ZŁOŻA SOLI KAMIENNEJ W POLSCE I MOŻLIWOŚCI ICH WYKORZYSTANIA

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "ZŁOŻA SOLI KAMIENNEJ W POLSCE I MOŻLIWOŚCI ICH WYKORZYSTANIA"

Transkrypt

1 ROZDZIAŁ ZŁOŻA SOLI KAMIENNEJ W POLSCE I MOŻLIWOŚCI ICH WYKORZYSTANIA Rock salt deposits in Poland and opportunities of their utilization Katarzyna CYRAN, Aleksander GARLICKI Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Akademia Górniczo-Hutnicza im. S. Staszica, Al. A. Mickiewicza 30, Kraków Streszczenie Z cechsztyńską formacją solonośną związane jest około 93% wszystkich udokumentowanych zasobów soli kamiennej. Produkcja soli w Polsce odbywa się obecnie w czterech kopalniach: Kłodawa, Mogilno, Góra i Sieroszowice. Głównym odbiorcą soli jest krajowy przemysł chemiczny, przy czym około 13% rocznego wydobycia jest eksportowane. W złożach Mogilno i Góra prowadzone jest podziemne magazynowanie węglowodorów ciekłych i gazowych. Kopalnie soli Bochnia i Wieliczka, które zakończyły wydobycie prowadzą obecnie działalność związaną z turystyką, lecznictwem i edukacją. W najbliższych latach funkcjonowanie przemysłu solnego będzie związane z wymienionymi powyżej kierunkami, tj. podziemnym magazynowaniem, produkcją soli oraz działalnością turystyczną i sanatoryjną. Słowa kluczowe: zasoby i złoża soli kamiennej, produkcja soli, podziemne magazynowanie Abstract With Zechstein salt formation is connected about 93% of all documented rock salt reserves in Poland. At present, salt production takes place in 4 mines: Kłodawa, Mogilno, Gora and Sieroszowice. The chemical industry is the main consumer of salt in the country but about 13% of annual salt production is exported. Underground storage of liquid and gaseous hydrocarbons takes place in Mogilno and Góra salt deposits. Otherwise, salt mines in which the salt production was finished several years ago have been adapted to tourist, healing and educational activities. In the near future the main task of the salt industry will be connected with mentioned above directions i.e.: underground storage, salt production, tourist and healing activities. Key words: rock salt reserves and deposits, salt production, underground storage 1. Wstęp Celem niniejszego artykułu jest podsumowanie istniejącego stanu wiedzy na temat formacji solonośnych, złóż i zasobów soli kamiennej w Polsce. Opisano także produkcję i zapotrzebowanie krajowe na ten surowiec oraz jego import i eksport. Zwrócono uwagę na Maciej J. Kotarba (red.) Przemiany środowiska naturalnego a rozwój zrównoważony Wydawnictwo TBPŚ GEOSFERA 2008, Kraków, str

2 zmiany wymienionych czynników w okresie ostatnich dwudziestu lat. Przedstawiono również rozwój podziemnego magazynowania w złożach soli oraz działalność kopalń, które zakończyły wydobycie. Nakreślono możliwości i perspektywy wykorzystania krajowych złóż soli w przyszłości. 2. Formacje solonośne Polski Sole kamienne występują w Polsce w obrębie trzech formacji solonośnych cechsztyńskiej, triasowej i mioceńskiej (Garlicki, 1989, 1999). Największym rozprzestrzenieniem charakteryzują się osady cechsztyńskiej formacji solonośnej (Rys. 1), które zajmują 2/3 powierzchni Polski i są głównym źródłem soli kamiennej w naszym kraju. Sole kamienne o znaczeniu przemysłowym tworzą ogniwa we wszystkich czterech cyklotemach cechsztynu (PZ1, PZ2, PZ3 i PZ4). Złoża soli formacji cechsztyńskiej mające znaczenie przemysłowe występują nierównomiernie i grupują się w trzech okręgach (Rys. 1): południowozachodnim (obszar Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego - LGOM), środkowopolskim i północnym (wyniesienie Łeby). Głębokość zalegania spągu formacji cechsztyńskiej (Szybist, 2000) w południowej części monokliny przedsudeckiej i północnej części wyniesienia Łeby waha się od 500 do 600 m. Natomiast w centralnej części zagłębia spąg występuje w przedziale głębokościowym m. Pod względem morfologicznym złoża okręgu Polski środkowej mają formę wysadów, a pozostałych dwóch formę pokładową. Obszar występowania wysadowych struktur solnych zajmuje znaczną część powierzchni naszego kraju. Wysady rozmieszczone są w dwóch ciągach między Łodzią a Szczecinem przesuniętych względem siebie wzdłuż linii Poznań-Bydgoszcz (Garlicki, 1989, 1999). Najlepiej rozpoznane są struktury rejonu Polski środkowej, które były i obecnie są przedmiotem eksploatacji. Wykształcenie osadów cechsztynu w centralnej części tego obszaru jest najpełniejsze, a ich miąższość przekracza 2500 m (Szybist, 2000). Wśród złóż pokładowych okręg południowo-zachodni obejmujący odcinek monokliny przedsudeckiej odznacza się występowaniem najstarszej soli kamiennej o miąższości od 100 do 200 m. Natomiast w rejonie wyniesienia Łeby miąższość soli kamiennych jest zmienna i waha się od około 4 do 230 m (Garlicki, 1989, 1999). Opisane zróżnicowanie miąższości osadów cechsztynu jest wynikiem tektoniki, zmian facjalnych oraz pojawiania się w jej profilu od południowego zachodu i północnego wschodu do centrum zagłębia kolejnych cyklotemów wykazujących coraz pełniejsze wykształcenie (Szybist, 2000). Osady triasowej formacji solonośnej zostały nawiercone w obszarze centralnej i południowo-zachodniej część kraju w dwóch rejonach: pomiędzy Gorzowem Wielkopolskim i Zieloną Górą oraz między Poznaniem a Łodzią. Ze względu na występowanie na znacznej głębokości (poniżej 1100 m) oraz miąższość (poniżej 25 m), sole kamienne tej formacji nie mają znaczenia przemysłowego (Garlicki, 1999). 232

3 Rys. 1. Mapa rozmieszczenia cechsztyńskich złóż soli w Polsce (Garlicki, 1999) Rys. 2. Mapa rozmieszczenia mioceńskich złóż soli w Polsce (Garlicki, 1999) 233

4 Obszar występowania mioceńskiej formacji solonośnej (Rys. 2) rozciąga się od Cieszyna po okolice Tarnowa, a następnie ciągnie się zwężonym pasem dalej na wschód od Tarnowa, aż po Przemyśl (Garlicki, 1979). Pokłady mioceńskich soli o pierwotnie niewielkiej miąższości (od 20 do około 60 m) uległy naturalnemu wzbogaceniu w wyniku sfałdowania u czoła orogenu karpackiego. Eksploatacja mioceńskich złóż była związana z rejonem Wieliczka Bochnia (Rys. 2) i została zakończona pod koniec lat 90. ubiegłego wieku. 3. Zasoby i złoża soli kamiennej W Polsce udokumentowano 19 złóż soli kamiennej o łącznych zasobach 80,2 mld ton (Przeniosło, 2005). Udokumentowane bilansowe zasoby cechsztyńskich soli kamiennych ocenia się na 75,0 mld ton, z czego 51,76 mld ton stanowią sole w strukturach wysadowych środkowej Polski (Tab. 1). Spośród 15 udokumentowanych złóż wysadowych tego obszaru tylko 5 (Rys. 1) zostało zagospodarowanych (Inowrocław, Mogilno, Góra, Wapno, Kłodawa), przy czym w 2 złożach (Inowrocław i Wapno) eksploatacja została zakończona (Tab. 1). Wykaz złóż soli kamiennej w Polsce wg Przeniosło (2005) Tabela 1 Nazwa złoża Stan zag. Zasoby [tys. ton] złoża geologiczne bilansowe przemysłowe Wydobycie Województwo dolnośląskie Sieroszowice E ,5 Województwo kujawsko-pomorskie Damasławek P Góra E ,3 Lubień R Mogilno E ,0 Województwo łódzkie Łanięta R Rogoźno P Województwo małopolskie Siedlec-Moszczenica Z Wieliczka Z Bochnia Z Wojnicz P Województwo pomorskie Łeba P Mechelinki R Zatoka Pucka R Województwo śląskie Rybnik-Żory-Orzesze P Województwo wielkopolskie Kłodawa E ,8 Wapno Z zag. zagospodarowania, E złoże eksploatowane, P złoże rozpoznane wstępnie (kategoria C 2 ), R złoże rozpoznane szczegółowo (kategoria A+B+C 1 ), Z eksploatacja zaniechana 234

