VI Forum Młodych Bibliotekarzy

Transkrypt

1 Szymon Malczewski VI Forum Młodych Bibliotekarzy Kolejne Forum Młodych Bibliotekarzy odbywało si w tym roku w Poznaniu, tym razem pod hasłem OtwarciBibliotekarze.eu. Mo na było odnie wra enie, e w tytule tym przede wszystkim znalazła wyraz ch zdystansowania si młodych przedstawicieli profesji bibliotekarskiej wzgl dem krzywdz cego stereotypu bibliotekarza. Na co otwieraj si młodzi bibliotekarze? S dz c z tre- ci prezentowanych w czasie forum, ceni sobie mo liwo rozwoju swoich kwalifikacji i umiej tno ci, by dalej móc znajdowa nowe, niekonwencjonalne formy promowania działalno ci biblioteki zdawali si sugerowa prelegenci, poruszaj c tematyk rozwoju osobistego (panel Rozwój osobisty), kultury zawodu bibliotekarza (panel Kulturalny bibliotekarz) i funkcjonowania biblioteki i bibliotekarzy w e-przestrzeni (panel E-bibliotekarz). Wiedza i umiej tno ci podpowiadali gospodarze panelu Biblioteki w Europie uzyskane tak e poprzez kontakt z innymi o rodkami bibliotecznymi, mo liwe s dzi ki znalezieniu si w rzeczywisto ci eu. Niekonwencjonalne sposoby promocji biblioteki i tego co stanowi tre jej działalno ci, tj. czytelnictwa, zdominowały panel Kulturalny bibliotekarz. Przekonuj co wypadła tutaj prezentacja pt. Magia w bibliotece (Justyna Daniel z Biblioteki Publicznej Miasta i Gminy Jarocin). Biblioteka jaroci ska organizuje dla swych głównie młodszych czytelników imprezy b d ce swego rodzaju wariacjami na temat tytułowej magii. Jaroci skim nocom w bibliotece (Noc Detektywów, Noc wi toja ska, itd.) towarzysz samodzielnie przygotowane przez panie bibliotekarki przebrania oraz niepospolite, na ogół budz ce skojarzenia ze wiatem magii akcesoria, m.in. dzi ki wyobra ni organizatorek owoc agrestu w kompocie staje si... oczami w syropie. Magdalena Binia -Szkopek i Magdalena Marcinkowskia z Biblioteki Kórnickej prezentowały ofert kulturaln biblioteki jako form jej promocji. Podkre li nale y, e oferta Biblioteki Kórnickiej jest pod tym wzgl dem bogata i z pewno ci mo emy tutaj mówi o skutecznym, jak to si w j zyku mediów okre la, ociepleniu wizerunku powa nej, naukowej Biblioteki Polskiej Akademii Nauk. Na uwag zasługuje fakt, e w omawianym panelu jak i w pozostałych, swoimi do wiadczeniami dzielili si przedstawiciele ró nych bibliotek; przywołana Biblioteka Kórnicka to, jak ju powiedzieli my, instytucja naukowa pod patronatem PAN. Przedstawicielka bibliotek akademickich, Beata liwi ska z Biblioteki Uniwersytetu Opolskiego, w słowach wi cej ni kilku, opowiedziała o sposobach oswajania czytelnika z bibliotek w prezentacji Strach ma wielkie oczy, a l k ma wiele twarzy, czyli o oswajaniu bibliotek słów kilka. Do wiadczenia na polu propagowania czytelnictwa w ród młodych czytelników zdobyte w bibliotece szkolnej przedstawiła Aneta Szadzlewska z Gimnazjum nr 3 w Lublinie w prezentacji Zach canie do czytania na podstawie projektu Bookraft. Nie zabrakło głosów z bibliotek publicznych z o rodków mniejszych, jak i zdecydowanie wi kszych: jak Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy (referat Katarzyny Urbanowicz Opublikuj swoj wiedz na licencji...) czy Biblioteki Raczy skich (prezentacja Alicji Soba skiej Czy b dziesz wiedział(a), jakim gestem powitania si posłu y, gdy do biblioteki zawitaj Maorysi? Komunikacja niewerbalna a ró nice kulturowe). Znaczenie e-mediów we współczesnym wiecie jest tak wielkie, e podj cie tej problematyki w wydzielonym w tku tematycznym panel E-bibliotekarz nie mogło nie mie miejsca. Dzi nie mo emy, jako biblioteka i bibliotekarze, by nieobecni w e-przestrzeni, adne dodatkowe uzasadnienie dla zainteresowania tematem biblioteki w internecie nie wydaje si konieczne. W tym bloku tematycznym VI Forum znalazły si informacje ciekawe, bowiem doko czenie na s. 4 Henryk Wieniawski w Poznaniu Przewodnicz cy jury XIV Mi dzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego Maxim Vengerov, dyrektor Mi dzynarodowych Konkursów im. H. Wieniawskiego Andrzej Wituski oraz zast pca prezydenta Miasta Poznania Sławomir Hinc podczas otwarcia wystawy Henryk Wieniawski w Poznaniu (Biblioteka Raczy skich, 10 pa dziernika br.)

2 Miłosław, Ko cielscy i 50 lat Fundacji Po mej mierci przychód z mojego maj tku zostanie przeznaczony na fundacj, która powstanie ku pami ci mego m a i syna i która b dzie nosiła ich nazwisko. Fundacja ta, mój generalny spadkobierca, b dzie miała za cel popieranie literatury i poezji polskiej poprzez nagrody przyznawane młodym autorom pisała w testamencie Monika z Krysty skich Ko cielska. Powołana przed pi dziesi ciu laty na jego mocy Fundacja 8 pa dziernika 2011 roku uhonorowała Andrzeja Franaszka za ksi k Miłosz. Biografia. Laureat odebrał nagrod w rodzinnym maj tku Ko cielskich Miłosławiu. Prócz tegorocznej, jedynie trzy edycje nagrody odbywały si w tym miejscu. Odt d miłosławski pałac (przynajmniej przez najbli sze lata) ma stanowi centralne miejsce dorocznych uroczysto ci i otwiera swoje podwoje tak dla przyszłych laureatów, jak i wszystkich go ci uczestnicz cych w przyznaniu jednej z najwa niejszych stałych polskich nagród literackich nr 3 Miłosław Niewielka mie cina z typowym wdzi kiem prowincji i bogat histori 54 km od Poznania. Pó nogotycki ko ciół przebudowany w stylu gotyku romantycznego, tu i ówdzie rze ba czy pomnik, szkoła, rynek, ko ciół poewangelicki, cmentarz, przepi kny park w stylu angielskim, a w nim a jak e! okazały pałac. Prawdopodobnie ju w XII w. istniał w Miłosławiu ko ciół parafialny, pierwsza wzmianka o osadzie pochodzi za z XIV wieku. Dwa wieki pó niej miasto było znacz cym o rodkiem rzemiosła, a nast pnie istotnym miejscem tworzenia zr bów protestantyzmu w Wielkopolsce. Na przestrzeni dziejów Miłosław nie ustrzegł si kl sk (po ary, d uma, przechodzenie z r k do r k), ale gdy w 2 połowie XVIII w. znalazł si w posiadaniu Miel y skich, miewał si wcale dobrze. Około 1830 roku wznie li Miel y scy niewielk rezydencj, która z czasem rozrosła si do rozmiarów dzisiejszego pałacu. Aktywna w latach 40. XIX w. na polu działalno ci organicznikowskiej Wielkopolska tak e w Miłosławiu miała swój istotny punkt. Podczas