Domięśniowe iniekcje toksyny botulinowej typu A w leczeniu bólowej postaci dysfunkcji narządu żucia wyniki badań pilotażowych
|
|
- Izabela Szydłowska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 PROTET. STOMATOL., 2009, LIX, 5, Domięśniowe iniekcje toksyny botulinowej typu A w leczeniu bólowej postaci dysfunkcji narządu żucia wyniki badań pilotażowych Intramuscular injections of botulinum toxin type A in the treatment of painful temporo-mandibular joints dysfunctions: The results of pilot studies Małgorzata Pihut, Grażyna Wiśniewska, Stanisław Majewski Z Katedry i Zakładu Protetyki Stomatologicznej Instytutu Stomatologii CMUJ Pracowni Zaburzeń Czynnościowych Kierownik Katedry: prof. dr hab. S. Majewski HASŁA INDEKSOWE: dysfunkcje skroniowo-żuchwowe, terapia, toksyna botulinowa typu A KEY WORDS: temporo-mandibular dysfunction, therapy, botulinum toxin type A Streszczenie Wstęp. Stanom nadmiernego napięcia mięśni układu stomatognatycznego (US) towarzyszą dolegliwości bólowe w obrębie stawów skroniowo-żuchwowych twarzy i głowy o różnym stopniu nasilenia. Skuteczność leczenia w takich przypadkach zależy od możliwości eliminacji przyczyn doprowadzających do występowania napięć mięśniowych, z równoczesnym trwałym obniżeniem ich siły do poziomu fizjologicznego. Cel pracy. Sprawdzenie skuteczności stosowania toksyny botulinowej typu A w leczeniu pacjentów z zespołem zaburzeń czynnościowych narządu żucia w przypadkach, gdzie dominującym objawem było wzmożone napięcie mięśni żwaczy z towarzyszącymi dolegliwościami bólowymi. Materiał i metody. Materiał badań stanowiła grupa 10 pacjentów w wieku od lat, z bólową postacią zaburzeń czynnościowych narządu żucia. Kwalifikacja pacjentów do tej metody leczenia odbywała się w oparciu o wyniki specjalistycznego badania klinicznego wg procedury przyjętej w Uniwersyteckiej Klinice Stomatologicznej w Krakowie. Przed rozpoczęciem leczenia oceniano poziom bólu mięśni żwaczowych i stawów skroniowo-żuchwowych w skali VAS (Visual Analog Scale) oraz przeprowadzano badanie elektromiograficzne w celu oceny stopnia elektrycznej aktywności Summary Introduction: The excessive tension of stomatognathic muscles is accompanied by cephalagia of varied intensity in the region of temporo-mandibular joints. The efficacy of the treatment of these conditions depends on the elimination of causes, leading to muscular tension and the permanent reduction of its intensity to the physiological level. Aim of the study: The aim of the study was to assess the effectiveness of using botulinum toxin type A in the treatment of patients with functional impairment of the masticatory system, who experience the excessive tension of masseter muscles accompanied by pain sensation. Material and method: The study group included 10 patients, aged years, with functional disorders of the masticatory system manifested by pain. The patients were qualified for this type of treatment on the basis of clinical examinations in the Department of Dentistry, Jagiellonian University, Krakow. Before the treatment, the pain intensity of masseter muscles and temporo-mandibular joints was assessed, using the Visual Analog Scale (VAS). To assess the activity of masseter muscles, the electromyographic test was carried out. Subsequently, the patients were given 21 mouse units U of botulinum toxin type A by intramuscular bi- 312
2 Dysfunkcje narządu żucia mięśni żwaczy. Następnie pacjentom podano drogą iniekcji obustronnie do mięśni żwaczy 21 jednostek mysich U toksyny botulinowej typu A. Po 10 dniach i 16 tygodniach od podania toksyny botulinowej, ponownie przeprowadzono: badanie czynnościowe narządu żucia, ocenę skali bólu oraz elektrycznej aktywności mięśni żwaczy. Wyniki. Uzyskane wyniki (poddano analizie statystycznej z zastosowaniem pakietu Statistica ) wykazały, iż zastosowana metoda leczenia powoduje ustąpienie dolegliwości bólowych, poprzez długotrwałe zmniejszenie napięcia mięśni żwaczowych. Wpływa także na zmianę parafunkcjonalnych nawyków mięśniowych na drodze utraty pamięci mięśniowej tj. patologicznych utrwalonych wzorców ruchowych. Wnioski. Wstępne wyniki badań wskazują, że domięśniowe stosowanie toksyny botulinowej typu A w przypadkach bólowej postaci dysfunkcji układu stomatognatycznego jest celowe, gdyż w krótkim okresie czasu doprowadza do trwałego obniżenia poziomu napięć mięśniowych i zmiany nawyków parafunkcjonalnych z równoczesnym ustąpieniem dolegliwości bólowych. lateral injections into the masseter muscles. Ten days and sixteen weeks after botulinum toxin administration, the functional efficacy of the masticatory system, pain intensity and electrical activity of the masseter muscles were assessed. Results: Statistical analysis of the results using the Statistica packet showed that the treatment with botulinum toxin type A leads to a long-term decrease in the masseter muscle tension eliminating the pain. It also changes muscular parafunctional habits caused by the loss of muscular memory, i.e. pathologically strengthened motor patterns. Conclusion: The initial results indicate that the intramuscular administration of botulinum toxin type A seems to be an advisable method for the treatment of the painful stomatognathic system dysfunction as it leads to a long-term decrease in muscular tension and the change of parafunctional habits, resulting in simultaneous release of pain. Wstęp Prawidłowy poziom napięcia mięśni żwaczowych, występujących w układzie stomatognatycznym (US) zależny jest od kilku czynników. Należą do nich: genetyczne uwarunkowania budowy mięśni, typ budowy ciała, stan zdrowia ogólnego, kondycja psychoemocjonalna, rodzaj wykonywanego zawodu i zdolność radzenie sobie z codziennym stresem. Wśród czynników miejscowych znaczącą rolę odgrywają warunki okluzyjne, które poprzez konfigurację kontaktów zębów przeciwwstawnych zapewniają odpowiednią odległość żuchwy do szczęki, a tym samym decydują o długości i przebiegu włókien mięśniowych, rozległość nieodbudowanych protetycznie braków zębowych oraz rodzaj i jakość użytkowanych uzupełnień protetycznych (1, 2). Istotny jest również topograficzny układ struktur wewnątrzstawowych, warunkujący relację żuchwy względem szczęki i przebieg włókien mięśniowych (3). W przebiegu zaburzeń czynnościowych narządu żucia dochodzi do nadmiernego i niekontrolowanego wzrostu napięcia mięśni żwaczowych, utraty ich symetrycznej pracy skurczowej oraz dolegliwości bólowych o dużym natężeniu i częstotliwości występowania. Najczęstszą formą manifestacji tej dysfunkcji są: przykurcze, ból mięśniowo-powięziowy mięśni żwaczowych, ból zlokalizowany w obrębie stawów skroniowo-żuchwowych, występujący samoistnie i/lub podczas ruchów żuchwy oraz napięciowe bóle głowy (2). Protetyczne metody leczenia tego schorzenia polegają na stopniowym i etapowym obniżaniu wzmożonego napięcia mięśni poprzez zastosowanie: szyn okluzyjnych i fizjoterapeutycznych zabiegów wspomagających. Średni czas użytkowania szyn to kilka miesięcy, a dolegliwości ustępują podczas terapii powoli, zgodnie z tempem spadku wzmożonego napięcia mięśniowego (4). W piśmiennictwie medycznym można znaleźć doniesienia na temat terapeutycznego zastosowania toksyny botulinowej w okulistyce, chirurgii plastycznej, neurologii, nefrologii i medycynie estetycznej. Podkreśla się, że jej działanie polega na zmniejszeniu przewodnictwa impulsów z komórek nerwowych do włókien mięśniowych na drodze hamowania wydzielania acetylocholiny w synapsach i tym samym znacznego obniżenia napięcia mięśni (4, 5, 6, 7). PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2009, LIX, 5 313