5 W rejonie Zatoki Gdańskiej, na wschodnim krańcu wyniesienia Łeby udokumentowano 3 pokładowe złoża soli kamiennej: Łeba, Zatoka Pucka i Mechelinki (Rys. 1) o łącznych zasobach bilansowych 21,16 mld ton (Przeniosło, 2005). Na Dolnym Śląsku w nadkładzie złoża miedzi na obszarze LGOM również zostało udokumentowane pokładowe złoże soli kamiennej Sieroszowice (Rys. 1) z zasobami bilansowymi 1,9 mld ton. Natomiast zasoby przemysłowe dla czterech obecnie tam eksploatowanych złóż w 2005 roku wynosiły 4,3 mld ton (Tab. 1). Największe znaczenie gospodarcze dla produkcji soli mają obecnie wysadowe złoża formacji cechsztyńskiej (Kłodawa, Góra, Mogilno), których udokumentowane zasoby wynoszą łącznie około 52,0 mld ton, co stanowi 65% zasobów krajowych (Przeniosło, 2005). 4. Produkcja soli w Polsce Obecnie w naszym kraju funkcjonują 4 kopalnie soli (Rys. 1) pozyskujące ten surowiec ze złóż Kłodawa, Góra, Mogilno i Sieroszowice (Przeniosło, 2005). Wśród nich zakłady górnicze w Górze i Mogilnie należące do grupy Inowrocławskich Kopalń Soli produkują solankę przemysłową. W Kopalni Soli Kłodawa oraz w nadkładzie złoża miedzi Sieroszowice wydobywana jest sól kamienna. Ponadto sól ważoną produkuje także Zakład Odsalania Wód Kopalni Węgla Kamiennego Dębieńsko. W 2005 r. łączne wydobycie ze złóż udokumentowanych wyniosło tys. ton, z czego tylko 30% stanowiła sól kamienna wydobywana na sucho. Głównym odbiorcą soli kamiennej i solanki jest przemysł chemiczny wykorzystujący 95% produkcji. Część krajowej produkcji soli jest eksportowana. Głównymi odbiorcami tego surowca są: Czechy, Słowacja, Niemcy, Francja i Belgia (Giętka & Tymiński, 2006). Do 1991 roku produkcja soli w Polsce pokrywała zapotrzebowanie krajowe oraz była eksportowana. Sytuacja uległa zmianie, gdy na polski rynek weszła tańsza sól importowana z Białorusi i Ukrainy. W konsekwencji tego faktu w 2005 roku eksport soli (495,46 tys. ton) nieznacznie przewyższał import (378,12 tys. ton). 5. Stare kopalnie soli i ich nowe zadania Kopalnie soli, które zakończyły produkcję soli (Rys. 2) funkcjonują obecnie jako obiekty turystyczne, uzdrowiskowe, kulturalne i edukacyjne. Taki profil działalności realizują od kilkunastu lat kopalnie soli w Bochni i Wieliczce (Garlicki, 2008). Wytyczone tam trasy turystyczne (Fot. 1-4) są każdego roku odwiedzane przez rzesze turystów, a podziemne sanatoria przez licznych kuracjuszy. W podziemnych wyrobiskach kopalń soli urządzono również sale konferencyjne, restauracje, dyskoteki i boiska sportowe. Ponadto odbywają się tam także koncerty, przedstawienia teatralne, wystawy i imprezy sportowe. Kopalnie prowadzą również działalność edukacyjną związaną z kształceniem studentów kierunków geologicznych i górniczych oraz organizowaniem zajęć dydaktycznych dla dzieci i młodzieży szkolnej. 235

6 Fot. 1. Zjeżdżalnia w kopalni soli Bochnia (zdjęcie K. Cyran) Fot. 2. Podziemna kolejka w kopalni soli Bochnia (zdjęcie K. Cyran) 236

7 Fot. 3. Kaplica św. Kingi w kopalni soli Wieliczka (zdjęcie A. Grzybowski) Fot. 4. Komora Saurau w kopalni soli Wieliczka (zdjęcie A. Grzybowski) Krótką trasę turystyczną zorganizowano także w tej części kopalni soli Kłodawa, w której zakończono eksploatację. Prezentuje ona głównie narzędzia i maszyny górnicze, sposoby eksploatacji oraz zastosowanie soli w przemyśle i różnych dziedzinach życia codziennego. 237

8 6. Magazynowanie i składowanie podziemne Złoża soli są wykorzystywane również jako podziemne magazyny lub składowiska odpadów. Ich rola jest związana głównie z zapewnieniem bezpieczeństwa energetycznego kraju oraz przechowywaniem trudnych do utylizacji odpadów (Pieńkowski, 2006). W Polsce tego typu obiekty funkcjonują w wysadach Mogilno, gdzie magazynowany jest gaz ziemny i Góra, gdzie przechowuje się ropę naftową. Spośród 23 niezagospodarowanych struktur solnych w rejonie Polski centralnej 6 z nich należy rozważyć jako perspektywiczne obiekty do budowy przyszłych magazynów (Czapowski, 2006). W obrębie tej grupy najlepiej rozpoznane są wysady Rogoźno, Damasławek, Lubień i Łanięta. Spełniają one wymogi techniczne i strategiczne stawiane strukturom przeznaczonym do podziemnego magazynowania. Wysady Goleniów i Izbica Kujawska są brane pod uwagę, ale wymagają przeprowadzenia szczegółowych badań. Za najlepszą lokalizację dla podziemnych magazynów węglowodorów uznano pokładowe złoża rejonu wyniesienia Łeby. W tych magazynach planowane jest przechowywanie rezerw strategicznych ropy naftowej i gazu ziemnego (Pieńkowski, 2006). W związku z dyrektywami Unii Europejskiej nakładającymi na rząd Polski obowiązek tworzenia rezerw strategicznych ropy naftowej i gazu ziemnego (Pieńkowski, 2006) na minimum 3 miesiące, ten kierunek rozwoju górnictwa solnego będzie dominował w najbliższym czasie. 7. Perspektywy wykorzystania złóż soli w Polsce W okresie następnych kilkudziesięciu lat dla przemysłu solnego w Polsce jest wiele nowych zadań (Garlicki, 2003). Wśród najważniejszych z nich można wymienić: rozbudowę obecnie funkcjonujących podziemnych magazynów; zaprojektowanie i budowa w strukturach solnych nowych magazynów na węglowodory; zaprojektowanie podziemnego magazynu na szkodliwe i niebezpieczne odpady; zabezpieczenie i utrzymanie w nienaruszonym stanie zabytkowych kopalń soli; prowadzenie działalności turystycznej, uzdrowiskowej, kulturalnej i edukacyjnej. Literatura CZAPOWSKI G., 2006 Geologia permskich struktur i złóż solnych w Polsce - aktualny stan wiedzy i perspektywy zagospodarowania. Przegląd Geologiczny, 54 (4): GARLICKI A., 1979 Sedymentacja soli mioceńskich w Polsce. Prace Geologiczne PAN, 119: GARLICKI A., 1989 Kierunki rozwoju przemysłu solnego w Polsce. Zeszyty Naukowe AGH, Geologia, 44: GARLICKI A., 1999 Złoża soli w Polsce i perspektywy ich wykorzystania. Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego, 1809: GARLICKI A., 2003 Współczesny przemysł solny na świecie. Technika Poszukiwań Geologicznych, Geosynoptyka i Geotermia, 223 (5):

9 GARLICKI A., 2008 Salt mines at Bochnia and Wieliczka. Przegląd Geologiczny (w druku). GIĘTKA M., TYMIŃSKI M., 2006 Gospodarka solą kamienną w Polsce i na świecie w ostatnim dwudziestoleciu. Przegląd Geologiczny, 54 (4): PIEŃKOWSKI G., 2006 Magazynowanie węglowodorów w strukturach solnych w Polsce w świetle projektu NATO-CCMS Przegląd Geologiczny, 54 (4): PRZENIOSŁO S. (ed.), 2005 Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce wg stanu na 31 XII PIG, Warszawa. SZYBIST A., 2000 Charakterystyka geologiczna struktur solnych regionu kujawskiego. Maszynopis Archiwalny Katedry Geologii Złożowej i Górniczej AGH (praca niepublikowana). 239

10 240

22. S Ó L K A M I E N N A

22. S Ó L K A M I E N N A 22. S Ó L K A M I E N N A Sole kamienne występują w Polsce w obrębie dwu głównych formacji solonośnych: mioceńskiej i cechsztyńskiej. ZłoŜa soli formacji mioceńskiej, zlokalizowane w zapadlisku przedkarpackim

Bardziej szczegółowo

Copyright 2010 Państwowy Instytut Geologiczny Państwowy Instytut Badawczy

Copyright 2010 Państwowy Instytut Geologiczny Państwowy Instytut Badawczy 22. S Ó L K A M I E N N A Sole kamienne występują w Polsce w obrębie dwu głównych formacji solonośnych: mioceńskiej i cechsztyńskiej. ZłoŜa soli formacji mioceńskiej, zlokalizowane w zapadlisku przedkarpackim

Bardziej szczegółowo

KONFERENCJA BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNE KRAJU CZY PORADZIMY SOBIE SAMI?