Wiosny Ludów stoczona została tu zwyci ska bitwa pod wodz Ludwika Mierosławskiego z wojskami pruskimi. Po tym wydarzeniu Juliusz Słowacki, który par tygodni wcze niej przyjechał do Poznania z zamiarem przył czenia si do walki z zaborc, w tonie romantycznej egzaltacji miał pisa w li cie: Ach mój przyjacielu, co to za lud! Nigdy nie marzyłem o podobnym. Kryje w sobie zal ek nowej epoki... Lud wielkopolski jest pot g, od której przyszło Polski i wiata zale y... W cztery lata po przej ciu w 1895 roku dóbr miłosławskich przez Józefa Teodora Ko cielskiego odsłoni to w mie cie pierwszy na ziemiach polskich pomnik Słowackiego, który do dzi stanowi atrakcj dla zwiedzaj cych miasto. Uroczysto była to wówczas wielka, przybyło na ni wielu dostojnych go ci, honorow osobisto ci był Henryk Sienkiewicz, który wygłosił wówczas stosowne do sytuacji płomienne przemówienie, a i poznał pewn młod dziennikark, która sta si miała czwart Mari jego ycia. Miłosław pod piecz Ko cielskich stał si dynamicznym o rodkiem kulturalnym z galeri dzieł sztuki i cenn bibliotek. Miłosław, rys. Napoleon Orda Genius loci W kontek cie bogatej historii miejsca zabiegi, by Nagrod Fundacji im. Ko cielskich przyznawa w ich rodzinnym maj tku wydaj si jak najbardziej uzasadnione. Po raz pierwszy od ustanowienia nagrody w 1962 roku miało to miejsce czterdzie ci lat pó niej w roku 2002 i odt d działo si tak co trzy kolejne lata. Wszystkie pozostałe edycje odbywały si w Genewie, Krakowie b d Warszawie. Tegoroczna uroczysto pozwoliła mie nadziej, e nagroda ju na stałe jak mówił starosta wrzesi ski Dionizy Ja niewicz wróci do domu. Towarzysz ce przyznaniu szacownego lauru całodzienne imprezy kulturalne, go cinno, ciepła, serdeczna atmosfera nie pozwalaj w tpi, e Miłosław jest do tego w sposób naturalny i oczywisty przeznaczony. W samo południe 8 pa dziernika w pałacu mieszcz cym dzi Gimnazjum im. Juliusza Słowackiego (po rozpocz tych wcze- niej warsztatach literackich dla gimnazjalistów i po odbywaj cych si poprzedniego dnia w Poznaniu i we Wrze ni wydarzeniach towarzysz cych) miało miejsce uroczyste wr czenie Nagrody Ko cielskich 2011 Andrzejowi Franaszkowi, którego blisko tysi cstronicowa ksi ka Miłosz. Biografia stanowi b dzie zapewne przez wiele lat pierwszorz dn pozycj bibliograficzn dla osób tropi cych ycie i twórczo autora Doliny Issy. W ród przybyłych go ci zauwa y mo na było kilku laureatów z poprzednich lat, z którymi okazja do rozmowy pojawiła si ju wkrótce przy zorganizowanym z i cie staropolsk pomp pocz stunku. Dwie i pół godziny pó niej w ko ciele poewangelickim odbyło si spotkanie z prezesem Fundacji Ko cielskich François Rossetem oraz Wojciechem Klasem i Janem Zieli skim autorami wie o wydanej ksi ki Ko cielscy ród, fundacja, nagroda, której wszystkie dost pne egzemplarze zostały niemal natychmiast wykupione i przynajmniej na dzie dzisiejszy pozycja jest nie do dostania (Bibliotece Raczy skich udało si j pozyska ). Niestety ze wzgl du na nieobecno go- cia nie doszła do skutku planowana rozmowa z Marcinem wietlickim, ale przez to było te i wi cej czasu na zwiedzanie miasta. Na pytanie, jak doj do pomnika Słowackiego, siedz ca na promocji ksi ki w pobli u mnie i towarzysz cych mi osób jak si okazało nauczycielka fizyki i chemii miłosławskiego gimnazjum, bez chwili wahania odpowiedziała: to chod cie, zaprowadz was. I zaprowadziła. Prowadziła ładny kawałek drogi, akurat wtedy, gdy zacz ło pada, snuj c przy tym opowie ci o Miel y skich, o Ko cielskich, o pałacu i o tym, jak organizuje w szkole wyjazdy do teatrów pozna skich. I gdzie na marginesie, jako tak w nawiasie, bez tonu mentorskiego besserwisserstwa w pewnym momencie padły słowa: wiecie, co jest miar naszej warto ci, wiecie, nie? to, co robimy dla innych. Potem jeszcze my lałam o tym ge cie (trudniejszym do zauwa enia w wielkomiejskim zgiełku, cho z pewno- ci i tu obecnym), gdy dla obcych ludzi bezinteresownie po wi ca si swój sobotni popołudniowy czas, gdy na dodatek deszcz i mokre jesienne listowie na drodze parkowej, a na nogach eleganckie czółenka, i stwierdziłam, e to ta sama postawa (cho oczywi cie w skrajnie ró nych warunkach), o której 163 lata temu z przesadnym patosem pisał w li cie do przyjaciela Słowacki. By mo e to jeszcze jeden argument, by

3 Nagroda Ko cielskich przyznawana była w domu. Potem były jeszcze Twarze literatury wernisa fotografii wybitnego polskiego fotografika Tadeusza Rolkego, wietny wyst p Stanisława Soyki z zespołem, który w stylu jazzowych improwizacji porwał publiczno do współtworzenia koncertu w murach ko cioła w. Jakuba, na koniec za to ju tradycja Nagrody Ko cielskich miało miejsce wielkie nocne czytanie fragmentów utworów laureatów: prócz Andrzeja Franaszka swe nowe teksty prezentowali jeszcze Mikołaj Łozi ski, Olga Tokarczuk i Stefan Chwin. Tym akordem zako czyła si kolejna z dorocznych odsłon działalno ci 50-letniej ju Fundacji powołanej na cze Władysława i Wojciecha Ko- cielskich. Ko cielscy herbu Ogo czyk A z rodem Ko cielskich było tak. Pierwszym znanym Ogo czykiem był Wojsław I, stolnik Bolesława Krzywoustego. Kolejne pokolenia tej u ródła kujawskiej rodziny przynosz licznych przedstawicieli zaanga owanych w działalno publiczn i zdobywaj cych kolejne dobra. Ko cielscy goszcz tu i ówdzie na kartach historii tak politycznej, jak i obyczajowej (Ferenc Liszt po wi cił np. jedn ze swych kompozycji à Mme Josephine Ko cielska). Wiek XIX to dla rodu okres szczególny, tak e pod k tem maj tku przyszłej Fundacji. Niezwykł rol odegrał tu zmarły bezpotomnie Władysław Aleksander (po słu bie w wojsku tureckim Sefer Pasza), który ulokowawszy swe oszcz dno ci w akcjach Kanału Sueskiego, co przyniosło mu wielomilionowe zyski, zapocz tkował tradycj mecenatu artystycznego. Zgromadził kolekcj broni orientalnej i liczne dzieła sztuki, promował te polsk sztuk na Wschodzie. Bratanek, Józef Teodor Ko cielski, po mierci Sefera Paszy w 1895 roku kupił od Józefa Miel y skiego Miłosław i rozpocz ł przebudow pałacu w stylu neorenesansowym i neoklasycystycznym. Zarz dzał dochodami płyn cymi z dóbr, a tak e ogromnym maj tkiem ony; to za jego czasów Miłosław stał si