Czy w Polsce można niedrogo budować efektywne energetycznie budynki?

Transkrypt

1 Dariusz Śmiechowski Czy w Polsce można niedrogo budować efektywne energetycznie budynki? Konferencja WWF Efektywność energetyczna w budownictwie Nowe prawo UE a przyszłość praktyki architektonicznej SARP 14 czerwca 2010 r.

2 Spis treści: - czy energooszczędne budowanie może wynikać z polityki architektonicznej państwa? - potrzeba zmiany podejścia do projektowania i budowania - dlaczego budowanie oszczędzające zasoby naturalne z reguły jest droższe i co z tym się wiąże? - kilka obserwacji z rynku budowlanego - kilka postulatów -skąd czerpać wiedzę i inspiracje?

3 . IDEA ŁADU PRZESTRZENNEGO ELEMENTEM KULTURY EUROPEJSKIEJ Kraje członkowskie Unii Europejskiej wdrażają ideę ładu przestrzennego poprzez swoje polityki architektoniczne. Stanowisko Unii Europejskiej w dziedzinie zasad kształtowania środowiska przestrzennego zostało sformułowane w kilku dokumentach, m.in.: Europejska Konwencja Krajobrazowa (20 X 2000), Strategia Zrównoważonego Rozwoju (16 VI 2006), Karta Lipska (24 V 2007), Konkluzja Rady Unii Europejskiej na temat architektury: udział kultury w zrównoważonym rozwoju (20 XI 2008). *

4 Polska Polityka Architektoniczna Polska Polityka Architektoniczna (PPA) dotyczy krajobrazu, przestrzeni publicznej, architektury. Porusza następujące problemy: 1. Profesjonalne zarządzanie przestrzenią 2. System planowania przestrzennego 3. Zapewnienie warunków rozwoju zrównoważonego 4. Ochrona dziedzictwa kulturowego 5. Ochrona i kształtowanie krajobrazu 6. System zamówień prac projektowych i realizacyjnych 7. Zintegrowane projekty urbanistyczno-architektoniczne, w odniesieniu do partnerstwa publiczno-prywatnego 8. Promocja edukacji architektonicznej, kultury przestrzeni 9. Rola organizacji zawodowych i organizacji pozarządowych W kolejnych punktach sformułowano postulaty wynikające z diagnozy obecnej sytuacji, w ramach poszczególnych problemów. *

5 3.ZAPEWNIENIE WARUNKÓW W ROZWOJU ZRÓWNOWA WNOWAŻONEGOONEGO Diagnoza: Obecna praktyka zarządzania przestrzenią nie stanowi inspiracji dla innowacyjności w architekturze i urbanistyce. Znaczenie ładu przestrzennego i jakości architektury, jako koniecznych warunków rozwoju zrównoważonego, nie jest powszechnie uświadomione, a w konsekwencji nie znajduje odbicia w kształtowaniu i użytkowaniu zabudowy 3.1. Struktura zagospodarowania przestrzennego i zabudowy powinna być powiązana z jakością środowiska, krajobrazem kulturowym, ekonomią zasobów i kosztami funkcjonowania infrastruktury. Istotne znaczenie mają: 1. Układ sieci osadniczej, czyli wielkość i sposób rozmieszczenia zespołów zurbanizowanych. 2. Struktura przestrzenno - funkcjonalna obszarów urbanizacji. 3. Struktura terenów rolniczych i rekreacyjnych. 4. Sposób rozmieszczenia, wzajemne relacje i układy wewnętrzne zespołów zabudowy mieszkaniowej, dzielnic centralnych, koncentracji zatrudnienia i usług, terenów otwartych i zieleni, układów komunikacji i infrastruktury technicznej. 5. Funkcjonalna i techniczna struktura budynków oraz zagospodarowanie ich otoczenia.

6 3.ZAPEWNIENIE WARUNKÓW W ROZWOJU ZRÓWNOWA WNOWAŻONEGOONEGO 3.2. Planowanie przestrzenne i projektowanie architektury oparte o system współzależności. Na każdym z wyżej wymienionych pól konieczna jest: 1. Realizacja zasad polityki przestrzennej zgodnych z wymogami ochrony podstawowych zasobów, jakimi są grunty, energia, woda, powietrze oraz niepoliczalne wartości środowiska kulturowego i przyrodniczego. 2. Doskonalenie i realizacja regulacji prawnych, organizacyjnych i ekonomicznych (a w tym podatkowych) niezbędnych dla racjonalności procesów inwestycyjnych z punktu widzenia rozwoju zrównoważonego. *

