Pełne ziarno sojowe w dietach dla świń

Transkrypt

1 1 Pełne ziarno sojowe w dietach dla świń Gonzalo G. Mateos & Rosa Lázaro Animal Production Department, Universidad Politécnica Madrid. Wprowadzenie Produkty sojowe są materiałami paszowymi chętnie stosowanymi w paszach dla świń, w których często stanowią ponad 20% całej receptury. Przeglądu literatury na temat wykorzystania nasion soi w żywieniu świń dokonali Danielson (1985), Vandergrit (1985) i, bardziej współcześnie, Monari i wsp. (1996). Mimo, że świnie są prawdopodobnie bardziej odporne na czynniki anty-odżywcze niż drób, nasiona soi należy ogrzać do wysokiej temperatury przed podaniem świniom utrzymywanych w systemie produkcji intensywnej. Jiménez et al. (1960) wskazali, że zastąpienie ekstrudowanej soi surowymi nasionami soi u tuczonych świń spowodowało obniżenie spożycia paszy (2,578 w stos. do 2,276 g/dzień), co z kolei doprowadziło do obniżenia wskaźników tempa wzrostu (840 w stos. do 572 g/d) i konwersji paszy (3,07 w stos. do 3,98). Beal i wsp. (1998), stosując 30% zawartość nasion soi, spotkał się z niższym spożyciem soi surowej niż soi autoklawowanej u świń rosnących (1,312 w stos. do 1,460 g/d; P < 0.01), co w rezultacie dało niższy przyrost masy ciała (580 w stos. do 818 g/d; P < 0.01) i niższy współczynnik konwersji 2,29 w stos. do 1,79 g/g; P < 0.01) (Table 1). Pontif et al. (1987) zaobserwowali odwrotnie proporcjonalny związek pomiędzy poziomem surowych nasion w paszy i przyrostów masy ciała (60 do 100 kg). Nawet 6% udział surowych nasion soi (1,18 mg/g inhibitora trypsyny w gramie paszy) znacznie odniżył tempo przyrostów (754 w stos. do 825 g/d dla grupy kontrolnej), chociaż to nie miało wpływu na współczynnik konwersji. Castell i Cliplef (1988) zaobserwowali znaczne obniżenie tempa wzrostu i konwersji paszy kiedy udział surowych nasion soi w paszy dla knurów rosnących i tuczonych wynosił 9%, chociaż żadnych różnic nie stwierdzono, gdy ten poziom wyniósł 4,5% (Tabela 2). Powodem niższego poziomu produkcyjności było gorsze wykorzystanie składników pokarmowych, ponieważ spożycie paszy nie uległo zmianie. Ponadto, panel badający walory smakowe stwierdził gorszą smakowitość mięsa zwierząt, które spożywały duże ilości surowych nasion soi. Combs i wsp. (1967) oraz Jensen i wsp. (1971) nie zaobserwowali żadnych negatywnych skutków podawania surowych nasion soi lochom prośnym. Crenshaw i Danielson (1985a) skarmiali prośnymi lochami

2 2 nawet do 25% surowych nasion soi przez 3 kolejne cykle międzyporodowe nie stwierdzając żadnych problemów. Komitet ds. Świń NCR-42 (1991) zbadał wpływ żywienia loch hodowlanych paszą zawierającą 20% surowych nasion soi przez dwa kolejne okresy ciąży. Żadnych różnic w ich zachowaniu reprodukcyjnym nie zaobserwowano, chociaż gdy skarmiano surowe nasiona soi, spożycie paszy spadło w czasie laktacji (Tabela 3). W konsekwencji, utrata masy ciała była większa w czasie laktacji oraz niższe były masy ciała prosiąt w momencie odsadzenia. Istniejące dane wskazują, że dorosłe zwierzęta o niskiej produkcji wykazują większą tolerancję na składniki anty-odżywcze zawarte w soi niż młode zwierzęta o wysokiej produkcji (Crenshaw i Danielson, 1985b). Wydaje się, że istnieje ogromna zmienność genetyczna pod względem zachowania świń kiedy pasza zawiera surowe nasiona soi, przy dużej liczbie zwierząt nie wykazujących żadnej reakcji (Crenshaw i Danielson, 1985b; Quin i wsp., 1996; Beal i wsp., 1998). W każdym przypadku, po uprzedniej obróbce termicznej, nasiona soi cechują się dużą smakowitością i strawnością będąc surowcem preferowanym w paszach dla świń bez względu na wiek zwierząt. Wartość pokarmowa nasion soi Każdy z zawartych w ziarnie sojowym składników pokarmowych (białko, energia, włókno, składniki mineralne i witaminy) ma określone zadanie w ramach receptury paszowej, chociaż ich relatywne znaczenie waha się w zależności od etapu produkcji danego zwierzęcia. We wszystkich przypadkach, białko i energia w znacznym stopniu określają wartość pokarmową soi wykorzystywanej w praktyce. Frakcja białkowa Nasiona soi zawierają około 35-37% dobrej jakości białka o poziomie strawności u dorosłych świń wynoszącym około 85% (INRA, 1989; Rhône-Poulenc, 1993; CVB, 1999; FEDNA, 1999 i 2001). Nasiona soi są szczególnie bogate w lizynę o strawności mieszczącej sie w granicach 83%-89% (Rhône-Poulenc, 1993; NRC, 1998). Aminokwasem limitującym w nasionach soi jest metionina, chociaż profil pozostałych aminokwasów jest całkowicie wystarczający dla produkcji mięsa i produkcji mleka (Tabela 4). Oddziaływanie wysoką temperaturą poprawia jakość białka w porównaniu do surowych nasion soi, chociaż

