich liczba. Nie zostało wprowadzone rozporządzenie określające standardy zatrudnienia doradców metodycznych. Przypuszczalnie jednak standard ten będzie warunkowany głównie czynnikiem finansowym. Dokonując próby oceny stopnia zaspakajania potrzeb w zakresie doradztwa metodycznego można porównać liczbę doradców do liczby nauczycieli 7

18 pełnozatrudnionych według specjalności głównej 3 Biorąc pod uwagę dane o doradcach metodycznych w ubiegłym roku to w wybranych przedmiotach, dane przedstawiają się następująco: - wychowanie przedszkolne: doradca/ 228 nauczycieli, - biologia: doradca/ 94 nauczycieli, - ochrona środowiska: doradca/ 26 nauczycieli, - matematyka: doradca/ 03 nauczycieli, - chemia: doradca/ 28 nauczycieli, - fizyka i przyroda (+astronomia): doradca/ 382 nauczycieli, - przedmioty zawodowe: doradca/ 245 nauczycieli, - język polski: doradca/ 4 nauczycieli, - język angielski: doradca/ 07 nauczycieli, - język francuski: doradca/ 69 nauczycieli, - historia: doradca/ 655 nauczycieli. Poniższa tabela nr 2 przedstawia dane dotyczące liczby doradców w powiatach i gminach województwa opolskiego, w latach szkolnych 999/2000, 2000/200, 200/2002 i 2002/2003 wraz z wykazem specjalizacji, w których prowadzone jest doradztwo metodyczne. 3 Nauczyciele w roku szkolnym 2000/0, na podstawie danych za spisu nauczycieli dokonanego października 2002 r. opracował Ignacy Stępniowski, Wydawnictwo CODN, Warszawa 200 8

19 Tabela nr 2. DORADZTWO W POWIATACH I GMINACH WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO POWIAT/ GMINA W LATACH 999/2000, 2000/200, 200/2002 i 2002/2003. * LICZBA DORADCÓW 999/ / / / /2003 POWIAT GRODZKI SPECJALIZACJE OPOLE wych. przedszkolne (2) biologia (2) ochrona środowiska () matematyka (2) chemia (2) ds. zad. pedagog. () fizyka i przyroda () przedmioty zawodowe (2) ds. opieki w szkole() j. polski (2) plastyka () ds. ed. zintegrowanej (2) wychowanie fizyczne (2) pomocy psychologicznej dzieciom upośledzonym () doradca ds. medycznych () kształcenie integracyjne () j. angielski (2) j. francuski () POWIAT ZIEMSKI OPOLE STAROSTWO brak danych biologia, chemia, ochrona środowiska () TURAWA ŁUBNIANY MURÓW DOBRZEŃ 0 0 WIELKI DĄBROWA NIEMODLIN KOMPRACH CICE CHRZĄSTO WICE TUŁOWICE PRÓSZKÓW 0 0 TARNÓW OPOLSKI przedmioty humanistyczne () nauczanie zintegrowane () wychowanie przedszkolne specjalne () sport i rekreacja () ogólno-szkolny () POPIELÓW 0 OZIMEK

20 POWIAT/ LICZBA DORADCÓW SPECJALIZACJE GMINA 999/ / / / /2003 POWIAT NAMYSŁÓW STAROSTWO brak danych NAMYSŁÓW wych. przedszkolne (2) j. polski (2) j. obce (2) matematyka (2)( zamiar) w-f () WILKÓW 0 0 Umowa o współpracy z Namysłowem Umowa o współpracy z Namysłowem DOMASZO WICE ŚWIERCZÓW 0 0 Umowa o współpracy z Namysłowem POKÓJ 0 0 Umowa o współpracy z Namysłowem STAROSTWO brak danych Umowa o współpracy z Namysłowem Umowa o współpracy z Namysłowem POWIAT KLUCZBORK matematyka () przedmioty zawodowe () religia () biologia () muzyka () KLUCZBORK ds. zadań pedagogicznych w szkole () j. polski (2) wychowanie przedszkolne () ed. zintegrowana () informatyka () BYCZYNA WOŁCZYN LASOWICE WIELKIE STAROSTWO 0 0 Umowa o współpracy z Kluczborkiem POWIAT OLESNO brak danych 4 4 geografia () ed. europejska (2) ed. zawodowa () OLESNO edukacja zintegrowana () przyroda () PRASZKA 0 0 RUDNIKI GORZÓW ŚL RADKÓW 0 0 Umowa o współpracy z Olesnem Umowa o współpracy z Olesnem ZĘBOWICE DOBRODZIEŃ 0 0 POWIAT/ GMINA LICZBA DORADCÓW SPECJALIZACJE 999/ / / / /