KONFERENCJA BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNE KRAJU CZY PORADZIMY SOBIE SAMI? KONFERENCJA BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNE KRAJU CZY PORADZIMY SOBIE SAMI? MOŻLIWOŚCI BEZPIECZNEGO PODZIEMNEGO MAGAZYNOWANIA WĘGLOWODORÓW / PALIW W STRUKTURACH GEOLOGICZNYCH NA OBSZARZE POLSKI dr GRZEGORZ

Bardziej szczegółowo

POTENCJAŁ ZASOBOWY SOLI KAMIENNEJ I SOLI POTASOWYCH W POLSCE A PERSPEKTYWY JEGO WYKORZYSTANIA

POTENCJAŁ ZASOBOWY SOLI KAMIENNEJ I SOLI POTASOWYCH W POLSCE A PERSPEKTYWY JEGO WYKORZYSTANIA POTENCJAŁ ZASOBOWY SOLI KAMIENNEJ I SOLI POTASOWYCH W POLSCE A PERSPEKTYWY JEGO WYKORZYSTANIA SALT RESOURCES OF POLAND AND PERSPECTIVES OF THEIR MANAGEMENT Grzegorz Czapowski - Państwowy Instytut Geologiczny-Państwowy

Bardziej szczegółowo

Komitet Zrównoważonej Gospodarki Surowcami Mineralnymi PAN. BAZA SUROWCOWA I ZAGROŻENIA DLA BEZPIECZEŃSTWA ENERGERYCZNEGO POLSKI

Komitet Zrównoważonej Gospodarki Surowcami Mineralnymi PAN.   BAZA SUROWCOWA I ZAGROŻENIA DLA BEZPIECZEŃSTWA ENERGERYCZNEGO POLSKI BAZA SUROWCOWA I ZAGROŻENIA DLA BEZPIECZEŃSTWA ENERGERYCZNEGO POLSKI Eugeniusz MOKRZYCKI Marek NIEĆ Krystian PROBIERZ Eugeniusz SOBCZYK 11 czerwca 2012 r. Kopaliny Złoża zagospodarowane Wydobycie zasoby

Bardziej szczegółowo

Schemat uzbrojenia odwiertu do zatłaczania gazów kwaśnych na złożu Borzęcin

Schemat uzbrojenia odwiertu do zatłaczania gazów kwaśnych na złożu Borzęcin Schemat uzbrojenia odwiertu do zatłaczania gazów kwaśnych na złożu Borzęcin Złoże Borzęcin jest przykładem na to, że szczerpane złoża węglowodorów mogą w przyszłości posłużyć jako składowiska odpadów gazowych

Bardziej szczegółowo

MIEDŹ I SREBRO SREBRO Z DOLNEGO ŚLĄSKA STAWIA POLSKĘ NA PODIUM ŚWIATOWYCH POTENTATÓW 3. MIEJSCE NA ŚWIECIE!

MIEDŹ I SREBRO SREBRO Z DOLNEGO ŚLĄSKA STAWIA POLSKĘ NA PODIUM ŚWIATOWYCH POTENTATÓW 3. MIEJSCE NA ŚWIECIE! W 2014 R. WYDOBYCIE RUD MIEDZI W KGHM POLSKA MIEDŹ WYNIOSŁO 30 MLN TON Fot. KGHM Polska Miedź S.A. MIEDŹ I SREBRO SREBRO Z DOLNEGO ŚLĄSKA STAWIA POLSKĘ NA PODIUM ŚWIATOWYCH POTENTATÓW 3. MIEJSCE NA ŚWIECIE!

Bardziej szczegółowo

Artykuł stanowi między

Artykuł stanowi między Łukasz Machniak AGH Akademia Górniczo-Hutnicza Górnictwo odkrywkowe kopalin skalnych cz. IV Synteza 24 Surowce skalne obejmują bardzo szeroką i zróżnicowaną grupę skał, do której zalicza się wszystkie

Bardziej szczegółowo

POTENCJAŁ ZASOBOWY POLSKI W ZAKRESIE GAZU I ROPY NAFTOWEJ Z PUNKTU WIDZENIA DZIAŁALNOŚCI POSZUKIWAWCZEJ PGNIG SA

POTENCJAŁ ZASOBOWY POLSKI W ZAKRESIE GAZU I ROPY NAFTOWEJ Z PUNKTU WIDZENIA DZIAŁALNOŚCI POSZUKIWAWCZEJ PGNIG SA POTENCJAŁ ZASOBOWY POLSKI W ZAKRESIE GAZU I ROPY NAFTOWEJ Z PUNKTU WIDZENIA DZIAŁALNOŚCI POSZUKIWAWCZEJ PGNIG SA (wg stanu na październik 2013, bez obszaru szelfowego) Mapa koncesji na poszukiwanie, rozpoznawanie

Bardziej szczegółowo

Mo liwoœci rozwoju podziemnych magazynów gazu w Polsce

Mo liwoœci rozwoju podziemnych magazynów gazu w Polsce POLITYKA ENERGETYCZNA Tom 11 Zeszyt 2 2008 PL ISSN 1429-6675 Bogdan FILAR*, Tadeusz KWILOSZ** Mo liwoœci rozwoju podziemnych magazynów gazu w Polsce STRESZCZENIE. Artyku³ przedstawia przyczyny wzrostu

Bardziej szczegółowo

Rynek energii. Charakterystyka rynku gazu w Polsce

Rynek energii. Charakterystyka rynku gazu w Polsce 5 Rynek energii Charakterystyka rynku gazu w Polsce Źródła gazu ziemnego w Polsce Dostawy gazu na rynek krajowy, 2010 r. 7% 30% 63% Import z Federacji Rosyjskiej Wydobycie krajowe Import z innych krajów

Bardziej szczegółowo

725 Rozpoznanie geologiczne i gospodarka złożeni Ten dział wiąże się ściśle z działalnością górniczą i stanowi przedmiot badań geologii górniczej (kopalnianej). Tradycyjnie obejmuje ona zagadnienia od

Bardziej szczegółowo

Jarosław ŚLIZOWSKI, Leszek LANKOF, Karolina WOJTUSZEWSKA Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków

Jarosław ŚLIZOWSKI, Leszek LANKOF, Karolina WOJTUSZEWSKA Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków Materiały Warsztatów str. 423 431 Jarosław ŚLIZOWSKI, Leszek LANKOF, Karolina WOJTUSZEWSKA Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków Geomechaniczna ocena optymalnej głębokości komór

Bardziej szczegółowo

ZAGROŻENIA NATURALNE W OTWOROWYCH ZAKŁADACH GÓRNICZYCH

ZAGROŻENIA NATURALNE W OTWOROWYCH ZAKŁADACH GÓRNICZYCH ZAGROŻENIA NATURALNE W OTWOROWYCH ZAKŁADACH GÓRNICZYCH. ZAGROŻENIE ERUPCYJNE Zagrożenie erupcyjne - możliwość wystąpienia zagrożenia wywołanego erupcją wiertniczą rozumianą jako przypływ płynu złożowego

Bardziej szczegółowo

Dr Wojciech Śliwiński, dr Wojciech Budzianowski, dr Lech Poprawski

Dr Wojciech Śliwiński, dr Wojciech Budzianowski, dr Lech Poprawski Analiza wykorzystania naturalnych bogactw regionu w kontekście rozwoju społeczno-gospodarczego z uwzględnieniem przekrojów przestrzennych, w związku z perspektywą wyczerpania się złóż naturalnych bogactw.