3 3 uzyskane korzyści są różne w zależności w części od przyjętej metody podnoszenia jakości białka i w części od zastosowanych różnych metod i procesów. Kim i wsp. (2000) wykazał, że u rosnących i tuczonych świń, strawność jelitowa składników pokarmowych, azotu i większości niezbędnych aminokwasów jest wyższa dla ekstrudowanego ziarna sojowego, podczas gdy wartości te dla śruty sojowej mieszczą się gdzieś pośrodku. Hancock (2001) wskazał, że pozorna strawność jelitowa suchej masy (62,0% w stos. do 55,6%), energii (64,9% w stos. do 57,9%) i białka ogólnego (69,2% w stos. do 62,4%) była znacznie wyższa w dietach opartych na soi ekstrudowanej niż w dietach opartych na śrucie sojowej. Marty i wsp. (1994) zaobserwowali, że pozorna strwaność jelitowa białka soi waha się od minimalnie 69,5% dla prażonych nasion soi (przygotowanych w prostym obrotowym bębnie i metodą jetsploding ) do maksymalnie 75,6% dla nasion soi ekstrudowanych na sucho. Autorzy zaobserwowali też, że pozorna strawność jelitowa lizyny była znacznie wyższa w dietach opartych na soi ekstrudowanej (77,4%) niż diety oparte na soi prażonej w bębnach (71,3%), soi mikronizowanej (69,8%) czy soi ogrzewanej w systemie jet-sploding (68,4%). Podobne różnice zaobserwowano też dla treoniny. W większości opublikowanych tabeli składu pokarmowego pasz (Rhône-Poulenc, 1993; Rostagno, 2000; Setna, 2000; FEDNA, 2001) przyjęto, że jakość białka soi jest wyższa dla pełnego ziarna sojowego, które poddano ekstruzji lub procesowi obróbki termicznej na mokro niż dla pełnego ziarna ekstrudowanego na sucho. W Tabeli 5 podano współczynniki strawności rzeczywistej aminokwasów w nasionach soi uzyskane u świń przez firmę Rhône-Poulenc (1993). Marty i wsp. (1994) wykazali, że strawność aminokwasów niezbędnych była większa w dietach opartych na śrucie sojowej niż w dietach opartych na przetworzonym ziarnie sojowym (przykładowo: 81,1% w stos. do 77,4% dla lizyny w, odpowiednio, ekstrudowanych nasionach soi i śrucie sojowej). Herkelman i wsp. (1992) także zaobserwowali niższy poziom strawności w przypadku autoklawowanych nasion soi (110ºC przez 20 minut) niż w dostępny w handlu produkt sojowy służący za kontrolę. Z uwagi na powyższe informacje, niektóre tabele składu pokarmowego pasz (Eurolysine, 1995; Ajinomoto, 2000) przypisują wyższą strawność aminokwasów niezbędnych w śrucie sojowej, o 48% zawartości białka, niż w prażonym ziarnie soi. Tak rozbieżne wyniki można wytłumaczyć dzięki badaniom opublikowanym przez Rudolph i wsp. (1983), w którym dokonano

