poprzez odpowiednie æwiczenia korekcyjno wyrównawcze, które rodzice mog¹ z powodzeniem przeprowadzaæ równie z dzieckiem w domu.

Transkrypt

1 poprzez odpowiednie æwiczenia korekcyjno wyrównawcze, które rodzice mog¹ z powodzeniem przeprowadzaæ równie z dzieckiem w domu. Przyk³ady æwiczeñ usprawniaj¹cych percepcjê wzrokow¹ /analizê i syntezê wzrokow¹/ 1. Wszelkiego rodzaju uk³adanki, np. puzzle, kolorowe figury geometryczne, domina. 2. Wyodrêbnianie ró nic miêdzy obrazkami. /powiedz, czym ró ni¹ siê te obrazki/ 3.Rysowanie konturów wg podanego wzoru dziecko otrzymuje rysunek o s³abo zaznaczonym konturze, zadaniem dziecka jest pogrubienie istniej¹cego konturu. 4. Uk³adanie wzorów z figur geometrycznych. Podajemy dziecku wzór, dziecko odtwarza ten wzór. 5. Kreœlenie kszta³tów graficznych powsta³ych za pomoc¹ kreski ³¹cz¹cej wyznaczone uprzednio punkty. 6. Wype³nianie konturów pokrywanie p³aszczyzny farb¹, kredk¹. 7. Uzupe³nianie niekompletnych figur dziecko otrzymuje karton z narysowanymi niekompletnymi figurami geometrycznymi, literami oraz wzór tych figur. Zadaniem dziecka jest uzupe³nienie figur. 8. Dziecko otrzymuje karton z rysunkami z kompozycjami sk³adaj¹cymi siê z kilku figur. Zadaniem dziecka jest rozpoznanie figur, ich nazwanie. 9. Dziecko otrzymuje tablice z literami. Przerysowuje je przez kalkê techniczn¹. 10. Wyszukiwanie takich samych liter i ich segregowanie. Dajemy dziecku du y kartonik z napisan¹ liter¹ oraz kilka ma³ych kartoników z ró nymi pojedynczo wypisanymi literami. Zadaniem dziecka jest znalezienie litery przedstawionej na du ym kartoniku. 11. Wyszukiwanie liter i sylab. Dziecko w otrzymanym tekœcie wyszukuje poznane litery i sylaby, zamalowuje je. 12. Wyszukiwanie takich samych wyrazów i ich odpoznawanie w tekœcie. Dziecko otrzymuje na ma³ych kartonikach wyrazy, od- 32

2 szukuje je w podanym tekœcie /zaczynamy od wyrazów jednosylabowych, stopniowo przechodzimy do dwusylabowych/. 13. Stosowanie rozsypanek wyrazowych. Dziecko otrzymuje wzór zdania i na kartonikach pojedyncze wyrazy. Zadaniem dziecka jest u³o enie zdania wg wzoru z rozsypanki. Æwiczenia usprawniaj¹ce percepcjê wzrokow¹ dziecka znajd¹ Pañstwo w nastêpuj¹cych publikacjach: 1/ Obserwujê, mówiê i rysujê. Æwiczenia rozwijaj¹ce percepcjê wzrokow¹, E. Waszkiewicz. 2/ Jeszcze potrenujmy. Æwiczenia w zakresie wzrokowo-s³uchowym, B. Zakrzewska. 3/ Wzory i obrazki, M. Frostig, D. Horne. 4/ Zestaw pomocy rozwijaj¹cych spostrzegawczoœæ wzrokow¹ i myœlenie. Terapia zabaw¹, J. Baran. 5/ Æwiczenia s³u ¹ce doskonaleniu percepcji wzrokowej. Zeszyt 2, E. Chmielewska. 6/ Orto-Gra, H. Grzelachowska. 7/ Dobieramy pary wyrazów, H. Grzelachowska. B. Drugim warunkiem opanowania umiejêtnoœci czytania i pisania jest sprawny analizator s³uchowy. Analizator s³uchowy sk³ada siê z: receptora bodÿców ucha, drogi doprowadzaj¹cej bodÿce nerwów s³uchowych, korowej czêœci mózgu, która odbiera, analizuje i przetwarza bodÿce s³uchowe. Ró nicowanie dÿwiêków mowy, ich analizê i syntezê okreœla siê jako s³uch fonematyczny. Tê sprawnoœæ poziom analizy i syntezy s³uchowej dziecko doskonali z wiekiem. Zaburzeñ analizy i syntezy s³uchowej nie nale y myliæ z niedos³uchem obwodowym. Dzieci niedos³ysz¹ce Ÿle odbieraj¹ dÿwiêki odleg³e, ale gdy je us³ysz¹ potrafi¹ je prawid³owo analizowaæ i syntetyzowaæ. Dzieci z zaburzeniami s³uchu fonematycznego poszczególne dÿwiêki s³ysz¹ prawid³owo, bez wzglêdu na odleg³oœæ, ale z potoku s³ów nie potrafi¹ ró nicowaæ pojedynczych dÿwiêków, ani 33