Bardziej szczegółowo

WĘGIEL KAMIENNY PODSTAWOWY SUROWIEC POLSKIEJ ENERGETYKI ZASOBY GEOLOGICZNE BILANSOWE

WĘGIEL KAMIENNY PODSTAWOWY SUROWIEC POLSKIEJ ENERGETYKI ZASOBY GEOLOGICZNE BILANSOWE Fot. Lubelski Węgiel BOGDANKA WĘGIEL KAMIENNY PODSTAWOWY SUROWIEC POLSKIEJ ENERGETYKI Państwowa służba geologiczna weryfikuje zasoby Obecnie na podstawie nowych kryteriów bilansowości i kierując się perspektywami

Bardziej szczegółowo

Nowe wnioski koncesyjne wg stanu na dzień 1 marca 2014 r. SUROWCE ENERGETYCZNE

Nowe wnioski koncesyjne wg stanu na dzień 1 marca 2014 r. SUROWCE ENERGETYCZNE Nowe wnioski koncesyjne wg stanu na dzień 1 marca 2014 r. SUROWCE ENERGETCZNE ROPA NAFTOWA, GAZ ZIEMN Wniosek o udzielenie koncesji na poszukiwanie złóż ropy naftowej i gazu ziemnego na obszarze Pabianice

Bardziej szczegółowo

Wydobycie i produkcja kruszyw naturalnych w Polsce i w Unii Europejskiej

Wydobycie i produkcja kruszyw naturalnych w Polsce i w Unii Europejskiej 23 UKD 622.271: 622.271(4-67): 622.338.3 Wydobycie i produkcja kruszyw naturalnych w Polsce i w Unii Europejskiej Extraction and production of natural aggregates in Poland and the European Union Prof.

Bardziej szczegółowo

Magazyny gazu. Żródło: PGNiG. Magazyn gazu Wierzchowice /

Magazyny gazu. Żródło: PGNiG. Magazyn gazu Wierzchowice / Magazyny gazu Żródło: PGNiG Magazyn gazu Wierzchowice / Inwestycje energetyczne do 2030 r. - Magazyny gazu Nazwa inwestycji Magazyny gazu Inwestor GK PGNiG Wartość inwestycji łącznie ok. 4,4 mld PLN Planowane

Bardziej szczegółowo

KGZ Żuchlów. KGZ Żuchlów Stara Góra, Góra tel

KGZ Żuchlów. KGZ Żuchlów Stara Góra, Góra tel KGZ Żuchlów Kopalnia Gazu Ziemnego Żuchlów rozpoczęła działalność w 1979 r. eksploatując złoże Żuchlów. Rok później ruszyła eksploatacja ze złoża Góra, a w 2002 r. ze złoża Lipowiec E, zakończona w 2010

Bardziej szczegółowo

Warunki rekrutacji na studia

Warunki rekrutacji na studia WNiG Górnictwo i Geologia opis kierunku 1 / 5 Warunki rekrutacji na studia Wymagania wstępne i dodatkowe: Kandydat powinien posiadać wiedzę na poziomie szkoły średniej z zakresu nauk ścisłych i przyrodniczych,

Bardziej szczegółowo

Ewelina Kochanek BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE I-II - 2007 /3-4

Ewelina Kochanek BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE I-II - 2007 /3-4 Podziemne magazynowanie paliw w strukturach geologicznych jako element bezpieczeństwa energetycznego Polski Ewelina Kochanek ISTOTNYM ELEMENTEM PRZYSZŁEGO KSZTAŁTOWANIA BEZPIECZEŃSTWA ENERGETYCZNEGO JEST

Bardziej szczegółowo

KARTA PRZEDMIOTU. 1) Nazwa przedmiotu: Projekt inżynierski. 2) Kod przedmiotu: SIG-EZiZO/47

KARTA PRZEDMIOTU. 1) Nazwa przedmiotu: Projekt inżynierski. 2) Kod przedmiotu: SIG-EZiZO/47 Strona 1 z 6 (pieczęć wydziału) KARTA PRZEDMIOTU 9Z1-PU7 Wydanie N2 1) Nazwa przedmiotu: Projekt inżynierski 2) Kod przedmiotu: SIG-EZiZO/47 3) Karta przedmiotu ważna od roku akademickiego: 2014/15 4)

Bardziej szczegółowo

Komentarz technik górnictwa odkrywkowego 311[13]-01 Czerwiec 2009

Komentarz technik górnictwa odkrywkowego 311[13]-01 Czerwiec 2009 Zadanie egzaminacyjne W pobliżu istniejącej kopalni odkrywkowej węgla brunatnego Kluki zbadano i udokumentowano dodatkowe, niewielkie złoże towarzyszące węgla brunatnego pokładowe, kategorii I w pobliżu

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 19 czerwca 2006 r.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 19 czerwca 2006 r. Dz.U.06.124.865 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 19 czerwca 2006 r. w sprawie kategorii prac geologicznych, kwalifikacji do wykonywania, dozorowania i kierowania tymi pracami oraz sposobu postępowania

Bardziej szczegółowo

Ewa Zalewska Dyrektor Departament Geologii i Koncesji Geologicznych Ministerstwo rodowiska. Lublin

Ewa Zalewska Dyrektor Departament Geologii i Koncesji Geologicznych Ministerstwo rodowiska. Lublin S h a l e g a s w r e g i o n i e l u b e l s k i m d z i a ł a n i a M Ś j a k o o r g a n u a d m i n i s t r a c j i g e o l o g i c z n e j Ewa Zalewska Dyrektor Departament Geologii i Koncesji Geologicznych

Bardziej szczegółowo

Ekonomiczno-techniczne aspekty wykorzystania gazu w energetyce

Ekonomiczno-techniczne aspekty wykorzystania gazu w energetyce Ekonomiczno-techniczne aspekty wykorzystania gazu w energetyce Janusz Kotowicz W2 Wydział Inżynierii i Ochrony Środowiska Politechnika Częstochowska W2. Zasoby i zużycie gazu ziemnego w świecie i Polsce

Bardziej szczegółowo

INFORMACJE ZAWARTE W ZMIANIE PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO

INFORMACJE ZAWARTE W ZMIANIE PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO INFORMACJE ZAWARTE W ZMIANIE PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO Głównym celem polityki przestrzennej, zapisanej w Planie, jest przywrócenie i utrwalenie ładu przestrzennego województwa

Bardziej szczegółowo

Energetyka odnawialna w procesie inwestycyjnym budowy zakładu. Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego

Energetyka odnawialna w procesie inwestycyjnym budowy zakładu. Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego Energetyka odnawialna w procesie inwestycyjnym budowy zakładu Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego Wzrost zapotrzebowania na

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA. w sprawie dokumentacji geologicznej złoża kopaliny

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA. w sprawie dokumentacji geologicznej złoża kopaliny www.nowepgg.pl Wortal prawa geologicznego i górniczego 1/6 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie dokumentacji geologicznej złoża kopaliny (Dz. U. nr 291, poz. 1712) Na

Bardziej szczegółowo

11. R U D Y M I E D Z I I S R E B R A

11. R U D Y M I E D Z I I S R E B R A 11. R U D Y M I E D Z I I S R E B R A ZłoŜa rud miedzi występują na Dolnym Śląsku na monoklinie przedsudeckiej i w niecce północnosudeckiej. ZłoŜa te związane są z cechsztyńską formacją łupków miedzionośnych.

Bardziej szczegółowo

Technologia. Praca magazynu gazu charakteryzuje się naprzemiennie występującymi cyklami zatłaczania i odbioru gazu.

Technologia. Praca magazynu gazu charakteryzuje się naprzemiennie występującymi cyklami zatłaczania i odbioru gazu. Technologia Praca magazynu gazu charakteryzuje się naprzemiennie występującymi cyklami zatłaczania i odbioru gazu. Magazyn napełniany jest gazem (Lw) z podsystemu gazu zaazotowanego z Mieszalni Grodzisk

Bardziej szczegółowo

Górnictwo węgla brunatnego w Polsce

Górnictwo węgla brunatnego w Polsce Górnictwo węgla brunatnego w Polsce Dr hab. inż. Zbigniew Kasztelewicz prof. nzw. AGH ( Energetyka cieplna i zawodowa - 12/2010) Zdobyte doświadczenia i opanowanie sztuki górniczej eksploatacji węgla brunatnego

Bardziej szczegółowo

WYKAZ JEDNOSTEK, DLA KTÓRYCH ZAPLANOWANO DOTACJE PODMIOTOWE W 2005 R.