4 4 porównania stawności pozornej dla białka i aminokwasów na poziomie jelitowym i kałowym dla ekstrudowanego ziarna sojowego i śruty sojowej stanowiących 33% diety dla świń. Stwierdzone różnice dawały preferencje śrucie sojowej (poziomy pozornej strawności jelitowej azotu i lizyny wynosiły 85,3% i 72,8% oraz 89,2% i 78,2%, odpowiednio, dla śruty i nasion soi). Gdy analizie poddano parametry chemiczne prób, stwierdzono, że poziom ureazy (1,23 w stos. do 0,11 jednostek ph) i poziom inhibitorów trypsyny (29,9 w stos. do 7,3 mg/g białka) były wyższe dla nasion soi niż śruty, co wskazuje, że nasiona soi nie były właściwie przetworzone. Podobnie, Myer i Froseth (1983) badali wykorzystanie ekstrudowanych na sucho nasion soi w paszach na poziomie 20% w fazie wzrostu i 14% w fazie tuczu świń przeznaczonych na mięso konsumpcyjne o masie ciała 22 do 91 kg. Gdy do paszy wprowadzono nasiona soi zaobserwowano obniżenie masy ciała (621 w stos. do 642 g/d; P < 0.05) oraz obniżenie wskaźników konwersji (3,07 w stos. do 2,69 g/g; P < 0.05) w zakresie 22 i 54 kg masy ciała. Nie mniej jednak, autorzy wykazali, że proces obróbki technologicznej nie był właściwy, ponieważ nasiona soi zawierały 53 jednostki inhibitorów trypsyny i 22 jednostki aktywności lektyn na mg białka (dzienne spożycie w przeliczeniu na zwierzę wynosiło, odpowiednio, ponad 10 i 4 jednostek), podczas gdy wartości uzyskane dla śruty sojowej stanowiącej kontrolę wyniosły, odpowiednio, 1 i 2 jednostek. Qin i wsp. (1996) badali wpływ temperatury i czasu obróbki termicznej na obecność czynników anty-odżywczych w prażonych nasionach soi oraz na pozorną strawność jelitową azotu i niezbędnych aminokwasów u prosiąt o masie 30 kg. Zaobserwowali, że strawność jelitowa azotu w soi wahała się między 51,1% (102ºC przez 10 minut) a 82,0% (120ºC przez 7,5 minuty) i 82,2% (134ºC przez 1,5 minuty), co pozwoliło na wyciągnięcie wniosku, że pewna ilość energii była potrzebna do unieczynnienia czynników anty-żywieniowych. Autorzy ci stwierdzili, że podobne wyniki uzyskano dla nasion soi poddanych działaniu wysokiej temperatury przez krótki czas (134ºC przez 1,5 minuty) jak i dla nasion w niższych temperaturach przez dłuższy okres czasu (102ºC przez 40 minut). Ponadto, zaobserwowano dobrą korelację między strawnością białka u prosiąt i pozostałościami czynników antyodżywczych w soi. We wspomnianych wyżej badaniach Herkelman i wsp. (1992), w których badane nasiona soi autoklawowano w temperaturze 110ºC przez 20 minut, zawartość inhibitorów trypsyny wynosiła 4,8 mg/g, podczas gdy śruta sojowa przyjęta za kontrolę, it poziom tych inhibitorow wynosił jedynie 2,5 mg/g, co mogłoby

