S E M I N A R I U M. W a r s z a w a

Transkrypt

1 STRATEGICZNY PROGRAM BADAWCZY S E M I N A R I U M W Y B R A N E W Y N I K I B A D A Ń Z a d a n i a 1 W a r s z a w a T a d e u s z C h m i e l n i a k

2 STRATEGICZNY PROGRAM BADAWCZY W zadaniu 1 projektu strategicznego (Lider Politechnika Śląska): Opracowanie technologii dla wysokosprawnych zero-emisyjnych bloków węglowych zintegrowanych z wychwytem CO 2 ze spalin, sformułowano tematy, których rozwiązanie jest ukierunkowane na: Opracowanie i weryfikację nowych koncepcji wzrostu sprawności obiegu siłowni kondensacyjnych (w tym o najwyższych ultranadkrytycznych parametrach pary), Opracowanie i sprawdzenie w skali pilotowej procesów wychwytu CO 2 ze spalin, Znalezienie rozwiązań technologicznych dla redukcji strat sprawności spowodowanych usuwaniem CO 2 ze spalin. Osiągnięcie tych celów powinno przyśpieszyć i ułatwić wprowadzenie do polskiego systemu wytwarzania elektryczności niskoemisyjnego bloku węglowego o wysokiej sprawności. Cele te są spójne z polityką energetyczną UE oraz polityką energetyczną Polski do 2030.

3 Cele programu są także spójne z: STRATEGICZNY PROGRAM BADAWCZY A.KIERUNKAMI ROZWOJU CZYSTYCH TECHNOLOGII WĘGLOWYCH W POLSCE (Warszawa, 2010r. Ministerstwo Gospodarki), które sformułowano następująco: Wniesienie konstruktywnego wkładu w realizację zrównoważonego rozwoju gospodarki poprzez ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko, zgodnie ze zobowiązaniami Traktatu Akcesyjnego i dyrektywami Unii Europejskiej (główne ramy prawne narzuca dyrektywa o geologicznym składowaniu CO 2, dyrektywa o ETS oraz nowa dyrektywa o emisjach przemysłowych), Stworzenie warunków dla funkcjonowania mechanizmów przystosowujących polską gospodarkę do nowych regulacji klimatycznych, także w aspekcie bezpieczeństwa energetycznego Polski, Wsparcie modernizacji i rozbudowy potencjału polskiej energetyki opartej na węglu, W odniesieniu do całkowicie nowej dla sektora elektroenergetycznego technologii wychwytu i geologicznego magazynowania dwutlenku węgla (CCS), wsparcie budowy obiektów demonstracyjnych dla przetestowania i ewentualnej komercjalizacji produkcji energii elektrycznej, ciepła i/lub produktów chemicznych z możliwością wychwytu i geologicznego składowania CO 2, Wsparcie powstawania obiektów demonstracyjnych/instalacji dla innych czystych technologii węglowych oraz dla technologii utylizacji dwutlenku węgla. B. KRAJOWYM PROGRAMEM BADAŃ(ZAŁOŻENIAMI POLITYKI NAUKOWO TECHNICZNEJ I INNOWACYJNEJ PAŃSTWA, Załącznik do uchwały nr 164/2011 Rady Ministrów z dnia 16 sierpnia 2011 r.), gdzie znajdujemy m. in. stwierdzenia: Energetyka krajowa wykorzystuje jedne z największych na świecie zasobów węgla kamiennego i brunatnego. Z tego względu Polska powinna stać się krajem promującym i rozwijającym technologie czystego węgla. Wykorzystanie węgla do produkcji czystej energii elektrycznej, syntetycznych paliw oraz substancji chemicznych wymaga rozwijania bezpiecznych dla ludzi i środowiska technologii czystego węgla.

4 KONSORCJUM Politechnika Śląska Politechnika Wrocławska Politechnika Częstochowska Politechnika Krakowska Politechnika Łódzka Politechnika Warszawska Akademia Górniczo - Hutnicza Instytut Maszyn Przepływowych PAN Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla TAURON Polska Energia S.A. TAURON Wytwarzanie S.A. RAFAKO S.A. EUROL Innovative Technology Solutions Sp. z o. o.

