Aktualne zasady leczenia zakażenia Helicobacter pylori
|
|
- Małgorzata Marek
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 PROBLEMY KLINICZNE Małgorzata Monika Palka Specjalista medycyny rodzinnej, specjalista geriatrii, dr n. med., Zakład Medycyny Rodzinnej, Katedra Chorób Wewnętrznych i Gerontologii, Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego Aktualne zasady leczenia zakażenia Helicobacter pylori Pytania praktyczne: Jakie wnioski wypływają z najnowszych badań dotyczących przyczyn skierowań pacjentów na badania gastroskopowe? Na czym polega strategia badaj i lecz (Test-and-treat)? Jak przedstawiają się w Polsce wskaźniki oporności na klaritromycynę i metronidazol? Streszczenie: Tło: Lata badań nad zakażeniem Helicobacter pylori (H. pylori) wykazały pozytywne efekty leczenia tej infekcji w populacji. Rola lekarzy POZ jest bardzo ważna we właściwym diagnozowaniu i leczeniu infekcji H. pylori. Wczesne wykrywanie i leczenie objawowego zakażenia przynosi wiele pozytywnych aspektów epidemiologicznych. Cel: Odpowiedź na często zadawane przez lekarzy rodzinnych pytania dotyczące zasad leczenia zakażenia H. pylori. Metoda: Przegląd piśmiennictwa Omówienie: Pytanie: kogo i kiedy leczyć z zakażeniem H. pylori, wydaje się obecnie bardziej oczywiste niż w przeszłości. Pacjenci z objawami dyspepsji i zakażeniem H. pylori powinni być jak najwcześniej diagnozowani i leczeni. Takie postępowanie przynosi populacyjne korzyści z eliminacji zakażenia i zmniejsza późniejszą chorobowość wywołaną zakażeniem tą bakterią. Strategia Test-and-Treat wydaje się obecnie najszerzej rozwijaną i najbardziej popieraną strategią postępowania z zakażeniem H. pylori w populacji. Jeden na ośmiu pacjentów z dyspepsją czynnościową, diagnozowaną według Kryteriów Rzymskich III, odniesie korzyści z zastosowania leczenia eradykacyjnego zakażenia H. pylori. Summary: Background: Positive effects of the eradication of Helicobacter pylori were observed during many years of studies. General practitioners play very important role in an accurate diagnosing and treatment of this infection. An early detection and treatment of a symptomatic infection involves many positive epidemiological aspects. Aim: To answer to frequently asked by general practitioners questions regarding principles of the treatment of infection H. pylori. Method: Literature review. Discussion: Questions: whom and when to treat the H. pylori infection seems now more obvious than in the past. Patients with symptomatic dyspepsia and H. pylori infection should be diagnosed and treated as early as possible. That management provides populational benefits resulting from the elimination of this infection and decreases subsequent morbidity related to H. pylori infection. Test-and-treat strategy seems to be now the most developing and the most advocated management strategy in population infected with H. pylori. One in 8 patients with the functional dyspepsia, diagnosed according to Rome III criteria, will benefit from administering the eradication treatment of the H. pylori infection. Epidemiologia zakażenia H. pylori Częstość zakażenia populacji całego świata Gram-ujemną bakterią H. pylori nadal jest duża. Problem jest szczególnie istotny w krajach o wysokim wskaźniku zakażenia, do których należy Polska. W Polsce badania epidemiologiczne wskazują, że ponad 65% populacji jest zakażonych bakterią H. pylori. Częstość zakażenia zwiększa się z wiekiem. W Polsce badania wykazywały występowanie zakażenia H. pylori u 30% badanych dzieci i u 84% populacji dorosłych. 1,2 Opublikowane 392 Lekarz Rodzinny, CZERWIEC 2013, ROK XVIII, NR 6 Materiał ze strony rodzinni.org Copyright 2013 Aktis Sp. z o.o. Przeznaczony do celów prywatnych, niekomercyjnych dla jednego użytkownika portalu rodzinni.org Wszystkie prawa zastrzeżone. Prośby o uzyskanie praw autorskich i/lub zgody na udostępnienie należy przesyłać pod adres: redakcja@lekarzrodzinny.org
2 w 2010 roku badania polskie wykazały spadek zakażenia H. pylori u dzieci do 15,7%, najbardziej narażone na zakażenie są dzieci do 5. roku życia. 3 Spadek zakażenia związany jest z poprawą warunków higienicznosanitarnych i socjoekonomicznego standardu życia. W krajach o dużym współczynniku zakażenia infekcja H. pylori odpowiedzialna jest za występowanie u pacjentów objawów dyspepsji i choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy. W krajach o niskim wskaźniku zakażeń H. pylori jednym z najważniejszych problemów pacjentów skarżących się na dolegliwości ze strony górnego odcinka przewodu pokarmowego (GOPP) jest dyspepsja czynnościowa diagnozowana na podstawie Kryteriów Rzymskich III. 4 Opublikowane w 2013 roku kanadyjskie badania analizujące kierowanie pacjentów na badania gastroskopowe w POZ w latach wykazały, że dyspepsja była przyczyną skierowania na gastroskopię u 59,2% pacjentów, a niedokrwistość stanowiła 18,1% wszystkich wskazań. 5 U 66,8% kierowanych na badanie gastroskopowe pacjentów wykonano biopsję błony śluzowej żołądka: zapalenie żołądka (gastritis) stwierdzono u 46,1% pacjentów, a prawidłową błonę śluzową obserwowano tylko u 36,8% badanych. W badaniu tym wykazano, iż zakażenie H. pylori nadal jest poważnym problemem występującym w populacji i że kluczowe jest pytanie: w jaki sposób należy stosować strategię Test-and-Treat u pacjentów z grupy wysokiego ryzyka rozwoju choroby wrzodowej i jej powikłań w zakresie GOPP. Autorzy tego kanadyjskiego badania podkreślają znaczenie przeprowadzania badań w kierunku zakażenia H. pylori i jego leczenia jak najbliżej miejsca zamieszkania pacjenta. Jeśli leczenie drugiego rzutu jest nieskuteczne, a wskazania do eradykacji H. pylori są bezwzględne, należy poprosić o konsultację gastrologa Powszechne stosowanie NLPZ u osób starszych z chorobami przewlekłymi, np. chorobą zwyrodnieniową stawów, reumatoidalnym zapaleniem stawów (RZS) czy chorobą wieńcową wymagającą leczenia przeciwpłytkowego, powoduje zwiększenie problemu powikłań związanych ze stosowaniem NLPZ u osób z zakażeniem H. pylori. Wskazania do eradykacji infekcji H. pylori u osób przyjmujących niesteroidowe leki przeciwzapalne przedstawiono w Tabeli 2. Objawy kliniczne w zakażeniu H. pylori Manifestacja objawów u pacjentów zakażonych H. pylori jest bardzo różna. U 2% osób zakażonych rozwinie się rak żołądka i związane z nim objawy, u 3-8% zakażonych choroba wrzodowa razem z charakterystycznymi dolegliwościami, a u 10-30% zakażonych będą występować różne objawy i dolegliwości dyspeptyczne. 