5 5 tłumaczyć różnice pozornej strawności jelitowej białka stwierdzone w nasionach soi. White i wsp. (2000) zauważyli, że początkowa wilgotność nasion soi (10% w stos. do 20%) i temperatura przetwarzania (110ºC przez 60 sekund w stos. do 125ºC przez 90 sekund) miały wpływ na jakość produktu uzyskanego w przemysłowym procesie prażenia na sucho (umieszczenie w zasilanym gazem urządzeniu do prażenia Roast-A- Tron). Prosięta karmione nasionami soi przetworzonymi w temperaturze 110ºC gorzej przyrastały niż prosięta otrzymujące nasiona soi poddane działaniu temperatury 125ºC. Wzrost wilgotności nasion soi o 10% do 20% przed uruchomieniem procesu przetwórczego poprawił wyniki produkcyjne obu grup, szczególnie gdy temperatura nie była tak wysoka (Tabela 6). W Tabeli 7 przedstawiono dane wykorzystywane jako referencyjne w praktyce produkcyjnej dotyczące poziomu białka i aminokwasów w nasionach soi wykorzystywanych w żywieniu świń. Mówiąc ogólnie, istnieje większa zmienność dla procesu suchego lub produktów prażonych niż dla produktów ekstrudowanych, co jest zbieżne z obserwacjami poczynionymi przez De Schutter i Morris (1990) w ich przeglądzie wykorzystania nasion soi dla świń. Frakcja energii Nasiona soi zawierają między 18% a 20% wysoce strawnego oleju nienasyconego. Ich poziom cukrów prostych jest niski, a poziom skrobi zerowy. Co ważne, wszystkie te tabele oceny pasz (Janssen, 1986; Rostagno, 2000) podają zawartość skrobi w nasionach soi jako ponad 7%, co powoduje błędy kiedy stosujemy równania wyliczone na podstawie analiz chemicznyh do wyliczenia zawartości energii. Wykrywanie skrobi w nasionach soi stanowi błąd i wynika ze stosowania metod analitycznych, które nie są przeznaczone do tego typu materiału paszowego. Nasiona soi zawierają ponad 6% nie będącej skrobią stachyozy i oligosacharydy rafinozy, jak również inne polisacharydy, których nie mogą atakować endogenne enzymy zwierzęcia. W niedawnym sprawozdaniu z badań nad enzymami egzogenną galaktozydazą i pektynazą wysunięto sugestię, że poprawiają one wykorzystanie frakcji wodorowęglowej w soi u świń, chociaż wyniki te wymagają jeszcze dalszego potwierdzenia (Gabert i wsp., 1995; Baucells i wsp., 1999). Nasiona soi zawierają około 5,3% włókna

6 6 surowego, co wpływa na obniżenie wartości energetycznej surowca mimo, że dorosłe świnie częściowo wykorzystują niewielką ilość zawartej w nim ligniny (0,3% ADL). Tabela 8 zawiera dane na temat oceny energetycznej przetworzonych nasion soi według różnych źródeł. Mówiąc ogólnie, wartość energetyczna jest wyższa dla ekstrudowanych na mokro lub gotowanych nasion soi niż dla soi prażonej lub poddanej działaniu wysokich temperatur na sucho, chociaż zależy to od prawidłowości (jakości) stosowanego procesu technologicznego. W przypadku nasion poddanych prażeniu bez uprzedniego ich śrutowania, stwierdzamy obniżenie strawności oleju, szczególnie w przypadku śruty skarmianej młodymi zwierzętami. Śrutowanie i granulowanie nasion soi poddanych wcześniej prażeniu na sucho poprawia ich wartość energetyczną gdy zawarty w sferosomach olej zostaje uwolniony, co ułatwia jego wykorzystanie przez zwierzęta. Frakcja włókna Nasiona soi zawierają około 12% włókna neutralnodetergentowego (NDF), które nie może być wykorzystane bezpośrednio w jelicie cienkim świń. Nie mniej jednak, frakcja ta o niskim poziomie ligniny jest trawiona przez mikroorganizmy w jelicie ślepym i okrężnicy, a w czasie procesu fermentacji uwalniane są lotne kwasy tłuszczowe, które wykorzystują dorosłe zwierzęta. Kornegay (1981) uzyskał następujące współczynniki strawności dla różnych składników pokarmowych łuski u prośnych loch: 69,4% dla suchej masy, 47,7% dla białka ogólnego, 82,1% dla celulozy oraz 72,0% dla włókna kwaśnodetergentowego. Noblet i Le Goff (2001) zalecają stosowanie innych wartości energetycznych dla surowców bogatych we włókno stosowanych u świń; inne dla osobników rosnących i inne dla loch i knurów. Im wyższa w badanych surowcach była zawartość NDF, tym wyższa była różnica między wartościami energetycznymi u młodych i dorosłych zwierząt. To dlatego właśnie nowe systemy oceny pasz przyjmują wyższą wartość energetyczną łusce sojowej (i w konsekwencji nasionom soi) u dorosłych zwierząt hodowlanych niż u prosiąt. Bayley i Summers (1975) porównali strawność pozorną frakcji włóknistej w nasionach soi ekstrudowanych w temperaturze 125ºC i w śrucie sojowej u świń ważących do 30 do 70 kg. Współczynnik strawności włókna był zawsze wyższy dla nasion soi niż dla śruty,