3 M. Pihut i inni Cel badań Celem badań własnych była ocena możliwości zastosowania toksyny botulinowej w leczeniu pacjentów z zespołem zaburzeń czynnościowych narządu żucia i określenie jej wpływu na zmniejszenie lub zlikwidowanie dolegliwości bólowych mięśni żwaczowych i stawów skroniowo-żuchwowych na drodze czasowego zmniejszenia wzmożonego napięcia mięśni żwaczy. Toksyna botulinowa jest polipeptydową neurotoksyną uzyskiwaną z bakterii Clostridium botulinum, występującą na polskim rynku pod nazwą handlową Botox firmy Allergan, Inc. Preparat ten został zarejestrowany po raz pierwszy w Polsce i dopuszczony do obrotu roku pod numerem Wznowienie rejestracji miało miejsce w dniu roku i do poprzedniego numeru rejestracyjnego dodano literę R R/ W chwili obecnej lek ten zarejestrowany jest i dopuszczony do stosowania w 68 krajach (4) (ryc. 1). Ryc. 1. Toksyna botulinowa typu A. Materiał i metoda badań Są to badania wstępne, którymi objęto grupę 10 pacjentów dorosłych, w wieku od lat, z bólową postacią zaburzeń czynnościowych, leczonych w Uniwersyteckiej Klinice Stomatologicznej UJ w Krakowie. Kwalifikacja pacjentów do grupy leczonej z zastosowaniem w/w preparatu odbywała się w oparciu o wyniki specjalistycznego badania klinicznego uwzględniającego następujące kryteria: dane z wywiadu, świadczące o występowaniu bólowego zespołu narządu żucia (ból, utrudnione żucie pokarmów, ograniczenia ruchów żuchwy, trzaski w stawach skroniowo-żuchwowych), ból zlokalizowany w okolicy przedusznej, ból mięśni żwaczowych, napięciowe bóle głowy lub/i karku, tkliwość i bolesność wywołana badaniem palpacyjnym mięśni żwaczowych i okolicy stawów skroniowo-żuchwowych, zmiany w fizjologicznym zakresie ruchomości żuchwy podczas ruchu opuszczania i ruchów dobocznych, objawy akustyczne w stawach skroniowo-żuchwowych w postaci trzasków i trzeszczeń, dodatni test zaciskania i zgrzytania, zmiany świadczące o występowaniu nawyków parafunkcjonalnych: patologiczne starcie zębów, festony Mc Calla, impresje zębów na języku, zgrubienia błony śluzowej na policzkach w linii kontaktu zębów przeciwwstawnych, zmiany topografii struktur wewnątrzstawowych widoczne na zdjęciach radiologicznych. Wymagana zgoda na przeprowadzenie badań, uzyskiwana była podczas pierwszej wizyty lekarskiej, po przedstawieniu pacjentom zgody Komisji Bioetycznej nr KBET 96/B/2007 oraz zapoznaniu ich z celem, przebiegiem i możliwymi powikłaniami z zastosowaniem toksyny botulinowej typu A. U wszystkich zakwalifikowanych osób przeprowadzono ocenę nasilenia bólu mięśni żwaczowych i stawów skroniowo-żuchwowych z zastosowaniem 10-stopniowej skali VAS. Przed rozpoczęciem terapii z zastosowaniem Botoxu, u wszystkich pacjentów wykonano pomiar aktywności elektrycznej powierzchownej części mięśni żwaczy przy pomocy elektromiografu BioEMG II firmy BioResearch Assos., Inc. (ryc. 2) użyto powierzchniowych elektrod bipolarnych, o stałej odległości biegunów pomiarowych, co eliminuje zmianę amplitudy sygnałów elektrycznych. W czasie badania elektrody (pokryte hydrofilnym żelem, zapewniającym dobre połączenie ze skórą) umieszczane były równolegle do włókien mięśniowych. Elektrodę uziemiającą lokalizowano na czole. Pacjent podczas badania znajdował się w pozycji siedzącej, bez podparcia pleców i głowy, z rę- 314 PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2009, LIX, 5
4 Dysfunkcje narządu żucia Ryc. 2. Elektromiograf BioEMG II firmy BioResearch Assos., Inc. Ryc. 3. Pozycja pacjenta w czasie badania. kami wspartymi na kolanach i stopami opartymi na podłodze (ryc. 3). Zapis elektrycznych potencjałów rejestrowany był podczas 4-sekundowego kontaktu łuków zębowych w pozycji okluzji centralnej. Pacjentów poinformowano, aby 4 godziny przed planowanym badaniem nie spożywali pokarmów, w trakcie badania nie połykali śliny, a język ułożyli w pozycji spoczynkowej. U każdego pacjenta wykonano trzykrotny pomiar podczas jednego badania. Badania elektromiograficzne według opisanej metody przeprowadzono u pacjentów trzykrotnie, tj.: przed podjęciem leczenia, 10 dni po domięśniowym podaniu Botoxu i po 16 tygodniach od badania pierwszego. Toksyna botulinowa typu A była podawana domięśniowo, w obszarze największego przekroju poprzecznego mięśni żwaczy, w dawce 21 U dla każdego mięśnia żwacza, w postaci trzech iniekcji wykonanych w rzucie wierzchołków trójkąta, oddalonych od siebie o 1,5 cm. Jednostka U (unit) to średnia dawka, która podana dootrzewnowo, powoduje w ciągu 3-4 dni od podania śmierć 50% samic myszy linii Swiss-Webster, ważących od 18 do 20 g (4). Pierwsze badanie kontrolne zostało przeprowadzane po okresie 10 dni, kolejne odbywały się co 3 tygodnie. Dla potrzeb pracy analizowano wyniki badań wykonanych przed rozpoczęciem leczenia, po 10 dniach oraz po okresie 16 tygodni od podania leku. Podczas wizyt w zaplanowanych okresach badawczych, wykonano: specjalistyczne badanie czynnościowe z uwzględnieniem skali VAS (Visual Analogue Scale) oraz pomiar elektromiograficzny napięcia mięśni żwaczy. U pacjentów, którym poddano Botox nie stosowano wspomagających zabiegów fizjoterapeutycznych, gdyż mogłyby one wpłynąć na mniej wiarygodną ocenę kliniczną zastosowanej toksyny botulinowej w uzyskiwaniu obniżenia wzmożonego napięcia mięśniowego. Uzyskane wyniki badań poddano analizie statystycznej opartej na klasycznych procedurach obliczeń: wartości średnich, średnich odchyleń standardowych, wartości minimalnych, maksymalnych oraz testu analizy wariancji dla zmiennych zależnych i testu post-hoc Tukeya. Wyniki Wyniki dotyczą 10 pacjentów, wśród których badaniem podmiotowym przed leczeniem stwierdzono występowanie chorób ogólnych u dwóch chorych; cukrzycy u jednej kobiety oraz jaskry u jednego mężczyzny. Pozostali pacjenci byli ogólnie zdrowi, lecz w trakcie badania miejscowego stwierdzono u nich nieprawidłowości w zakresie funkcjonowania US. Wszyscy pacjenci zgłaszali występowanie dolegliwości bólowych w obrębie stawów skroniowo-żuchwowych lub/i mięśni żwaczowych, występujące od 2 do 8 tygodni. W trzech przypadkach stwierdzono napadowe bóle głowy, a u czterech pacjentów występowało promieniowa- PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2009, LIX, 5 315
5 M. Pihut i inni nie bólu do okolicy skroniowej i potylicznej. Cztery osoby spośród badanych leczono wcześniej z zastosowaniem środków przeciwbólowych. Powyższym dolegliwościom w trzech przypadkach towarzyszyły napięciowe bóle głowy. W czterech przypadkach podano promieniowanie bólu do okolicy skroniowej lub potylicznej. Ponadto chorzy odczuwali: trudności podczas mówienia i żucia pokarmów, uczucie napięcia w okolicy przedusznej, tkliwość palpacyjną mięśni żwaczowych. Szczegółowe dane z wywiadu zestawiono w tabeli I. Specjalistyczne badanie czynnościowe wykazało u wszystkich pacjentów pełne łuki zębowe oraz zaburzenia okluzji centralnej (przedwczesne kontakty lub zaburzony przebieg powierzchni okluzyjne) oraz pozacentralnej. Ponadto stwierdzono występowanie zaburzeń symetrii ruchów żuchwy średnio w granicach 4,0 mm. Zakres ruchu opuszczania żuchwy był nieprawidłowy u 4 chorych. Dodatnie wyniki testów zaciskania i zgrzytania oraz festony Mc Calla lub impresje na języku świadczyły o występowaniu intensywnych parafunkcji zgryzowych. Wyniki oceny bólu z zastosowaniem wizualnej skali VAS uzyskane przed podjęciem leczenia oraz kolejnych