6 U pacjentów zgłaszających się do lekarza z objawami ze strony GOPP zwłaszcza z objawami dyspepsji niediagnozowanej trwającej ponad 4 tyg. istnieją wskazania do wdrożenia diagnostyki w kierunku tego zakażenia. Osoby młode (poniżej 45. r.ż.), bez objawów alarmujących, mogą być diagnozowane za pomocą metod nieinwazyjnych, np. mocznikowym testem oddechowym (urea breath test, UBT), badaniem stolca w kierunku zakażenia H. pylori lub badaniami serologicznymi typu ELISA. 1 Objawy alarmujące, wskazujące na inne przyczyny organiczne chorób GOPP, wymieniono w Tabeli 3. Rola zakażenia H. pylori w dyspepsji czynnościowej PROBLEMY KLINICZNE Wskazania do eradykacji zakażenia H. pylori Wskazania do eradykacji zakażenia są szerokie (patrz Tabela 1). Celem leczenia zakażenia H. pylori jest opanowanie objawów choroby wrzodowej, poprawa jakości życia pacjenta oraz zapobieganie powikłaniom. Nowe wskazania do eradykacji zakażenia H. pylori obejmują małopłytkowość idiopatyczną oraz niedokrwistość z niedoboru witaminy B Nowe, opublikowane w 2012 roku badania wskazują na możliwy związek zakażenia H. pylori z chorobą zwyrodnieniową stawów oraz z zespołem metabolicznym, a także na niewielki wzrost u osób zakażonych ryzyka pojawiania się polipów i raka jelita grubego. 12 W opublikowanym w 2011 roku badaniu eradykacji zakażenia H. pylori w dyspepsji czynnościowej, czyli badaniu HEROS (Helicobacter Eradication Relief of Dyspeptic Symptoms), wykazano, że przynosi ona znamienne korzyści u pacjentów podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) z dyspepsją czynnościową. Liczba pacjentów wymagających leczenia (number need to treat, NNT) wynosiła 8. 7 Bardzo istotne jest to, że badanie było randomizowane i prowadzone w POZ. Doborem losowym objęto 404 pacjentów: 201 w grupie badanej z eradykacją i 203 w grupie kontrolnej. Punktem końcowym była co najmniej 50-procentowa poprawa w zakresie objawów dyspepsji, stwierdzana po upływie 12-miesięcy i oceniana na podstawie zwalidowanego kwestionariusza. W grupie z po- Lekarz Rodzinny, CZERWIEC 2013, ROK XVIII, NR 6 393
3 PROBLEMY KLINICZNE dawaniem antybiotyków u 78,1% pacjentów wykazano znamienną poprawę w zakresie objawów i większy wzrost średniej punktacji w skróconym inwentarzu w porównaniu z grupą kontrolną (4,15 vs 2,2 p = 0,02). Obecnie nadal wnikliwie są oceniane wyniki badań oceniające rolę zakażenia H. pylori w dyspepsji czynnościowej. 7,9 Strategia Test-and-Treat Tabela 1. Wskazania do leczenia zakażenia H. pylori 1 Wskazania bezwzględne Wrzód żołądka lub dwunastnicy Choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy w wywiadzie Chłoniak żołądka typu MALT ( mucosa-associated lymphoid tissue) Nasilone zmiany zapalne w błonie śluzowej żołądka z aftami Stan po resekcji żołądka z powodu wczesnego raka tego narządu Zmiany przedrakowe w obrębie błony śluzowej żołądka (zapalenie zanikowe, polipy gruczolakowate i hiperplastyczne po ich usunięciu, metaplazja, dysplazja) Występowanie raka żołądka w rodzinie Wskazania względne Dyspepsja czynnościowa Choroba refluksowa przełyku Przyjmowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) Niedokrwistość o niewyjaśnionej przyczynie Życzenie chorego (po konsultacji z lekarzem) Tabela 2. Wskazania do eradykacji zakażenia H. pylori u osób przyjmujących NLPZ 1 Wiek powyżej 60 lat Owrzodzenia trawienne w wywiadzie Planowanie długotrwałej terapii NLPZ Stosowanie NLPZ w wysokich dawkach Jednoczesne leczenie kilkoma NLPZ Jednoczesne leczenie glikokortykosteroidami Jednoczesna terapia lekami przeciwzakrzepowymi Choroba wrzodowa w wywiadzie Powikłania wrzodu w wywiadzie (np. krwawienie z GOPP) Strategia badaj i lecz (Test-and-Treat) stosowana jest w leczeniu zakażenia H. pylori od wielu lat. U osób młodych, poniżej 45. r.ż., z objawami dyspepsji niediagnozowanej i bez objawów alarmujących przeprowadza się diagnostykę nieinwazyjną zakażenia H. pylori. U osób z dodatnim wynikiem w kierunku zakażenia H. pylori przeprowadza się leczenie eradykacyjne zakażenia H. pylori. W badaniach wykazywano skuteczność strategii badaj i lecz, gdy zakażenie H. pylori w populacji wynosiło powyżej 20%. W przeglądzie piśmiennictwa dotyczącym strategii postępowania w zakażeniu H. pylori i jego leczenia, dokonanym przez Gisberta i Calveta i opublikowanym w marcu 2013 roku, podkreśla się, że dzięki strategii Test-and-Treat stosowanej u pacjentów z dyspepsją wyleczy się większość pacjentów na różnych etapach rozwiniętej choroby wrzodowej oraz zapobiegnie się możliwym przypadkom powikłań tej choroby w zakresie GOPP. 6 W kilkunastu opublikowanych badaniach prospektywnych, analizujących podejmowanie decyzji klinicznych u pacjentów z dyspepsją, wykazano różnorakie pozytywne aspekty wykorzystania tej strategii. Obecnie, na podstawie publikacji medycznych, ponownie zaleca się stosowanie tego podejścia. Wydaje się, iż w niedługim czasie wzrośnie liczba naukowców akceptujących pogląd, że jedyną dobrą bakterią H. pylori jest martwa bakteria H. pylori (The only good H. pylori is a dead H. pylori). 6 Standardowe leczenie infekcji H. pylori Skuteczność leczenia eradykacyjnego H. pylori wynosi ponad 80% i zależy od wielu czynników, takich jak dobór antybiotyków w terapii trójlekowej, wrażliwość szczepów H. pylori na leki, czas leczenia oraz ukończenie terapii przez pacjentów w wymaganym czasie. 