7 7 chociaż różnice te były silniej wyrażone u zwierząt młodych (67,5% w stos. do 55,9% przy 30 kg masy ciała, i 77,9% w stos. do 72,5% przy 70 kg). Podobne wyniki uzyskali Marty i Chavez (1993), którzy zaobserwowali współczynniki strawności pozornej NDF u rosnących świń (ważących kg) wynoszące 53,8% c dla śruty sojowej, 61,9% b dla prażonych nasion soi, 62,7% b dla nasion jet-sploded, 63,3% b dla nasion mikronizowanych i 76,2% a dla nasion poddanych procesowi suchemu. Podobne różnice napotkano u świń o masie ciała wynoszącej 60 kg. Obróbka termiczna nasion soi, szczególnie gdy towarzyszy jej tarcie, rozrywa i zmienia fizyczną strukturę włókna, co może ułatwić dostęp enzymów endogennych i tym samym poprawiać strawność białka i innych składników pokarmowych (Clarke i Wiseman, 2000). Bowers i wsp. (2000) przeprowadzili ocenę udziału łuski sojowej w dietach o wyrównanej koncentracji składników pokarmowych dla tuczonych świń o masie ciała od 71 do 122 kg wynoszącego do 9%. Stwierdzili, że wyniki produkcyjne były wyższe gdy stosowano diety zawierające 3% łuski niż gdy podawano dietę kontrolną (przyrosty masy ciała 943 g w stos. do 921 g/dzień, i współczynniki konwersji 3,40 w stos. do 3,35 g/g). Podobne wyniki opublikował Kornegay (1978) dla świń o masie ciała od 16 do 30 kg. W innej swojej pracy ten sam autor (Kornegay, 1981) zaobserwował, że poziom łuski sojowej w paszy nawet do 15% nie miał negatywnego wpływu na produkcyjność świń o masie ciała podawanej w okresie od ponad 24 kg do momentu uboju. Frakcja włóknista, szczególnie w przypadku loch prośnych, poprawia poczucie zadowolenia zwierząt, zmniejsza częstotliwość występowania zachowań agresywnych, często poprawia jakość kału oraz zmniejsza skłonność do zaparć. W tym konkretnym przypadku, najczęściej zalecanymi źródłami włókna były łuska sojowa, wysłodki buraczane i otręby (Chabeauti i wsp., 1991; Freire i wsp., 2000). Przeprowadzone w ostatnich latach badania wykazały, że włókno z surowców o niewielkiej tylko zawartości ligniny, takich jak łuska sojowa i wytłoki z buraków cukrowych, wspomaga hamowanie rozwoju saprofitycznej flory w jelitach młodych zwierząt. Frakcja włóknista stymuluje perystaltykę oraz poprawia napięcie ścian jelit i ogólny stan błon śluzowych przewodu pokarmowego. Również, w wyniku fermentacji włókna powstają lotne kwasy tłuszczowe takie jak kwas butyrowy, który jest wchłaniany i może być wykorzystany przez komórki nabłonka jelitowego jako bezpośrednie źródło energii (Gardiner i wsp., 1995).