okresach badania przedstawiono w tabeli nr II a średnie wartości pomiarów i poziom istotności uzyskanych różnic zamieszono w tabeli III. Analiza statystyczna oceny bólu wykazała istotne, tj p<0,005 różnice wyników uzyskanych w poszczególnych okresach. Ocena radiologiczna stawów skroniowo-żuchwowych wykazała obecność asymetrycznych szpar stawowych w obu stawach w 5 przypadkach, i nieprawidłowe położenie głów stawowych, zlokalizowanych przed guzkiem stawowym w fazie maksymalnego opuszczenia żuchwy w trzech przypadkach. Badanie elektromiograficzne przed podaniem leku, wykazało wysokie potencjały elektryczne mięśni żwaczy u wszystkich pacjentów, znacznie przekraczające wartości fizjologiczne. Średnia wartość potencjałów dla mięśni żwaczy po stronie prawej wynosiła 134,95 μv, a po stronie lewej 125,6 μv. Dodatkowo badaniem klinicznym stwierdzano asymetrię w skurczu prawego i lewego mięśnia żwacza. Różnice wartości potencjałów prawej i lewej strony mieściły się w zakresie od 10,1 do 47,8 μv. W pierwszym badaniu kontrolnym, wykonanym po 10 dniach od podania Botoxu stwierdzono wysoki spadek wartości potencjałów elektrycznych, wynoszący średnio 70% w porównaniu z wartościami wyjściowymi. Średnia wartość potencjałów dla strony prawej wynosiła 28,95 μv, a dla strony lewej 30,65 μv. Ponadto stwierdzono mniejsze różnice potencjałów pomiędzy prawym a lewym mię- T a b e l a I. Dolegliwości zgłaszane podczas wywiadu Zgłaszane dolegliwości Kobiety (6) Mężczyźni (4) Samoistny ból jednego stawu 4 2 obu stawów 2 2 Ból stawów występujący podczas żucia pokarmów 6 4 Promieniowanie bólu 3 1 Trzaski w stawach skroniowo-żuchwowych słyszane przez pacjentów 3 1 Uczucie napięcia w stawach 6 4 Wcześniejsze ograniczanie otwierania ust 2 1 Utrudnione żucie pokarmów 5 3 Uczucie zatykania ucha po stronie chorego stawu PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2009, LIX, 5
6 Dysfunkcje narządu żucia T a b e l a I I. Ocena dolegliwości bólowych wg skali VAS Okresy badania klinicznego Ból mięśni Ból stawów Lp. pacjentów Przed leczeniem 10 dni po podaniu botoxu 16 tygodni po podaniu botoxu T a b e l a I I I. Średnie wartości pomiarów skali VAS uzyskane w kolejnych badaniach oraz poziom istotności dla wyników skali VAS Badana cecha Przed leczeniem 10 dni po podaniu Botoxu 16 tygodni po podaniu botoksu ± s ± s ± s Ból mięśni 3,7 ± 2,83 0,5 ± 0,71 0,2 ± 0,42 Ból stawów 6,90 ± 1,52 0,7 ± 0,82 0,4 ± 0,52 Wartość testu F i poziom istotności p F = 14,7 p = 0,0002 F = 124,92 p = 0,0000 śniem żwaczem. W pierwszym badaniu największa różnica wynosiła 47,8 μv, podczas gdy w drugim badaniu uzyskano wartość 9,1 μv. Aktywność mięśniowa oceniana po 16 tygodniach od podania leku (badanie trzecie) była nieco wyższa niż w badaniu drugim, ale były to wartości zbliżone do uzyskanych w badaniu drugim. Średnie wartości uzyskane w III badaniu elektromiograficznym wynosiły 37,9 μv. dla strony prawej oraz 38,29 μv dla strony lewej. Wartości potencjałów elektrycznych zestawiono w tabeli IV. Analiza statystyczna wyników pomiarów elektromiograficznych, uzyskanych w poszczególnych badaniach oraz ocenę poziomu istotności przedstawiono w tabeli V. Analiza statystyczna wyników pomiarów elektromiograficznych, uzyskanych w kolejnych badaniach wykazała różnice statystycznie istotne. Dyskusja Ocena skuteczności zastosowanego leku została dokonana w oparciu o porównanie wyników oceny skali odczuć bólowych VAS, wyników badania czynnościowego oraz wyników pomiaru elektrycznej aktywności mięśni żwaczy. Wyniki uzyskane podczas badań kontrolnych pozwoliły ocenić: tempo ustępowania bólu mięśni i stawów skroniowo- -żuchwowych, poprawę zakresu i symetrii ruchów żuchwy oraz stopień relaksacji mięśni uzyskany dzięki zastosowaniu toksyny botulinowej. Ocena wyników nasilenia dolegliwości bólowych wykazała ustąpienie bólu średnio o 86% w przypadku mięśni żwaczowych, i o 89,8% w przypadku stawów skroniowo-żuchwowych. Wyniki te wskazują, iż podany lek skutecznie zlikwidował przewlekły i ostry ból w zakresie mięśni żwaczowych i stawów PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2009, LIX, 5 317
7 M. Pihut i inni T a b e l a I V. Wartości potencjałów elektrycznych mięśni żwaczy, wyrażone w μv, uzyskane w kolejnych okresach badawczych Lp I badanie Przed podaniem Botoxu II badanie Po 10 dniach od podania Botoxu III badanie Po 16 tygodniach od podania Botoxu P L P L P L 1 147,9 169,5 35,7 30,5 45,2 40, , ,6 24,6 25,4 25, ,3 146,7 25,7 34,8 30,4 32, ,5 145,8 37,5 42,1 42,6 40,7 5 85,6 95,1 24,6 22,7 30,6 28, ,6 165,8 31,1 28,4 38,9 32, ,8 132,6 29,1 38,3 41,8 49,8 8 86,9 111,5 18,9 23,8 30,8 41,9 9 97,4 107,5 23,6 29,5 37,9 42, ,9 145,8 35,7 31,8 55,6 49,1 T a b e l a V. Średnie wartości potencjałów elektrycznych mięśni żwaczy uzyskane w poszczególnych badaniach oraz ocena poziomu istotności dla pomiarów elektromiograficznych Mięśnie żwaczy P L P L Średnie wartości potencjałów elektrycznych mięśni żwaczy w μv (N = 10) Przed podaniem Botoxu 10 dni po podaniu Botoxu 16 tygodni po podaniu Botoksu ± s [min-max] ± s [min-max] ± s [min-max] 134,95 ± 41,22 [85,6 213,6] 135,60 ± 24,52 [95,1 169,5] 21,39 ± 11,87 [9,5 47,8] 28,95 ± 6,05 [18,9 37,5] 30,65 ± 6,34 [22,7 42,1] 5,04 ± 2,48 [1,9 9,2] 37,92 ± 8,95 [25,4 55,6] 38,29 ± 8,38 [25,6 49,8] 4,89 ± 3,31 [0,2 11,1] Wartość testu F i poziom istotności p F = 68,2 p = 0,0000 F = 169,95 p = 0,0000 F = 17,80 p = 0,00005 skroniowo-żuchwowych. Wyniki uzyskane w kolejnym badaniu, tj. po 16 tygodniach od podania leku, świadczą o trwałym wpływie toksyny botulinowej typu A na zmniejszenie napięcia mięśni, a tym samym funkcjonowanie stawów skroniowo- -żuchwowych. Zostało to potwierdzone pomiarami aktywności elektrycznej mięśni żwaczy, które wykazują spadek wartości potencjałów elektrycznych po zastosowaniu leku, w porównaniu z wynikami uzyskanymi przed podjęciem leczenia. W badaniach klinicznych przeprowadzonych podczas wizyt kontrolnych stwierdzono: systematyczne ustępowanie dolegliwości bólowych, przywrócenie symetrii ruchów żuchwy, brak reakcji bólowych stawów i mięśni na palpację, obniżenie wzmożonego napięcia mięśniowego. Stwierdzono 318 PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2009, LIX, 5
8 Dysfunkcje narządu żucia również samokontrolę pacjentów przejawiającą się w unikaniu ruchów parafunkcjonalnych. Wyniki przeprowadzonych badań potwierdzają pozytywny wpływ toksyny botulinowej typu A Botoxu na obniżenie napięcia mięśniowego i sił zgryzowych generowanych w układzie stomatognatycznym. Podobne wyniki uzyskano w badaniach prowadzonych przez innych autorów. Matic i wsp. w badaniach doświadczalnych na królikach oceniali metabolizm toksyny botulinowej typu A i perfuzję krwi w paraliżowanych mięśniach. W pomiarach hemodynamicznych przeprowadzonych z zastosowaniem tomografii komputerowej nie zauważono upośledzenia perfuzji oraz zaburzeń metabolizmu w obrębie badanych mięśni (8). Oceniano również skuteczność zastosowanego leku w leczeniu przerostów mięśni żwaczy (9, 10, 11, 12, 13, 14) oraz w protetycznej terapii bruksizmu (15, 16), która okazała się wysoka. Lek pozytywnie wpływał na terapię pacjentów z zaburzeniami czynnościowymi, ocenianą na podstawie pomiarów elektromiograficznych mięśni żwaczy i przedniej części mięśni skroniowych (17, 18, 19, 20). Stwierdzono również, iż sposób podania Botoxu (domięśniowo czy też podany w okolicę powięzi mięśni) nie wpływa na efektywność terapeutyczną leku (21). Podsumowanie i wnioski Iniekcja domięśniowa toksyny