10 Obecnie najczęściej stosowane schematy leczenia zakażenia H. pylori obejmują leki przedstawione w Tabeli 4. Przy braku skuteczności terapii pierwszego rzutu proponuje się schematy drugiego rzutu: czteroskładnikowy schemat terapeutyczny z zastosowaniem tetracykliny lub soli bizmutu. Sole bizmutu nie są jednak zarejestrowane w Polsce (patrz Tabela 5). 1 Jeśli leczenie drugiego rzutu jest nieskuteczne, a wskazania do eradykacji H. pylori są bezwzględne, należy poprosić o konsultację gastrologa. 10 Stosuje się wtedy schematy wykorzystujące inne leki lub leczenie 14-dniowe, jeśli wcześniejsza terapia trwała 10 dni, oraz dodaje się w trakcie leczenia probiotyki. 10 Należy też pamiętać, że palenie papierosów oraz picie kawy w trakcie leczenia zmniejsza odsetek skutecznej eradykacji zakażenia H. pylori. 10 Najnowsze wytyczne dotyczące leczenia zakażenia H. pylori w przypadku nieskuteczności wcześniejszych prób Najnowsze zasady postępowania u chorych, którzy nie odpowiedzieli na leczenie eradykacyjne zakażenia H. pylori, zostały uzgodnione podczas posiedzenia grupy 44 ekspertów z 24 krajów we Florencji w 2010 roku. Opublikowano je w maju Lekarz Rodzinny, CZERWIEC 2013, ROK XVIII, NR 6
4 Tabela 3. Objawy alarmujące 1 Objawy dyspeptyczne występujące po 45. r.ż. Niedokrwistość Niezamierzony spadek masy ciała o co najmniej 5% Dysfagia Ból przy połykaniu (odynofagia) Bóle w nadbrzuszu budzące pacjenta w nocy Uporczywe wymioty Objawy krwawienia z przewodu pokarmowego Dyspepsja u osoby długotrwale przyjmującej NLPZ Nowotwór przewodu pokarmowego w rodzinie roku w miesięczniku Gut. (Malfertheiner P, 2012). Zgodnie z tymi zaleceniami, zawartymi w konsensusie zwanym Maastricht IV, nieskuteczna druga terapia eradykacyjna jest wskazaniem do zlecenia badania mikrobiologicznego i określenia lekowrażliwości H. pylori. 11 W razie nieskuteczności wcześniejszych metod leczenia proponowane jest postępowanie terapeutyczne trzeciego rzutu, które obejmuje: ocenę wrażliwości izolowanych od chorego szczepów H. pylori na antybiotyki, zwłaszcza na klaritomycynę i metronidazol, rozważenie dołączenia lewofloksacyny z amoksycyliną. 11 Poza leczeniem lewofloksacyną i amoksycyliną, jako tzw. terapię ratunkową (salvage regimen lub rescue treatment) proponuje się rifabutynę (półsyntetyczny antybiotyk ansamycynowy o działaniu bakteriobójczym, skuteczny wobec bakterii Gram-dodatnich oraz Gram-ujemnych, a także wobec wysoko odpornych prątków Mycobacterium tuberculosis). Rifabutyna nie jest lekiem zarejestrowanym w Polsce do leczenia eradykacyjnego infekcji H. pylori (podawana w schemacie razem ze związkiem subsalicylanu bizmutu, z lewofloksacyną i amoksycyliną). Jest to terapia uważana za skuteczniejszą i obarczoną mniejszą ilością powikłań w porównaniu do terapii 4-lekowej z solami bizmutu. 12 Oporność na leki i nawroty zakażenia Oporność H. pylori na stosowane leki jest jednym z najistotniejszych czynników obniżających skuteczność leczenia eradykacyjnego. Oporność H. pylori na amoksycylinę jest niewielka i nie stanowi problemu klinicznego. 10 Należy pamiętać, aby nie stosować antybiotyków (np. klaritromycyny), jeśli wcześniej leki te były stosowane w leczeniu infekcji np. układu oddechowego. Badanie Megraud opublikowane w 2013 roku, przeprowadzone w 18 krajach Europy na 2204 pacjentach, wykazało ogólną oporność na klaritromycynę wynoszącą 17,5%, na lewofloksacynę 14,1% i 34,9 % na metronidazol. 10 Badacze wykazali związek pomiędzy występowaniem oporności H. pylori na lewofloksacynę (p = 0,0013) i klaritromycynę (p = 0,036) ze stosowaniem tych leków wcześniej w wywiadzie, czyli przed leczeniem eradykacyjnym zakażenia H. pylori. 10 Przeprowadzone w Polsce badania wykazały wysoką oporność H. pylori na klaritromycynę i metronidazol. 11 Oporność na klaritromycynę wynosiła około 34% u pacjenta nieleczonego nią wcześniej (tzw. oporność pierwotna), a u pacjenta leczonego tym antybiotykiem w przeszłości (oporność wtórna) ten odsetek zwiększał się do 80%. Ocenia się, że około 46% szczepów H. pylori w Polsce wykazuje oporność na metronidazol. 13 Oporność jednoczesna na klaritromycynę i metronidazol obecna była u 23% pacjentów. 13 Wobec narastającej w Polsce ilości szczepów H. pylori opornych na klaritromycynę, antybiotyk ten nie jest zalecany jako lek pierwszego rzutu w trójlekowej terapii eradykacyjnej w połączeniu z IPP i amoksycyliną. Bardziej efektywny wydaje się być schemat zawierający amoksycylinę i metronidazol. 13 W Polsce badana była również oporność H. pylori na lewofloksacynę, która wynosiła 12% przy oporności pierwotnej i 38% przy oporności wtórnej. 14 Badana była również oporność innych schematów leczenia eradykacyjnego H. pylori, np. tzw. PROBLEMY KLINICZNE Tabela 4. Schematy leczenia pierwszego rzutu eradykacji zakażenia H. pylori 1 IPP (dawka) Antybiotyk (dawka) Czas leczenia Schematy leczenia pierwszego rzutu Leki stosowane w pierwszej kolejności Omeprazol (2 x 20 mg) lub Lansoprazol (2 x 30 mg) lub Pantoprazol (2 x 40 mg) Amoksycylina (2 x 1000 mg) oraz dni IPP tak jak wyżej Klaritromycyna (2 x 500 mg) oraz dni Leki stosowane w drugiej kolejności IPP tak jak wyżej Amoksycylina (2 x 1000 mg) oraz Klaritromycyna (2 x 500 mg) IPP inhibitor pompy protonowej dni Lekarz Rodzinny, CZERWIEC 2013, ROK XVIII, NR 6 395