WYKAZ JEDNOSTEK, DLA KTÓRYCH ZAPLANOWANO DOTACJE PODMIOTOWE W 2005 R. WYKAZ JEDNOSTEK, DLA KTÓRYCH ZAPLANOWANO DOTACJE PODMIOTOWE W 2005 R. Załącznik nr 10 Część Dział Rozdział Nazwa części Poz. Kwota dotacji 01 KANCELARIA PREZYDENTA RP 1 30 500 921 92123 Narodowy Fundusz

Bardziej szczegółowo

WYKAZ JEDNOSTEK, DLA KTÓRYCH ZAPLANOWANO DOTACJE PODMIOTOWE W 2002 R.

WYKAZ JEDNOSTEK, DLA KTÓRYCH ZAPLANOWANO DOTACJE PODMIOTOWE W 2002 R. Załącznik nr 9 WYKAZ JEDNOSTEK, DLA KTÓRYCH ZAPLANOWANO DOTACJE PODMIOTOWE W 2002 R. Część Wojew. Dział Rozdział Nazwa części Poz. Kwota dotacji 01 KANCELARIA PREZYDENTA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ 1 29

Bardziej szczegółowo

BIBLIOGRAFIA. G. Czapowski: Mogilno, Państwowy Instytut Geologiczny,

BIBLIOGRAFIA. G. Czapowski: Mogilno, Państwowy Instytut Geologiczny, ZŁOŻA SOLI W POLSCE W UJĘCIU PRZEGLĄDOWYM 201 BIBLIOGRAFIA Źródła: Aktywa górnicze KGHM Polska Miedź S.A. w rejonie Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego, Lubin-Głogów 2012, s. 19. Bilans zasobów złóż

Bardziej szczegółowo

Bilans zasobów gazu ziemnego

Bilans zasobów gazu ziemnego Bilans zasobów gazu ziemnego w Polsce doc. dr hab. Jerzy Nawrocki 27 stycznia 2010 r., Warszawa Bilans zadanie państwowej słuŝby geologicznej Prawo geologiczne i górnicze z dnia 4 lutego 1994 r. Art. 102a

Bardziej szczegółowo

Specjalność: GEOLOGIA NAFTOWA

Specjalność: GEOLOGIA NAFTOWA Specjalność: GEOLOGIA NAFTOWA Geologia naftowa (geologia złóż ropy naftowej i gazu ziemnego) zajmuje się poszukiwaniem, szacowaniem zasobów oraz przygotowaniem do eksploatacji złóż węglowodorów. Ta interdyscyplinarna

Bardziej szczegółowo

ZESTAWIENIE KONCESJI NA POSZUKIWANIE, ROZPOZNAWANIE I WYDOBYWANIE ZŁÓŻ RUD MIEDZI W POLSCE - wg stanu na dzień 1 kwietnia 2016 r.

ZESTAWIENIE KONCESJI NA POSZUKIWANIE, ROZPOZNAWANIE I WYDOBYWANIE ZŁÓŻ RUD MIEDZI W POLSCE - wg stanu na dzień 1 kwietnia 2016 r. I WYDOBYWANIE ZŁÓŻ RUD MIEDZI W POLSCE - 1. Koncesje na poszukiwanie złóż rud miedzi (łącznie 16 koncesji): 1 48/2010/p Iłowa i Bolesławiec 2 14/2011/p Mozów-2 3 15/2011/p Mozów-1 4 16/2011/p Jany 5 58/2011/p

Bardziej szczegółowo

Kohabitacja. Rola gazu w rozwoju gospodarkiniskoemisyjnej

Kohabitacja. Rola gazu w rozwoju gospodarkiniskoemisyjnej Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica Wydział Wiertnictwa, Nafty i Gazu Wydział Energetyki i Paliw MINISTERSTWO GOSPODARKI Departament Ropy i Gazu Kohabitacja. Rola gazu w rozwoju gospodarkiniskoemisyjnej

Bardziej szczegółowo

Przyszłość górnictwa węgla brunatnego w Polsce

Przyszłość górnictwa węgla brunatnego w Polsce Przyszłość górnictwa węgla brunatnego w Polsce Autor: prof. dr hab. inż. Zbigniew Kasztelewicz, AGH Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie ("Nowa Energia" - 4/2017) Polska gospodarka otrzymała szansę zagospodarowania

Bardziej szczegółowo

X POLSKO-NIEMIECKA KONFERENCJA ENERGETYKA PRZYGRANICZNA POLSKI I NIEMIEC DOŚWIADCZENIA I PERSPEKTYWY SULECHÓW, 21-22 LISTOPAD 2013

X POLSKO-NIEMIECKA KONFERENCJA ENERGETYKA PRZYGRANICZNA POLSKI I NIEMIEC DOŚWIADCZENIA I PERSPEKTYWY SULECHÓW, 21-22 LISTOPAD 2013 X POLSKO-NIEMIECKA KONFERENCJA ENERGETYKA PRZYGRANICZNA POLSKI I NIEMIEC DOŚWIADCZENIA I PERSPEKTYWY SULECHÓW, 21-22 LISTOPAD 2013 SHALE GAS, TIGHT GAS MINIONY ROK W POSZUKIWANIACH mgr inż. Aldona Nowicka

Bardziej szczegółowo

Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r., Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947), Gospodarz: Minister Środowiska

Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r., Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947), Gospodarz: Minister Środowiska Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r., Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947), Gospodarz: Minister Środowiska Art. 101 Organami administracji geologicznej są: 1) minister właściwy do

Bardziej szczegółowo

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY PRZECISZÓW

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY PRZECISZÓW GMINA PRZECISZÓW STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY PRZECISZÓW Część I WPROWADZENIE Załącznik nr 1 do uchwały Nr V/39/15 Rady Gminy Przeciszów z dnia 26 marca 2015 r.

Bardziej szczegółowo

Prezentacja Projektu rozpoznania i eksploatacji zasobów soli kamiennej ze złoża Lubień. Lubień Kujawski, marzec 2015 roku

Prezentacja Projektu rozpoznania i eksploatacji zasobów soli kamiennej ze złoża Lubień. Lubień Kujawski, marzec 2015 roku Prezentacja Projektu rozpoznania i eksploatacji zasobów soli kamiennej ze złoża Lubień Lubień Kujawski, marzec 2015 roku 1 Inwestor Projektu - GK ORLEN posiada solidną, międzynarodową pozycję na rynku

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie ze stażu naukowo-technicznego

Sprawozdanie ze stażu naukowo-technicznego dr inż. Edyta Brzychczy mgr inż. Aneta Napieraj Katedra Ekonomiki i Zarządzania w Przemyśle Wydział Górnictwa i Geoinżynierii Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie Sprawozdanie

Bardziej szczegółowo

PREZENTACJA PROJEKTU INWESTYCYJNEGO ENERGO-SALT Poznań, luty 2018

PREZENTACJA PROJEKTU INWESTYCYJNEGO ENERGO-SALT Poznań, luty 2018 PREZENTACJA PROJEKTU INWESTYCYJNEGO ENERGO-SALT 2020 Poznań, luty 2018 OPIS I MIEJSCE planowanej INWESTYCJI Energo-Salt 2020 Sp. z o.o. jest to przedsiębiorstwo powołane dla realizacji przedsięwzięcia

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA. w sprawie kwalifikacji w zakresie geologii

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA. w sprawie kwalifikacji w zakresie geologii www.nowepgg.pl Wortal prawa geologicznego i górniczego 1/6 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 16 grudnia 2011 r. w sprawie kwalifikacji w zakresie geologii (Dz. U. nr 275, poz. 1629) Na podstawie

Bardziej szczegółowo

Rozpoznawanie niejednorodności pokładowych złóż soli w aspekcie budowy podziemnych zbiorników

Rozpoznawanie niejednorodności pokładowych złóż soli w aspekcie budowy podziemnych zbiorników Mat. Symp. str. 487 495 Ewa KAWALEC-LATAŁA Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków Rozpoznawanie niejednorodności pokładowych złóż soli w aspekcie budowy podziemnych zbiorników Streszczenie Opór akustyczny

Bardziej szczegółowo

NIK: POLSKA ZANIEDBAŁA SUROWCE STRATEGICZNE

NIK: POLSKA ZANIEDBAŁA SUROWCE STRATEGICZNE 05.07.2018 NIK: POLSKA ZANIEDBAŁA SUROWCE STRATEGICZNE Polska, choć jest liczącym się na świecie producentem miedzi oraz srebra i krajem zasobnym w złoża surowców metalicznych, chemicznych, skalnych oraz