botulinowej typu A w obszarze największego przekroju poprzecznego mięśnia umożliwia szybkie (do kilku dni), częściowe zablokowanie przewodnictwa cholinergicznego w zakresie włókien mięśniowych i tym samym powoduje spadek nadmiernego napięcia i obniżenie elektrycznej aktywności mięśni. U pacjentów leczonych z powodu zaburzeń czynnościowych narządu żucia z zastosowaniem leku Botox dochodzi do ustąpienia ostrego i przewlekłego bólu oraz zmiany parafunkcjonalnych nawyków mięśniowych na drodze utraty pamięci mięśniowej tj patologicznych utrwalonych wzorców ruchowych. Zaletą zastosowania tej metody leczenia jest obniżenie napięcia mięśni żwaczowych bez konieczności długotrwałego stosowania szyn okluzyjnych. Powyższe wyniki i wnioski należy traktować jako informacje wstępne, gdyż badania te są kontynuowane. Piśmiennictwo 1. Majewski S.: Gnatofizjologia stomatologiczna. Normy okluzji i funkcje układu stomatognatycznego. PZWL, Warszawa 2007, GalDent Lwów Okeson J.: Leczenie dysfunkcji narządu żucia i zaburzeń zwarcia. Czelej, Lublin Kleinrok M.: Rozpoznawanie i leczenie zaburzeń czynnościowych układu ruchowego narządu żucia. Sanmedica. Lublin Grey R., Davies S., Quayle A.: Patologia układu mięśniowo-stawowego narządu żucia w ujęciu klinicznym. Sanmedica, Warszawa Coleman K.: Zastosowanie toksyny botulinowej w zabiegach odmładzania skóry twarzy. Urban&Partner Wrocław 2004r. 6. Sławek J., Banach A., Członkowska A., Fridman A., Krawczyk M., Kwolek M., Opara J.,Ochudło S., Zaborski J.: Toksyna botulinowa typu A w leczeniu spastyczności u dorosłych stanowisko interdyscyplinarnej grupy ekspertów. Neurologia i Neurochirurgii Polska, 2004, 38, 6, Domżał T.: Toksyna botulinowa w praktyce lekarskiej dystonie, spastyczność i inne wskazania do leczenia. Podręcznik. Czelej 2002, wyd Sławek J.: Toksyna botulinowa typu A w leczeniu spastyczności w mózgowym porażeniu dziecięcym podstawy teoretyczne i praktyczne skutecznej terapii. Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja, 4, Matic D., Lee T., Wells R., Gan B.: The effects of botulinum toxin type A on muscle blood perfusion and metabolism. Plast. Reconstr. Surg., 2007, 120 (7), Arikan O., Tan F., Kendi T., Koc C.: Use of botulinum toxin type A for the treatment of masseteric muscle hypertrophy. J Otolaryngol., 2006, 35 (1), Ahn K., Kim S.: The change of maximum bite force after botulinum toxin type a injection for treating masseteric hypertrophy. Plast. Reconstr. Surg., 2007, 120 (6), Yu C., Chen P., Chen Y.: Botulinum Toxin A for Lower Facial contouring: A prospective Study. Aesthetic Plast. Surg., 2007, Kim H., Yum K., Lee S., Heo M., Seo K.: Effects of botulinum toxin type A on bilateral masseteric hypertrophy evaluated with computed tomogra- PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2009, LIX, 5 319
9 M. Pihut i inni phic measurement. Dermatol. Surg., 2003, 29 (5), Lee C., Kim Y., Han J., Choi S., Lee S: Electrophysiologic change and facial contour following botulinum toxin A injection in square faces. Plas. Reconsrt. Surg., 2007, 120 (3), Park M., Ahn K., Jung D.: Botulinum toxin type A treatment for contouring of the lower face. Dermatol. Surg., 2003, 29 (5), Monroy P., da Fonseca M.: The use botulinum toxin A in the treatment of severe bruxism in a patent with autism: a case report. Spec. Care Dentist., 2006, 26 (1), El Maaytah M, Jerjes W, Upile T, SwinsonB., Hopper C., Ayliffe P.: Bruxism secondary to brain injury treated with botulinum toxin-a; a case report. Head Face. Med., 2006, 23, Kim J. Shin J., Kim S., Kim C.: Effects of two different units of botulinum toxin type a evaluated by computed tomography and electromyogrphic measurements of human masseter muscle. Plast. Reconstr. Surg., 2007, 119 (2), Ahn K., Kim S.: The change of maximum bite force after botulinum toxin type a injection for treating masseteric hypertrophy.plast. Reconstr. Surg., 2007, 120 (6) Al-Ahmad H., Al-Qudah M.; The treatment masseter hypertrophy with botulinum toxin type A. Saudi Med. J., 2006, 27 (10), Freund B. Schwartz M., Symington J.: The use botulinum toxin for the treatment of temporomandibular disorders: preliminary findings. J. Oral Maxillofac. Surg., 1999, 57 (8) Kurtoglu C., Gur O., Kurkcu M., Sertdemir Y., Guler-Uysal F., Uysal H.: Effect of botulinum toxin-a in myofacial pain patients with or without functional disc displacement. J Oral. Maxillofac. Surg., 2008, (8), Campos J., Oliveira L., Querioz T., Santos K., Freitas F.: Comparison between intramuscular and perimuscular injections of botulinum toxin type A. Saudi Med. J. 2006, 27 (3), Zaakceptowano do druku: 7.VIII.2009 r. Adres autorów: Kraków, ul. Montelupich 4. Zarząd Główny PTS PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2009, LIX, 5
Streszczenie pracy doktorskiej
Streszczenie pracy doktorskiej Mięśniowo-powięziowe punkty spustowe w obrębie mięśni szyi a aktywność bioelektryczna wybranych mięśni narządu żucia mgr Michał Ginszt Promotor prof. nadzw. dr hab. n. med.
Bardziej szczegółowoAnaliza dysfunkcji układu ruchowego narządu żucia u pacjentów z klinicznie rozpoznaną migreną
PROTET. STOMATOL., 2010, LX, 1, 17-21 Analiza dysfunkcji układu ruchowego narządu żucia u pacjentów z klinicznie rozpoznaną migreną Evaluation of temporomandibular joint dysfunction in patients with clinically
Bardziej szczegółowoOcena efektywności sonoforezy w leczeniu zaburzeń czynnościowych układu ruchowego narządu żucia*
PROTET. STOMATOL., 2011, LXI, 2, 91-97 Ocena efektywności sonoforezy w leczeniu zaburzeń czynnościowych układu ruchowego narządu żucia* The evaluation of efficacy of sonophoresis in the treatment of temporo-mandibular
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU PIOTR TURMIŃSKI Porównanie skuteczności wybranych metod fizjoterapeutycznych w leczeniu skręceń stawu skokowego STRESZCZENIE ROZPRAWY DOKTORSKIEJ
Bardziej szczegółowoRECENZJA rozprawy doktorskiej lekarza stomatologa Thomasa Proba pt " Ocena czynnościowa leczenia bezzębia przy zastosowaniu
Dr hab. n. med. Małgorzata Pihut Kraków 12.12.2017 r Pracownia Zaburzeń Czynnościowych Narządu Żucia Katedra Protetyki Stomatologicznej Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum ul. Montelupich 4 Kraków
Bardziej szczegółowoOcena skuteczności relaksacji wybranych mięśni żucia pod wpływem stosowania szyn okluzyjnych za pomocą badań elektromiograficznych*
Czas. Stomatol., 2007, LX, 7, 473-482 2007 Polish Dental Society http://www.czas.stomat.net Ocena skuteczności relaksacji wybranych mięśni żucia pod wpływem stosowania szyn okluzyjnych za pomocą badań
Bardziej szczegółowoOcena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją
234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle
Bardziej szczegółowoPrzemysław Kotyla. Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych i Reumatologii Ślaski Uniwersytet Medyczny Katowice
Przemysław Kotyla Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych i Reumatologii Ślaski Uniwersytet Medyczny Katowice Opis problemu 32-letni pacjent z rozpoznanym młodzieńczym idiopatycznym zapaleniem stawów i rozpoznanym
Bardziej szczegółowoBruksizm. & inne parafunkcje stawu skroniowo-żuchwowego
Bruksizm (zgrzytanie zębami) & inne parafunkcje stawu skroniowo-żuchwowego Henryk Dyczek 2008 Bruksizm - Definicja Bruksizm (ang. bruxism, z gr. βρυγμός = zgrzytać zębami) - termin medyczny określający
Bardziej szczegółowoKrzysztof Błecha Specjalistyczny gabinet lekarski rehabilitacji i chorób wewnętrznych w Żywcu.