5 PROBLEMY KLINICZNE Tabela 5. Schematy leczenia drugiego rzutu eradykacji zakażenia H. pylori 1 IPP (dawka) Dodatkowe leki (dawka) Czas leczenia Omeprazol (2 x 20 mg) lub Amoksycylina (2 x 1000 mg) oraz 14 dni Lansoprazol (2 x 30 mg) lub Pantoprazol (2 x 40 mg) oraz Tetracyklina (3 x 250 mg) IPP tak jak wyżej Amoksycylina (2 x 500 mg) oraz oraz Sole bizmutu (4 x 120 mg) * 14 dni IPP inhibitor pompy protonowej * Lek niezarejestrowany w Polsce terapii sekwencyjnej, polegającej na podawaniu w kolejnych 5-10-dniowych okresach antybiotyków, takich jak w leczeniu standardowym tzn. IPP oraz amoksycylina przez 5 dni, a następnie IPP oraz metronidazol przez następne 5 dni. Terapia sekwencyjna wykazywała wysokie wskaźniki eradykacji zakażenia H. pylori przy niższym wskaźniku występowania oporności i mniejszej liczbie zgłaszanych objawów ubocznych terapii eradykacyjnej. Terapia sekwencyjna nie jest jednak zalecana w rutynowym leczeniu infekcji H. pylori. Po skutecznej eradykacji H. pylori nawroty tego zakażenia zdarzają się rzadko. W krajach rozwiniętych występują u 1-3% chorych, a w krajach rozwijających się u 10% pacjentów z powodu ponownej infekcji, a nie wznowy utajonego zakażenia. 15 Rola lekarza podstawowej opieki zdrowotnej W aktualnym leczeniu zakażenia H. pylori należy pamiętać o wielu elementach mających wpływ na ostateczny wynik terapii. Osoby młode z dolegliwościami dyspeptycznymi po leczeniu eradykacyjnym należy kontrolować pod kątem ustąpienia dolegliwości, u osób starszych z chorobą wrzodową w wywiadzie należy uzyskać potwierdzenie wyników leczenia eliminujących zakażenie H. pylori czyli przeprowadzić badanie gastroskopowe lub badanie UBT. U osób z czynnikami ryzyka rozwoju choroby wrzodowej (zakażone H. pylori oraz osoby przyjmujące NLPZ) należy prowadzić czynną edukację odnośnie możliwości wystąpienia powikłań, a w przypadku istnienia wielu czynników ryzyka rozwoju choroby wrzodowej należy leczyć zakażenie H. pylori. Inicjowanie diagnostyki zakażenia H. pylori oraz leczenie nadal pozostają w kompetencjach lekarza rodzinnego. Lekarz POZ będzie miał w przyszłości największy wpływ na efektywne leczenie tego zakażenia i prewencję chorób wywoływanych przez bakterię H. pylori. Słowa kluczowe (keywords): zakażenie H. pylori (H. pylori infection), dyspepsja (dyspepsia), strategia badaj i lecz (Test and-treat strategy), choroba wrzodowa (peptic ulcer disease) Piśmiennictwo: 1. Dzieniszewski J, Jarosz M. Grupa Robocza PTG-E do spraw zakażenia Helicobacter pylori. Ustalenia Grupy Roboczej PTG-E dotyczące postępowania w zakażeniu Helicobacter pylori consensus Gastroenterol Pol 2008;15: Bartnik W. Epidemiologiczne i kliniczne aspekty zakażenia H. pylori. Terapia 2007;6: Krusiec-Świdergoł B, Kwiecień J, Jonderko K. Zmniejszająca się częstość zakażeń Helicobacter pylori u dzieci w Polsce. Przegląd Gastroenterologiczny 2010;5(5): Drossman DA. The functional gastrointestinal disorders and the Rome III process. Gastroenterology Apr;130(5): Sethi A, Chaudhuri M, Kelly L, Hopman W. Prevalence of Helicobacter pylori in a First Nations population in northwestern Ontario. Can Fam Physician Apr;59(4):e Gisbert JP, Calvet X. Helicobacter Pylori Test-and-Treat Strategy for Management of Dyspepsia: A Comprehensive Review. Clin Transl Gastroenterol Mar 28;4:e32. doi: /ctg Mazzoleni L, Becker Sander G, de Magalhães Francesconi, et al. Helicobacter pylori Eradication in Functional Dyspepsia HEROES Trial. Arch Intern Med. 2011;171(21): Malfertheiner P, Selgrad M. Helicobacter pylori infection and current clinical areas of contention. Curr Opin Gastroenterol Nov;26(6): doi: /MOG.0b013e32833efede. 9. Moayyedi P. Helicobacter pylori eradication for functional dyspepsia: what are we treating?: comment on Helicobacter pylori eradication in functional dys- Tabela 6. Przykładowe schematy eradykacji H. pylori u chorych z dwukrotnie nieskutecznym leczeniem przeciwbakteryjnym 11 Terapia oparta na badaniu lekooporności Terapia trójlekowa z lewofloksacyną Terapia trójlekowa z rifabutyną IPP inhibitor pompy protonowej 10-dniowa terapia czterolekowa: IPP (dawka standardowa 2 x na dobę), subsalicylan bizmutu (dawka standardowa) 2 x na dobę i 2 antybiotyki wg testu lekowrażliwości IPP (2 x na dobę), lewofloksacyna (0,25 g 2 x na dobę), amoksycylina (1 g 2 x na dobę), leczenie trwa dni IPP (2 x na dobę), rifabutyna (150 mg 2 x na dobę), amoksycylina (1 g 2 x na dobę), terapia trwa 14 dni 396 Lekarz Rodzinny, CZERWIEC 2013, ROK XVIII, NR 6
6 Kwestie kliniczne: Opublikowane w 2013 roku kanadyjskie badania analizujące kierowanie pacjentów na badania gastroskopowe w POZ w latach wykazały, że dyspepsja była przyczyną skierowania na gastroskopię u 59,2% pacjentów, a niedokrwistość stanowiła 18,1% wszystkich wskazań. U 66,8% kierowanych na badanie gastroskopowe pacjentów wykonano biopsję błony śluzowej żołądka: zapalenie żołądka (gastritis) stwierdzono u 46,1% pacjentów, a prawidłową błonę śluzową obserwowano tylko u 36,8% badanych. W badaniu tym wykazano, iż zakażenie H. pylori nadal jest poważnym problemem występującym w populacji i że kluczowe jest pytanie: w jaki sposób należy stosować strategię Test-and-Treat u pacjentów z grupy wysokiego ryzyka rozwoju choroby wrzodowej i jej powikłań w zakresie GOPP. Strategia badaj i lecz ( Test-and-Treat) stosowana jest w leczeniu zakażenia H. pylori od wielu lat. U osób młodych, poniżej 45. r.ż., z objawami dyspepsji niediagnozowanej i bez objawów alarmujących przeprowadza się diagnostykę nieinwazyjną zakażenia H. pylori. U osób z dodatnim wynikiem w kierunku zakażenia H. pylori przeprowadza się leczenie eradykacyjne zakażenia H. pylori. W badaniach wykazywano skuteczność strategii badaj i lecz, gdy zakażenie H. pylori w populacji wynosiło powyżej 20%. Przeprowadzone w Polsce badania wykazały wysoką oporność H. pylori na klaritromycynę i metronidazol. Oporność na klaritromycynę wynosiła około 34% u pacjenta nieleczonego nią wcześniej (tzw. oporność pierwotna), a u pacjenta leczonego tym antybiotykiem w przeszłość (oporność wtórna) ten odsetek zwiększał się do 80%. Ocenia się, że około 46% szczepów H. pylori w Polsce wykazuje oporność na metronidazol. Oporność jednoczesna na klaritromycynę i metronidazol obecna była u 23% pacjentów. PROBLEMY KLINICZNE pepsia. Arch Intern Med Nov 28;171(21): doi: /archinternmed Megraud F, Coenen S, Versporten A, Kist M, Lopez-Brea M, Hirschl AM, Andersen LP, Goossens H, Glupczynski Y; Study Group participants.helicobacter pylori resistance to antibiotics in Europe and its relationship to antibiotic consumption. Gut Jan;62(1): doi: /gutjnl Epub 2012 May Malfertheiner P, Megraud F, O Morain CA et al. Management of Helicobacter pylori infection the Maastricht IV/Florence Consensus Report. Gut Malfertheiner P, Selgrad M, Bornschein J. Helicobacter pylori: clinical management. Curr Opin Gastroenterol Nov;28(6): doi: / MOG.0b013e a Karczewska E, Wojtas-Bonior I, Sito E, Zwolińska-Wcisło M, Budak A. Primary and secondary clarithromycin, metronidazole, amoxicillin and levofloxacin resistance to Helicobacter pylori in southern Poland. Pharmacol Rep. 2011;63(3): Karczewska E, Klesiewicz K, Skiba I, Wojtas-Bonior I, Sito E, Czajecki K, Zwolińska-Wcisło M, Budak A.Variability in Prevalence of Helicobacter pylori Strains Resistant to Clarithromycin and Levofloxacin in Southern Poland. Gastroenterol Res Pract. 2012;2012: doi: /2012/ Epub 2012 May Bartnik W. Nowe zasady leczenia infekcji Helicobacter pylori. Postępy Nauk Medycznych 2009;2: Lekarz Rodzinny, CZERWIEC 2013, ROK XVIII, NR 6 397