5 WSPÓŁUDZIAŁ PRZEMYSŁU TAURON Polska Energia S.A. TAURON Wytwarzanie S.A. RAFAKO S.A. EUROL Inni: Elektrownia Stalowa Wola, El. Skawina, Kogeneracja Wrocław Około 15 mln zł.

6 STRATEGICZNY PROGRAM BADAWCZY

7 STRATEGICZNY PROGRAM BADAWCZY A. Opracowanie i weryfikację nowych koncepcji wzrostu sprawności obiegu siłowni kondensacyjnych (w tym o najwyższych ultranadkrytycznych parametrach pary) Wzrostu sprawności wytwarzania energii elektrycznej w układach siłowni parowych można oczekiwać jako następstwo: Wzrostu parametrów pary pierwotnej i temperatury pary wtórnej, Doskonalenia struktury obiegu, Optymalizacji parametrów obiegu (np. dobór ciśnienia wtórnych przegrzewów, dobór przyrostów temperatury w podgrzewaczach), Zmniejszania ciśnienia w skraplaczu łącznie z optymalizacją wylotów z turbiny, Doskonalenia maszyn i urządzeń obiegu. η = 45% η = 50% η = 55% e=0.742 kg/kwh e=0.668 kg/kwh e=0.607 kg/kwh Zastąpienie bloków o sprawności 36% blokami o sprawności 45% zmniejsza roczną emisję CO2 o mln ton na każde 1000MW zainstalowanej mocy

8 Strumieo CO2 [kg/s] Sprawność bloku (brutto) *%+ OBIEG WYJŚCIOWY STRATEGICZNY PROGRAM BADAWCZY Parametry pary zasilającej turbinę: Ciśnienie pary pierwotnej 30 MPa Temperatura pary pierwotnej 650 o C Temperatura pary wtórnej 670 o C Wpływ temperatury pary świeżej i wtórnie przegrzanej na sprawność bloku 49,50 49,06 49,00 48,50 48,04 48,11 48,00 Wpływ temperatury pary świeżej i wtórnie przegrzanej na strumień produkowanego CO 2 181,00 180,00 179,00 178,00 177,00 176,00 175,00 174,00 180,07 179,81 600/ / /670 Temperatura pary świeżej i wtórnie przegrzanej * o C] 176,30 47,50 600/ / /670 Temperatura pary świeżej i wtórnie przegrzanej * o C] Sprawność obiegu % Moc elektryczna brutto (na zaciskach generatora) MW Sprawność bloku brutto (dla węgla kamiennego) 49.1 % Moc elektryczna netto (wskaźnik potrzeb własnych: 0.075) MW Sprawność bloku netto % Jednostkowe zużycie ciepła kj/kwh

9 boiler efficiency % unit efficiency % Moc wewnętrzna turbiny ORC, MW WZROST EFEKTYWNOŚCI ISTNIEJĄCYCH I NOWYCH BLOKÓW ENERGETYCZNYCH STRATEGICZNY PROGRAM BADAWCZY WYKORZYSTANIE CIEPŁA ZE SPALIN WYLOTOWYCH Z KOTŁA OCENA POPRAWY SPRAWNOŚCI BLOKU 1.Wykorzystanie ciepła odpadowego do podgrzania kondensatu obiegu głównego Przyrost sprawności bloku wykorzystującego ciepło spalin wylotowych wynosi odpowiednio od ok. 0,25 do ok. 0,7 punktu procentowego. Sprawdzenie na obiekcie pilotowym 2.Wykorzystanie ciepła ze spalin w obiegach ORC Opracowanie i zbudowane urządzenia w skali półtechnicznej przed-prototypowej. 3.Zastosowanie spalin wylotowych do suszenia węgla 13,0 12,5 12,0 11,5 11,0 10,5 10,0 Mokre czynniki robocze 12,07 12,10 11,54 12,52 Suche czynniki robocze 12,80 11,10 11,72 12,21 10,92 12,77 11,40 12,61 9,5 46,50 46,23 etanol amoniak freon 123 izopentan R141b heptan pentafluoropropan Porównanie mocy turbiny ORC dla rozważanych czynników niskowrzących w przypadku wykorzystania spalin z węgla brunatnego 46,00 45,50 44,55 91,74 45,00 44,50 44,00 43,50 unit without a drier unit with a drier 92,00 91,00 90,00 89,00 88,41 Opracowanie innowacyjnego sposobu suszenia i jednoczesnego mielenia węgla z wykorzystaniem młyna elektromagnetycznego. 88,00 87,00 86,00 unit without a drier unit with a drier