Krzysztof Błecha Specjalistyczny gabinet lekarski rehabilitacji i chorób wewnętrznych w Żywcu. Dyslordoza szyjna a zaburzenia neurowegetatywne Dyslordoza of neck and neurovegetative disorders Słowa kluczowe:
Bardziej szczegółowoTERAPIA ZABURZEŃ CZYNNOŚCI SYSTEMU ŻUCHWOWO-GNYKOWO-CZASZKOWEGO PROGRAM KURSU
TERAPIA ZABURZEŃ CZYNNOŚCI SYSTEMU ŻUCHWOWO-GNYKOWO-CZASZKOWEGO PROGRAM KURSU Dla stomatologów, foniatrów, laryngologów, okulistów i fizjoterapeutów WERSJA 2014.2 20 godzin akademickich zrealizowanych
Bardziej szczegółowoTerapeutyczne Programy Zdrowotne 2012 Leczenie dystonii ogniskowych i połowiczego kurczu twarzy
Załącznik nr 13 do Zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 roku Nazwa programu: LECZENIE DYSTONII OGNISKOWYCH I POŁOWICZEGO KURCZU TWARZY ICD-10 G24.3 - kręcz karku G24.5 - kurcz
Bardziej szczegółowoOcena ogólna: Raport całkowity z okresu od 04.05.2007 do 15.11.2007
W Niepublicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej ABC medic Praktyka Grupowa Lekarzy Rodzinnych w Zielonej Górze w okresie od 04.05.2007-15.11.2007 została przeprowadzona ocena efektów klinicznych u pacjentów
Bardziej szczegółowoRehabilitacja protetyczna dzieci i młodzieży z zaburzeniami rozwojowymi w
Lek. stom. Elżbieta Wojtyńska Tytuł pracy: Rehabilitacja protetyczna oraz ocena jakości życia pacjentów w wieku rozwojowym i młodych dorosłych z zaburzeniami w obrębie części twarzowej czaszki Promotor:
Bardziej szczegółowoWarszawski Uniwersytet Medyczny II Wydział Lekarski Oddział Fizjoterapii
Warszawski Uniwersytet Medyczny II Wydział Lekarski Oddział Fizjoterapii Zastosowanie neuromobilizacji rdzenia kręgowego i korzeni rdzeniowych w leczeniu niedowładów spastycznych u pacjentów po udarach
Bardziej szczegółowoBROSZURA INFORMACYJNA DLA PACJENTA
BROSZURA INFORMACYJNA DLA PACJENTA Zastosowanie produktu BOTOX /Vistabel 4 jednostki Allergan/0,1 ml toksyna botulinowa typu A w leczeniu zmarszczek pionowych gładzizny czoła Spis treści Co to są zmarszczki
Bardziej szczegółowoPostępowanie wstępne w leczeniu pacjentów z zaburzeniami czynnościowymi układu stomatognatycznego
Ann. Acad. Med. Gedan., 2007, 37, 95 101 Maria Prośba-Mackiewicz, Joanna Hebel-Różańska Postępowanie wstępne w leczeniu pacjentów z zaburzeniami czynnościowymi układu stomatognatycznego Initial management
Bardziej szczegółowoAnaliza ruchu wysuwania żuchwy u chorych ze złożonymi przemieszczeniami krążka stawowego stawu skroniowo-żuchwowego*
PROTET. STOMATOL., 2007, LVII, 5, 325-330 Analiza ruchu wysuwania żuchwy u chorych ze złożonymi przemieszczeniami krążka stawowego stawu skroniowo-żuchwowego* Analysis of protrusive mandibular movement
Bardziej szczegółowoZmiany napięcia mięśniowego w czasie leczenia toksyną botulinową a ocena klinimetryczna nasilenia objawów u pacjentów z dystonią szyjną
Michał Dwornik 1, Jarosław Oborzyński 2, Małgorzata Tyślerowicz 2, Jolanta Kujawa 3, Anna Słupik 1, Emilia Zych 4, Dariusz Białoszewski 1, Andrzej Klimek 5 Zmiany napięcia mięśniowego w czasie leczenia
Bardziej szczegółowoTHE MOST FREQUENT PHYSICAL MODALITIES IN PATIENTS WITH PAIN IN LUMBOSACRAL SPINE AND AN ASSESSMENT OF THEIR ANALGESIC EFFECTIVENESS
NAJCZĘŚCIEJ STOSOWANE ZABIEGI FIZYKALNE U PACJENTÓW Z DOLEGLIWOŚCIAMI BÓLOWYMI ODCINKA L-S KRĘGOSŁUPA WRAZ Z OCENĄ ICH SKUTECZNOŚCI W DZIAŁANIU PRZECIWBÓLOWYM THE MOST FREQUENT PHYSICAL MODALITIES IN PATIENTS
Bardziej szczegółowoOdległe wyniki leczenia pacjentów z objawami patologicznego przemieszczenia krążka stawowego bez zablokowania
PROTET. STOMATOL., 2011, LXI, 5, 419-425 Odległe wyniki leczenia pacjentów z objawami patologicznego przemieszczenia krążka stawowego bez zablokowania Long-term investigation of the prosthetic treatment
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 5 1 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pielęgniarstwa Higher State Vocational School
Bardziej szczegółowoSylabus Część A - Opis przedmiotu kształcenia. kierunkowy X podstawowy polski X angielski inny
Sylabus Część A - Opis przedmiotu kształcenia Nazwa modułu/przedmiotu Fizjologia narządu żucia Wydział Kierunek studiów Specjalności Poziom studiów Forma studiów Lekarsko-Stomatologiczny lekarsko-dentystyczny
Bardziej szczegółowoSylabus. Opis przedmiotu kształcenia. Nazwa modułu/przedmiotu Fizjologia narządu żucia Grupa szczegółowych efektów kształcenia Kod grupy B
Sylabus Opis przedmiotu Nazwa modułu/przedmiotu Fizjologia narządu żucia Grupa szczegółowych efektów Kod grupy B Nazwa grupy Podstawy naukowe medycyny Wydział Kierunek studiów lekarsko stomatologiczny
Bardziej szczegółowoZALECENIA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY U DZIECI NIEPEŁNOSPRAWNYCH. Opracowanie
Projekt współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej oraz ze środków Ministerstwa Zdrowia ZALECENIA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA
Bardziej szczegółowo4.1. Charakterystyka porównawcza obu badanych grup
IV. Wyniki Badana populacja pacjentów (57 osób) składała się z dwóch grup grupy 1 (G1) i grupy 2 (G2). W obu grupach u wszystkich chorych po zabiegu artroskopowej rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego
Bardziej szczegółowoSzczególnie polecamy osobą oczekującym szybkiej poprawy wyglądu. Zabieg jest
Pytaj o B o t o x Szczególnie polecamy osobą oczekującym szybkiej poprawy wyglądu. Zabieg jest wykonywany przez świetną specjalistkę która po konsultacji powie co jest bezpieczne i jaki można osiągnąć
Bardziej szczegółowoOCENA. Ocena rozprawy doktorskiej mgr Jolanty Gałeckiej
Klinika Neurologii Wojskowy Instytut Medyczny 00 909 Warszawa ul Szaserów 128 Warszawa dn. 02.06.2019 r. OCENA Rozprawy doktorskiej mgr Jolanty Gałeckiej Ocena skuteczności wybranych metod fizjoterapeutycznych
Bardziej szczegółowoPorównanie skuteczności leków adiuwantowych. w neuropatycznym bólu nowotworowym1
Porównanie skuteczności leków adiuwantowych w neuropatycznym bólu nowotworowym1 Badanie1 New Delhi Cel Metoda Porównanie pregabaliny z amitryptyliną* i gabapentyną pod względem skuteczności klinicznej
Bardziej szczegółowoAnn. Acad. Med. Gedan. 2011, 41, 71 77
Ann. Acad. Med. Gedan. 2011, 41, 71 77 Maria Prośba-Mackiewicz 1, Jurand Mackiewicz 2, Marek Grzybiak 3, Anna Wytrykowska 1, Joanna Hebel 1 Anatomiczne uwarunkowania procedur leczniczych stosowanych we
Bardziej szczegółowoOCENA WYSTĘPOWANIA ANOMALII ZĘBOWYCH I MORFOLOGII WYROSTKA ZĘBODOŁOWEGO U PACJENTÓW Z ZATRZYMANYMI KŁAMI
Lek. Dent. Joanna Abramczyk OCENA WYSTĘPOWANIA ANOMALII ZĘBOWYCH I MORFOLOGII WYROSTKA ZĘBODOŁOWEGO U PACJENTÓW Z ZATRZYMANYMI KŁAMI STRESZCZENIE WSTĘP W praktyce ortodontycznej zatrzymane stałe kły, szczególnie
Bardziej szczegółowoMichał Dwornik 1, Aleksandra Marek 2, Aleksander Kłosiewicz 2, Katarzyna Wasiak 1, Maria Kłoda 1,3, Anna Koseska 4, Bartosz Kaczyński 5
Michał Dwornik 1, Aleksandra Marek 2, Aleksander Kłosiewicz 2, Katarzyna Wasiak 1, Maria Kłoda 1,3, Anna Koseska 4, Bartosz Kaczyński 5 Ocena zmian napięcia mięśniowego po zabiegach trakcji manualnej u
Bardziej szczegółowoDiagnostyka układu ruchowego narządu żucia (URNŻ) przed leczeniem ortodontycznym/rehabilitacją protetyczną.