istotnym o rodkiem kulturalnym (wówczas miało miejsce odsłoni cie pierwszego na ziemiach polskich pomnika Słowackiego). Sam polityk pruskiej Izby Panów, był zarazem człowiekiem pióra (poet, dramaturgiem, publicyst ) i społecznikiem anga uj cym si m.in. w pomoc dzieciom strajkuj cym w obronie mowy polskiej. Po mierci spocz ł wraz z on, Mari Blochówn, w kaplicy ko cioła miłosławskiego. Jego syn, Władysław August, kontynuował tradycj mecenatu, uzupełniał zbiory biblioteczne, przede wszystkim jednak działał aktywnie na polu wydawniczym. Wespół z Ludwikiem Hieronimem Morstinem wydawał wzorowany na Chimerze miesi cznik Museion, w Monachium seri przekładow Polnische Bibliothek upowszechniał społecze stwu niemieckiemu literatur i kultur polsk. Ju w wolnej Polsce w 1919 roku zało ył Instytut Wydawniczy Biblioteka Polska, który wieloma cennymi publikacjami zapisał si znacz co w historii ruchu edytorskiego. W przedsi wzi cie to Władysław zainwestował spore fundusze; prócz samego wydawnictwa w skład firmy wchodziły jeszcze zakłady graficzne oraz ksi garnia przy Nowym wiecie w Warszawie. Gdy na arenie dziejów zago cił wielki kryzys 1929 roku, nie oszcz dził i interesu Ko cielskiego. Prawdopodobnie kłopoty finansowe stały si powodem mierci w 1933 roku Władysław August wypadł z okna pozna skiego Bazaru. Tragiczny los dotkn ł te jego jedynego syna Wojciecha, ołnierza polskiego na Zachodzie, który radz c sobie lepiej lub gorzej po ród trudów zawieruchy wojennej, nie uniósł niestabilnego losu powojennego emigranta. Wła nie w dowód pami ci ich obydwu Władysława i Wojciecha swojego m a i syna, Monika Ko cielska, na której spocz ł obowi zek zaj cia si maj tkiem, testamentem wyznaczyła powołanie fundacji maj cej przyznawa nagrod literack młodym utalentowanym twórcom pisz cym w j zyku polskim. Tegoroczny laureat jest 126. autorem uhonorowanym Nagrod Fundacji im. Ko cielskich. W oczekiwaniu na przyszłoroczny werdykt, ju teraz zach cam do pogł bienia wiadomo ci o rodzinie i Fundacji poprzez lektur pozycji dost pnych w Bibliotece Raczy skich. Alicja Soba ska 10 pa dziernika br. odbyło si otwarcie wystawy pt. HENRYK WIENIAWSKI W POZNANIU współorganizowanej przez Bibliotek Raczy skich i Towarzystwo Muzyczne im. Henryka Wieniawskiego. Wernisa zaszczycili sw obecno ci przewodnicz cy jury XIV Mi dzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego Maxim Vengerov i dyrektor konkursów Andrzej Wituski. Obecny był tak e zast pca prezydenta Miasta Poznania Sławomir Hinc. Niespodziank dla zgromadzonych była projekcja filmu Henryk Wieniawski. Ostatni wirtuoz romantyzmu A. Popiel i R. Suchowiejko. W gmachu Biblioteki Raczy skich przy pl. Wolno ci zaprezentowano zbiory Towarzystwa: pierwodruki kompozycji granych przez Wieniawskiego w Poznaniu, w tym Souvenir de Posen op. 3 (mazurek napisany najprawdopodobniej w Poznaniu w 1854 roku, dedykowany hrabinie Joannie Niemojowskiej z Wrze ni) oraz wizerunki braci Wieniawskich, m.in. karykatura Henryka graj cego Karnawał wenecki Paganiniego, a przedstawionego wła nie na podobie stwo mistrza. Dzi ki uprzejmo ci Biblioteki Kórnickiej obejrze mo na było oryginalne recenzje koncertów zamieszczane w ówczesnej prasie; perełk dla zwiedzaj cych mog te okaza si licz ce ponad 150 lat afisze teatralne ze zbiorów Archiwum Pa stwowego w Poznaniu. Ekspozycj uzupełniały kopie litografii (ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej) przedstawiaj ce miejsca zwi zane z pobytem i koncertowaniem kompozytora w Poznaniu oraz kopie ciekawych listów (udost pnione nam przez biblioteki z całego wiata), które Henryk Wieniawski wymieniał z wydawcami i przyjaciółmi, a które odnosz si do jego pozna skich ladów. W listach Wieniawski wspomina o znakomitym pozna skim lekarzu, dzi ki któremu szybko wrócił do zdrowia, wytwornym j zykiem gani wydawc za literówki w druku, rekomenduje swe wyst py, a przede wszystkim chwali pozna sk publiczno i gor ce przyj cie, z jakim spotkały si tu koncerty jego i brata Józefa. Na zwiedzaj cych czekały pami tkowe pocztówki i katalog z tekstem Teresy Doro- ały-brodniewicz, pozwalaj cy poczu ducha połowy XIX wieku, m.in. za spraw fragmentów recenzji, pisanych z finezj by mo e równ maestrii gry wirtuoza. Wystaw prezentowano do 8 listopada. Anna Kozłowska 2011 nr 3 3

4 Forum Młodych Bibliotekarzy po raz szósty Biblioteka Raczy skich była jednym z organizatorów VI Forum Młodych Bibliotekarzy, które odbyło si w Poznaniu w dniach wrze nia 2011 r. pod hasłem OtwarciBibliotekarze.eu. Po wielomiesi cznych przygotowaniach owocem konferencji był bogaty program, który obejmował cztery panele: Kulturalny bibliotekarz, Biblioteki w Europie, Rozwój osobisty, E-bibliotekarz. Omawiane były m.in. zagadnienia z zakresu tworzenia stron domowych bibliotek, funkcjonowania biblioteki w sieci i na portalach internetowych, przepisy prawne i organizacyjne funkcjonowania bibliotek o ró nym profilu, animacja kulturalna, komunikacja interpersonalna. Ró norodno tematów warsztatów m.in. asertywno, rozwi zywanie konfliktów w pracy, budowanie efektywnego zespołu, budowanie poczucia własnej warto ci, a tak e poznanie ta ców izraelskich i breto skich sprzyjała integracji uczestników forum. W zwi zku z przewodnictwem Polski w Unii Europejskiej odbył si tak e cykl wykładów po wi cony organizacji, funkcjonowaniu i wizerunkowi bibliotek w poszczególnych krajach Unii Europejskiej (Czechy, Włochy, Dania, Niemcy, Bułgaria i inne). Z Biblioteki Raczy skich wyst piły dwie prelegentki: Alicja Soba ska z tematem Czy b dziesz wiedział(a), jakim gestem powitania si posłu- y, gdy do biblioteki zawitaj Maorysi? Komunikacja niewerbalna a ró nice kulturowe oraz Małgorzata Byra z prezentacj Biblioteki Saksonii i Turyngii jako europejskie centra multimedialne. Uroczysta inauguracja Forum miała miejsce w auli Uniwersytetu Ekonomicznego, a wykłady i warsztaty odbywały si w salach Wy szej Szkoły Bankowej oraz Biblioteki Uniwersytetu im. A. Mickiewicza. Przewodnicz ca SBP El bieta Stefa czyk przedstawiła młodym bibliotekarzom cele i wizje rozwoju SBP oraz osi gni cia i mo liwo ci, jakie daje członkom przynale no do stowarzyszenia. Wykład