10 PROJEKT INSTALACJI BADAWCZEJ SUSZENIA WĘGLA Z WYKORZYSTANIEM MŁYNA ELEKTROMAGNETYCZNEGO STRATEGICZNY PROGRAM BADAWCZY Schemat instalacji: 1 Podajnik paliwa 2 Młyn elektromagnetyczny 3 Komora odprowadzania wyparów

11 STRATEGICZNY PROGRAM BADAWCZY WZROST EFEKTYWNOŚCI ISTNIEJĄCYCH I NOWYCH BLOKÓW ENERGETYCZNYCH c.d. Przegrzew wewnętrzny Określenie potencjalnych możliwości zastosowania przegrzewu wewnętrznego w nowych instalacjach i blokach istniejących z uwzględnieniem ograniczeń technologicznych i analizy ekonomicznej. W przypadku turbiny o mocy 460 MW zysk sprawnościowy wynosi 0.7%, natomiast zysk w jednostkowym zużyciu ciepła jest na poziomie 109 kj/kwh. Studium wykonalności technicznej przegrzewu wewnętrznego dla bloków istniejących i nowoprojektowanych.

12 Opracowanie projektów koncepcyjnych bloków nadkrytycznych (wyniki RAFAKO S.A.)

13 STRATEGICZNY PROGRAM BADAWCZY Ok.120 m WYSPA KOTŁOWA BLOKU NA PARAMETRY USC SCR Założenia dla kotła na parametry USC (1) Kocioł przepływowy (typu Benson), wieżowy, jednociągowy z pojedynczym przegrzewem pary międzystopniowej, bez rusztu opalającego, o następujących parametrach: Temperatura pary pierwotnej C Temperatura pary wtórnej C Ciśnienie pary pierwotnej bar Ciśnienie pary wtórnej - 60 bar Wydajność kotła przy nominalnym obciążeniu bloku - ca 2250 t/h Sprawność kotła przy nominalnym obciążeniu bloku - 94,3 % (odniesiona od temperatury spalin za LUVO) Temperatura spalin za obrotowym podgrzewaczem powietrza C Temperatura wody zasilającej C ESP LUVO 70 m Kocioł SCR - emisja NOx mg/mn3 przy CCS - 30 mg/mn3 IOS - emisja SO2-100 mg/mn3 przy CCS - 25 mg/mn3 Stężenie pyłu za elektrofiltrem - 30 mg/mn3 przy CCS - 10 mg/mn3 Stężenie pyłu za IOS - 10 mg/mn3 przy CCS - 5 mg/mn3 Stężenie CO <100 mg/mn3

14 Przeprowadzone studia konstrukcyjne i obliczenia wskazują, że obecnie istnieje możliwość zaprojektowania kotła przepływowego na parametry nadkrytyczne (303bar/653ºC/60bar/672ºC) dla bloku o mocy 900 MWe wykorzystując aktualnie dostępne na światowym rynku materiały. Wstępne analizy wykazały również, że blok z kotłem o takich parametrach będzie miał sprawność netto 48,0%. Będzie zużywał ~ ton mniej węgla kamiennego rocznie oraz emitował do powietrza około ton CO 2 mniej w ciągu roku w stosunku do obecnie eksploatowanych bloków o maksymalnej sprawności 37,5% netto KONKLUZJA 37,5% 45% Blok rozpatrywany