Diagnostyka układu ruchowego narządu żucia (URNŻ) przed leczeniem ortodontycznym/rehabilitacją protetyczną. Rozpoznawanie czynników ryzyka, wnikliwa analiza czynnościowa stawów skroniowo-żuchwowych, diagnostyka
Bardziej szczegółowoWydział Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku
Wydział Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku Klinika Rehabilitacji Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku z Ośrodkiem Wczesnej Pomocy Dzieciom Upośledzonym "Dać Szansę" ul. Waszyngtona
Bardziej szczegółowoUniwersytet Jagielloński Collegium Medicum Wydział Lekarski. Jolanta Loster
Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum Wydział Lekarski Jolanta Loster Ocena postępowania diagnostyczno leczniczego w dysfunkcji układu stomatognatycznego na podstawie materiału klinicznego Uniwersyteckiej
Bardziej szczegółowoROLA MIOGENNYCH PRZEDSIONKOWYCH POTENCJAŁÓW WYWOŁANYCH W DIAGNOSTYCE ZAWROTÓW GŁOWY O RÓŻNEJ ETIOLOGII
Dominik Bień ROLA MIOGENNYCH PRZEDSIONKOWYCH POTENCJAŁÓW WYWOŁANYCH W DIAGNOSTYCE ZAWROTÓW GŁOWY O RÓŻNEJ ETIOLOGII ROZPRAWA NA STOPIEŃ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH BADANIA WYKONANO W KLINICE OTORYNOLARYNGOLOGII
Bardziej szczegółowośrodkowego bez towarzyszących cech ostrego stanu zapalnego prowadzi środkowego, ale również w pływać niekorzystnie rozwój mowy oraz zdolności
Streszczenie Wysiękowe zapalenie ucha środkowego to proces chorobowy obejmujący struktury ucha środkowego. Przewlekłe zaleganie płynu w przestrzeniach ucha środkowego bez towarzyszących cech ostrego stanu
Bardziej szczegółowoWłodzimierz Więckiewicz, Artur Predel, Mirosława Wawrzyńczak-Głuszko
PROTET. STOMATOL., 2009, LIX, 5, 321-326 Nieprawidłowe zastosowanie elastycznych szyn zgryzowych TMD i TMJ w początkowej terapii dysfunkcji narządu żucia powodem długotrwałego leczenia przyczynowego opis
Bardziej szczegółowolek. Wojciech Mańkowski Kierownik Katedry: prof. zw. dr hab. n. med. Edward Wylęgała
lek. Wojciech Mańkowski Zastosowanie wzrokowych potencjałów wywołanych (VEP) przy kwalifikacji pacjentów do zabiegu przeszczepu drążącego rogówki i operacji zaćmy Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 3. Nazwa jednostki prowadzącej kierunek: WYŻSZA SZKOŁA REHABILITACJI W WARSZAWIE WYDZIAŁ REHABILITACJI
Nazwa jednostki prowadzącej kierunek: WYŻSZA SZKOŁA REHABILITACJI W WARSZAWIE WYDZIAŁ REHABILITACJI Nazwa kierunku: Poziom kształcenia: Profil kształcenia: Moduły wprowadzające / wymagania wstępne: Nazwa
Bardziej szczegółowo30 godzin akademickich zrealizowanych w ciągu 3 dni cena 2100 zł
30 godzin akademickich zrealizowanych w ciągu 3 dni cena 2100 zł System żuchwowo-gnykowo-czaszkowy (sżgc) to zespół morfologicznoczynnościowy wzajemnie współdziałających tkanek i narządów jamy ustnej,
Bardziej szczegółowoProblemy związane z leczeniem spastyczności kończyny górnej i dolnej. Wojciech Wicha II Klinika Neurologii Instytut Psychiatrii i Neurologii
Problemy związane z leczeniem spastyczności kończyny górnej i dolnej Wojciech Wicha II Klinika Neurologii Instytut Psychiatrii i Neurologii Spastyczność poudarowa dotyczy zwykle kończyny górnej i dolnej
Bardziej szczegółowoOBJAWY USZNE U OSÓB NURKUJĄCYCH SPOWODOWANE PRZEZ CHOROBY I DYSFUNKCJE NARZĄDU ŻUCIA
J. Walczyńska OBJAWY USZNE U OSÓB NURKUJĄCYCH SPOWODOWANE PRZEZ CHOROBY I DYSFUNKCJE NARZĄDU ŻUCIA W artykule przedstawiono choroby i dysfunkcje narządu żucia mające wpływ na działalność nurkową. Opracowanie
Bardziej szczegółowoSkuteczność peloidoterapii, kinezyterapii i pola magnetycznego niskiej częstotliwości w leczeniu objawów dyskopatii lędźwiowej
Wydział Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku Klinika Rehabilitacji Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku z Ośrodkiem Wczesnej Pomocy Dzieciom Upośledzonym "Dać Szansę" ul. Waszyngtona
Bardziej szczegółowoDOBRE PRAKTYKI LECZENIA BÓLU U DZIECI W SPECJALISTYCZNYCH ZESPOŁACH RATOWNICTWA MEDYCZNEGO I LOTNICZYCH ZESPOŁACH RATOWNICTWA MEDYCZNEGO
DOBRE PRAKTYKI LECZENIA BÓLU U DZIECI W SPECJALISTYCZNYCH ZESPOŁACH RATOWNICTWA MEDYCZNEGO I LOTNICZYCH ZESPOŁACH RATOWNICTWA MEDYCZNEGO Jak wynika z publikacji autorstwa zespołu ekspertów pod przewodnictwem
Bardziej szczegółowoMetoksyfluran (Penthrox) Lek. Justyna Kasznia
Metoksyfluran (Penthrox) Lek. Justyna Kasznia Metoksyfluran nowy-stary środek Stosowany w Australii i Nowej Zelandii od 40 lat jako środek p- bólowy Zarejestrowany we wszystkich krajach Europejskich w
Bardziej szczegółowoPacjenci zostali podzieleni na trzy grupy liczące po 20 osób. Grupa I i II to osoby, u których na podstawie wartości pomiaru kąta ANB oraz WITS w
STRESZCZENIE Wady zgryzu klasy III wg Angle'a uwarunkowane są niedorozwojem szczęki lub nadmiernym wzrostem żuchwy, a często połączeniem obu nieprawidłowości. Pacjenci z przodożuchwiem morfologicznym ze
Bardziej szczegółowoPróba oceny wpływu zabiegów neuromobilizacji na spoczynkowe napięcie spastyczne mięśni u pacjentów po udarach mózgu. Badanie pilotażowe
Łukasz Gąsior 1 Anna Józefiak 1, Fabian Mikuła 1 Próba oceny wpływu zabiegów neuromobilizacji na spoczynkowe napięcie spastyczne mięśni u pacjentów po udarach mózgu. Badanie pilotażowe 1 Studenckie Koło
Bardziej szczegółowoWARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY
WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY WYDZIAŁ LEKARSKO-DENTYSTYCZNY KATEDRA PROTETYKI STOMATOLOGICZNEJ ANALIZA ZMIAN WARTOŚCI SIŁY RETENCJI W TRÓJELEMENTOWYCH UKŁADACH KORON TELESKOPOWYCH Rozprawa na stopień
Bardziej szczegółowoROZPRAWA NA STOPIEŃ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH (obroniona z wyróżnieniem )
Publikacje naukowe: ROZPRAWA NA STOPIEŃ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH (obroniona z wyróżnieniem 7.03.2013) Stosowanie larw Lucilia sericata jako metoda leczenia przewlekłych ran kończyn. Inne publikacje: 1.
Bardziej szczegółowoBólowy zespół dysfunkcji narządu żucia u chorej młodocianej opis przypadku*
PROTET. STOMATOL., 2007, LVII, 6, 427-433 Bólowy zespół dysfunkcji narządu żucia u chorej młodocianej opis przypadku* Mandibular pain dysfunction syndrome in a young patient: A case report* Monika Litko,
Bardziej szczegółowoKatalog usług AZ MED Sp. z o.o.
Katalog usług AZ MED Sp. z o.o. Oferujemy leczenie bólu bez względu na jego pochodzenie i przyczyny AZ MED Informacje ogólne W zakresie działaności AZ MED Sp. z o.o. działają poradnie: leczenia bólu (neurologia,ortopedia
Bardziej szczegółowo3. określenie zależności pomiędzy odmianą użytego implantu, a poziomem jonów chromu i kobaltu we krwi Metodyka badania opierała się przede wszystkim
Streszczenie Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego (koksartroza, łac. coxarthrosis) polega na przedwczesnym zużyciu elementów tworzących staw biodrowy wskutek postępującego zaburzenia równowagi między
Bardziej szczegółowoWpływ rehabilitacji na stopień niedokrwienia kończyn dolnych w przebiegu miażdżycy.