inauguracyjny Od Pinakes do internetu, czyli jak prawo autorskie chroni twórców i wydawców przedstawił Krzysztof Lewandowski (dyrektor generalny Stowarzyszenia Autorów ZAiKS) relacj na ywo mo na było ledzi w internecie. Forum organizowane było z my l o młodych bibliotekarzach z bibliotek naukowych, publicznych i szkolnych całej Polski. Uczestniczyło w nim ponad 200 osób. Pierwszy raz wykłady i warsztaty odbywały si zgodnie z ide otwartej konferencji wywodz cej si ze wiatowego ruchu Open Access. Przebieg Forum relacjonowano na bie co na blogu VI Forum Młodych Bibliotekarzy. Zapraszam do obejrzenia relacji i fotogalerii na portalu Sbp.pl oraz prezentacji referatów na Slideshare. Organizator VI FMB Małgorzata Byra VI Forum Młodych Bibliotekarzy nr 3 doko czenie ze s. 1 prezentuj cy je uczestnicy skoncentrowali si na twórczym wykorzystaniu istniej cych rozwi za, dost pnych za jednym klikni ciem, z poziomu zwykłego u ytkownika komputera z dost pem do sieci. Te gotowe rozwi zania, dobrze wykorzystane otrzymali my tutaj kilka porad jak robi to dobrze daj szans na zaistnienie w e-przestrzeni tak e małym bibliotekom, bez anga owania na ten cel rodków, o jakie trudno w przypadku małych instytucji. Zazwyczaj gdy mówimy o aktywno ci biblioteki(-ek) w sieci uruchamiamy skojarzenia z hasłem zmiany, ci lej zmiany w sposobach funkcjonowania biblioteki we współczesnym wiecie. Odnie mo na było wra enie, e przy okazji tego tematu najbardziej do refleksji skłaniała projekcja filmu pod roboczym tytułem 7 funtów na godzin. Był to zapis wywiadu-rzeki przeprowadzonego przez Magdalen Słoci sk z dwiema Polkami pracuj cymi w bibliotekach w Wielkiej Brytanii oraz z przedstawicielem brytyjskiego rodowiska naukowego. Swobodnie formułowane wypowiedzi opisuj ce codzienn prac bibliotekarzy w Anglii lepiej, jak mi si wydaje, obrazuj specyfik roli zawodowej bibliotekarza w jednym z tzw. du ych pa stw starej UE, ni gdyby zostałoby to przedstawione w formie tradycyjnej prezentacji. Nie sposób odnie si cho by w paru słowach do tre ci wszystkich prezentacji, jakich udało mi si wysłucha. Pozostaje sformułowa kilka ogólnych uwag, b d cych moimi subiektywnymi spostrze eniami na temat szóstej odsłony FMB. W czasie podsumowania obrad przewa ały opinie pozytywne, eby nie powiedzie entuzjastyczne. Nie oskar am uczestników forum o huraoptymizm i brak autokrytycyzmu. Naprawd ci ko jest obiektywnie podsumowa wydarzenie w kilka lub kilkana cie minut po zako czeniu ostatniej prezentacji. Zreszt nie uwa am, aby VI FMB zasługiwało na jak dotkliw krytyk. My l, e wystarczaj cym uzasadnieniem dla dalszego organizowania Forum Bibliotekarzy, i to w trybie corocznym, jest jego rola jako miejsca, gdzie tytułowi młodsi przedstawiciele profesji bibliotekarskiej mog zaprezentowa si publicznie. Słuchacze z kolei mog znale impuls do podj cia wybranej działalno ci, id c ladem tych, którzy ju co interesuj cego robi, zdobyli na tym polu pewne do wiadczenie i teraz, dzi ki obecno ci na FMB mog si nim podzieli. Dzi ki funkcjonowaniu forum bibliotekarskiego rzeczeni młodzi mog spróbowa swych sił w publicznym wyst pieniu przed audytorium, u którego mog z pewno ci liczy na sympati i wyrozumiało, je li wydarz si jakie potkni cia. Poszczególne prezentacje wypadły lepiej, inne nieco słabiej. Jedni z uczestników czuj si przy okazji publicznego wyst pienia swobodniej, potrafi t swobod podbudowa wplecionym w tok prezentacji artem, innym tej swobody brakuje. Dla niektórych aktywnych uczestników forum wy wietlana w tle prezentacja była tylko ilustracj dla samego w sobie interesuj cego wywodu prelegenta, w innym przypadku było tak, e to, co mówił(a) prelegent(ka) było z kolei tylko komentarzem do prezentowanych slajdów czy innych prezentacji multimedialnych. Z niewielu uwag krytycznych warto przytoczy jedn : dlaczego na forum nie podejmujemy trudnego tematu niskiego statusu społecznego zawodu bibliotekarza? W moim przekonaniu bł dem byłoby rozwodzenie si nad powy szym problemem. Dlaczego? W tpliwe, aby dwudniowe forum mogło w tej kwestii cokolwiek zmieni. Ra-czej byłoby tak, e dyskusja stałaby si dodatkowym ródłem frustracji i złego samopoczucia. Lepiej, aby przy okazji tak krótkiego, a przez to intensywnego wydarzenia, przekaza uczestnikom co pozytywnego, np. wskazuj c mo liwo ci podnoszenia kwalifikacji (wyst pienie Zuzy Wiorogórskiej z Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie). Bardzo pozytywnie, je li chodzi o przekazywan tre, wypadła te prezentacja Macieja Rynarzewskiego z Biblioteki Uniwersyteckiej w Olsztynie. Autor, aktywny m.in. na portalu Pulowerek.pl, swoim blogu Rozbuchany intelektualizm czy wreszcie w lokalnych olszty skich magazynach artystyczno-twórczych, namawiał nas: piszmy, blogujmy, twórzmy, wyra ajmy si, b d my obecni i widoczni. Tak e na Forum Młodych Bibliotekarzy. Szymon Malczewski 16 pa dziernika, w gmachu głównym Biblioteki, podczas kolejnej Bajecznej Niedzieli u Raczy skich wyst pił Piotr Cyrwus, który zaprezentował fragmenty Przygód Wiercipi tka spisanych przez Mateusza Galic

5 POZNA BRNO W 2011 roku min ła 45. rocznica podpisania umowy partnerskiej mi dzy Poznaniem i Brnem. Jak na miasta partnerskie przystało, obchody jubileuszu zorganizowano w obu miastach. W kwietniu tego roku odbyły si Dni Kultury Polskiej w Brnie, za 19 i 20 pa dziernika Miasto Pozna miało okazj zrewan- owa si ugoszczeniem Czechów. Patronat nad wydarzeniami obj ła Renata Mataczy ska konsul honorowy Republiki Czeskiej w Poznaniu. Zza południowej granicy do Poznania przyjechali przedstawiciele władz miasta, radni, pracownicy brne skiego magistratu odpowiedzialni za współprac z zagranic i inwestycje. Partnerstwo to nie tylko kontakty urz dowe i handlowe. Nie zabrakło reprezentacji o wiaty i nauki (od nauczycieli i uczniów Szkoły Podstawowej Husova i redniej szkoły politechnicznej po polonistów z Uniwersytetu Masaryka) oraz kultury. W tej ostatniej grupie znale li si bibliotekarze z Biblioteki im. J. Mahena z dyrektor L. Nivnick na czele, przedstawiciele Od lewej Jana Šubrová i Alina Vystav lová z Brna oraz dyr. Biblioteki Raczy skich Wojciech Spaleniak Ksi