7 Rada Ministrów przyjęła dokument "Polityka energetyczna Polski do 2030 r.", nad którym prace trwały od wielu miesięcy. Priorytetowo traktowana jest kwestia poprawy efektywności energetycznej. Postęp w tej dziedzinie ma być kluczowy dla realizacji wszystkich jej założeń. Cele główne, jakie się wytycza w tym zakresie to: dążenie do utrzymania zeroenergetycznego wzrostu gospodarczego oraz konsekwentne zmniejszanie energochłonności polskiej gospodarki do poziomu UE-15. Ministerstwo Gospodarki przygotuje ustawę o efektywności energetycznej, która wdroży system wsparcia w postaci białych certyfikatów, gwarantujących korzyści finansowe dla podmiotów dokonujących największych oszczędności energii. Resort będzie też stymulować rozwój wysokosprawnej kogeneracji, wspierać inwestycje w oszczędzanie energii i badania naukowe. Prowadzone będą również kampanie informacyjne i edukacyjne promujące efektywne wykorzystanie energii.

8 Trzecim kierunkiem jest dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej - głównie przez wprowadzenie energetyki jądrowej. W dokumencie resort gospodarki stworzył również podstawy do przygotowania programu polskiej energetyki jądrowej. Wskazane zostały działania, jakie należy podjąć w najbliższych latach, aby możliwie szybko uruchomić w Polsce pierwsze instalacje tego typu. Chodzi tu o przygotowanie odpowiedniej infrastruktury prawnej i organizacyjnej oraz zapewnienie warunków do wybudowania i uruchomienia elektrowni jądrowych w oparciu o sprawdzone, bezpieczne technologie. Kolejnym kierunkiem jest rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii (OZE) i rozwoju tej energetyki. Najważniejszym przedsięwzięciem w tym obszarze będzie wypracowanie ścieżki dochodzenia do realizacji celów zawartych w pakiecie klimatycznym, w podziale na poszczególne rodzaje OZE i związane z nimi technologie. Rząd przyjął "Politykę energetyczną Polski do roku 2030 (

9 Rada Ministrów przyjęła "Politykę ekologiczną Państwa w latach , z perspektywą do roku 2016". Kierunki działań w latach : - zastosowanie systemu zielonych zamówień w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego organizowanych przez wszystkie instytucje korzystające ze środków publicznych; - eliminacja z rynku wyrobów szkodliwych dla środowiska; - promocja tworzenia zielonych miejsc pracy z wykorzystaniem funduszy Unii Europejskiej; - promocja transferu do Polski najnowszych technologii służących ochronie środowiska przez finansowanie projektów w ramach programów unijnych; - wykonanie analizy dotyczącej możliwości wprowadzenia w Polsce zielonej reformy podatkowej; - przeprowadzenie ogólnopolskiej kampanii społecznej kształtującej zrównoważone wzorce konsumpcji; - wprowadzenie etykiet informujących o produktach ekologicznych i ich promocja wśród społeczeństwa; (

10 NIE WYKORZYSTANE ZASOBY NATURALNE WYKORZYSTANIE ZASOBÓW NATURALNYCH ŚWIEŻE POWIETRZE ENERGIA WODA BEZPOWROTNE ZUŻYCIE ZUŻYTE POWIETRZE STRATY CIEPŁA ŚCIEKI W CENTRUM CZŁOWIEK MATERIAŁY ODPADY DOM LINEARNY DOM ZAMKNIĘTEGO OBIEGU rys. Anna Wróbel, wg Frederica Miller, Alice Reite Levende hus ( Żyjący dom ), TI-forlaget, Oslo 1993

11

12 Przykład budynku, w którym w ramach symulowanego kosztu konwencjonalnej instalacji c.o. zrealizowane zostały panele izolacyjno grzewcze i lokalne rekuperatory. Architektura, a w tym usytuowanie, pełni tu zasadniczą rolę. Eksperymentalny dom dwumieszkaniowy, Warszawa Włochy; Masa-Therm Polska; 2000 Eugeniusz Rylewski, Dariusz Smiechowski, DJiO

13

14

15

16

17

18

19

20 Popyt na architekturę zrównoważoną staje się prawdziwy i rośnie; podaż rośnie słabo i często jest nieprawdziwa

21 Brak argumentacji: Pewna część społeczeństwa nie widzi potrzeby, tak jak nie wierzy w zmiany klimatyczne, a tym bardziej w globalne ocieplenie powodowane m.in. wzrostem emisji gazów cieplarnianych (?)