Marek Ciecierski, Zygmunt Mackiewicz, Arkadiusz Jawień Wpływ rehabilitacji na stopień niedokrwienia kończyn dolnych w przebiegu miażdżycy. Z Katedry i Kliniki Chirurgii Ogólnej AM w Bydgoszczy Kierownik
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU PRACA DOKTORSKA STRESZCZENIE
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU PRACA DOKTORSKA STRESZCZENIE ZASTOSOWANIE KINESIOTAPINGU W LECZENIU BÓLU I DYSFUNKCJI BARKU U OSÓB PO PRZEBYTYM UDARZE MÓZGU Anna Kręgiel PROMOTOR
Bardziej szczegółowoNeurogenne zwichnięcie stawu biodrowego u chorych z mózgowym porażeniem dziecięcym
Neurogenne zwichnięcie stawu biodrowego u chorych z mózgowym porażeniem dziecięcym Marek Jóźwiak Klinika Ortopedii i Traumatologii Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu Neurogenne
Bardziej szczegółowoJolanta Kujawa 1, Michał Dwornik 2. Zakład Rehabilitacji Oddziału Fizjoterapii II WL, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Jolanta Kujawa 1, Michał Dwornik 2 Ocena porównawcza skuteczności metody neuromobilizacji i tradycyjnego postępowania fizjoterapeutycznego u chorych z zespołem bólowym części lędźwiowo-krzyżowej kręgosłupa
Bardziej szczegółowoTURNUS SZKOLENIOWO-LECZNICZY DLA STOMATOLOGÓW, ORTODONTÓW, PROTETYKÓW
TURNUS SZKOLENIOWO-LECZNICZY DLA STOMATOLOGÓW, ORTODONTÓW, PROTETYKÓW Program części szkoleniowej Terapia zaburzeń czynności systemu żuchwowo-gnykowo-czaszkowego System żuchwowo-gnykowo-czaszkowy (sżgc)
Bardziej szczegółowoOcena nasilenia objawów dysfunkcji układu ruchowego narządu żucia u pacjentów z brakami uzębienia
PROTET. STOMATOL., 2008, LVIII, 4, 267-273 Ocena nasilenia objawów dysfunkcji układu ruchowego narządu żucia u pacjentów z brakami uzębienia Prevalence of temporomandibular disorders and masticatory system
Bardziej szczegółowodr inż. Piotr Kowalski, CIOP-PIB Wprowadzenie
PRACOW NIA DRGAŃ M ECH ANICZ NY CH Wyniki badań pilotażowych wybranych funkcji fizjologicznych i psychomotorycznych pracownika poddanego ekspozycji na niskoczęstotliwościowe drgania o działaniu ogólnym
Bardziej szczegółowoIrmina Śmietańska. Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii UNIWERSYTET MEDYCZNY W GDAŃSKU
Irmina Śmietańska Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii UNIWERSYTET MEDYCZNY W GDAŃSKU Iniekcje mięśniowe Patient control analgesia PCA Analgezja zewnątrzop onowa Umiarkowaniesilne dolegliwości
Bardziej szczegółowoGamma Knife bezinwazyjna alternatywa dla leczenia operacyjnego guzów wewnątrzczaszkowych oraz innych patologii mózgu
Gamma Knife bezinwazyjna alternatywa dla leczenia operacyjnego guzów wewnątrzczaszkowych oraz innych patologii mózgu Leszek Lombarski Klinika Neurochirurgii i Urazów Układu Nerwowego CMKP, Warszawa Stereotaksja
Bardziej szczegółowoAnalysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn
Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie Analysis of infectious complications inf children with
Bardziej szczegółowoPRESSPACK. Dr B A R O N. Dr Baron Centrum Stomatologii Estetycznej ul. Kościuszki 30/2, 45-062 Opole tel.: 77 453 65 90 mail: rejestracja@drbaron.
Dr B A R O N CENTRUM ST OMA T O L OGII ESTET Y CZN E J PRESSPACK Dr Baron Centrum Stomatologii Estetycznej ul. Kościuszki 30/2, 45-062 Opole tel.: 77 453 65 90 mail: rejestracja@drbaron.pl www.drbaron.pl
Bardziej szczegółowolek. Piotr Morasiewicz
lek. Piotr Morasiewicz Katedra i Klinika Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu UM we Wrocławiu Korekcja złożonych zniekształceń okołokolanowych metodą Ilizarowa badania kliniczne i doświadczalne Rozprawa
Bardziej szczegółowoPodstawę formalną opracowania recenzji stanowi uchwała Rady Wydziału Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu z dnia roku.
dr hab. Elżbieta Szczygieł Katedra Rehabilitacji Klinicznej Wydział Rehabilitacji Ruchowej Akademia Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha w Krakowie Kraków, 24 czerwca 2019 roku Ocena rozprawy doktorskiej
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 339 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 339 SECTIO D 5 Zakład Pielęgniarstwa Chirurgicznego WP i NoZ AM w Lublinie, p.o. kierownika Zakładu: Prof. dr hab. n.
Bardziej szczegółowoInformacja dla pacjentów
info Informacja dla pacjentów ze szpiczakiem mnogim leczonych bortezomibem Polineuropatia indukowana bortezomibem Konsultacja merytoryczna: Prof. dr hab. Lidia Usnarska-Zubkiewicz Katedra i Klinika Hematologii,
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie
Bardziej szczegółowoPrzewodnik po leczeniu produktem leczniczym BOTOX
Przewodnik po leczeniu produktem leczniczym BOTOX (toksyna botulinowa typu A) Dostarczony w ramach działań edukacyjnych prowadzonych przez firmę Allergan w profilaktyce bólów głowy u pacjentów dorosłych
Bardziej szczegółowoWYDZIAŁ ELEKTRYCZNY. Optoelektroniczne pomiary aksjograficzne stawu skroniowo-żuchwowego człowieka
dr inż. Witold MICKIEWICZ dr inż. Jerzy SAWICKI Optoelektroniczne pomiary aksjograficzne stawu skroniowo-żuchwowego człowieka Aksjografia obrazowanie ruchu osi zawiasowej żuchwy - Nowa metoda pomiarów
Bardziej szczegółowoStreszczenie mgr Agnieszka Kotwica
Streszczenie mgr Agnieszka Kotwica Słowa kluczowe: rehabilitacja uzdrowiskowa, dysfunkcje narządu ruchu, ból, jakość życia Zdrowie na podstawie definicji prezentowanej, przez WHO oznacza całkowity brak
Bardziej szczegółowoDr n. med. Jolanta Szczepanowska Dermatologia Po Dyplomie Wydanie Specjalne Styczeń 2002
Dr n. med. Jolanta Szczepanowska Dermatologia Po Dyplomie Wydanie Specjalne Styczeń 2002 CEL BADANIA: Ocena stosowania preparatu GELACET u pacjentów z problemami wypadania włosów i łamliwością paznokci.