nicy Morawskiej oraz Muzeum Miasta Brna. Biblioteka Raczy skich aktywnie zaanga owała si w naukowo-kulturalny program obchodów tego niemałego ju jubileuszu. Wspólnie z Urz dem Miasta i Zakładem J zyków i Literatur Zachodniosłowia skich UAM, 19 pa dziernika zorganizowano w gmachu Biblioteki dopołudniow cz mi dzynarodowej konferencji naukowej pt. Na styku kultur: dziedzictwo, kontynuacje, inspiracje. Tematyk historyczn, któr wytyczyło wspólne dziedzictwo słowia skie, uzupełniały prelekcje nt. nietuzinkowych postaci zwi zanych oczywi cie i z Poznaniem, i Brnem, towarzystw polonijnych, bohemiców w pozna skich bibliotekach. Wieczorem go cili my Renat Putzlacher Polk urodzon w Czechach, pracownika naukowego brne skiej polonistyki, tłumaczk, animatora kultury, poetk... A przede wszystkim barwn, charyzmatyczn posta, której poezja dotyka problemu to samo ci, lecz unika patosu, za wymykaj c si sentymentalizmowi, pozostaje kobieca. Wieczór autorski urozmaiciły fragmenty spektakli teatralnych w jej adaptacji tak refleksyjne, jak i humorystyczne, bo rzecz jasna o tematyce przenikania si kultur co pani Putzlacher realizuje w czeskim Cieszynie. Kulturaln cz programu wspólnych obchodów rocznicy współpracy uzupełniła wystawa fotograficzna Libora Teplego w centrum konferencyjnym Politechniki Pozna skiej zatytułowana Pod znakiem modernizmu, za w Domu Bretanii swe prace na wystawie Brno: drogi do poznania miasta zaprezentowały dzieci ze Szkoły Podstawowej Husova 17. Cho były to tylko dwa, lecz intensywnie sp dzone dni, warto podkre li, e ka dego roku szkoły i instytucje kultury obu miast utrzymuj kontakty, realizuj c wspólne projekty i wymieniaj c si do wiadczeniami w pracy zawodowej. Jubileusz był dobr okazj zarówno do podsumowa, jak i wytyczania planów przyszłej współpracy. Anna Kozłowska O nowym Regulaminie udost pniania zbiorów słów kilka... Z dniem 1 marca 2011 r. wprowadzono nowy, ujednolicony Regulamin udost pniania zbiorów Biblioteki Raczy skich. Obejmuje on swoim zasi giem wszystkie filie Biblioteki, Centraln Wypo yczalni oraz ksi gozbiory udost pniane prezencyjnie w gmachu przy ul. w. Marcin 65. Ze wzgl du na swój specyficzny charakter i wielk warto odr bne regulaminy maj teraz tylko zbiory specjalne, czyli starodruki, r kopisy, kartografia, ikonografia i tym podobne, przechowywane w Dziale Zbiorów Specjalnych oraz placówkach muzealnych. Główn ide nowego Regulaminu było uproszczenie i ujednolicenie przepisów we wszystkich placówkach, z których korzystaj nasi Czytelnicy. Oczywi cie pewne ró nice w udost pnianiu niektórych kategorii zbiorów s tam uwzgl dnione inaczej bowiem wypo ycza si filmy, inaczej albumy sztuki, inne przepisy obowi zuj w filii dla niewidomych i niedowidz cych. Te ró nice jednak zawarte s w jednym dokumencie i ka da osoba pragn ca korzysta z naszych zbiorów od razu wie, na jakich zasadach funkcjonujemy. Z nowo ci wprowadzonych w Regulaminie warto zapami ta, e w tej chwili pobieramy jednakow we wszystkich placówkach kar za przetrzymanie ksi ek. Wynosi ona 0,20 zł za ka dy dzie po terminie zwrotu za ksi k i 1 zł za multimedia. Monit czyli przypomnienie o upłyni ciu terminu zwrotu ksi ek wysyłane przez Bibliotek pełni tylko rol pomocnicz i ka dy wypo- yczaj cy winien dopilnowa punktualnego oddawania naszych materiałów. Dla wygody Czytelników wprowadzili- my mo liwo wypo yczania nie tylko osobi cie, ale tak e za po rednictwem osoby upowa nionej wskazanej przez Czytelnika w chwili zapisywania si do Biblioteki. Nowo ci jest tak e mo liwo przedłu ania okresu wypo yczenia ksi ek nie tylko osobi cie, lecz równie telefonicznie lub mailowo o ile nie ma zapotrzebowania na nie ze strony innych osób. Pełen tekst Regulaminu dost pny jest na naszej stronie a tak e we wszystkich placówkach Biblioteki Raczy skich. Warto go przeczyta, bowiem w momencie zapisu do którejkolwiek filii Czytelnik własnor cznym podpisem potwierdza jego znajomo i wyra a wol stosowania si do jego przepisów. Uwadze naszych odwiedzaj cych polecam tak e Zasady korzystania z Czytelni Ogólnej i Czytelni Czasopism mieszcz cych si w gmachu Biblioteki Raczy skich przy ul. w. Marcin. Jest to taka swoista instrukcja obsługi i mo liwo ci, z jakich Pa stwo mo ecie skorzysta, czytaj c ksi ki w obu czytelniach. Czytelnie s du e, z bardzo bogatym, naukowym ksi gozbiorem, a przeznaczone tak jak nasza cała Biblioteka dla wszystkich bez ró nicy osób. Z Zasadami zapozna si mo na na naszej stronie www (przy wej ciu do katalogu on-line oraz w miejscu, gdzie podajemy godziny otwarcia czytel ), oraz oczywi cie w wi tomarci skim budynku Biblioteki. Barbara Siejna-Matysiak kierownik Działu Udost pniania Do ko ca listopada w Pracowni-Muzeum Józefa I. Kraszewskiego przy ul. Wronieckiej 14 mo na ogl da wystaw prac Aleksandry Marz ckiej-skiby. Artystka z urodzenia Wielkopolanka, z wyboru mieszkanka Suchego Lasu swoje prace wystawiała m.in. w Szczecinie i Berlinie nr 3 5

6 Spu cizny literackie Domu Literatury Biblioteki Raczy skich O rodek Dokumentacji Wielkopolskiego rodowiska Literackiego, mieszcz cy si w Poznaniu przy ul. Wronieckiej 14, przynale y do Działu Zbiorów Specjalnych Biblioteki Raczy skich. Powstał w 1983 roku jako odr bna jednostka powołana do pozyskiwania, gromadzenia i opracowywania dokumentacji dotycz cej ycia literackiego regionu. St d zwyczajowa i funkcjonuj ca w wiadomo ci czytelników i go ci nazwa O rodka Dom Literatury Biblioteki Raczy skich. O kształcie zbiorów decyduje zatem kryterium tematyczne. Dom Literatury gromadzi materiały ródłowe dokumentuj ce aktywno literack pisarzy i instytucji wielkopolskich lub zwi zanych z Wielkopolsk. Kluczowym i najcenniejszym elementem tego zbioru s spu cizny literackie oraz dokumentacja ycia literackiego, wzajemnie si o wietlaj ce i uzupełniaj ce. Dom Literatury pozyskuje spu cizny literackie po zmarłych pisarzach wielkopolskich w drodze zakupu lub darowizny. Najcz ciej dzieje si to zgodnie z wol samego pisarza, który za ycia okre la przyszłe losy materiałów dokumentuj cych jego ycie i aktywno twórcz. Wszystkie materiały ródłowe Domu Literatury zgromadzone s w specjalnie do tego celu zagospodarowanym