8 8 Freire i wsp. (2000) zaobserwowali, że dodatek łuski sojowej w dietach dla prosiąt podwyższa koncentracje lotnych kwasów tłuszczowych o 15% do 30% w porównaniu do innych źródeł włókna jak wysłodki z buraków cukrowych mokre i suszone (Tabela 9). W przypadku niespecyficznego zapalenia jelita grubego (colitis), taka fermentacja w jelicie grubym jest szczególnie korzystna, przyjmując, że ph w okrężnicy i jelicie ślepym ulega modyfikacji, kontroluje rozwój mikroorganizmów i wspomaga odzyskiwanie uszkodzonych kolonocytów przez przyjmowanie energii bezpośredniej. Frakcja włóknista soi, zatem, pełni ważne funkcje w dietach dla świń, co powinno się brać pod uwagę opracowując receptury paszowe w praktyce. Frakcja mineralna i witaminowa Tylko nasiona soi posiadają bardzo niski poziom Na + (0,01%) i Cl - (0,03%), chociaż mają wysoki poziom K + (1,70%) i fosforu (0,56%). Koncentracja elektrolitu waha się w zależności od zapłodnienia roślin i musi być brane pod uwagę przy opracowywaniu receptury. Nadmiar K + (> 1,3% paszy) zaburza równowagę elektrolitową i może prowadzić do wzrostu mazistości kału. Z powodu obecności fityn (zawierających 68% całkowitego P), zawarty w nasionach soi P nie jest dobrze trawiony (< 40%), chociaż użycie egzogennych fitaz poprawia jego przyswajalność i obniża wydalanie z organizmu (Yi i wsp., 1996). Mimo, że tak bardzo zależy to od ich pochodzenia, nasiona soi są bogate w mikroelementy, szczególnie Cu, Fe i Zn, który odgrywa ważna rolę w odporności i ochronie przed zjawiskiem utleniania. Zn nie jest zbyt dobrze przyswajany czego powodem jest obecność fityn (Edwards i Baker, 2000), chociaż tak jak w przypadku P, dodatek egzogennych fitaz poprawia jego strawność. Duża obfitość witamin w soi, szczególnie grupy rozpuszczalnej w tłuszczach, jest do przyjęcia z powodu ich skoncentrowania w oleju. W konsekwencji, zawartość witaminy E wynosi około ppm, a zawartość choliny wynosi blisko ppm. Większość tej choliny koncentruje się we frakcji fosfolipidowej nasion soi, a jej przyswajalność jest wysoka i wynosi prawie 100% (Molitoris i Baker, 1976; Emmert i wsp., 1996; Menten i wsp., 1997). Aburto i wsp. (1998) wykazali, że zawarta w nasionach soi cholina jest wystarczająco stabilna ponieważ obróbka termiczna nie ma na nią wpływu. Ponadto, zawiera ona około 5,6 ppm tiaminy, 2,8 ppm ryboflawiny, 22 ppm niacyny oraz µg/kg kwasu foliowego. Podobnie, zawiera też 286 ppb biotyny, a jej przyswajalność wynosi około 100% (Basf, 1993).

9 50 Tabela 25. Wpływ skarmiania ekstrudowanego ziarna sojowego na parametry zootechniczne tuczników (Leszczynski i wsp., 1992a) 1 Początkowa ciała (kg) masa Końcowa masa ciała (kg) Przyrost masy ciała (g/d) Śruta sojowa 2 10% ziarna soj. 3 20% ziarna soj. 3 Śruta soj.+4% tł. utyliz. (tallow) SD Spożycie paszy (g/d) 3,216 3,253 3,087 3, Indeks konwersji paszy (g/g) 1 Czas trwania: 6 tygodni. 2 Bez dodatku tłuszczu. 3 Ekstrudowane pełne ziarno sojowe Tabela 26. Wpływ ekstrudowanego ziarna sojowego oraz kombinacji śruta sojowa/olej na wyniki produkcyjne świń w okresie wzrostu i tuczu (Hancock, 2001) % poprawy Obserwacje Autorzy LW 1 CI 2 Lean 3 DCN 4 żywieniowe Noland i wsp., = - - Added fat Koch i wsp., Non-isonutrient Carlisle i wsp., 1973ª Unbalanced Carlisle i wsp., 1973b Unbalanced Bayley I Summers, Added fat Rodolph i wsp., Unbalanced fat Myer I Froseth, Balanced Jurgens, Unbalanced Wahlstrom i wsp., Unbalanced Hancock i wsp., Added oil Marty i Chavez, Unbalanced Kim i wsp., Unbalanced 1 Wzrost masy żywej. 2 Indeks konwersji paszy. 3 Udział mięsa chudego w tuszy. 4 Współczynnik strawności azotu.