21 POWIAT BRZEG STAROSTWO brak danych BRZEG 2 4 ed. zintegrowana () LUBSZA OLSZANKA LEWIN BRZESKI GRODKÓW POWIAT NYSA STAROSTWO brak danych 0 informatyka i technologia informacyjna () NYSA 2 ds. zadań pedagogicznych w szkole () KAMIENNIK PAKOSŁAWI CE SKOROSZYCE ŁAMBINOWI CE OTMUCHÓW wych. przedszkolne () matematyka () PACZKÓW KORFANTÓ W GŁUCHOŁA ZY POWIAT PRUDNIK STAROSTWO brak danych PRUDNIK 4 0 ped. wczesnoszkolna () BIAŁA technika () informatyka () LUBRZA GŁOGÓWEK j. polski () POWIAT GŁUBCZYCE STAROSTWO brak danych j. polski - zamiar () naucz. zintegrowane zamiar () GŁUBCZYCE kształcenie zintegrowane () wychowanie przedszkolne () BABORÓW 0 0 wych. fizyczne - zamiar () BRANICE 0 0 technika i technologia informacyjna () KIETRZ terapia pedagogiczna () 2

22 POWIAT / GMINA STAROSTWO KĘDZIERZYN- KOŹLE LICZBA DORADCÓW SPECJALIZACJE 999/ / / / /2003 POWIAT KĘDZIERZYN-KOŹLE brak przedmioty zawodowe () danych religia () chemia () wych. do życia w rodzinie () informatyka () wych. przedszkolne () nauczanie zintegrowane (2) matematyka () j. polski - zamiar () historia () muzyka - zamiar () geografia () REŃSKA WIEŚ PAWŁOWICZKI POLSKA CEREKIEW CISEK BIERAWA POWIAT STRZELCE OPOLSKIE STAROSTWO STRZELCE OPOLSKIE brak danych wych. przedszkolne () edukacja zintegrowana () sztuka, plastyka () umowa z WOM w Opolu umowa z WOM w Opolu KOLONO- WSKIE IZBICKO JEMIELNICA ZAWADZKIE LEŚNICA umowa z WOM w Opolu UJAZD 0 0 umowa z WOM w Opolu POWIAT KRAPKOWICE STAROSTWO brak danych matematyka () KRAPKOWICE 5 edukacja zintegrowana -zamiar() GOGOLIN przyroda i biologia () j. niemiecki () STRZELE fizyka, chemia () (zamiar) CZKI ZDZIESZOWICE j. polski () WALCE Z powyższych danych wynika, iż rozmieszczenie doradców nie jest równomierne w województwie, gdyż są wśród doradców bardzo często tacy, którzy działają tylko w jednym powiecie czy gminie. Największa liczba doradców metodycznych zatrudniona jest w: powiecie grodzkim Opole (26), powiecie kędzierzyńsko - kozielskim ( + 2 w zamiarze) oraz w powiecie kluczborskim (0). Są jednak takie 22

23 powiaty, w których działa mniejsza liczba doradców metodycznych i te stanowią większość w regionie. Porównując liczbę pełnozatrudnionych nauczycieli, w ubiegłym roku, to na doradcę w województwie opolskim przypadało 77, dla porównania w innych województwach stosunek ten wynosi: w dolnośląskim - doradca/ 96 nauczycieli, w woj. mazowieckim - doradca/ 268 nauczycieli, w woj. śląskim - doradca/ 204 nauczycieli. Z powyższych wskaźników wynika, iż w województwie opolskim na jednego doradcę przypada mniej nauczycieli niż w województwach porównywanych. Na podstawie przeprowadzonej analizy oraz w oparciu o dane z ubiegłego roku szkolnego można sformować wnioski będące jednocześnie wskazaniami dla dalszego funkcjonowania doradztwa metodycznego w województwie opolskim oraz systemu punktów konsultacyjno-doradczych Wnioski dotyczące doradztwa metodycznego: - system doskonalenia zawodowego nauczycieli powinien wyraźniej wyodrębnić tor nabywania wiedzy i pogłębiania wiedzy fachowej od toru doskonalenia metodycznego w formie doskonalenia zespołowego w miejscu pracy, 4 - z punktu widzenia specjalizacji, w regionie pełnią funkcje doradcy reprezentujący prawie wszystkie przedmioty nauczania; - w porównaniu z kilkoma innymi województwami, średnia liczba nauczycieli przypadająca na doradcę jest w naszym województwie korzystna; - występuje znaczne zróżnicowanie rozmieszczenia doradców w jednostkach samorządu terytorialnego; w wielu samorządach jest niewystarczająca liczba doradców, szczególnie z języka polskiego i matematyki, - brak rozporządzenia określającego standardy zatrudniania doradców, - dla wyrównania sieci doradców (ze względu na trudności wielu samorządów w samodzielnym finansowaniu doradców oraz problemów w porozumieniu się między jednostkami samorządu terytorialnego w tej sprawie) możliwe jest powoływanie doradców przez dyrektorów Wojewódzkiego Ośrodka Metodycznego w Opolu oraz Wojewódzkiego Ośrodka Doskonalenia 4 Monitorowanie reformy systemu oświaty Instytut Spraw Publicznych w Warszawie. 23