pomieszczeniu magazynowym, mieszcz cym si na ostatnim pi trze kamienicy przy ulicy Wronieckiej. Dokumentacja jest podzielona na jednostki zgodnie z zasadami opracowywania. Dom Literatury udost pnia czytelnikom i badaczom oryginały materiałów ródłowych. Dotychczas w Domu Literatury pozyskano i opracowano w formie drukowanego katalogu (Katalog r kopisów O rodka Dokumentacji Wielkopolskiego rodowiska Literackiego, t. 2) materiały ródłowe dotycz ce ycia i twórczo ci Kazimiery Iłłakowiczówny, Marii Wicherkiewiczowej, Eugeniusza Paukszty, Wojciecha B ka, Edwina Herberta, Aleksandra Rogalskiego, Feliksa Fornalczyka i Amelii Ł czy skiej. Nie s to kompletne spu cizny literackie, lecz rozproszone fragmenty o ró nej proweniencji. W fazie ko cowej opracowania znajduje si pot na spu cizna po Józefie Ratajczaku, na której warto si skupi ze wzgl du na jej reprezentatywno i ró norodno. Jest to jedna z najwi kszych i najbardziej kompletnych spu cizn pozyskanych przez Dom Literatury. Materiały Józefa Ratajczaka zostały przekazane Bibliotece Raczy skich w 2004 roku przez rodzin zgodnie z wol pisarza. Bogata spu cizna literacka jest niejako odzwierciedleniem aktywno ci twórczej Józefa Ratajczaka: poety, prozaika, autora utworów dla dzieci, krytyka literackiego, historyka literatury i teatru, eseisty oraz regionalisty. Spu cizna ta zawiera materiały bardzo zró nicowane pod wzgl dem formalnym: r kopisy, maszynopisy, druki ulotne, ta my d wi kowe, filmy na ta mie celuloidowej, wycinki prasowe, fotografie oraz pami tki. Na zbiór ten, powstały w latach , składaj si materiały b d ce ródłem do bada nie tylko biografii i twórczo ci samego pisarza, ale tak e ycia literackiego Poznania na przestrzeni kilku dziesi cioleci. Podstawowym celem Domu Literatury jest opracowywanie pozyskanych spu cizn i prezentowanie ich w postaci drukowanych katalogów. Szczegółowego opracowania spu cizny dokonuje si przy pomocy Wytycznych opracowania r kopisów w bibliotekach polskich oraz do wiadcze innych bibliotek naukowych. Jednak e w istocie ka da spu cizna literacka stanowi odr bn cało wymagaj c stworzenia odr bnego warsztatu pracy. Doskonałym przykładem tej rozbie no ci jest opracowywanie niewielkiego zbioru pozostałego po mi dzywojennym pisarzu Stefanie Balickim (tu zwłaszcza cenne materiały biograficzne, niewiele literackich) oraz praca nad ogromn dokumentacj po Józefie Ratajczaku. Pierwszym etapem opracowywania jest wst pne rozpoznanie dokumentacji i nast puj ce po nim uporz dkowanie spu cizny; nale y wówczas oddzieli materiały pochodz ce od innych osób oraz materiały pozbawione warto ci badawczej. Najkorzystniejsza dla dokumentalisty jest sytuacja pozyskania uporz dkowanej przez autora spu cizny. Natomiast zbiory przekazane w układzie zupełnie przypadkowym nale y uporz dkowa według podziału na materiały dotycz ce biografii i twórczo ci. Podział ten pozwala na wyszczególnienie jednostek r kopi miennych. Przemieszczanie dokumentów w obr bie pozostawionego przez autora zbioru dokonuje si w okre- lonych wypadkach, np. rozproszon korespondencj nale y zebra w odr bn jednostk. Nast pnym etapem pracy jest podział cało ci materiału na okre lone kategorie tematyczne i problemowe: materiały biograficzne, twórczo i materiały warsztatowe, korespondencja oraz materiały ró ne. Na etapie wyszczególniania jednostek pojawiaj si konkretne problemy zwi zane z ich opracowywaniem, głównie ze sporz dzaniem opisu, który jest najwa niejszym i najbardziej mudnym etapem pracy merytorycznej, wymagaj cym licznych konsultacji i zaawansowanej pracy dokumentalistycznej, a niekiedy tak e studiów historycznoliterackich. Na tym etapie tworzy si olbrzymi warsztat pracy samego dokumentalisty, nadbudowany na materiale wyj- ciowym. Szczegółowy opis tre ciowy jednostki r kopi miennej zło ony jest z opisu zewn trznego, wewn trznego oraz bibliologicznego. Na opis zewn trzny jednostki r kopi miennej składaj si kolejno: sygnatura, u yty j zyk, czas powstania, rodzaj przekazu, wymiary, liczba tomów lub kart oraz rodzaj oprawy. Opis wewn trzny oddaje natomiast szczegółowo zawarto jednostki r kopi miennej. Pod opisem wewn trznym jednostek r kopi miennych umieszcza si opis bibliologiczny, czyli charakterystyk materiału ujmuj c szczegółowe informacje np. o wygl dzie kart, rodzaju pisma, obecno ci zdobie (o kartach uszkodzonych, niezapisanych itp.) Materiały ródłowe, uporz dkowane i podzielone na jednostki oraz opisane, tworz zasadniczy, ostateczny kształt spu cizny. Nast puje teraz nadanie sygnatury, b d cej zarazem numerem inwentarzowym. Aleksander Rogalski ( ) Etapem ko cowym pracy dokumentalistycznej jest przygotowanie indeksu, na podstawie którego czytelnik uzyskuje orientacj w kształcie i zawarto ci danego zespołu archiwaliów. Dla katalogu spu cizny literackiej sporz dza si zazwyczaj indeks główny zwany krzy owym oraz indeks tytułów. Kompetentnie przygotowany indeks wiadczy o warto ci, czytelno ci i przydatno ci przygotowanego opracowania spu cizny literackiej. W chwili obecnej Dom Literatury dysponuje nieopracowan jeszcze spor dokumentacj literack Przemysława Bystrzyckiego, Gerarda Górnickiego i Czesława Chruszczewskiego oraz niewielk, ale cenn dokumentacj Stefana Balickiego. S one niezmiernie cenne ze wzgl du na sw zawarto : korespondencj, niewydane utwory literackie, materiały biograficzne. Prawidłowo opracowane spu cizny literackie otwieraj pot ne pole badawcze, wchodz do historii literatury i współtworz tradycj i kultur regionu. Alicja Przybyszewska Pismo Biblioteki Raczy skich Redaguje Kolegium, przew. Krzysztof Klupp Pozna, ul. Wroniecka 14, tel klupp@bracz.edu.pl Projekt winietki: Nina Badowska Druk: Rex-Druk, Skórzewo, ul. Sportowa nr 3