15 BADANIA MATERIAŁOWE STRATEGICZNY PROGRAM BADAWCZY Badania materiałowe koncentrują się na nowych stalach austenitycznych i stopach niklu wybranych do zastosowania na elementy krytyczne cienko- i grubościenne referencyjnego kotła na parametry supernadkrytyczne 29MPa/653/674 o C. Są to: Sanicro 25, HR6W, Inconel 617 oraz In 617 mod. Materiały te spełniają odpowiednie wymagania wytrzymałościowe i odporności korozyjnej, jakkolwiek ich charakterystyki własności użytkowych w temperaturze w zakresie o C nie są w pełni opracowane. W szczególności badania koncentrują się na opanowaniu technologii spawania i gięcia w warunkach przemysłowych oraz weryfikacji technologii spawania i opracowaniu wymaganych charakterystyk własności użytkowych. Badania w tym zakresie są pionierskimi w skali kraju. MAKRO I MIKROSTRUKTURA ZŁĄCZA HR6W ZŁĄCZE DOCZOŁOWE SANICRO 25 a ) b) c) Wykonane złącza cienkościenne z nowych stali wytworzone w warunkach dużego wytwórcy elementów kotłowych spełniały wymagania jakościowe oraz własności technologicznych (gięcia)

16 STRATEGICZNY PROGRAM BADAWCZY GRUBOŚCIENNE MIESZANE ZŁĄCZE SPAWANE KOMORY (In617-P92) Rodzaj stosowanych tworzyw

17 ZAAWANSOWANE MODELE I ALGORYTMY OPTYMALIZACYJNE STRATEGICZNY PROGRAM BADAWCZY 1. Opracowanie i przetestowanie metodyki, algorytmów i programów do numerycznych symulacji pracy wysokosprawnego bloku siłowni kondensacyjnej i elektrociepłowni, w tym wyposażonych w instalację wychwytu dwutlenku węgla. Modele zero-przestrzenne i wielowymiarowe. Wykorzystanie: charakterystyki statyczne i quasi-statyczne, optymalizacja struktury technologicznej bloków o złożonej strukturze technologicznej. Symulacja procesów separacji dwutlenku węgla i ich integracji z instalacja energetyczną. 2. Model strukturalny kotła zbudowany z wykorzystaniem modeli powłokowo-belkowych, które umożliwiają wierne odwzorowanie geometrii. W modelach uwzględniona zostanie izolacja lekka (wełna mineralna) i ciężka (obmurze, cegła szamotowa). Walidacja wyników obliczeniowych zostanie przeprowadzona z wykorzystaniem danych pomiarowych dla obiektu rzeczywistego dużej mocy.

18 STRATEGICZNY PROGRAM BADAWCZY Nowe systemy nadzoru eksploatacyjnego, ocena ryzyka oraz planowanie gospodarki diagnostyczno remontowej bloków energetycznych nowych generacji i obecnie użytkowanych oraz instalacji energetycznych Analiza relacji naprężenia resztkowe - pole magnetyczne NOWE TECHNIKI BADAŃ MIKROPRÓBEK MATERIAŁÓW STOSOWANYCH W BUDOWIE TURBIN NA PARAMETRY SUPERNADKRYTYCZNE Stanowisko laboratoryjne (model wlotowej części turbiny z chłodzeniem)

19 STRATEGICZNY PROGRAM BADAWCZY Badania pilotowe procesów wychwytu CO 2 ze spalin dla różnych klas sorbentów

20 STRATEGICZNY PROGRAM BADAWCZY Realizacja ŚCIEŻKA DOCHODZENIA DO INSTALACJI PILOTOWEJ USUWANIA CO 2 Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla TAURON Wytwarzanie S.A. TAURON Polska Energia S.A. Pol. Śląska Stanowisko do badań usuwania CO 2 z mieszaniny gazów. Wydajność: 5 m n3 /h Uruchomienie: Stanowisko do badań mechanizmów absorpcji CO 2 w ciekłych sorbentach Uruchomienie

21 STRATEGICZNY PROGRAM BADAWCZY Stanowisko testowe procesu usuwania CO 2 Uruchomienie: Wydajność: m n3 /h Przewoźna Instalacja Pilotowa do usuwania CO 2 ze spalin. Wydajność: m n3 /h Uruchomienie: Wizualizacja Instalacji Pilotowej na El. Jaworzno Wizualizacja Instalacji Pilotowej na El. Łaziska

22 Sprawność wytwarzania energii elektrycznrej (brutto) [%] Moc elektryczna (brutto) [MW] STRATEGICZNY PROGRAM BADAWCZY Wpływ energochłonności procesu separacji na wskaźniki pracy bloku Ciepło potrzebne do desorbcji [MJ/kg CO 2 ] Sprawność wytwarzania energii elektrycznej Moc elektryczna