24 Informatycznego i Politechnicznego w Opolu. Byłoby to możliwe przy podpisaniu umowy z jednostkami samorządu terytorialnego o przeznaczenie na ten cel określonej stawki (np. zł/ nauczyciela); - potrzeba przeprowadzenia ewaluacji jakości doradztwa metodycznego wśród nauczycieli korzystających z tego typu pomocy; - przeprowadzenie diagnozy potrzeb edukacyjnych nauczycieli, - pełna analiza doradztwa wymaga odpowiedzi na pytanie o jego potrzebę. Odpowiedź na to pytanie nie może zależeć od oceny samych nauczycieli, choć ta powinna być istotną jej częścią. Wyniki ewaluacji wśród nauczycieli będą zależały od jakości pracy doradców, ale również od osobistego przekonania nauczycieli o potrzebie korzystania z takiej pomocy. Pewnym wskazaniem może być mierzenie jakości pracy szkoły oraz porównanie wyników egzaminów zewnętrznych z informacją o tym, czy dane szkoły korzystają z pomocy doradcy. Wnioski dotyczące funkcjonowania systemu punktów konsultacyjno doradczych: - kontynuować działania zmierzające do rozwiązania problemów związanych z pełną realizacją programu wsparcia doradztwa metodycznego poprzez proponowany system punktów konsultacyjno doradczych, głównie ze starostwami, z którymi podpisano porozumienia, - uruchomić samodzielne punkty w tych filiach, w których są dobre warunki lokalowe i są zatrudnieni doradcy metodyczni. W punktach tych mógłby funkcjonować system częściowych odpłatności przez doradców i nauczycieli (np. za usługi kserograficzne czy korzystanie z internetu) termin: do końca sierpnia br.; - rozpowszechniać informację o działających punktach konsultacyjno doradczych w filiach PBW, w Nowym Biuletynie Szkolnym, w wojewódzkich placówkach, w urzędach jednostek samorządu terytorialnego, - wyjaśnić funkcjonowanie punktu konsultacyjno doradczego w Kluczborku, Krapkowicach termin: do końca roku szkolnego, - wizytować działające punkty konsultacyjno doradcze (w szczególności te, którym przekazano sprzęt), 24

25 - wspierać działania Rady Konsultacyjnej, powołanej przy dyrektorze Wojewódzkiego Ośrodka Metodycznego w Opolu, której zadaniem jest m.in. wypracowanie nowej propozycji organizacji doradztwa metodycznego. Wobec wzrastającej potrzeby kształcenia ustawicznego dorosłych, także w naszym regionie, oraz wobec projektowanych zmian w tym obszarze kształcenia, samorząd województwa opolskiego podjął wiele działań mających wspierać jednostki realizujące zadania z tego etapu kształcenia, a także wszystkie osoby uczestniczące w kształceniu ustawicznym. Wśród tych zadań można wymienić: - tworzenie edukacyjnej bazy danych, w celu zapewnienia łatwego dostępu do informacji o ofercie edukacyjnej regionu oraz umożliwienia koordynacji działań jednostek oświatowych. Na początku bieżącego roku szkolnego uruchomiono w Wojewódzkim Ośrodku Doskonalenia Informatycznego i Politechnicznego w Opolu cześć bazy danych o szkolnictwie ponadgimnazjalnym. Baza funkcjonuje w oparciu o internet ( - utworzenie wojewódzkiego banku ofert pracy, który stanowi centrum przepływu ofert pracy między urzędami pracy województwa opolskiego; - ujęcie w kontrakcie wojewódzkim kilku projektów z zakresu kształcenia ustawicznego, zakładających: przeprowadzenie kursów doskonalących dla nauczycieli, przygotowanie bazy dla potrzeb szkolenia tej grupy oraz zakupienie sprzętu na potrzeby punktów konsultacyjo-doradczych; - działanie tzw. sklepów z pracą (idea przeniesiona z Danii, polegająca na prowadzeniu otwartego pośrednictwa pracy); - planowane jest utworzenie internetowego serwisu pracy, który służyć ma uruchomieniu sprawnego i bezpłatnego systemu wymiany informacji o potrzebach rynku pracy, w oparciu o nowoczesną technologię komunikacji informatycznej; - utworzenie dwóch zaocznych kierunku studiów, języka niemieckiego i języka angielskiego, w Nauczycielskim Kolegium Języków Obcych w Opolu; - przygotowanie projektów, będących wdrożeniem założeń Strategii rozwoju edukacji w województwie opolskim na lata ; do dofinansowania ze środków przedakcesyjnych i akcesyjnych; 25

26 - podejmowanie działań zmierzających do utworzenia Rady Kształcenia Ustawicznego, której zadaniem byłoby inspirowanie działań zmierzających do: podniesienia poziomu wykształcenia i kwalifikacji społeczeństwa, zapewnienia wysokiego poziomu form kształcenia ustawicznego, dostosowania oferty edukacyjnej do potrzeb rynku pracy oraz promowanie innowacyjnych form tego typu kształcenia; - opracowanie koncepcji Regionalnego systemu kształcenia ustawicznego dla europejskiego rynku pracy. 26