Polska prezydencja w Radzie Unii Europejskiej 2011 r. Czym jest prezydencja? Główne zadania prezydencji.

Transkrypt

1 Dr Katarzyna Kołodziejczyk Instytut Stosunków Międzynarodowych UW Polska prezydencja w Radzie Unii Europejskiej 2011 r. Czym jest prezydencja? Główne zadania prezydencji. I. Wyjaśnienie terminu (prezydencja przewodnictwo) - Polska przejmie prezydencję w Radzie Unii Europejskiej (Rada UE), a nie prezydencję w Unii Europejskiej. Termin prezydencja w Unii Europejskiej ma charakter absolutnie nieformalny, nie ma uzasadnienia w traktatach unijnych. - słowo prezydencja można utożsamiać z przewodniczeniem w Radzie UE/ brak właściwych odpowiedników w języku polskim/ polskie dokumenty wskazują na prezydencję - Rada UE jest głównym organem decyzyjnym Unii Europejskiej. Składa się z przedstawicieli państw członkowskich, na szczeblu ministrów (dlatego dawniej nazywała się Radą Ministrów). Organ ten reprezentuje interesy państw członkowskich, gdyż każdy minister działa w imieniu i interesie swojego państwa. Rada UE nie ma stałego składu, gdyż jest on zależny od tematyki podejmowanej na danym posiedzeniu Rady (np. Rada ds. Zagranicznych, Rada ds. Gospodarczych i Finansowych, Rada ds. Rolnictwa). Spotkania Rady UE odbywają się w Brukseli. Organem pomocniczym jest COREPER. - Rada UE jest często mylona z Radą Europejską oraz Radą Europy. - pracom Rady UE przewodniczy dany kraj członkowski Unii Europejskiej, który obejmuje przewodnictwo na okres 6 miesięcy. II. Ewolucja charakteru prezydencji Przewodnictwo w Radzie UE (dawniej Radzie Ministrów) towarzyszy procesowi integracji od jej początków, tj. od EWWiS i potwierdzone zostało w traktatach podpisanych w Rzymie w 1957r. Z uwagi na zmiany traktatowe, poszerzanie kompetencji Unii Europejskiej oraz składu członkowskiego, ewolucji ulega także charakter prezydencji Ewolucja podmiotów i czasu prezydencji - 6-miesięczne przewodnictwo dwóch państw w ciągu roku, tj. od 1 stycznia do 30 czerwca oraz od 1 lipca do 31 grudnia. Np. w 1958 r. Belgia/Francja, w 1959 r. Francja/Włochy, w 1960 r. Luksemburg/Holandia, w 1961 r. Belgia/Niemcy - rotacja państw według porządku alfabetycznego - formacja Trojek 1981r. - zwiększenie współpracy państw sprawujących przewodnictwo w Radzie UE, w porządku: państwo pełniące aktualnie prezydencję, miniona prezydencja oraz przyszła prezydencja (główny impuls- inwazja ZSRR na Afganistan) - Traktat z Maastricht zniósł porządek alfabetyczny w ustalaniu kolejności przewodnictwa. Utrzymano zasadę 6-miesięcznego przewodnictwa, jednak o kolejności sprawowania prezydencji miała decydować Rada UE jednomyślnie. Bezpośrednim powodem zmian w kolejności pełnienia przewodnictwa w Radzie UE było kolejne poszerzenie (Austria, Finlandia, Szwecja). Każdy kraj członkowski mógł złożyć wniosek o zmianę kolejności, jednak wówczas decyzja i tak musiała być podjęta jednomyślnie. - Powody zniesienia porządku alfabetycznego- włączanie się nowych państw i danie im czasu na przygotowanie się do prezydencji; małe państwa oczekiwały wsparcia

2 państw dużych w ramach współpracy Trojki; niektóre kraje Unii są wieczyście neutralne (Austria) lub prowadzą politykę neutralności (Finlandia, Irlandia, Szwecja) i nie powinny być w Trojkach, gdyż powinny mieć wsparcie państw członkowskich NATO z uwagi na dialog z sojuszem. - Wraz z perspektywą poszerzenia UE o kraje Europy Środkowej i Wschodniej oraz Cypr i Maltę, państwa unijne zaczęły uważać, że okres 6 miesięcy jest zbyt krótki, aby państwo mogło skutecznie realizować założone cele swojego przewodnictwa. Zaczęła zatem dominować koncepcja tzw. Prezydencji Grupowej (Team Presidency), wywodząca się od spotkań Trojki. - Obecnie na mocy Traktatu