23 STRATEGICZNY PROGRAM BADAWCZY Integracja bloku z instalacją separacji CO2 WP SP NP ~ DOBUDOWANE STOPNIE B HE_CCS HP IP LP ~ USUNIĘTE STOPNIE DSH HE_CCS DO SEPARACJI CO 2 m 05a = kg/s m 05b = kg/s FWH_HP3 NP 1 06a NP 2 06b FWH_HP2 FWH_HP1 ~ FWH_LP4 FWH_LP3 FWH_LP2 07a 07b 08a 09a usunieta część NP 08b 09b WARIANT 1 WARIANT 2 FWH_LP1

24 EMISJA SO2 Badania na obiektach rzeczywistych Wykonane badania wykazały, iż zastosowanie kwasu cytrynowego jako addytywu do roztworu zawiesiny mączki kamienia wapiennego w każdym zbadanym stężeniu (w zakresie ppm) powoduje obniżenie poziomu stężeń SO x i podwyższa skuteczność odsiarczania SO x w stosunku do eksploatacji IOS tylko z zastosowaniem zawiesiny mączki kamienia wapiennego. Badania wykazały, iż przy stężeniu kwasu cytrynowego na poziomie 500 ppm w zawiesinie cyrkulacyjnej poziom stężeń SO x w spalinach za absorberem wynosił 41 mg/m n 3 spalin suchych, 6% O 2 (w tym SO 2 poniżej 40 mg/m n 3 spalin suchych, 6% O 2 tj. poniżej 15ppm) przy poziomie stężeń SO x na wlocie do IOS wynoszącym 2300 mg/m n 3 spalin suchych, 6% O 2 przy jednoczesnym uzyskiwaniu skuteczności odsiarczania SO x na poziomie 98%.

25 EMISJA SO2 Badania na obiektach rzeczywistych c.d. Sposób realizacji Nowoczesność proponowanego w projekcie rozwiązania polega na jednoczesnym usuwaniu SO 2, NO x i rtęci z zastosowaniem procesu utleniania NO oraz Hg oraz sorpcji produktów utleniania wraz z SO 2 w kolumnie absorpcyjnej, która zostanie wykorzystana do obniżenia temperatury spalin. Schemat instalacji, 1 kocioł, 2 podgrzewacz obrotowy, 3 elektrofiltr, 4 - I węzeł oczyszczania spalin, 5 kondycjoner spalin SO 2 = 30 mg/m n 3 (6%O 2 ), NO x = 30 mg/m n 3 (6%O 2 ), pył = 5 mg/m n 3 (6%O 2 ), Hg = 0,5 μg/ m n 3 (6%O 2 ). Budowie instalacji pilotowej składającej się z: przyłącza kanału spalin z kotła OP 430 (1), za elektrofiltrem (3), węzła wstępnego oczyszczania spalin (4) oraz węzła kondycjonowania spalin (5) redukującego stężenia zanieczyszczeń.