chirurgia Helicobacter pylori diagnostyka i leczenie przedruk z numeru 2/2013 OKIEM EKSPERTA prenumerata: 800 888 000 www.mp.pl
chirurgia przedruk z numeru 2/2013 OKIEM EKSPERTA Helicobacter pylori diagnostyka i leczenie prenumerata: 800 888 000 www.mp.pl OKIEM EKSPERTA Helicobacter pylori diagnostyka i leczenie Skróty: Hp Helicobacter
Bardziej szczegółowoDiagnostyka i leczenie H.Pylori co zmienił Konsensus Maastricht IV
Diagnostyka i leczenie H.Pylori co zmienił Konsensus Maastricht IV Barbara Skrzydło-Radomańska Katedra i Klinika Gastroenterologii Uniwersytet Medyczny w Lublinie Maastricht I - 1996 Maastricht II - 2002
Bardziej szczegółowoZadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji. Ocena informacji o metodzie leczenia
Praktykowanie EBM Krok 1 Krok 2 Krok 3 Krok 4 Zadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji Ocena informacji o metodzie leczenia Podjęcie decyzji klinicznej na podstawie
Bardziej szczegółowoKONKURS OPIEKI FARMACEUTYCZNEJ 14.03.2015R. LUBLIN ANTYBIOTYKOTERAPIA
KONKURS OPIEKI FARMACEUTYCZNEJ 14.03.2015R. LUBLIN ANTYBIOTYKOTERAPIA Część pisemna Opis przypadku: Kobieta rok urodzenia 1943 Czas pobytu w szpitalu Rozpoznanie wstępne Rozpoznanie kliniczne W opisie
Bardziej szczegółowoWytyczne Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce oraz European Society for Primary Care Gastroenterology (ESPCG)
Zasady postępowania w dyspepsji, chorobie wrzodowej i infekcji Helicobacter pylori Wytyczne Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce oraz European Society for Primary Care Gastroenterology (ESPCG) Wytyczne
Bardziej szczegółowow kale oraz innych laboratoryjnych markerów stanu zapalnego (białka C-reaktywnego,
1. Streszczenie Wstęp: Od połowy XX-go wieku obserwuje się wzrost zachorowalności na nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ), w tym chorobę Leśniowskiego-Crohna (ChLC), zarówno wśród dorosłych, jak i
Bardziej szczegółowoPROCEDURA NARODOWA. Raport Oceniający. Prazol Omeprazolum. Nr wniosku: UR.DRL.RLN.4000.0077.2013. Nr pozwolenia: 22182
PROCEDURA NARODOWA Raport Oceniający Prazol Omeprazolum Nr wniosku: UR.DRL.RLN.4000.0077.2013 Nr pozwolenia: 22182 Podmiot odpowiedzialny: Pabianickie Zakłady Farmaceutyczne Polfa S.A. Data raportu: 27.04.2015
Bardziej szczegółowoNazwa produktu leczniczego i nazwa powszechnie stosowana: Anesteloc, Anesteloc 40 mg (pantoprazolum).
Informacja o leku ANESTELOC Nazwa produktu leczniczego i nazwa powszechnie stosowana: Anesteloc, Anesteloc 40 mg (pantoprazolum). Skład jakościowy i ilościowy: jedna tabletka dojelitowa zawiera 20 mg lub
Bardziej szczegółowoAneks III. Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotkach dla pacjenta
Aneks III Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotkach dla pacjenta Uwaga: Konieczna może być późniejsza aktualizacja zmian w charakterystyce produktu leczniczego i ulotce
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 54 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 54 SECTIO D 2004 Katedra Pielęgniarstwa Klinicznego Wydziału Nauk o Zdrowiu Akademii Medycznej im. Ludwika Rydygiera
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 12/2014 z dnia 7 stycznia 2014 r. o projekcie programu Program profilaktyki w zakresie wczesnej diagnostyki Helicobacter
Bardziej szczegółowoWZW C rok po przełomie. Dr hab. med. Anna Piekarska, Prof. UM Klinika Chorób Zakaźnych i Hepatologii UM w Łodzi Szpital Biegańskiego w Łodzi
WZW C rok po przełomie Dr hab. med. Anna Piekarska, Prof. UM Klinika Chorób Zakaźnych i Hepatologii UM w Łodzi Szpital Biegańskiego w Łodzi Transmisja HCV w Polsce Zakażenia krwiopochodne drogą płciową
Bardziej szczegółowoWytyczne Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii dotyczące diagnostyki i leczenia zakażenia Helicobacter pylori
Gastroenterologia Kliniczna 2014, tom 6, nr 2, 41 49 Copyright 2014 PTG-E ISSN 2081 1020 Witold Bartnik 1, Danuta Celińska-Cedro 2, Jan Dzieniszewski 3, Wiktor Łaszewicz 4, Tomasz Mach 5, Krzysztof Przytulski
Bardziej szczegółowoCzłonkowie Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii biorący udział w głosowaniu nad konsensusem
KONSENSUS Gastroenterologia Kliniczna 2009, tom 1, nr 1, 1 6 Copyright 2009 Via Medica ISSN 1899 3338 Tomasz Wocial 1, Witold Bartnik 2, Krzysztof Bartosz 2, Hubert Bołdys 2, Krzysztof Celiński 2, Jan
Bardziej szczegółowoAneks I. Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu
Aneks I Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu 1 Wnioski naukowe Uwzględniając raport oceniający komitetu PRAC w sprawie okresowych raportów o bezpieczeństwie
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Rada Konsultacyjna Stanowisko Rady Konsultacyjnej nr 35/2011 z dnia 18 kwietnia 2011r. w sprawie zakwalifikowania jako świadczenia gwarantowanego leku Emanera (esomeprazolum)
Bardziej szczegółowoUchwała Nr XIX/169/2008 Rady Miasta Marki z dnia 18 czerwca 2008 roku
Uchwała Nr XIX/169/2008 Rady Miasta Marki z dnia 18 czerwca 2008 roku w sprawie wyrażenia zgody na realizację programu zdrowotnego w zakresie szczepień ochronnych przeciwko grypie, dla mieszkańców Miasta
Bardziej szczegółowoPytania i dopowiedzi na temat analizy nie-selektywnych niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) oraz ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego.