Bardziej szczegółowoSylabus na rok 2014-2015
Sylabus na rok 04-05 () Nazwa przedmiotu Propedeutyka stomatologiczna w pracy położnej () Nazwa jednostki prowadzącej Instytut Położnictwa i Ratownictwa Medycznego przedmiot Katedra: Położnictwa (3) Kod
Bardziej szczegółowoOcena powtarzalności pozycji referencyjnej dla instrumentalnej analizy czynności stawów skroniowo-żuchwowych
PROTET. STOMATOL., 2011, LXI, 3, 189-195 Ocena powtarzalności pozycji referencyjnej dla instrumentalnej analizy czynności stawów skroniowo-żuchwowych Evaluation of the reference position repeatability
Bardziej szczegółowoSylabus Część A - Opis przedmiotu kształcenia. obowiązkowy X fakultatywny kierunkowy X podstawowy polski X angielski inny
Nazwa modułu/przedmiotu Protetyka stomatologiczna 2 Wydział Kierunek studiów Specjalności Poziom studiów Sylabus Część A - Opis przedmiotu kształcenia Lekarsko-Stomatologiczny lekarsko-dentystyczny jednolite
Bardziej szczegółowoPrzykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji
PROGRAM POPRAWY WCZESNEGO WYKRYWANIA I DIAGNOZOWANIA NOWOTWORÓW U DZIECI W PIĘCIU WOJEWÓDZTWACH POLSKI Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji
Bardziej szczegółowodr hab. n. med. Mieszko Więckiewicz
dr hab. n. med. Mieszko Więckiewicz Kierownik Katedry i Zakładu Stomatologii Doświadczalnej Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu 44 Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu
Bardziej szczegółowoLek. Marcin Polok. Katedra i Klinika Chirurgii i Urologii Dziecięcej UM we Wrocławiu. Ocena skuteczności operacyjnego leczenia wodonercza u dzieci
Lek. Marcin Polok Katedra i Klinika Chirurgii i Urologii Dziecięcej UM we Wrocławiu Ocena skuteczności operacyjnego leczenia wodonercza u dzieci Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych w zakresie medycyny
Bardziej szczegółowoSIS SUPER INDUKCYJNA STYMULACJA
SIS SUPER INDUKCYJNA STYMULACJA BTL Polska Sp. z o.o. ul. Leonidasa 49 02-239 Warszawa tel. 22 667 02 76 fax 22 667 95 39 btlnet@btlnet.pl www.btlnet.pl Wszystkie prawa zastrzeżone. Pomimo tego, że dołożyliśmy
Bardziej szczegółowoImię:... Data urodzenia:... Zawód:... Hobby/Sport:... Diagnoza:... Fizjoterapeuta:... Data badania:... Główny problem:... Niewielkie ograniczenia 2
Imię:... Data urodzenia:... Zawód:... Hobby/Sport:... Diagnoza:... Fizjoterapeuta:... Data badania:... Główny problem:.... Cel pacjenta:... Codzienne zadania/praca: Kontakty towarzyskie/hobby/sport: Środki
Bardziej szczegółowoZależność pomiędzy występowaniem schorzeń w obrębie układu ruchowego narządu żucia a zaburzeniami w części szyjnej kręgosłupa
PROTET. STOMATOL., 2011, LXI, 6, 466-475 Zależność pomiędzy występowaniem schorzeń w obrębie układu ruchowego narządu żucia a zaburzeniami w części szyjnej kręgosłupa Relationship between temporomandibular
Bardziej szczegółowoPAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W NOWYM SĄCZU SYLABUS PRZEDMIOTU. Obowiązuje od roku akademickiego: 2011/2012
PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W NOWYM SĄCZU SYLABUS Obowiązuje od roku akademickiego: 2011/2012 Instytut Zdrowia Kierunek studiów: Ratownictwo medyczne Kod kierunku: 12.9 Specjalność: - 1. PRZEDMIOT
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Rada Przejrzystości Stanowisko Rady Przejrzystości nr 45/2014 z dnia 28 stycznia 2014 r. w sprawie oceny leku Botox (toksyna botulinowa typu A 100 jednostek) we wskazaniu
Bardziej szczegółowoZASTOSOWANIE KOMPUTEROWEGO SYSTEMU POMIAROWEGO PRZY OCENIE CHODU DZIECI
MODELOWANIE INŻYNIERSKIE ISSN 1896-771X 37, s. 155-16, Gliwice 29 ZASTOSOWANIE KOMPUTEROWEGO SYSTEMU POMIAROWEGO PRZY OCENIE CHODU DZIECI PAWEŁ JURECZKO*, TOMASZ ŁOSIEŃ**, AGNIESZKA GŁOWACKA-KWIECIEŃ*,
Bardziej szczegółowoAnkieta Połykanie i gryzienie a stan funkcjonalny w rdzeniowym zaniku mięśni. Data urodzenia.. Telefon.. Mail. Liczba kopii genu SMN2..
Szanowni Państwo, Po raz kolejny zwracam się do Państwa z prośbą o wypełnienie ankiety. Tym razem zawiera ona pytania dotyczące połykania, gryzienia, oddychania i mówienia. Funkcje te w znacznym stopniu
Bardziej szczegółowoRok akademicki 2015/2016. Dr hab. n. med. Prof.UR Bogumił Lewandowski
Rok akademicki 05/06 () Nazwa Propedeutyka stomatologiczna w pracy położnej () Nazwa jednostki prowadzącej Instytut Położnictwa i Ratownictwa Medycznego przedmiot Katedra: Położnictwa (3) Kod - (4) Studia
Bardziej szczegółowoZnaczenie obecności schorzeń towarzyszących łagodnemu rozrostowi stercza w podejmowaniu decyzji terapeutycznych przez polskich urologów.
Znaczenie obecności schorzeń towarzyszących łagodnemu rozrostowi stercza w podejmowaniu decyzji terapeutycznych przez polskich urologów. Program DAL-SAFE /ALFUS_L_01798/ Ocena wyników programu epidemiologicznego.
Bardziej szczegółowoOcena rozkładu kontaktów okluzyjnych u pacjentów z pojedynczymi brakami uzębienia doniesienie wstępne
Ocena rozkładu kontaktów okluzyjnych u pacjentów z pojedynczymi brakami uzębienia doniesienie wstępne Evaluation of occlusal contacts in patients with single tooth loss preliminary report Katedra Protetyki
Bardziej szczegółowoZASTOSOWANIE MD-SHOULDER W LECZENIU ZESPOŁU CIEŚNI PODBARKOWEJ
Dolegliwości bólowe w obrębie obręczy barkowej to problem, który dotyczy coraz większej liczby osób, niestety coraz młodszych. Dawniej typowym pacjentem zgłaszającym się z bólem barku była osoba starsza,
Bardziej szczegółowoREHABILITACJA ZDALNIE NADZOROWANA U PACJENTÓW ZE ZMIANAMI ZWYRODNIENIOWYMI STAWU BIODROWEGO
Anna Czyżewska, Wojciech Glinkowski REHABILITACJA ZDALNIE NADZOROWANA U PACJENTÓW ZE ZMIANAMI ZWYRODNIENIOWYMI STAWU BIODROWEGO Katedra i Klinika Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu, Centrum Doskonałości
Bardziej szczegółowoOcena parametryczna jednostek ( ) ranking jednostek według uzyskanych punktów
Ocena parametryczna jednostek (2011-2012) ranking jednostek według uzyskanych punktów lp nazwa jednostki punkty 1 Katedra i Zakład Biochemii i Biologii Molekularnej 1247 2 Zakład Patomorfologii Klinicznej
Bardziej szczegółowoSylabus 2017/2018. Rehabilitacja. Lekarsko - Stomatologiczny Stomatologia
Nazwa modułu/przedmiotu Sylabus 2017/2018 Opis przedmiotu kształcenia Rehabilitacja Grupa szczegółowych efektów kształcenia Kod grupy E F Nazwa grupy Nauki kliniczne nie zabiegowe Nauki kliniczne zabiegowe
Bardziej szczegółowoAnaliza wyników przyczynowego leczenia stomatologicznego chorych z rozpoznaniem psychogennego bólu twarzy i/lub głowy - doniesienie wstępne*
~ Postępy Psychiatrii i Neurologii, 2000, 9, 79-86 \;., Praca oryginalna Analiza wyników przyczynowego leczenia stomatologicznego chorych z rozpoznaniem psychogennego bólu twarzy i/lub głowy - doniesienie
Bardziej szczegółowoImplantologia stomatologiczna jest dziedziną stomatologii
Zastosowanie tomografii stożkowej w implantologii stomatologicznej dr Tomasz Śmigiel, tech. radiolog Jakub Baran Implantologia stomatologiczna jest dziedziną stomatologii zajmującą się odbudową uzębienia
Bardziej szczegółowoRejestracja Agnieszka Bednarek
Rejestracja Agnieszka Bednarek 668706117 Fala uderzeniowa znajduje zastosowanie w rehabilitacji, medycynie sportowej i ortopedii. Jest to innowacyjna metoda, przynosząca szybkie i długotrwałe rezultaty
Bardziej szczegółowoZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Władimir Bożiłow 1, Małgorzata Roślak 2, Henryk Stolarczyk 2 1 Akademia Medyczna, Bydgoszcz 2 Uniwersytet Łódzki, Łódź ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ
Bardziej szczegółowoOcena leczenia z zastosowaniem indywidualnej relaksacyjnej szyny zgryzowej u osób z objawami bólu mięśniowo-powięziowego
PROTET. STOMATOL., 2014, LXIV, 6, 406-416 www.prot.stomat.net Ocena leczenia z zastosowaniem indywidualnej relaksacyjnej szyny zgryzowej u osób z objawami bólu mięśniowo-powięziowego Assessment of individual
Bardziej szczegółowoPLAN I RAMOWY PROGRAM PRAKTYK
SKK Sp. z o.o., 01-601 Warszawa, ul. Karmelicka 9, zarejestrowana w Sądzie Rejonowym dla miasta stołecznego Warszawy w Warszawie, XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS 0000175786.
Bardziej szczegółowoSzanowny Pan Aleksander Sopliński Podsekretarz Stanu Ministerstwo Zdrowia w Warszawie
KONSULTANT KRAJOWY W DZIEDZINIE PROTETYKI STOMATOLOGICZNEJ Instytut Stomatologii Uniwersytetu Jagiellońskiego 31-155 Kraków, ul. Montelupich 4, tel./fax 012/424-54-24, mail: sekretariat@uks.com.pl Kraków,
Bardziej szczegółowo