26 Transport CO2 p 1= 1,515 bar Q 1 = 7657,67 kw Q 2 = 6716,4 kw t1= 28 C 1 2 p 2= 2,775 bar p 1= 2,692 bar p 2= 4,924 bar h = 0,84 t2= 78,66 C t1= 20 C h = 0,82 t2= 70,85 C 1 P = 1,832 P = 1,826 N ii = 12862,12 kw N i1= 6473,8 kw N i2= 6562,3 kw 2 STRATEGICZNY PROGRAM BADAWCZY p 1= 4,802 bar Q 3 = 7191,354 kw Q 4 = 7945,792 kw t p 2= 8,734 bar p 1= 8,55 bar p 2= 15,55 bar h = 0,78 t2= 73,07 C t 1 h = 0,75 t2= 75,12 C 3 P = 1,818 N = 13368,76 kw P = 1,819 iii N i3= 6614,4 kw N i4= 6754,3 kw 4 p 1= 15,255 bar t1= 20 o C h = 0,70 P = 1,806 N i5= 6839 kw Q 5 = 9637 kw Q 6 = kw 5 6 p 2= 27,45 bar p 1= 27,1 bar p 2= 48,64 bar t 2 t 1 t 2 h = 0,65 N = 13594,24 kw P = 1,812 iiii N i6= 6755,2 kw 5 6 p 1= 48,26 bar Q 7 = 0,0 kw (34331,556 kw) Q 8 = kw t1= 20 C 7 8 p = 86,27 bar p = 85,93 bar p = 153 bar p = 152,6 bar 2 t2= 74,91 1 o C t 1= 20 C o h = 0,60 (75,37 C) h = 0,56 t 2 o C 2 o (141,35 C) 2 o t2= (90 C) 7 P = 1,8 N = kw ( kw) P = 1,765 N i7= 5828,3 kw N i8= 1907,5 kw (8097,94 kw) 8 ( ) - bez chłodnicy 7 Możliwość zróżnicowania liczby obrotów oraz stosowania chłodzenia czynnika za każdym stopniem w zintegrowanych sprężarkach przekładniowych powoduje znaczące zmniejszenie zużycia energii w granicach 21%. Znaczące oszczędności energii można uzyskać poprzez wykroplenie CO 2 w procesie sprężania i następnie pompowanie do ciśnienia końcowego. Dalsze zmniejszenie ciśnienia wykroplenia i tym samym zmniejszenie energii niezbędnej do sprężenia czynnika można uzyskać poprzez zastosowanie obiegu ziębniczego. W tym przypadku oszczędności energii dochodzą do 46% bez uwzględnienia energii zużytej w procesie kriogenicznym. Duże nadzieje wiąże się z wprowadzeniem do procesu sprężania CO 2 dwustopniowych sprężarek naddźwiękowych z falą uderzeniową. Przewidywane korzyści zastosowania tego typu sprężarek to: wysoka sprawność, wysoki spręż stopnia Π=10, 1/10 wymiarów, zmniejszenie o 50-60% kosztów kapitałowych.

27 Mapa strukturalna złoża przeznaczonego do zatłaczania dwutlenku węgla STRATEGICZNY PROGRAM BADAWCZY Mapa rozkładu porowatości skały złożowej Mapa rozkładu przepuszczalności skały złożowej Mapa rozkładu nasycenia wodą skały złożowej WYNIKI ANALIZY GEOLOGICZNEJ ZŁOŻA PRZEZNACZONEGO DO ZATŁACZANIA DWUTLENKU WĘGLA Określenie wykonalności technicznej i ekonomicznej zwiększenia efektywności wydobycia ropy naftowej z częściowym zatrzymywaniem CO 2 w strukturach geologicznych

28 STRATEGICZNY PROGRAM BADAWCZY Projekt PBS-1 stanowi wkład rzeczowy, tzw. wkład in-kind w wielu projektach innowacyjnych, w tym: Multi-fuel energy generation for Sustainable and Efficient use of Coal (SECoal) Advanced near zero emission Coal fired Power Plant (ACoPP) realizowanych w ramach Wspólnoty Wiedzy i Innowacji KIC InnoEnergy. W szczególności etap II.7.2 stanowi wkład w zadaniu Task 4.2 Mitigation of negative impacts of co-utilization with use of innovative fuel additives (slagging, fouling, alkali metals capture), a etap III.1.6 stanowi ww. wkład w zadaniu Task 3.2 Exfoliation phenomena in USC conditions Wspólnota Wiedzy i Innowacji KIC InnoEnergy.