18 października 2012 EMA/653433/2012 EMEA/H/A-5(3)/1319 Pytania i dopowiedzi na temat analizy nie-selektywnych niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) oraz ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego.
Bardziej szczegółowoINTESTA jedyny. oryginalny maślan sodu w chronionej patentem matrycy trójglicerydowej
INTESTA jedyny oryginalny maślan sodu w chronionej patentem matrycy trójglicerydowej Dlaczego INTESTA? kwas masłowy jest podstawowym materiałem energetycznym dla nabłonka przewodu pokarmowego, zastosowanie,
Bardziej szczegółowoStosowanie preparatu BioCardine900 u chorych. z chorobą wieńcową leczonych angioplastyką naczyń
Jan Z. Peruga, Stosowanie preparatu BioCardine900 u chorych z chorobą wieńcową leczonych angioplastyką naczyń wieńcowych II Katedra Kardiologii Klinika Kardiologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi 1 Jednym
Bardziej szczegółowoWytyczne Polskiego Towarzystwa
Copyright 2014 by Polskie Towarzystwo Gastroenterologii Wytyczne Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii dotyczące diagnostyki i leczenia zakażenia Helicobacter pylori Guidelines from the Polish Society
Bardziej szczegółowoAnalysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn
Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie Analysis of infectious complications inf children with
Bardziej szczegółowoCeny oczekiwane w rodzaju: leczenie szpitalne - programy zdrowotne (lekowe) obowiązujące od r. Cena Oczekiwana
Ceny oczekiwane w rodzaju: leczenie szpitalne - programy zdrowotne (lekowe) obowiązujące od 01.07.2012 r. Kod Zakresu Nazwa Zakresu Cena Oczekiwana 03.0000.301.02 PROGRAM LECZENIA PRZEWLEKŁEGO WZW TYPU
Bardziej szczegółowoChemoprewencja raka jelita grubego u chorych na wrzodziejące zapalenie jelita grubego Dr n med. Piotr Albrecht
Chemoprewencja raka jelita grubego u chorych na wrzodziejące zapalenie jelita grubego Dr n med. Piotr Albrecht Klinika Gastroenterologii i Żywienia Dzieci WUM Plan wykładu Jelitowe powikłania WZJG Rak
Bardziej szczegółowoPodejście lekarzy rodzinnych do czynników ryzyka i leczenia dyslipidemii w 9 krajach Europy środkowo-
Podejście lekarzy rodzinnych do czynników ryzyka i leczenia dyslipidemii w 9 krajach Europy środkowo- wschodniej Dr hab. med. Tomasz Tomasik Zakład Medycyny Rodzinnej, Uniwersytet Jagielloński, Collegium
Bardziej szczegółowoAneks I. Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu
Aneks I Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu 1 Wnioski naukowe Uwzględniając raport oceniający komitetu PRAC w sprawie okresowych raportów o bezpieczeństwie
Bardziej szczegółowoPrzegląd wiedzy na temat leku Simponi i uzasadnienie udzielenia Pozwolenia na dopuszczenie do obrotu w UE
EMA/115257/2019 EMEA/H/C/000992 Przegląd wiedzy na temat leku Simponi i uzasadnienie udzielenia Pozwolenia na dopuszczenie do obrotu w UE Co to jest lek Simponi i w jakim celu się go stosuje Simponi jest
Bardziej szczegółowoWytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011
Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011 Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki,
Bardziej szczegółowoPROBLEMY TERAPEUTYCZNE WTÓRNYCH ZAKAŻEŃ KRWI POWODOWANE PRZEZ PAŁECZKI Enterobacterales W PRAKTYCE ODDZIAŁÓW ZABIEGOWYCH I ZACHOWAWCZYCH
PROBLEMY TERAPEUTYCZNE WTÓRNYCH ZAKAŻEŃ KRWI POWODOWANE PRZEZ PAŁECZKI Enterobacterales W PRAKTYCE ODDZIAŁÓW ZABIEGOWYCH I ZACHOWAWCZYCH DOROTA ROMANISZYN KATEDRA MIKROBIOLOGII UJCM KRAKÓW Zakażenie krwi
Bardziej szczegółowoCeny oczekiwane w rodzaju: leczenie szpitalne - programy zdrowotne (lekowe) obowiązujące od 01.07.2012 r. Cena Oczekiwana 03.0000.301.
Ceny oczekiwane w rodzaju: leczenie szpitalne - programy zdrowotne (lekowe) obowiązujące od 01.07.2012 r. Kod Zakresu Nazwa Zakresu Cena Oczekiwana 03.0000.301.02 PROGRAM LECZENIA PRZEWLEKŁEGO WZW TYPU
Bardziej szczegółowoKatalog ryczałtów za diagnostykę w programach lekowych
Katalog ryczałtów za diagnostykę w programach lekowych Lp. Kod Nazwa świadczenia Ryczałt roczny (punkty) Uwagi 1 2 3 4 5 1 5.08.08.0000001 Diagnostyka w programie leczenia przewlekłego WZW typu B lamiwudyną
Bardziej szczegółowoUdary mózgu w przebiegu migotania przedsionków
Udary mózgu w przebiegu migotania przedsionków Dr hab. med. Adam Kobayashi INSTYTUT PSYCHIATRII I NEUROLOGII, WARSZAWA Pacjenci z AF cechują się w pięciokrotnie większym ryzykiem udaru niedokrwiennego
Bardziej szczegółowoHELICID 10, 10 mg kapsułka twarda. HELICID 20, 20 mg kapsułka twarda. Jedna kapsułka zawiera 10 mg lub 20 mg omeprazolu (Omeprazolum).
HELICID 10, 10 mg kapsułka twarda. HELICID 20, 20 mg kapsułka twarda. Jedna kapsułka zawiera 10 mg lub 20 mg omeprazolu (Omeprazolum). Substancje pomocnicze o znanym działaniu: sacharoza i laktoza. Wskazania
Bardziej szczegółowoPodsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu leczniczego Dobenox przeznaczone do publicznej wiadomości.