3 z³o yæ w dÿwiêkow¹ ca³oœæ. Tak samo czytaj¹c i pisz¹c dziecko musi ci¹gle dokonywaæ analizy i syntezy dÿwiêkowej wyrazów i kojarzyæ je ze znakami graficznymi literami. Przejawem uchwytnych przejawów zaburzeñ analizy s³uchowej w dzieciñstwie jest opóÿnienie rozwoju mowy lub zaburzenia mowy, a u uczniów klas pocz¹tkowych specyficzne trudnoœci w czytaniu i pisaniu ze s³uchu. Objawy zaburzonej analizy i syntezy s³uchowej omówione zosta³y ju wczeœniej. Przyk³ady æwiczeñ usprawniaj¹cych analizê i syntezê s³uchow¹ 1/ Zabawa w rozpoznawanie dÿwiêków: co upad³o, co przyjecha- ³o, czym uderzono? 2/ Zabawa w nas³uchiwanie: co siê wokó³ nas dzieje /kto co us³ysza³/? 3/ Poka dziecku obrazek, u³ó kilka prostych zdañ, poproœ, eby dziecko po kolei powtarza³o zdania, narysowa³o tyle kresek, ile jest zdañ. 4/ Pokazuj¹c dziecku ró ne przedmioty, wypowiadaj pierwsz¹ czêœæ s³owa, poproœ, eby dziecko je koñczy³o. 5/ Segregowanie obrazków wed³ug podanej g³oski: na pocz¹tku, na koñcu. Dziecko otrzymuje obrazki, prosimy, eby powiedzia³o, co przedstawiaj¹. Nastêpnie prosimy, eby powiedzia³o, co s³yszy na pocz¹tku, na koñcu nazwy jaki dÿwiêk, jak¹ g³oskê s³yszysz na pocz¹tku s³owa, na koñcu. U³ó obrazki, które zaczynaj¹ siê na g³oskê np. d, a koñcz¹ na a. 6/ Prosimy dziecko, eby wybrzmia³o g³oski w podawanych s³owach, policzy³o g³oski. 7/ Prosimy dziecko, eby za pomoc¹ klaskania podzieli³o podawane s³owa na zg³oski /sylaby/. 8/ Mówimy zdanie. Prosimy, eby dziecko policzy³o w nim wyrazy. Mo emy pomóc dziecku bior¹c pasek papieru i rozcinaj¹c go na tyle czêœci, ile jest wyrazów. 9/ Mówimy dziecku samog³oskê, np. a i prosimy, eby z ni¹ utworzy³o sylabê /ze s³uchu/ ³¹cz¹c j¹ z podanymi spó³g³oskami m a : ma; t a : ta. 34

4 10/ Mówimy g³oski i prosimy dziecko, eby powiedzia³o, jakie tworz¹ s³owo, np. A d a m., jakie to s³owo? 11/ Mówimy sylaby i prosimy dziecko, eby powiedzia³o, jakie tworz¹ s³owo: sa mo lot : samolot. 12/ Mówimy grupê sylab, prosimy, eby dziecko powiedzia³o, które sylaby siê powtarzaj¹, np. ba ga da ba, la fa da la. Æwiczenia usprawniaj¹ce percepcjê s³uchow¹ znajd¹ Pañstwo w publikacjach: 1. Æwiczenia s³u ¹ce doskonaleniu wymowy, Zeszyt nr 1, E. Chmielewska. 2. Æwiczenia s³u ¹ce doskonaleniu percepcji s³uchowej, Zeszyt nr 3, E. Chmielewska. 3. Jeszcze potrenujmy. Æwiczenia w zakresie wzrokowo-s³uchowym, B. Zakrzewska. 4. G³oska a litera. Æwiczenia dla dziecka z trudnoœciami w czytaniu i pisaniu, H. Grzelachowska. 5. Co to? kto to? Æwiczenia i zabawy z dÿwiêkiem (p³yta CDaudio + zestaw obrazków), Wyd. Seventh Sea. 6. Zwierzaki zabawy z obrazem i dÿwiêkiem, p³yta CD-ROM, Wyd. Seventh Sea. Æwiczenia usprawniaj¹ce czytanie znajd¹ Pañstwo w publikacjach: 1. Ksi¹ ka do æwiczeñ w czytaniu, Zeszyty æwiczeñ metod¹ 18 struktur wyrazowych, F. Kujawa, M. Kurzyna korzystaj¹c z tych pozycji nale y pracowaæ z dzieckiem pod kierunkiem nauczyciela specjalisty. 2. Zeszyty z zestawami æwiczeñ dla dzieci z trudnoœciami w nauce czytania, J. Baran. 3. Moje dziecko Ÿle czyta i pisze, B. Zakrzewska. 4. G³oski miêkkie te ³atwe, B. Zakrzewska. 5. Litery trudne-nietrudne!, B. Zakrzewska. 35