7 Wystawa Od 6 wrze nia do 6 pa dziernika w gmachu Biblioteki eksponowano wystawy zorganizowane w ramach Roku Czesława Miłosza w Polsce: wiat, poema naiwne Czesława Miłosza oraz Odszukaj siebie u Miłosza Pierwsza z nich wiat, poema naiwne Czesława Miłosza to ekspozycja oparta na cyklu wierszy wiat. Poema naiwne. Teksty wierszy wkomponowane zostały w fotografie przedstawiaj ce Warszaw z czasu powstania tego cyklu roku Zdj cia te to materiał archiwalny pochodz cy z Narodowego Archiwum Cyfrowego oraz Archiwum Pa stwowego m.st. Warszawy. Połow z nich wykonał SS-man, który w 1943 roku stacjonował w Warszawie. Wybrane zostały zdj cia przedstawiaj ce głównie dzieci, poniewa wła nie przez pryzmat dzieci cej wyobra ni poeta pokazuje wiat wojny. Spotkanie tre ci poezji ze wiata... z ówczesnymi warszawskimi realiami podkre la przekorny czy nawet ironiczny, jak wyra ał si o nim sam Miłosz, charakter wierszy. Dodatkowo na niektórych panelach znalazły si krótkie fragmenty wypowiedzi poety na temat tych utworów pochodz ce z publikacji Podró ny wiata Renaty Gorczy skiej, jeszcze bardziej uwypuklaj ce dysonans mi dzy naiwn czy dzieci c wizj wiata a jego realnym obrazem. Autork tej ekspozycji jest Justyna Polakowska, której propozycje wystaw literackich w niebanalnej oprawie plastycznej W dniach r. odbyła si w Poznaniu jubileuszowa XXV Ogólnopolska Konferencja Historyków Kartografii zorganizowana przez Zakład Kartografii i Geomatyki UAM oraz Zespół Historii Kartografii Instytutu Historii Nauki PAN. Konferencja zatytułowana Przestrze na dawnych mapach stała si okazj do wysłuchania referatów i wymiany do wiadcze przez przedstawicieli ró nych rodowisk i dyscyplin naukowych: historyków, archiwistów, bibliotekarzy, geografów, geodetów, kartografów i wszystkich pasjonatów dawnych map. W ramach konferencji odbył si ciesz cy si du ym zainteresowaniem pokaz wybranych obiektów kartograficznych ze zbiorów Biblioteki Raczy skich. KG prezentuje wiele polskich instytucji kulturalnych. Druga wystawa Odszukaj siebie u Miłosza (ze zbiorów Biblioteki) prezentowała twórczo noblisty z ró nego czasu. Tomiki poezji, eseje i powie ci opatrzone zostały fragmentami charakterystycznymi dla tych dzieł. Wystawy uzupełniał puchar pełen cytatów, które ka dego dnia miały prowokowa zadum i które zwiedzaj cy mogli zabra na pami tk. 5 pa dziernika odbył si ju siódmy Salon u Raczy skich, czyli chwil kilka z twórczo ci laureatów Literackiego Nobla, a po wi cony Czesławowi Miłoszowi. Go cili my Andrzeja Franaszka, autora znakomitej ksi ki Miłosz. Biografia, nagrodzonej przez Fundacj Ko cielskich. Przy około 150-osobowej widowni wieczór odbył si w stylu i cie krakowskiego salonu, lekkiego dialogu o Miłoszu pomi dzy Andrzejem Franaszkiem a prof. Ryszardem K. Przybylskim. Wiersze prezentował aktor Teatru Ateneum Krzysztof Gosztyła. Mogli my posłucha m.in.: To co pisałem, Obłoki, Spotkanie, Który skrzywdziłe, To, O Aniołach i na zako czenie Pami tnik naturalisty. El bieta Bednarek Ksi ka Lata pa dziernika odbyło si wr czenie honorowych nagród Pozna skiego Przegl du Nowo ci Wydawniczych Ksi ka Lata 2011 i spotkanie z laureatami: Szczepanem Kopytem, poet i muzykiem oraz Piotrem Kowalskim, muzykiem autorami wspólnego przedsi wzi cia pt. Buch, które ze zdumiewaj c sił przełamuje granic mi dzy liryk i lir, a tak e mi dzy sztuk i wiatem, w ko cu za mi dzy zachwytem i gniewem (Wydawnictwo WBPiCAK, Pozna ); Renat Lis, autork ksi ki R ka Flauberta nagrodzonej za odkrywcz i nostalgicznie nami tn opowie o wielko ci literatury i cielesno ci pisarza (Wydawnictwo Sic!, Warszawa); Szczepanem Twardochem, autorem przeszywaj cego zbioru o ludzkich emocjach pt. Tak jest dobrze (Wydawnictwo Powergraph, Warszawa). Ponadto wyró niono: Aleksandra Topolskiego, Biez wodki. Moje wojenne prze ycia w Rosji (DW Rebis, Pozna ). 24 sierpnia w Filii Sztuki odbyło si spotkanie z Ann Hryniewicz-Szulc. 11 wrze nia w ramach The September Concert Poland Studio Teatr Castingowy mplusm wystawił w gmachu głównym Biblioteki spektakl Stop klatka. Z okazji 90-lecia ZLP w Poznaniu w gmachu Biblioteki odbyły si wieczory benefisowe: 24 sierpnia Edmunda Pietryka, 14 wrze nia Lecha Konopi skiego, 26 wrze nia Ryszarda Daneckiego. 25 wrze nia na Bajecznej Niedzieli u Raczy skich fragmenty opowiadania Agaty Widzowskiej-Pasiak pt. Myszka Precelka nie umie si dzieli czytała Magdalena Kumorek. Dom Literatury Biblioteki Raczy skich 25 pa dziernika zorganizował spotkanie z twórc i edytorem Biblioteki Telgte Romanem B kiem: Pielgrzym Kamanita i inne opowie ci X lat pracowni wydawniczej Biblioteka Telgte. Spotkanie, które odbyło si w Pracowni-Muzeum J. I. Kraszewskiego prowadził Sergiusz Sterna-Wachowiak. Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej UAM, Wydawnictwo Pozna skie, Dom Literatury Biblioteki Raczy skich, Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu byli organizatorami wieczoru po wi conego twórczo ci Aleksandra Wata i promocji ksi ki Elementy do portretu. Szkice o twórczo ci Aleksandra Wata. Spotkanie odbyło si 18 pa dziernika w Pracowni-Muzeum J. I. Kraszewskiego. Zapraszamy Od 15 listopada w gmachu Biblioteki ogl da mo na Bibliofilskie rozmaito ci wystaw ze zbiorów Wielkopolskiego Towarzystwa Przyjaciół Ksi ki, na której 14 członków WTPK prezentuje fragmenty swych zbiorów o ró norodnej tematyce: ksi ki, fotografie, pocztówki, mapy, karty do gry itp. Kolejny Salon u Raczy skich Wieczór z twórczo ci Orhana Pamuka (Literacki Nobel 2006) odb dzie si 6 grudnia o godz. 19:00 w Malarni Teatr Polski. Fragmenty prozy zaprezentuje Danuta Stenka. O twórczo ci Noblisty i przekładach na polski opowie Anna Akbike-Sulimowicz, wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego (Zakład Turkologii i Ludów Azji rodkowej. Wydział Orientalistyki). 8 grudnia o godz. 18:00 zapraszamy do Pracowni-Muzeum J. I. Kraszewskiego na XI Spotkanie z Arcydziełem. Zaprezentowany zostanie autograf poematu Antoniego Malczewskiego Maria z 1825 roku. Wykład o autorze i r kopisie wygłosi prof. Krzysztof Trybu, a o pozna skim pomniku dłuta Stanisława Jagmina Po egnanie z Mari opowie Janusz Pazder. Sponsorem Spotkania z Arcydziełem jest PKO Bank Polski nr 3 7