10 51 Tabela 27. Wpływ wariantu żywienia na strawność fecal digestibility białka i energii u rosnących świń (Marty i Chavez, 1993) Surowiec i rodzaj procesu technol. Współczynnik strawności (%) Energia strawna Białko NDF 1 kcal/kg suchej masy 1 Śruta sojowa 78.2 b 53.8 c 3,967 c Ziarno sojowe Ekstrudow a 76.2 a 5,019 ª Jet sploded 79.8 b 62.7 b 4,780 b Mikronizow b 63.3 b 4,684 b Prażone 80.0 b 61.9 b 4,420 b SEM P < 0.01 we wszystkich kolumnach. Tabela 28. Wyniki produkcyjne tuczników żywionych różnymi produktami z soi (Zollitsch i wsp., 1993) Śruta sojowa Prażone ziarno Ekstrud. ziarno Mikroniz. ziarno SEM soj. 1 sojowe 2 sojowe 3 Spożycie paszy (g/d) 1.93 a 1.86 ab 1.80 bc 1.72 c 10 Przyrost masy ciała (g/d) Indeks konwersji paszy (g/g) Ubytek na skutek napowietrzenia (%) 771 a 793 ab 816 ab 840 b a 2.68 ab 2.57 bc 2.44 c a 5.89 ab 5.33 b 6.83 ab Urządzenie do prażenia Kahl a (Kahl roaster) ustawiono na 105ºC przez 45 minuty. 2 Ekstruzja w ekstruderze o podwójnej śrubie; parametry procesu: 130ºC (temperatura na wyjściu) i 5 ton pary /godz. 3 Toaster DAN a (DAN toaster) o tempraturze podgrzewania w podczerwieni 120ºC przez 5 minut.

11 52 Tabela 29. Wpływ metody przygotowania soi na wyniki produkcyjne rosnących świń (Marty i wsp., 1994) Proces Spożycie (g/d) Przyrost masy ciała (g/d) Indeks konwersji paszy (g/g) Ekstrudow. 1 1, Jet-sploded 2 1, Mikronizow. 3 1, Prażone 4 1, Śruta sojowa 1, SEM Temperatura 130ºC na wyjściu przez 20 sekund. Brak informacji nt. wilgotności. 2 Ogrzewanie gorącym powietrzem o temperaturze 316ºC, cykl recyrkulacji przyjęto jako 1 minutę. 3 Czas ekspozycji ok. 90 secund. 4 Temperatura na wyjściu: od 110 do 130ºC; przez 2 do 5 minut. Tabela 30. Wpływ procesu technologicznej obróbki soi na wyniki produkcyjne świń w okresie wzrostu i tuczu (De Schutter i Morris, 1990) 1 Doświadczenie1 2 Śruta Ziarno sojowe sojowa Prażone Ekstrud. Mikroniz. Spożycie paszy (g/d) 2,480 2,490 2,390 2,320 Przyrost masy c. (g/d) Indeks konwersji paszy (g/g) Doświadczenie Spożycie paszy (g/d) 2,040 2,030 Przyrost masy c. (g/d) Indeks konwersji paszy (g/g) Cdawki izoenergetyczne oparte na kukurydzy. Kontrola o zawartości 47% śruty sojowej. 2 Paszę podawano w specjalnych korytach paszowych (De Schutter i Usborne, dane niepublikowane). 3 Paszę wysypywano na ziemi (De Schutter i wsp., 1988).

12 53 Tabela 31. Ocena wykorzystania prażonego ziarna sojowego w żywieniu świń (NRC, 1979, 1988 i 1998) 1 Rok Wilgotnośc Ekstrakt eterowy Białko ogólne Lizyna Metionina Met + Cys Energia strawna 4,056 4,035 4,140 Energia metaboliczna 3,540 3,625 3,690 Energia netto - - 2,880 1 Składniki pokarmowe wyrażono w %, a energię w kcal/kg. Tabela 32. Wpływ wykorzystania pełnego ziarna sojowego na jakość tuszy (Bergkamp, 1972) Śruta sojowa Olej sojowy + Mikronizowane Parameter śruta ziarno soj. Klasyfikacja Wydajność rzeźna (%) Długość tuszy (cm) Grubość słoniny (mm) Długość mięśnia najdł. grzbietu (cm 2 ) Polędwica + szynka (%) Od 1 do 5.