VI.2 Plan Zarządzania Ryzykiem dla produktów kwalifikowanych jako "Well established use" zawierających Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu leczniczego Dobenox przeznaczone do publicznej
Bardziej szczegółowoKatalog ryczałtów za diagnostykę w programach lekowych
Katalog ryczałtów za diagnostykę w programach lekowych Lp. Kod Nazwa świadczenia Ryczałt roczny (punkty) Uwagi 1 2 3 4 5 1 5.08.08.0000001 Diagnostyka w programie leczenia przewlekłego WZW typu B lamiwudyną
Bardziej szczegółowoLECZENIE WTÓRNEJ NADCZYNNOŚCI PRZYTARCZYC U PACJENTÓW HEMODIALIZOWANYCH ICD-10 N
Załącznik nr 42 do zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 roku Nazwa programu: LECZENIE WTÓRNEJ NADCZYNNOŚCI PRZYTARCZYC U PACJENTÓW HEMODIALIZOWANYCH ICD-10 N 25.8 Inne zaburzenia
Bardziej szczegółowoOporność na antybiotyki w Unii Europejskiej
Podsumowanie danych z 2014 roku o oporności na antybiotyki w Unii Europejskiej Dane z monitorowania sieci EARS-Net Listopad 2015 Poważne zagrożenie: oporność na antybiotyki w Unii Europejskiej Oporność
Bardziej szczegółowoKolonoskopia wykonywana w warunkach ambulatoryjnych, Ocena wybranych aspektów medycznych i socjoekonomicznych
Lek. Jerzy Michałowski Katedra i Klinika Gastroenterologii i Hepatologii Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu Kolonoskopia wykonywana w warunkach ambulatoryjnych, Ocena wybranych aspektów
Bardziej szczegółowoEBM w farmakoterapii
EBM w farmakoterapii Dr Przemysław Niewiński Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej AM we Wrocławiu Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej AM Wrocław EBM Evidence Based Medicine (EBM) "praktyka medyczna
Bardziej szczegółowoChoroby wewnętrzne - gastroenterologia Kod przedmiotu
Choroby wewnętrzne - gastroenterologia - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Choroby wewnętrzne - gastroenterologia Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-ChW-G Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu
Bardziej szczegółowoLECZENIE CHOROBY LEŚNIOWSKIEGO - CROHNA (chlc) (ICD-10 K 50)
Załącznik B.32. LECZENIE CHOROBY LEŚNIOWSKIEGO - CROHNA (chlc) (ICD-10 K 50) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO ŚWIADCZENIOBIORCY SCHEMAT DAWKOWANIA LEKÓW W PROGRAMIE BADANIA DIAGNOSTYCZNE WYKONYWANE W
Bardziej szczegółowoWydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości
Wydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości Pulmonologia 2015, PAP, Warszawa, 26 maja 2015 1 Epidemiologia raka płuca w Polsce Pierwszy nowotwór w Polsce pod względem umieralności. Tendencja
Bardziej szczegółowoLECZENIE BIOLOGICZNE CHORÓB
LECZENIE BIOLOGICZNE CHORÓB REUMATYCZNYCH U PACJENTÓW 65+ Włodzimierz Samborski Katedra Reumatologii i Rehabilitacji Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu LECZENIE BIOLOGICZNE CHORÓB REUMATYCZNYCH
Bardziej szczegółowoPodsumowanie najnowszych danych dotyczących oporności na antybiotyki w krajach Unii Europejskiej Dane z monitorowania sieci EARS-Net
EUROPEJSKI DZIEŃ WIEDZY O ANTYBIOTYKACH A European Health Initiative EUROPEJSKIE CENTRUM DS. ZAPOBIEGANIA Podsumowanie najnowszych danych dotyczących oporności na antybiotyki w krajach Unii Europejskiej
Bardziej szczegółowoLECZENIE CHOROBY LEŚNIOWSKIEGO - CROHNA (chlc) (ICD-10 K 50)
Załącznik B.32. LECZENIE CHOROBY LEŚNIOWSKIEGO - CROHNA (chlc) (ICD-10 K 50) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO ŚWIADCZENIOBIORCY A. Leczenie infliksymabem 1. Leczenie choroby Leśniowskiego-Crohna (chlc)
Bardziej szczegółowoPiśmiennictwo... 45. Manometria przełyku Krzysztof Fyderek... 31 Założenia, zasady i wskazania do badania manometrycznego przełyku u dzieci...
SPIS TREŚCI ROZWÓJ ONTOGENETYCZNY ORAZ FIZJOLOGIA CZYNNOŚCI MOTORYCZNEJ PRZEWODU POKARMOWEGO Krzysztof Fyderek.. 13 Rozwój strukturalny................. 13 Rozwój śródściennego żołądkowo-jelitowego (enteralnego)
Bardziej szczegółowoEpidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę?
Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę? Piotr Ponikowski Klinika Chorób Serca Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Ośrodek Chorób Serca Szpitala Wojskowego we Wrocławiu Niewydolność
Bardziej szczegółowoAneks I Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwoleń na dopuszczenie do obrotu
Aneks I Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwoleń na dopuszczenie do obrotu Wnioski naukowe Uwzględniając sprawozdanie oceniające PRAC w sprawie okresowych raportów o bezpieczeństwie (PSUR) dotyczących
Bardziej szczegółowoAktualizacja ChPL i ulotki dla produktów leczniczych zawierających jako substancję czynną hydroksyzynę.
Aktualizacja ChPL i ulotki dla produktów leczniczych zawierających jako substancję czynną hydroksyzynę. Aneks III Poprawki do odpowiednich punktów Charakterystyki Produktu Leczniczego i Ulotki dla pacjenta
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji
Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji www.aotmit.gov.pl Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji nr 162/2016 z dnia 2 września 2016 r. o projekcie programu polityki
Bardziej szczegółowoLek. Stanisław Ferenc. Indywidualizacja schematów terapeutycznych w chorobie wrzodowej. prof. dr hab. n. med. Wojciech Witkiewicz
Lek. Stanisław Ferenc Indywidualizacja schematów terapeutycznych w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy u chorych z infekcją Helicobacter pylori Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych w zakresie
Bardziej szczegółowoDr Jarosław Woroń. BEZPIECZEŃSTWO STOSOWANIA LEKÓW PRZECIWBÓLOWYCH Krynica 11.XII.2009
Dr Jarosław Woroń BEZPIECZEŃSTWO STOSOWANIA LEKÓW PRZECIWBÓLOWYCH Krynica 11.XII.2009 Zakład Farmakologii Klinicznej Katedry Farmakologii CM UJ Kraków Uniwersytecki Ośrodek Monitorowania i Badania Niepożądanych
Bardziej szczegółowoANEKS III Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta
ANEKS III Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta Uwaga: Konieczna może być późniejsza aktualizacja charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie
Bardziej szczegółowoPytania z zakresu ginekologii i opieki ginekologicznej
Pytania z zakresu ginekologii i opieki ginekologicznej - 2017 1. Proszę wymienić zagrożenia zdrowotne dla kobiety jakie mogą wystąpić w okresie okołomenopauzalnym. 2. Proszę omówić rolę położnej w opiece
Bardziej szczegółowoSystemowe aspekty leczenia WZW typu C
Systemowe aspekty leczenia WZW typu C Dr n. med. Jakub Gierczyński, MBA Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego-PZH Instytut Zarządzania w Ochronie Zdrowia, Uczelnia Łazarskiego Warszawa, 06.06.2017 r. Systemowe
Bardziej szczegółowoTabela Nr 1. Rozliczenie środków finansowych z Wojewódzkiego Programu Profilaktyki Gruźlicy Płuc i Nowotworów Układu Oddechowego
Informacja dla Zarządu Województwa Łódzkiego na temat realizacji w 2004 roku Wojewódzkiego Programu Profilaktyki Gruźlicy Płuc i Nowotworów Układu Oddechowego Wojewódzki Program Profilaktyki Gruźlicy Płuc
Bardziej szczegółowoWZW TYPU B CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ? CZY WYKORZYSTAŁEŚ WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI ABY USTRZEC SIĘ PRZED WIRUSOWYM ZAPALENIEM WĄTROBY TYPU B?