5 6. Czytanie to radoœæ, B. Zakrzewska. 7. I Ty bêdziesz dobrze czytaæ, B. Zakrzewska. 8. Ortografia twój sukces!, B. Zakrzewska. 9. Æwiczenia i zabawy usprawniaj¹ce mówienie, czytanie i pisanie, Zeszyt nr 7, E. Chmielewska. Ponadto zachêcajmy dziecko do czytania wspólnego na zmianê: fragment tekstu czyta rodzic, fragment dziecko. Dzieci z trudnoœciami w czytaniu mog¹ korzystaæ z tzw. Biblioteki mówionej /nagrania lektur szkolnych/. Gdañskie Wydawnictwo Psychologiczne /seria: Lektury, które chce siê czytaæ/ przygotowa³o kilka pozycji lektur szkolnych dla dzieci dyslektycznych. Ksi¹ ki zawieraj¹ skrócony tekst utworu, z objaœnieniami trudnych wyrazów, zwrotów i wyra eñ. Po ka dym rozdziale znajduje siê zestaw æwiczeñ do lektury. Lektury s¹ bogato ilustrowane, specjalnie dobrany zosta³ krój czcionki i jej wielkoœæ. Przygotowano ju m.in.: O krasnoludkach i sierotce Marysi M. Konopnickiej dla kl IV, W pustyni i puszczy H. Sienkiewicza dla kl. V, Krzy acy H. Sienkiewicza dla I klasy gimnazjum. Wybierajmy krótkie teksty z piêknie dziœ wydawanych ksi¹ ek i zachêcajmy, eby dziecko nagrywa³o je na taœmê, tu polecam np. interesuj¹ce opowiadania Wydawnictwa Salezjañskiego B. Ferrero, P. Bosmansa. Mog¹ one te stanowiæ podstawê do wspólnych rozmów z dzieckiem. Poza tym dziecko mo e usprawniaæ czytanie poprzez lekturê komiksów /tu uwaga: o wartoœciowej treœci/, a nawet programu telewizyjnego, przepisów ulubionych potraw. C. Usprawnianie rozwoju ruchowego Nale y pamiêtaæ, e rozwój ruchowy dziecka jest zsynchronizowany z jego rozwojem psychicznym. Zwykle dzieci opóÿnione w rozwoju umys³owym wykazuj¹ opóÿnienie rozwoju ruchowego. Zdarzaj¹ siê jednak przypadki opóÿnienia ruchowego u dzieci normalnie, a nawet przedwczeœnie rozwiniêtych. Oprócz ogólnego opóÿnienia rozwoju ruchowego ró nego stopnia spotyka siê dzieci 36

6 z zaburzeniami stronnoœci /lateralizacji/ i orientacji przestrzennej /s³abe rozumienie okreœleñ s³ownych, dotycz¹ce stosunków przestrzennych w, nad, pod, za, obok, przed; mylenie kierunku zapisu pismo lustrzane; mylenie liter o ró nym po³o eniu w stosunku do osi poziomej i pionowej: p-g, d-b, u-n, g-b, p-b; mylenie kierunków: lewa, prawa strona/. Przy obni onej sprawnoœci ruchowej dziecko m.in. ma trudnoœci w majsterkowaniu, wycinaniu, rysowaniu, pisaniu /mówi siê wtedy o niskim poziomie graficznym pisma dysgrafia/. Zaburzenia lateralizacji wtedy odbijaj¹ siê w sposób decyduj¹cy na nauce dziecka, je eli wspó³wystêpuj¹ z innymi zaburzeniami rozwoju, przede wszystkim z wadliw¹ koordynacj¹ wzrokowo-ruchow¹, zaburzeniami orientacji przestrzennej. Jako rodzice d¹ my do tego, by dziecko chêtnie uczestniczy³o w lekcjach wychowania fizycznego, motywujmy dziecko do uprawiania sportu, nauki p³ywania. Przyk³ady æwiczeñ usprawniaj¹cych motorykê d³oni /podnosz¹cych poziom graficzny pisma/: 1. Æwiczenia rozmachowe rysowanie w powietrzu du ych kszta³tów 2. Lepienie z plasteliny, wydzieranki, wycinanki 3. Oburêczne malowanie du ych kszta³tów, np. kó³ 4. Ugniatanie kul i ma³ych kulek z gazet, bibu³ki 5. Ugniatanie w d³oniach ma³ych gumowych pi³eczek 6. Naœladowanie gry na fortepianie jedn¹ rêk¹ i obiema rêkami 7. Æwiczenia palców otwieranie, zamykanie d³oni 8. Masowanie d³oni, ramion 9. Przed pisaniem moczenie d³oni w ciep³ej wodzie 10. Korzystanie z nak³adek na o³ówki, d³ugopisy 11. Kolorowanie p³aszczyzn w ksi¹ eczkach z obrazkami 12. Kalkowanie 13. Pisanie po œladzie 14. Pisanie ci¹gu liter bez oderwania rêki, rysowanie leniwej ósemki. 37