z Lizbony a. ustanowiono Prezydencję Grupową (TRIO) trwającą 18 miesięcy. Stanowi ona sumę trzech prezydencji narodowych (3x 6 miesięcy). Została zmieniona kolejność na: państwa pełniące prezydencję kolejno po sobie. Służyć to ma ciągłości i koordynacji prac oraz stabilizacji programowej. b. Rada UE ustala skład TRIO pełniącego prezydencję uwzględniając różnorodność państw i równowagę geograficzną. c. Przyjęto założenie, że w ramach każdego TRIO będą państwa duże i mniejsze oraz państwa stare i nowe w UE Ewolucja kompetencji prezydencji Rady UE (uszczuplanie kompetencji prezydencji) Dawniej państwo pełniące przewodnictwo w Radzie UE było automatycznie krajem przewodniczącym spotkaniom Rady Europejskiej (szefowie państw i rządów) Obecnie na mocy Traktatu z Lizbony- Rada Europejska ma własnego przewodniczącego wybieranego na 2,5 letnią kadencję. (Obecnie Herman Van Rompuy) Dawniej państwo pełniące przewodnictwo w Radzie UE reprezentowało Unię na arenie międzynarodowej w sprawach zagranicznych, bezpieczeństwa, handlu międzynarodowego. Obecnie na mocy Traktatu z Lizbony- funkcję tę pełni Wysoki Przedstawiciel UE ds. zagranicznych i bezpieczeństwa. (Obecnie Catherine Ashton). Wyjątek stanowią sprawy związane z handlem międzynarodowym, gdyż te należą do wyłącznej kompetencji UE Teraźniejsze kompetencje Prezydencji Rady UE Funkcja zarządzająca - zarządzanie pracami Rady UE w różnych jej konfiguracjach z wyjątkiem posiedzeń Rady ministrów ds. zagranicznych. (Rada ds. Zagranicznych) - zarządzanie pracami organów pomocniczych Rady UE (np. COREPER-u) - prowadzenie spotkań, zapewnienie sprawnego porządku obrad Rady i organów pomocniczych, przygotowanie porządku obrad, czuwanie nad sprawnym procesem decyzyjnym w Radzie - koordynacja spotkań na różnych szczeblach, zarówno formalnych jak i nieformalnych - państwo pełniące prezydencję staje się gospodarzem większości unijnych spotkań Funkcja planistyczna - prezydencja przygotowuje program działania Rady UE na okres 18 miesięcy we współpracy z Komisją Europejską, przewodniczącym Rady Europejskiej, a także z państwami pełniącymi prezydencję w trzech kolejnych kadencjach. - Wkład w wypracowywanie długofalowych działań strategicznych Rady UE - Nadaje kierunek polityczny UE - Kreuje wizerunek UE

3 2.3.3 Funkcja mediacyjna - wypracowywanie porozumień pomiędzy państwami członkowskimi, szczególnie wtedy, gdy sprawy są drażliwe i ciężko o kompromis - działanie na rzecz osiągnięcia kompromisu w procesie decyzyjnym Funkcja współpracy z innymi instytucjami - reprezentowanie Rady UE wobec innych instytucji unijnych - współpraca z Parlamentem Europejskim (Rada jest reprezentowana w Parlamencie i różnych jego komisjach przez państwo pełniące prezydencję) - współpraca w ramach tzw. Trilogu- przewodniczący Parlamentu Europejskiego, Prezydencja (Rada UE) oraz Komisja Europejska Funkcja reprezentacyjna w stosunkach zewnętrznych - zdecydowane ograniczenie kompetencji prezydencji w sprawach zagranicznych - jedyne uprawnienie prezydencji w tym obszarze polega na tym, że gdy Rada ds. zagranicznych zajmuje się kwestiami wspólnej polityki handlowej, wówczas przewodniczy jej pracom kraj pełniący prezydencję w Radzie UE a nie Wysoki Przedstawiciel ds. zagranicznych i bezpieczeństwa. III. Polska prezydencja/ kwestie programowe 3.1. Priorytety 18- miesięcznej prezydencji Polski- Danii- Cypru (Polska jest największym krajem TRIO). Współpraca rozpoczęła się w 2008 r. i prowadzona jest na wszystkich szczeblach: MSZ, ministerstwa, urzędy instytucji centralnych, stałych przedstawicielstw w Brukseli, koordynatorów ds. przygotowań ds. sprawowania przewodnictwa w radzie UE. Główne obszary wzajemnej współpracy to: - współpraca na rzecz sprawnych negocjacji dotyczących wieloletniego programu finansowego UE przygotowywanego na okres wsparcie procesu rozszerzenia UE (szczególnie o kraje bałkańskie). Był to polski postulat poparty przez Danię i Cypr. - współpraca w kwestiach Afryki Północnej - wspólne inicjatywy zwalczania bezrobocia i ubóstwa (postulat Cypru), aby żaden obywatel Europy nie musiał ponosić ciężaru kryzysu, za który nie był sam odpowiedzialny - rozwijanie Partnerstwa Wschodniego Priorytety polskiej 6-miesięcznej prezydencji (15 marca 2011r. Rada Ministrów) - uwarunkowania polskiej prezydencji- skomplikowana sytuacja ekonomiczna Uem wychodzenie z kryzysu, zadłużenie państw członkowskich, konieczność uzgadniania priorytetów z przewodniczącym Rady Europejskiej, Wysokim Przedstawicielem ds. zagranicznych i bezpieczeństwa, Parlamentem Europejskim, rosnąca rola problem ów globalnych (zmiany klimatyczne, negocjacje w ramach tzw. rundy z Doha) Główne priorytety polskiej prezydencji: Integracja europejska jako źródło wzrostu - konieczność działania na rzecz wzmocnienia wzrostu gospodarczego, głównie za pośrednictwem wzmacniania rynku wewnętrznego ( w tym elektronicznego) - podjęcie działań na rzecz redukcji barier, szczególnie transakcji on line - wsparcie inicjatyw Komisji Europejskiej podejmowanych w ramach Single Market Act (ułatwienia w zawieraniu umów internetowych, ułatwienia w uznawalności

4 kwalifikacji zawodowych, realizowanie inicjatywy Unia innowacji, współpraca szkół wyższych z biznesem, modernizacja uniwersytetów, rozwój kapitału ludzkiego, przyjęcie wspólnego prawa patentowego) - podjęcie działań na rzecz redukcji deficytów budżetowych i zadłużenia publicznego. Polska stoi na stanowisku, że oprócz spłaty długów, Europa powinna także inwestować. Głównym narzędziem wzrostu, oprócz rynku wewnętrznego powinna być polityka spójności oraz budżet UE służący tworzeniu konkurencyjności Europy Europa bezpieczna BEZPIECZEŃSTWO EKONOMICZNE - wzmocnienie zarządzania gospodarczego UE - dążenie do wzmocnienia i wdrożenia Europejskiego Mechanizmu Stabilności BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNE - konieczność przeanalizowania stanu zewnętrznej polityki energetycznej i wypracowanie rozwiązań, które ją wzmocnią BEZPIECZEŃSTWO GRANIC - wspieranie zakończenia prac nad zmianami w rozporządzeniu o FRONTEX (Europejska Agencja Zarządzania Współpracą Operacyjną na Granicach Zewnętrznych Państw Członkowskich UE) - wsparcie współpracy w sytuacjach kryzysowych takich jak, np. w Afryce Płn. BEZPIECZEŃSTWO ŻYWOŚCIOWE - bezpieczeństwo produktów rolnych, działania na rzecz bioróżnorodności - wsparcie rozmów nad reformą CAP. Polska stoi na stanowisku wzmocnienia filaru rynkowego, utrzymania dopłat bezpośrednich oraz wsparcia obszarów wiejskich. BEZPIECZEŃSTWO MILITARNE - wsparcie dialogu UE-NATO Europa korzystająca na otwartości - Polska będzie wspierać unijną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa - Polska będzie działać na rzecz wsparcia Partnerstwa Wschodniego (budowa stref wolnego handlu, zawieranie umów o stowarzyszeniu- w szczególności z Ukraina i Mołdową) - zachęcanie Białorusi do współpracy z Zachodem, o ile kraj ten będzie przestrzegał zasad demokracji - Polska będzie dążyła do ustanowienia nowych ram współpracy z Rosją - Wsparcie procesu rozszerzenia, głównie o Chorwację (przewidywane podpisanie traktatu akcesyjnego do końca 2011r. ). Wsparcie dążeń Turcji, Islandii oraz krajów Bałkanów Zachodnich. - Wsparcie Europejskiej Polityki Sąsiedztwa (kraje basenu Morza Śródziemnego oraz Partnerstwa Wschodniego) - Wsparcie wspólnej polityki handlowej- szczególnie w zakresie dokończenia/wznowienia rozmów rundy z Doha.