Bardziej szczegółowo

Dr inż.ewa Kawalec-Latała* ) 1. Wprowadzenie

Dr inż.ewa Kawalec-Latała* ) 1. Wprowadzenie 9 UKD 622.363.1:622.69:622.2 Dr inż.ewa Kawalec-Latała* ) Modelowania sekcji pseudoimpedancji akustycznej z włączeniem procedury dekonwolucji minimum entropii MED, jako ilustracja możliwości detekcji wtrąceń

Bardziej szczegółowo

Geotermia w Gminie Olsztyn

Geotermia w Gminie Olsztyn Geotermia w Gminie Olsztyn Tomasz Kucharski Wójt Gminy Olsztyn Europejski Kongres Gospodarczy Katowice, 18 maja 2011 r. Gmina Olsztyn Gmina Olsztyn położona jest niespełna 10 km od Częstochowy. Zajmuje

Bardziej szczegółowo

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY PRZECISZÓW

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY PRZECISZÓW GMINA PRZECISZÓW STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY PRZECISZÓW Część I WPROWADZENIE T E K S T U J E D N O L I C O N Y Załącznik nr 1 do uchwały Nr... Rady Gminy Przeciszów

Bardziej szczegółowo

1. Węgiel brunatny a produkcja energii energetycznej

1. Węgiel brunatny a produkcja energii energetycznej Górnictwo i Geoinżynieria Rok 31 Zeszyt 2 2007 Zbigniew Kasztelewicz*, Kazimierz Kozioł**, Wiesław Kozioł*, Jerzy Klich* WĘGIEL BRUNATNY PERSPEKTYWY ROZWOJU 1. Węgiel brunatny a produkcja energii energetycznej

Bardziej szczegółowo

Złoża gazu ziemnego i ropy naftowej na pograniczu Polski i Niemiec i ich znaczenie dla systemu energetycznego. Sławomir Kudela

Złoża gazu ziemnego i ropy naftowej na pograniczu Polski i Niemiec i ich znaczenie dla systemu energetycznego. Sławomir Kudela Złoża gazu ziemnego i ropy naftowej na pograniczu Polski i Niemiec i ich znaczenie dla systemu energetycznego Sławomir Kudela Czym się zajmujemy? Wydobywamy ropę naftową i gaz ziemny» Gaz zaazotowany Zagospodarowujemy

Bardziej szczegółowo

PROF. DR HAB. INŻ. ANTONI TAJDUŚ

PROF. DR HAB. INŻ. ANTONI TAJDUŚ PROF. DR HAB. INŻ. ANTONI TAJDUŚ Kraje dynamicznie rozwijające produkcję kraje Azji Południowo-wschodniej : Chiny, Indonezja, Indie, Wietnam,. Kraje o niewielkim wzroście i o stabilnej produkcji USA, RPA,

Bardziej szczegółowo

Czy węgiel pozostanie dominującym

Czy węgiel pozostanie dominującym Polska mieszanka energetyczna Czy węgiel pozostanie dominującym graczem? Janusz Olszowski Prezes Górniczej Izby Przemysłowo-Handlowej 2 132 1 216 1 310 1 435 1 991 2 208 2 810 mln ton 3 556 3 639 4 073

Bardziej szczegółowo

ZagroŜenia naturalne w otworowych zakładach górniczych. Spis treści

ZagroŜenia naturalne w otworowych zakładach górniczych. Spis treści ZAGROśENIA NATURALNE W OTWOROWYCH ZAKŁADACH GÓRNICZYCH KATOWICE 7 Spis treści. ZagroŜenie erupcyjne.... ZagroŜenie siarkowodorowe.... Inne zagroŝenia..... ZagroŜenie poŝarowe..... ZagroŜenie zapadliskami...

Bardziej szczegółowo

ŁÓDZKIE NA GAZIE CENTRUM ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU

ŁÓDZKIE NA GAZIE CENTRUM ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU ŁÓDZKIE NA GAZIE CENTRUM ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU Mapa czerwonego spągowca Potencjalna lokalizacja gazu łupkowego i ropy Czerwony spągowiec na terenie Polski Koncesje wydane na poszukiwanie gazu i ropy w

Bardziej szczegółowo

Każde pytanie zawiera postawienie problemu/pytanie i cztery warianty odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa.

Każde pytanie zawiera postawienie problemu/pytanie i cztery warianty odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa. Każde pytanie zawiera postawienie problemu/pytanie i cztery warianty odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa. 1. Podstawowym używanym w Polsce pierwotnym nośnikiem energii jest: a) ropa naftowa

Bardziej szczegółowo

XI polsko-niemiecka konferencja. Energetyka przygraniczna Polski i Niemiec doświadczenia i perspektywy

XI polsko-niemiecka konferencja. Energetyka przygraniczna Polski i Niemiec doświadczenia i perspektywy Energetyka przygraniczna Polski i Niemiec doświadczenia i perspektywy Jerzy Łaskawiec@pzge.pl 1 Zestawienie bloków kondensacyjnych w kolejności uruchomienia 1962 1970 1976 1985 Siersza, blok nr 1 czerwiec

Bardziej szczegółowo

POTENCJAŁ I PERSPEKTYWY WYKORZYSTANIA ZASOBÓW GEOTERMALNYCH W POLSCE WSPIERANIE PRZEZ PIG PIB ROZWOJU GEOTERMII ŚREDNIOTEMPERATUROWEJ W POLSCE

POTENCJAŁ I PERSPEKTYWY WYKORZYSTANIA ZASOBÓW GEOTERMALNYCH W POLSCE WSPIERANIE PRZEZ PIG PIB ROZWOJU GEOTERMII ŚREDNIOTEMPERATUROWEJ W POLSCE POTENCJAŁ I PERSPEKTYWY WYKORZYSTANIA ZASOBÓW GEOTERMALNYCH W POLSCE WSPIERANIE PRZEZ PIG PIB ROZWOJU GEOTERMII ŚREDNIOTEMPERATUROWEJ W POLSCE Program Geologia Złożowa i Gospodarcza Zespół Wód Uznanych

Bardziej szczegółowo

Gaz ziemny w Polsce i Unii Europejskiej

Gaz ziemny w Polsce i Unii Europejskiej Gaz ziemny w Polsce i Unii Europejskiej Gliwice, 25 września 2012 r. prof. dr hab. inż. Maciej KALISKI dr hab. inż. Stanisław NAGY, prof. AGH prof. zw. dr hab. inż. Jakub SIEMEK dr inż. Andrzej SIKORA

Bardziej szczegółowo

ARKUSZ EGZAMINACYJNY ETAP PRAKTYCZNY EGZAMINU POTWIERDZAJĄCEGO KWALIFIKACJE ZAWODOWE CZERWIEC 2010

ARKUSZ EGZAMINACYJNY ETAP PRAKTYCZNY EGZAMINU POTWIERDZAJĄCEGO KWALIFIKACJE ZAWODOWE CZERWIEC 2010 Zawód: technik górnictwa odkrywkowego Symbol cyfrowy zawodu: 311[13] Numer zadania: 1 Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu 311[13]-01-102 Czas trwania egzaminu: 180

Bardziej szczegółowo

WĘGIEL PALIWEM BEZ PRZYSZŁOŚCI. Dr Michał Wilczyński

WĘGIEL PALIWEM BEZ PRZYSZŁOŚCI. Dr Michał Wilczyński WĘGIEL PALIWEM BEZ PRZYSZŁOŚCI Dr Michał Wilczyński ZAKRES PUBLIKACJI O WĘGLU BRUNATNYM 1. Opis stanu górnictwa i energetyki węgla brunatnego w Polsce 2. Problemy środowiskowe, społeczne i gospodarcze

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 16 grudnia 2011 r. w sprawie kwalifikacji w zakresie geologii. 2) kategoria II:

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 16 grudnia 2011 r. w sprawie kwalifikacji w zakresie geologii. 2) kategoria II: Dziennik Ustaw Nr 275 15898 Poz. 1629 1629 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 16 grudnia 2011 r. w sprawie kwalifikacji w zakresie geologii Na podstawie art. 69 ust. 1 pkt 1 i 3 5 ustawy z dnia

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1)

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) PROJEKT ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia. 2006 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie kryteriów bilansowości złóż kopalin Na podstawie art. 50 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. -