8 Stefan Balicki zapomniany pisarz Stefan Balicki przyszedł na wiat 17 maja 1899 r. w Czukwi koło Sambora. Był jednym z sze ciorga dzieci wiejskiego nauczyciela Wiktora Balickiego i Zofii z Arbesbauerów. Dom rodzinny ukształtował zainteresowania i pogl dy przyszłego pisarza. Praca pedagogiczna była pasj yciow ojca, który przekazał j swoim dzieciom. Jako ucze Stefan arliwie interesował si literatur, pisywał wiersze. Jego pokój w rodzinnym domu w Samborze pełen był ksi ek. Nie rozstawał si ze swoimi pami tnikami, które towarzyszyły mu podczas nauki w seminarium we Lwowie. W latach słu ył w wojsku. Z dzienników, które Balicki prowadził w trakcie działa wojennych wiadomo, e wojna budziła w nim odraz : Zdobyli my wie atakiem. Jakie to okropne. W naszej tyralierze, gdy my le eli pod murem, zabity został jeden z łódzkiego Baonu. [...] Obecnie le na placówce za domem, strzelaj c do kr c cych si za rzek bolszewików. Na co to? Po co? Po zako czeniu wojny polsko-bolszewickiej porzucił studia teologiczne i z Lwowa przeniósł si do Poznania. W latach studiował polonistyk na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Pozna skiego. Podczas studiów działał w Kole Polonistów, w którym próbował swoich sił jako pisarz i poeta. Jego nauczycielami akademickimi byli m.in. historycy literatury: Tadeusz Grabowski, Stanisław Dobrzycki, Roman Pollak, Tadeusz Lehr-Spławi ski, Stefan Papee, Henryk Ułaszyn. W czasie studiów poznał swoj przyszł on Mari Ułaszynówn. Jeszcze na studiach rozpocz ł prac pedagoga, ucz c j zyka polskiego na kursach maturalnych. W 1925 roku podj ł prac polonisty w Prywatnym Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W nast pnym roku uczył jednocze nie w trzech gimnazjach: im. Mickiewicza, Marcinkowskiego i Paderewskiego. Od razu dał si pozna jako znakomity pedagog obdarzony polotem literackim, ucz cy w sposób porywaj cy i ciekawy, pełen yczliwo ci i wyrozumiało ci, a jednocze nie wymagaj cy. W pracowni polonistycznej zgromadził obszerny ksi gozbiór oraz wiele pomocy naukowych map, reprodukcji malarskich, płyt chc c uczyni lekcje ciekawszymi. Swoim uczniom zawsze okazywał zainteresowanie, starał si z nimi rozmawia, pomagał rozwi zywa problemy. W latach prowadził prywatne kursy dla dorosłych w tzw. Pedagogium. Był równie kierownikiem Ogniska Metodycznego J zyka Polskiego na Kuratorium Pozna skie. W 1926 roku Balicki spróbował swoich sił jako redaktor Nowych Wici. Prac redakcyjn kontynuował w czasopi mie młodzie owym Horyzonty. Swoje nowele, opowiadania, felietony, artykuły krytyczne oraz powie ci w odcinkach publikował nr 3 m.in. w Pami tniku Warszawskim, Kurierze Pozna skim, T czy, Bluszczu, Dzienniku Pozna skim, yciu Literackim, Gazecie Polskiej i Wiciach Wielkopolskich. Felietony podpisywał pseudonimem Raptus. Pierwsz ksi k Balickiego, która zdobyła uznanie krytyki za udan kompozycj i wyrazisty psychologiczny rysunek postaci, była Dziewi ta fala, wydana w 1930 roku. Małych ludzi pisarz opublikował w latach w Kurierze Pozna skim. Owocem jego pedagogicznych obserwacji jest zbiór opowiada Chłopcy, wydany w 1933 roku oraz powie Czerw z 1936 roku. Przed wybuchem II wojny wiatowej Balicki zd ył wydrukowa jeszcze dwie powie ci: ksi k Ludzie na zakr cie, wydan w Poznaniu w 1937 roku, a tak e Dom wró ki, która ukazała si w 1939 roku w Dzienniku Pozna skim. Balicki był człowiekiem niezwykle aktywnym. Jego udział w yciu kulturalnym mi dzywojennego Poznania nie ograniczał si do pracy nauczyciela i literata. W latach nale ał do grupy literackiej Lo a, która skupiła młode pokolenie pozna skich pisarzy, głównie absolwentów Uniwersytetu Pozna skiego. Akcja Lo y, propaguj ca twórczo młodych, zapewniła Balickiemu w 1933 roku członkostwo w Zwi zku Literatów Polskich. Najbardziej spektakularn form działalno ci Zwi zku w Poznaniu stały si współorganizowane przez pisarza Czwartki Literackie, zainaugurowane 18 pa dziernika 1934 roku w Pałacu Działy skich. Stefan Balicki miał równie uzdolnienia aktorskie oraz yłk satyryka. Dzi ki tym talentom doskonale sprawdzał si w kabarecie. Pisywał teksty dla Ró owej Kukułki, zało onej w 1931 roku przez współtwórc Zielonego Balonika Ludwika Pugeta, a we współorganizowanym przez siebie Klubie Szyderców był równie jednym ze piewaj cych wykonawców. Siedzib Klubu Szyderców była kawiarnia Pod Kaktusem, nale ca do Zygmunta M kowskiego, która mie ciła si w samym centrum miasta, przy placu Wolno ci 14a. Satyrycy współpracowali z malarzami, którzy wystawiali Pod Kaktusem swoje obrazy. ciany kawiarni zdobiły m.in. karykatury autorstwa Henryka Smuczy skiego. Balickiemu w wyst pach najcz ciej towarzyszył Jerzy Ger abek. Duet ochrzczono pseudonimem Balger od poł czenia pierwszych sylab obu nazwisk. Do jednego z popularniejszych przedstawie Balgera zalicza si szopk pełn ci tego dowcipu pt. Nie kijem go to lalk, której premiera miała miejsce 1 kwietnia 1935 roku. Popularno Klubu Szyderców zaskoczyła nawet jego twórc Artura Mari Swinarskiego, który stwierdził pó niej: Zdarzył si nawet taki cud w przyrodzie, e na kaktusie robimy kokosy. Z kolei o Stefanie Balickim powiedział: szalenie miły Stefan Balicki, karta legitymacyjna Uniwersytetu we Lwowie, fotografia ze zbiorów Domu Literatury i zdolny chłop, boj si, e nawet zdolniejszy ni ja. Poza wyst pami artystów Klub organizował tak e bale oraz spotkania towarzyskie. W ka d sobot w Kaktusie odbywały si herbatki literackie. Balicki współpracował z pozna sk rozgło ni radiow, a jego słuchowiska Dziwny sen pana Łukasza (na podstawie humoreski Bolesława Prusa pt. Nawrócony) i Wiosenny wiatr (jedna z pierwszych radiowych grotesek) cieszyły si olbrzymim powodzeniem. Koledzy nauczyciele, pisarze, arty ci, a tak e byli uczniowie, zapami tali Stefana Balickiego jako szlachetnego człowieka, patriot, wielki talent, który nie zd ył rozwin si w pełni. W chwili wybuchu II wojny wiatowej pisarz miał 40 lat. Powołany na krótko do wojska, po kl sce wrze niowej wrócił do domu. on oraz trzyletniego syna Andrzeja wysłał do Warszawy, sam zamieszkał u rodziców w Ł czycy i codziennie doje d ał rowerem do pracy w firmie budowlanej Holzmanna przy ul. Ratajczaka w Poznaniu. Wkrótce przył czył si do organizacji podziemnej i rozpocz ł tajne nauczanie. Aresztowany 2 marca 1943 roku został osadzony w Forcie VII. Z obozu wielokrotnie wywo ono go na przesłuchania do gestapo, podczas których był bestialsko bity i torturowany. Zmarł po paru tygodniach, 29 marca 1943 roku w jednej z cel w Forcie VII. Agata Płonka Muzeum Martyrologii Wielkopolan