29 STRATEGICZNY PROGRAM BADAWCZY WARTOŚCI APLIKACYJNE We wszystkich grupach tematycznych przewiduje się uzyskanie wyników o istotnym znaczeniu przemysłowym. Część z nich będzie wspomagać wcześniej zgłoszone patenty, część będzie podstawą do opracowania nowych zgłoszeń patentowych. Opracowane nowe koncepcje metodologiczne znajdą zastosowane do badań i analizy technologii mających znaczenie dla rozwoju niskoemisyjnych instalacji wytwarzania energii elektrycznej i ciepła. Wiele pomysłów sprawdzonych w badaniach pilotowych będzie podstawą do opracowania nowych technologii w zakresie wzrostu sprawności wytwarzania energii elektrycznej i w dalszej perspektywie w zakresie wychwytu dwutlenku węgla. Należy oczekiwać propozycji nowych koncepcji prowadzenia eksploatacji bloków dużej mocy( w tym także z punktu widzenia zmienności obciążenia systemu energetycznego). Udział w badaniach instytucji przemysłowych jest z jednej strony gwarancją uwzględnienia kryterium użyteczności w formułowaniu programu badań, z drugiej dostrzegania konieczności wspomagania procesów inwestycyjnych w zakresie nowych technologii w polskiej energetyce. Potencjalnymi nabywcami praw własności intelektualnych wytworzonych w realizacji zadania 1 poza obszarem objętym umowami z członkami Konsorcjum i Partnerami przemysłowymi mogą być elektrownie węglowe i elektrociepłownie np.: PGE Elektrownia Turów SA, PGE Elektrownia Bełchatów SA, Elektrownie skupione w PKE S.A., Elektrownia Rybnik, Elektrownia Połaniec, Elektrownia Kozienice, Zespół Elektrowni Dolna Odra, PGE Elektrownia Opole, ZE PAK Elektrownia Pątnów, Elektrociepłownia Rzeszów, Alstom Power, Foster Wheeler Energy i inne. Wyniki badań przekazywane mogą być także za pośrednictwem Polskiego Towarzystwa Elektrociepłowni Zawodowych (PTEZ) zgodnie z odpowiednimi umowami.

30 STRATEGICZNY PROGRAM BADAWCZY PODSUMOWANIE Zagadnienia rozpatrywane w zadaniu 1 projektu mają znaczenie dla rozwoju węglowych technologii energetycznych zarówno w krótkiej, średniej jak i długiej, perspektywie czasowej. W okresie krótko i średnioterminowym uzyskane wyniki powinny umożliwić wzrost sprawności, niezawodności i elastyczności cieplnej bloków dużej mocy( co ma istotne znaczenie dla szerszego wprowadzenia źródeł odnawialnych do systemu energetycznego) przy jednoczesnym spełnieniu wymogów ochrony środowiska, a w długoterminowym radykalne ograniczenie emisji dwutlenku węgla w siłowniach węglowych. W tym ostatnim przypadku ważne znaczenie będą miały wyniki pracy budowanych w projekcie mobilnych instalacji pilotowych usuwania CO 2. W pierwszym roku realizacji projektu oprócz opracowania wielu narzędzi metodologicznych, zbudowano wiele instalacji eksperymentalnych, w tym także instalacje weryfikujące koncepcje nowych metod diagnostycznych. Z eksploatacyjnego punktu widzenia ważne wyniki uzyskano m.in. w badaniu na obiektach rzeczywistych nowych koncepcji ograniczenia emisji SO 2. Wyniki projektu wspomagając rozwój technologiczny czystych technologii węglowych bezpośrednio służą bezpiecznemu technicznie i ekonomicznie dostępowi do energii elektrycznej (z wykorzystaniem własnych zasobów paliwowych). W okresie krótkoterminowym nie bez znaczenia jest fakt wykorzystania zdobytej wiedzy we wspomaganiu decyzji inwestycyjnych.

31 STRATEGICZNY PROGRAM BADAWCZY DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

32 Gaz ziemny 3% Produkty naftowe 1% Energia odnawialna 3% Odpady 0,5% Węgiel brunatny 34% Węgiel kamienny 59%

33 SCENARIUSZE I KORYTARZ POLITYCZNY (UE) Koniec energetyki paliw kopalnych?. Brak technologii 100% wychwytu CO2. Źródło: COM (2011) 112,

34 SCENARIUSZE II Źródło IEA KORYTARZ POLITYCZNY (Polska) Gaz ziemny 3% 2010 Produkty naftowe 1% Energia odnawialna 3% Odpady 0,5% OZE 18,8% Pozostałe 0,5% Węgiel kamienny 36% Paliwo jądrowe 15,7% Węgiel brunatny 34% Węgiel kamienny 59% Produkty naftowe 1,5% Gaz ziemny 6,6% Węgiel brunatny 21,0%

35 KOSZTY GENERACJI I

36 KOSZTY GENERACJI II

37 KOSZTY GENERACJI III