Bardziej szczegółowo

Wydział Mechaniczno-Energetyczny

Wydział Mechaniczno-Energetyczny Polska Geotermalna Asocjacja im. prof. J. Sokołowskiego Wydział Mechaniczno-Energetyczny Lokalna energetyka geotermalna jako podstawowy składnik OZE w procesie dochodzenia do samowystarczalności energetycznej

Bardziej szczegółowo

Komitet Górnictwa Polskiej Akademii Nauk Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie 11 czerwca 2012 r. otwarta debata pt.:

Komitet Górnictwa Polskiej Akademii Nauk Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie 11 czerwca 2012 r. otwarta debata pt.: Komitet Górnictwa Polskiej Akademii Nauk Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie 11 czerwca 2012 r. otwarta debata pt.: Węgiel skarb czy przekleństwo dla gospodarki Polski? Wpływ polityki Unii Europejskiej

Bardziej szczegółowo

Ochrona powierzchni determinantem rozwoju przemysłu wydobywczego. Piotr Wojtacha Wiceprezes Wyższego Urzędu Górniczego

Ochrona powierzchni determinantem rozwoju przemysłu wydobywczego. Piotr Wojtacha Wiceprezes Wyższego Urzędu Górniczego Ochrona powierzchni determinantem rozwoju przemysłu wydobywczego Piotr Wojtacha Wiceprezes Wyższego Urzędu Górniczego Determinant rozwoju przemysłu wydobywczego Ochrona powierzchni Zagospodarowanie przestrzenne.

Bardziej szczegółowo

UPRAWNIENIA I KWALIFIKACJE ZAWODOWE ABSOLWENTÓW WGGiOŚ

UPRAWNIENIA I KWALIFIKACJE ZAWODOWE ABSOLWENTÓW WGGiOŚ UPRAWNIENIA I KWALIFIKACJE ZAWODOWE ABSOLWENTÓW WGGiOŚ Absolwenci kierunków studiów Górnictwo i Geologia, Geofizyka oraz Inżynieria Środowiska po uzyskaniu tytułu zawodowego magister inżynier (tj. po ukończeniu

Bardziej szczegółowo

Projekt innowacyjnej podziemnej kopalni węgla kamiennego

Projekt innowacyjnej podziemnej kopalni węgla kamiennego Projekt innowacyjnej podziemnej kopalni węgla kamiennego w granicach zatwierdzonej dokumentacji geologicznej złoża węgla kamiennego Oświęcim-Polanka 1 KOPEX GROUP KOPEX-EX-COAL Warszawa 24 czerwiec 2015

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 31 marca 2016 r. Poz. 425 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 30 marca 2016 r. w sprawie kwalifikacji w zakresie geologii

Warszawa, dnia 31 marca 2016 r. Poz. 425 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 30 marca 2016 r. w sprawie kwalifikacji w zakresie geologii DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 31 marca 2016 r. Poz. 425 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 30 marca 2016 r. w sprawie kwalifikacji w zakresie geologii Na podstawie art.

Bardziej szczegółowo

Artykuł stanowi początek

Artykuł stanowi początek Łukasz Machniak, Akademia Górniczo-Hutnicza AGH w Krakowie Górnictwo odkrywkowe w liczbach cz. I. Złoża kopalin okruchowych W zapowiedzianym cyklu artykułów opisane zostaną dane dotyczące powierzchni złóż

Bardziej szczegółowo

Opracował: Prof. dr hab. inż. Jacek Zimny, AGH Kraków, Polska Geotermalna Asocjacja - Przewodniczący. Sejm, 15 luty 2007

Opracował: Prof. dr hab. inż. Jacek Zimny, AGH Kraków, Polska Geotermalna Asocjacja - Przewodniczący. Sejm, 15 luty 2007 Energia zasobów odnawialnych Polski możliwości wykorzystania, zobowiązania międzynarodowe Nowa strategia bezpieczeństwa energetycznego Opracował: Prof. dr hab. inż. Jacek Zimny, AGH Kraków, Polska Geotermalna

Bardziej szczegółowo

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu: Kierunek: inżynieria środowiska Rodzaj przedmiotu: obieralny, moduł 5.3 Rodzaj zajęć: wykład, ćwiczenia Profil kształcenia: studia o profilu ogólnoakademickim Gospodarka odpadami Waste

Bardziej szczegółowo

Zastosowanie technologii Gas to Liquids

Zastosowanie technologii Gas to Liquids Spis treści 1. WYKAZ SKRÓTÓW I OZNACZEŃ... 4 2. WSTĘP... 5 3. BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNE CHARAKTERYSTYKA... 9 3.1. Pojęcie bezpieczeństwa energetycznego... 9 3.2. Wskaźniki bezpieczeństwa energetycznego...

Bardziej szczegółowo

Gospodarka odpadami wydobywczymi z punktu widzenia organów nadzoru górniczego

Gospodarka odpadami wydobywczymi z punktu widzenia organów nadzoru górniczego Gospodarka odpadami z punktu widzenia organów nadzoru górniczego Bogusława Madej Departament Ochrony Środowiska i Gospodarki ZłoŜem WyŜszy Urząd Górniczy Kielce 16.09.2011r. Ustawa o odpadach wydobywczych

Bardziej szczegółowo

Znaczenie górnictwa węgla kamiennego dla gospodarki i regionów oraz bariery jego funkcjonowania

Znaczenie górnictwa węgla kamiennego dla gospodarki i regionów oraz bariery jego funkcjonowania Znaczenie górnictwa węgla kamiennego dla gospodarki i regionów oraz bariery jego funkcjonowania Janusz Olszowski Prezes Górniczej Izby Przemysłowo-Handlowej Wiceprezydent Europejskiego Stowarzyszenia Węgla

Bardziej szczegółowo

KOPALNIA PRZECISZÓW NOWE SPOJRZENIE NA ŚRODOWISKO I INFRASTRUKTURĘ POWIERZCHNI STUDIUM PRZYPADKU r. Marek Uszko KOPEX GROUP KOPEX-EX-COAL

KOPALNIA PRZECISZÓW NOWE SPOJRZENIE NA ŚRODOWISKO I INFRASTRUKTURĘ POWIERZCHNI STUDIUM PRZYPADKU r. Marek Uszko KOPEX GROUP KOPEX-EX-COAL KOPALNIA PRZECISZÓW NOWE SPOJRZENIE NA ŚRODOWISKO I INFRASTRUKTURĘ POWIERZCHNI STUDIUM PRZYPADKU KOPEX GROUP KOPEX-EX-COAL Szkoła Eksploatacji Podziemnej Kraków 2016 22.02.2016r. Marek Uszko PLAN PREZENTACJI

Bardziej szczegółowo

KATEDRA SUROWCÓW ENERGETYCZNYCH projekty inżynierskie 2019/2020

KATEDRA SUROWCÓW ENERGETYCZNYCH projekty inżynierskie 2019/2020 KATEDRA SUROWCÓW ENERGETYCZNYCH projekty inżynierskie 2019/2020 1. EŹE Ocena efektu ekologicznego związanego z wymianą izolacji ścian zewnętrznych. Dr hab. inż. Leszek Pająk 2. EŹE Ocena efektu ekologicznego

Bardziej szczegółowo

Rok akademicki: 2013/2014 Kod: WIN-1-603-s Punkty ECTS: 2. Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: -

Rok akademicki: 2013/2014 Kod: WIN-1-603-s Punkty ECTS: 2. Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: - Nazwa modułu: Magazynowanie ropy naftowej Rok akademicki: 2013/2014 Kod: WIN-1-603-s Punkty ECTS: 2 Wydział: Wiertnictwa, Nafty i Gazu Kierunek: Inżynieria Naftowa i Gazownicza Specjalność: - Poziom studiów:

Bardziej szczegółowo

Polityka surowcowa a konieczność ochrony zasobów złóż

Polityka surowcowa a konieczność ochrony zasobów złóż Dr Michał Wilczyński Polityka surowcowa a konieczność ochrony zasobów złóż Konferencja Górnictwo jako branża strategiczna bariery i szanse rozwoju w gospodarce globalnej Warszawa 19 XI 2014 1 Polityka

Bardziej szczegółowo

Dr Michał Wilczyński Niezależny ekspert CZY DEPONOWANIE DWUTLENKU WĘGLA W LITOSFERZE JEST MOŻLIWE I ZGODNE Z FILOZOFIĄ ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU?