13 54 Tabela 33. Wpływ długości okresu skarmiania ekstrudowanego ziarna sojowego na jakość tuszy (Cannon i wsp., 1992) Śruta Ekstrud. ziarno sojowe 1 Śruta soj. + masło 1 sojowa 5 tyg. 11 tyg. 5 tyg. SEM Masa tuszy (kg) Gr. słoniny 2 (cm) Powierzchnia mięśnia 3 (cm 2 ) Tłuszcz mięśniowy 3 (%) Soczystość Zapach Twardość 5 (kg) Liczba tygodni podawania paszy przed ubojem. 2 Końcowa wysokość żebra lumbar rib. 3 Mięsień najdłuższy grzbietu (Longissimus dorsi). 4 Skala od 1 do Warne-Bratzler (Instrom). Tabela 34. Wpływ ekstrudowanego pełnego ziarna sojowego na jakość tuszy i mięsa świń (Leszczynski i wsp., 1992a) 1 Śruta sojowa 2 Nasiona soi 3 Nasiona soi 3 Śruta soj. +4% tł. SE (10%) (20%) utyliz. tallow 4 Masa tuszy (kg)* Barwa Zwięzłość 5 ** Przerostanie tłuszczem Tłuszcz (%) Sczas trwania: sześć tygodni. 2 Sśruta sojowa bez jakiegokolwiek dodatku tłuszczu. 3 Wpełne ziarno sojowe. 4 Barwa: 1 = jasna, a 5 = ciemna. 5 Konsystencja: 1 = miękka, a 5 = twarda (zwięzła). 6 Przerosty tłuszczowe: 1 = brak przerostania, a 5 = wiele przerostów. * P < Zadowalające przy 10% zawartości pełnego ziarna sojowego. **P < Zadowalające dla tłuszczu utylizacyjnego tallow.

14 55 Tabela 35. Wpływ gotowanego pełnego ziarna sojowego na wyniki produkcyjne i charakterystykę tuczników (Wahlstrom et al., 1971) Śruta sojowa 50:50 Śruta : nasiona soi Gotowa ne ziarno sojowe Ziarno sojowe + AAs 2 Przyrost masy ciała (g/d) Indeks konwersji paszy (g/g) Wydajność rzeźna 1 (%) * 72.4** 72.6** Indeks jodowy * 70.5** 70.4** 1 Różnice istotne statystycznie w stosunku do śruty sojowej (*P < 0.05; **P < 0.001). 2 Lizyna i metionina. Tabela 36. Jakość tuszy świń żywionych pełnym ziarnem sojowym lub śrutą sojową 1 (Monari i wsp., 1996) Literatura Różnice w grubości słoniny (%) Pełne ziarno soj. 2 Becker i wsp., Śruta soj. + tłuszcz Śruta + ziarno soj. 3 Różnica m/wydajn. rzeżnymi 4 Jiménez i wsp., Wyson i wsp., Zimmermann i wsp., 1970 (%) Hanson i wsp., Villegas i wsp., Jensen i wsp, Jensen i wsp, Wahlstrom i wsp., Bergkamp, Carlisle i wsp., Villegas i wsp., Seerly i wsp., McConnell i wsp., Nolan i wsp., Skelly i wsp., W większości doświadczeń autorzy zwracali uwagę na bardziej miękką konsystencję słoniny lub tłuszczu w tuszy. 2 Różne procesy wg. autorów. 3 Śruta sojowa i pełne ziarno sojowe w proporcji 50:50. 4 Wartości dodatnie wskazują na preferencję dla pełnego ziarna sojowego.

15 56 Tabela 37. Procentowy udział kwasów tłuszczowych w słoninie (%) u tuczników w zależności od czasu wprowadzenia pełnego ziarna sojowego do diety (Warnants i wsp. 1999) 1 Termin wprowadzenia ziarna sojowego (tygodnie) Kwas tłuszczowy SEM Palmitynowy 23.7 bc 24.0 b 23.5 bc 22.5 c 22.8 bc 0.34 Nasycone 36.3 bc 37.2 b 36.7 c 34.9 c 35.7 bc 0.61 Jednonienasycone 49.6 b 47.3 c 45.7 cd 44.4 de 43.7 e 0.50 Wielonienasycone 14.2 b 15.6 bc 17.7 c 20.7 d 20.6 d :2 (n-6) 11.4 b 13.3 c 15.2 d 17.8 e 17.7 e :3 (n-3) 0.9 b 1.2 b 1.5 bc 1.7 c 2.0 c % udział pełnego ziarna sojowego wprowadzonego do diety jako zamiennika śruty sojowej w 0 do 8 tygodnia przed ubojem. Tabela 38. Szybkość inkorporacji lub utraty kwasu linolowego w tkance grzbietowej u świń w wieku 29 tygodni (Warnants i wsp., 1999) 1 Szybkość Wiek (tygodnie) Inkorporacji 2 Utraty Poziomy 18:2 (n-6) wi tkance. Zmian diety począwszy od 17 tygodnia. 2 Tydzień w czasie którego wprowadzono do 15% pełnego ziarna sojowego. 3 Tydzień w czasie którego usunięto 15% pełnego ziarna sojowego.