5 IV. Przydatne informacje - Mikołaj Dowgielewicz- sekretarz stanu ds. europejskich/ pełnomocnik rządu ds. przygotowania administracji rządowej i sprawowania przez Rzeczpospolitą Polską Przewodnictwa w Radzie UE. - symbol (gadżet)- bączek, drewniany, ręcznie malowany, w 4 wzorach: kujawskim, kurpiowskim, łowickim, opoczyńskim. Produkcja ok sztuk. Mają być prezentami wręczanymi zagranicznym delegacjom. Symbolizują Polskę jako kraj energiczny i gotowy do zmian. - logo- autorem projektu jest Jerzy Janiszewski. Logo jest symbolem każdej prezydencji. To także forma komunikatu, który dany kraj chce przekazać UE. Nawiązuje do tradycji Solidarności. Kojarzy się z pozytywną energią, jest dynamiczne i zwrócone ku przyszłości. Ma symbolizować idee Wspólnoty oraz solidarności. Połączone strzałki są synonimem rozwoju i wzrostu, a zastosowane kolory pochodzą z flag krajów członkowskich. - ważne wydarzenia, które odbędą się podczas polskiej prezydencji: Europejski Rok Wolontariatu, Europejski Kongres Kultury, Europejski Kongres Osób Niepełnosprawnych, Forum Rynku Wewnętrznego, 50-lecie utworzenia OECD i 15-lecie członkostwa Polski w tej organizacji, szczyt w ramach Partnerstwa Wschodniego (na szczeblu przywódców państw) oraz Forum Społeczeństwa Obywatelskiego Partnerstwa Wschodniego. - personel obsługujący prezydencję Polski- tzw. Korpus Prezydencji- ok pracowników administracji centralnej, którzy będą uczestniczyć w koordynacji grup roboczych Rady UE. Szkolenia od 2009 r. Językowe, z prawa unijnego, etc. Dodatkowo obsługa prezydencji zajmą się oficerowie łącznikowi, asystenci organizacyjni oraz wolontariusze. Oni też przechodzą szkolenia. - budżet prezydencji- łączne nakłady na realizację 18-miesięcznej prezydencji wyniosą 429,5 mnl zł, z czego w 2010 r. wydanych zostanie 106,6 mln zł, w 2011 r. 305,8 mln zł, a w 2012 r.- 17,1 mln zł. (szkolenia, organizacja spotkań w Polsce, działania promocyjne i kulturalne) - partnerzy nieodpłatnie wspierający prezydencję- PKN Orlen, Orange, Coca-Cola, Microsoft, Peugeot, Scania Polska S.A. - klub przyjaciół prezydencji- może nim zostać dowolny podmiot, który zaoferuje wsparcie prezydencji w dowolnej formie. Sa nimi Polskie Radio S.A., Polskie Linie Lotnicze S.A. Źródła: 1. Barcz J., Prezydencja w Radzie Unii Europejskiej, MSZ 2010 r