Dr Michał Wilczyński Niezależny ekspert CZY DEPONOWANIE DWUTLENKU WĘGLA W LITOSFERZE JEST MOŻLIWE I ZGODNE Z FILOZOFIĄ ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU? Dr Michał Wilczyński Niezależny ekspert CZY DEPONOWANIE DWUTLENKU WĘGLA W LITOSFERZE JEST MOŻLIWE I ZGODNE Z FILOZOFIĄ ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU? 1 METODY ELIMINACJI GAZÓW CIEPLARNIANYCH METODA SKUTECZNOŚĆ

Bardziej szczegółowo

P L A N P R A C Y ODDZIAŁU SITPNiG w SANOKU na 2011 r.

P L A N P R A C Y ODDZIAŁU SITPNiG w SANOKU na 2011 r. P L A N P R A C Y ODDZIAŁU SITPNiG w SANOKU na 2011 r. Lp. Tytuł Termin realizacji Odpowiedzialny 1. Działalność organizacyjna v opracowanie sprawozdania z działalności merytorycznej Oddziału SITPNiG w

Bardziej szczegółowo

Oprócz podstawowej działalności produkcyjnej, jesteśmy operatorem największego

Oprócz podstawowej działalności produkcyjnej, jesteśmy operatorem największego Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo SA jest największą polską spółką działającą na krajowym rynku poszukiwania i wydobycia gazu ziemnego i ropy naftowej. Oddział PGNiG SA w Zielonej Górze funkcjonuje

Bardziej szczegółowo

Górnictwo odkrywkowe. Informacja o specjalności

Górnictwo odkrywkowe. Informacja o specjalności Informacja o specjalności Górnictwo odkrywkowe dr inż. Łukasz Machniak dr inż. Maciej Zajączkowski Katedra Górnictwa Odkrywkowego Wydział Górnictwa i Geoinżynierii Górnictwo odkrywkowe to największa część

Bardziej szczegółowo

OGÓLNE ZASADY STWIERDZANIA KWALIFIKACJI GEOLOGICZNYCH /UPRAWNIEŃ GEOLOGICZNYCH/

OGÓLNE ZASADY STWIERDZANIA KWALIFIKACJI GEOLOGICZNYCH /UPRAWNIEŃ GEOLOGICZNYCH/ OGÓLNE ZASADY STWIERDZANIA KWALIFIKACJI GEOLOGICZNYCH /UPRAWNIEŃ GEOLOGICZNYCH/ /na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 19.VI.2006 r. w sprawie kategorii prac geologicznych, kwalifikacji

Bardziej szczegółowo

10.3 Inne grunty i nieużytki

10.3 Inne grunty i nieużytki 10.3 Inne grunty i nieużytki Obok użytków rolnych i lasów, w strukturze użytkowania ziemi wyodrębniamy inne grunty, do których zaliczamy grunty zabudowane i zurbanizowane, grunty pod wodami, użytki ekologiczne,

Bardziej szczegółowo

System handlu emisjami a dywersyfikacja źródeł energii jako wyzwanie dla państw członkowskich Unii Europejskiej. Polski, Czech i Niemiec

System handlu emisjami a dywersyfikacja źródeł energii jako wyzwanie dla państw członkowskich Unii Europejskiej. Polski, Czech i Niemiec System handlu emisjami a dywersyfikacja źródeł energii jako wyzwanie dla państw członkowskich Unii Europejskiej. Porównanie strategii i doświadczeń Polski, Czech i Niemiec mgr Łukasz Nadolny Uniwersytet

Bardziej szczegółowo

Podziemne magazyny gazu jako element krajowego systemu gazowego

Podziemne magazyny gazu jako element krajowego systemu gazowego NAFTA-GAZ maj 2010 ROK LXVI Maciej Kaliski Departament Ropy i Gazu, Ministerstwo Gospodarki oraz Wydział Wiertnictwa, Nafty i Gazu AGH Piotr Janusz Departament Ropy i Gazu, Ministerstwo Gospodarki Adam

Bardziej szczegółowo

Będziemy mówić co robimy

Będziemy mówić co robimy Co to IATI IATI to - Instytut Autostrada Technologii i Innowacji to prężnie rozwijające się konsorcjum, grupujący 38 największych uczelni, instytutów i przedsiębiorstw z całej Polski. Celem IATI jest koordynowanie

Bardziej szczegółowo

ZABEZPIECZENIE POTRZEB SUROWCOWYCH WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO WARUNKIEM ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU. KORZYŚCI DZIAŁALNOŚCI GÓRNICZEJ DLA ŚRODOWISKA

ZABEZPIECZENIE POTRZEB SUROWCOWYCH WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO WARUNKIEM ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU. KORZYŚCI DZIAŁALNOŚCI GÓRNICZEJ DLA ŚRODOWISKA ZABEZPIECZENIE POTRZEB SUROWCOWYCH WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO WARUNKIEM ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU. KORZYŚCI DZIAŁALNOŚCI GÓRNICZEJ DLA ŚRODOWISKA Marek NIEĆ Komitet Zrównoważonej Gospodarki Surowcami Mineralnymi

Bardziej szczegółowo

GAZ-SYSTEM S.A. Kluczowe informacje o Spółce

GAZ-SYSTEM S.A. Kluczowe informacje o Spółce GAZ-SYSTEM S.A. Kluczowe informacje o Spółce Październik, 2013 r. Jak powstał GAZ-SYSTEM S.A.? Ważne fakty GAZ-SYSTEM S.A. Informacje podstawowe Spółka Skarbu Państwa o znaczeniu strategicznym dla polskiej

Bardziej szczegółowo

Zagrożenia środowiskowe na terenach górniczych

Zagrożenia środowiskowe na terenach górniczych Zagrożenia środowiskowe na terenach górniczych dr inż. Henryk KLETA WYDZIAŁ GÓRNICTWA I GEOLOGII POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ Katedra Geomechaniki, Budownictwa Podziemnego i Zarządzania Ochroną Powierzchni Analiza

Bardziej szczegółowo

PRACOWNIA ARCHITEKTONICZNA

PRACOWNIA ARCHITEKTONICZNA PRACOWNIA ARCHITEKTONICZNA ARCHI-SIZE JAKUB KACZOROWSKI PROJEKTY TYPOWE, INDYWUDUALNE, WNĘTRZA 87-800 WŁOCŁAWEK UL. KALISKA 90/69 TEL 0501-53-66-37 e-mail archisize@wp.pl NR. 01 PROJEKT PROJEKT ZAGOSPODAROWANIA

Bardziej szczegółowo

WYSTĘPOWANIE METANU W POKŁADACH WĘGLA BRUNATNEGO. 1. Wstęp. 2. Metodyka wykonania badań laboratoryjnych próbek węgla na zawartość metanu

WYSTĘPOWANIE METANU W POKŁADACH WĘGLA BRUNATNEGO. 1. Wstęp. 2. Metodyka wykonania badań laboratoryjnych próbek węgla na zawartość metanu Górnictwo i Geoinżynieria Rok 31 Zeszyt 2 2007 Jan Macuda*, Ludwik Zawisza* WYSTĘPOWANIE METANU W POKŁADACH WĘGLA BRUNATNEGO 1. Wstęp Znaczna część naturalnych procesów chemicznych w skorupie ziemskiej

Bardziej szczegółowo

Wpływ podziemnego magazynowania gazu na efektywność eksploatacji złóż w PGNiG SA, Odział w Sanoku

Wpływ podziemnego magazynowania gazu na efektywność eksploatacji złóż w PGNiG SA, Odział w Sanoku NAFTA-GAZ maj 2010 ROK LXVI Jerzy Stopa Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków Adam Hoszowski PGNiG SA w Warszawie, Oddział w Sanoku Wpływ podziemnego magazynowania gazu na efektywność eksploatacji złóż w

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA1) z dnia 15 listopada 2011 r.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA1) z dnia 15 listopada 2011 r. Dziennik Ustaw Nr 262 Elektronicznie podpisany przez Grzegorz Paczowski Data: 2011.12.05 17:53:14 +01'00' 15283 Poz. 1568.go v.p l 1568 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA1) z dnia 15 listopada 2011 r.

Bardziej szczegółowo

Wydział Wiertnictwa, Nafty i Gazu AGH w Krakowie

Wydział Wiertnictwa, Nafty i Gazu AGH w Krakowie Wydział Wiertnictwa, Nafty i Gazu AGH w Krakowie Wydziały Wydział Założenie: 1923 Katedra Wiertnictwa i Eksploatacji Nafty Rozwój: 1967 Wydział Wiertniczo - Naftowy Zmiana: 1996 Wydział Wiertnictwa, Nafty

Bardziej szczegółowo