22 Wielu użytkowników nadal uważa, że nie trzeba chronić zasobów naturalnych (w tym oszczędzać energii), gdyż na wyższe opłaty ich stać (tak jak na paliwo do samochodu o dużej pojemności silnika)

23 Stosowanie rozwiązań energooszczędnych i wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii traktowane są jako luksus, gadżet lub chwyt reklamowy

24 Istnieje pogląd, że nie ma różnicy pomiędzy podejściem do projektowania i budowania standardowym (spełnienie przepisów) a pro-ekologicznym (energooszczędnym, itp.)

25 Istnieje przekonanie, że deweloperzy są zainteresowani tylko zyskiem kosztem oszczędności na kliencie (on ponosić będzie koszty eksploatacji)

26 Istnieje opinia, że domy energooszczędne są brzydkie

27 Wśród projektantów istnieje obawa, że pro-ekologiczne ambicje ograniczają swobodę twórczą, wprowadzają nowe komplikacje i zwiększają koszty projektowania

28 Budując dla siebie budujemy lepiej

29 Skoro prawie każdy budynek (szczególnie jednorodzinny) jest eksperymentem, niech będzie to eksperyment zmierzający do poprawy warunków życia (ochrony życia) i oszczędzania zasobów naturalnych

30 Autonomiczność powinna obowiązywać dla domów zlokalizowanych poza terenami zurbanizowanymi?

31 Skąd architekci, urbaniści, planiści, nabywają wiedzę?

32 Fot.: Park Naukowo-Technologiczny Euro-Centrum Pierwszy na Śląsku biurowiec pasywny powstanie w Katowicach We wrześniu 2010 r. rozpocznie się budowa pierwszego na Śląsku biurowca pasywnego. Powstanie on na terenie Parku Naukowo-Technologicznego Euro-Centrum w Katowicach. Będzie przeznaczony przede wszystkim dla firm technologicznych, skupionych wokół poszanowania energii. Budynek został zaprojektowany przez Sławomira Kostura z pracowni Projekt Grupa, przy współpracy z prof. Walterem Brownem - autorem największego w Europie biurowca pasywnego Luteco w Ludwigshafen. Budynek pasywny to budynek o minimalnym zapotrzebowaniu na energię do ogrzania wnętrza 15 kwh/mkw./rok (czyli 1,5 l oleju opałowego lub 1,5 mkw. gazu ziemnego na mkw.) w porównaniu z 120 kwh/mkw./rok w budynku konwencjonalnym. (Standardy ustalone przez niemiecki Instytut Budownictwa

33 Wille miejskie, Malmö, Cord Siegel, Pontus Carlsson Architektura i Polityka Polityka Architektoniczna Szwecji na lata z rozdziału Budownictwo zrównoważone : o co walczymy, to podejście holistyczne lepiej zbudować dobrze od razu, niż dziesięć razy przerabiać (zbudowane tanio, drogie w eksploatacji nie tędy droga; właściwszy jest wybór odwrotny) uczmy się od Niemców, Austriaków, Szwajcarów tam są zachęty finansowe, nie tylko rygorystyczne przepisy budowlane istotne są uwarunkowania miejsca (dostępność materiałów, warunki klimatyczne)

34 Warto zwrócić uwagę na tendencję projektowania placówek oświatowych zgodnie z zasadami zrównoważonego budownictwa. Kladden kanvas barnehage; Molden arkitekter AS; Godvik, Norwegia 2006 Przykład norweskiego projektu przedszkola publikowanego przez NAL ECOBOX

35 Fjell barnehage; Fjell, Norwegia 2010; Code arkitektur AS (NAL - ECOBOX, fot. Silje Kolltveit); budynek w standardzie pasywnym

36 Fjell barnehage; Fjell, Norwegia 2010; Code arkitektur AS

37 vartlamoen barnehage; Brendeland & Kristoffersen arkitekter AS; Trondheim, 2007 rzykład norweskiego projektu przedszkola publikowanego przez NAL ECOBOX ot. Geir Brendeland

38 Svartlamoen barnehage; Brendeland & Kristoffersen arkitekter AS; fot. David Grandorge Projekt Svartlamoen barnehage w Trondheim (Brendeland & Kristoffersen arkitekter AS) to adaptacja salonu samochodowego na przedszkole; program użytkowy przygotowany został wspólnie z użytkownikami i okolicznymi mieszkańcami fot. David Grandorge

39 Svartlamoen barnehage (Brendeland & Kristoffersen arkitekter AS) fot. Geir Brendeland

40 artlamoen barnehage (Brendeland & Kristoffersen arkitekter AS); wnętrza ukształtowane odnie z uzgodnionym w procesie konsultacji programem; okładziny wewnętrzne z drewna go; wyeksponowane elementy pierwotnej konstrukcji t. David Grandorge

41

42

43

44

45

46

47

48

49

50

51