SZCZEPIONKA WZW TYPU B CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ? CZY WYKORZYSTAŁEŚ WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI ABY USTRZEC SIĘ PRZED WIRUSOWYM ZAPALENIEM WĄTROBY TYPU B? ZDOBĄDŹ INFORMACJE! ZASZCZEP SIĘ! ZDOBĄDŹ OCHRONĘ!
Bardziej szczegółowoPorównanie skuteczności leków adiuwantowych. w neuropatycznym bólu nowotworowym1
Porównanie skuteczności leków adiuwantowych w neuropatycznym bólu nowotworowym1 Badanie1 New Delhi Cel Metoda Porównanie pregabaliny z amitryptyliną* i gabapentyną pod względem skuteczności klinicznej
Bardziej szczegółowoMateriały edukacyjne. Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego
Materiały edukacyjne Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego Klasyfikacja ciśnienia tętniczego (mmhg) (wg. ESH/ESC )
Bardziej szczegółowoULOTKA DLA PACJENTA. Panzol 20 mg, tabletki dojelitowe Panzol 40 mg, tabletki dojelitowe Pantoprazolum
ULOTKA DLA PACJENTA Panzol 20 mg, tabletki dojelitowe Panzol 40 mg, tabletki dojelitowe Pantoprazolum NaleŜy zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku. - NaleŜy zachować tę ulotkę, aby w razie
Bardziej szczegółowoOporność na antybiotyki w Unii Europejskiej Dane zaprezentowane poniżej zgromadzone zostały w ramach programu EARS-Net, który jest koordynowany przez
Informacja o aktualnych danych dotyczących oporności na antybiotyki na terenie Unii Europejskiej Październik 2013 Główne zagadnienia dotyczące oporności na antybiotyki przedstawione w prezentowanej broszurze
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Rada Przejrzystości Opinia Rady Przejrzystości nr 380/2014 z dnia 29 grudnia 2014 r. w sprawie zasadności objęcia refundacją leku Mimpara (cinacalcetum) w zakresie
Bardziej szczegółowoChoroba wrzodowa u dzieci Dr hab. med. Piotr Albrecht Dr n. med. Izabella Łazowska-Przeorek
Choroba wrzodowa u dzieci Dr hab. med. Piotr Albrecht Dr n. med. Izabella Łazowska-Przeorek Klinika Gastroenterologii i Żywienia Dzieci AM w Warszawie Choroba wrzodowa - podział Owrzodzenie pierwotne H.
Bardziej szczegółowostatystyka badania epidemiologiczne
statystyka badania epidemiologiczne Epidemiologia Epi = wśród Demos = lud Logos = nauka Epidemiologia to nauka zajmująca się badaniem rozprzestrzenienia i uwarunkowań chorób u ludzi, wykorzystująca tą
Bardziej szczegółowoMigotanie przedsionków czynniki ograniczające dostępności do współczesnej terapii
Migotanie przedsionków czynniki ograniczające dostępności do współczesnej terapii Piotr Pruszczyk, Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii Warszawski Uniwersytet Medyczny Centrum Diagnostyki i Leczenia
Bardziej szczegółowoOzzion, 20 mg, tabletki dojelitowe. Każda tabletka dojelitowa zawiera 20 mg pantoprazolu (co odpowiada 22,575 mg półtorawodnej soli sodowej
Ozzion, 20 mg, tabletki dojelitowe. Każda tabletka dojelitowa zawiera 20 mg pantoprazolu (co odpowiada 22,575 mg półtorawodnej soli sodowej pantoprazolu). Substancje pomocnicze o znanym działaniu: każda
Bardziej szczegółowoPilotażowy Program Profilaktyki Zakażeń HCV
Pilotażowy Program Profilaktyki Zakażeń HCV HCV zidentyfikowany w 1989 roku należy do rodziny Flaviviridae zawiera jednoniciowy RNA koduje białka strukturalne i niestrukturalne (co najmniej 10) ma 6 podstawowych
Bardziej szczegółowoAneks I Wnioski naukowe i podstawy zawieszenia pozwolenia na dopuszczenie do obrotu przedstawione przez Europejską Agencję Leków
Aneks I Wnioski naukowe i podstawy zawieszenia pozwolenia na dopuszczenie do obrotu przedstawione przez Europejską Agencję Leków 1 Wnioski naukowe Ogólne podsumowanie oceny naukowej dotyczącej kwasu nikotynowego/laropiprantu
Bardziej szczegółowoZaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV STRESZCZENIE
Autor: Tytuł: Promotor: lek. Anna Zielińska Zaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV dr hab. Anita Bryńska STRESZCZENIE WSTĘP: W
Bardziej szczegółowoSimponi jest lekiem o działaniu przeciwzapalnym. Preparat stosuje się w leczeniu następujących chorób u osób dorosłych:
EMA/411054/2015 EMEA/H/C/000992 Streszczenie EPAR dla ogółu społeczeństwa golimumab Niniejszy dokument jest streszczeniem Europejskiego Publicznego Sprawozdania Oceniającego (EPAR) dotyczącego produktu.
Bardziej szczegółowoAktualne zasady diagnostyki i leczenia chorób zapalnych jelit
Instytut Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka Odział Gastroenterologii, Hepatologii, Zaburzeń Odżywiania i Pediatrii Al. Dzieci Polskich 20, 04-730, Warszawa Aktualne zasady diagnostyki i leczenia chorób zapalnych
Bardziej szczegółowoNowe definicje klinicznych kategorii wrażliwości wprowadzone przez EUCAST w 2019 roku
Nowe definicje klinicznych kategorii wrażliwości wprowadzone przez EUCAST w 2019 roku Dorota Żabicka Krajowy Ośrodek Referencyjny ds. LekowrażliwościDrobnoustrojów (KORLD) Zakład Epidemiologii i Mikrobiologii
Bardziej szczegółowoANEKS III Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta
ANEKS III Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta Uwaga: Konieczna może być późniejsza aktualizacja charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA Nr II/25/2018 RADY GMINY KOBYLNICA z dnia 29 listopada 2018 roku
UCHWAŁA Nr II/25/2018 RADY GMINY KOBYLNICA z dnia 29 listopada 2018 roku w sprawie przyjęcia gminnego programu zdrowotnego pn.: Program Profilaktyki Zakażeń HPV w Gminie Kobylnica na lata 2019-2022 Na
Bardziej szczegółowoOcena Pracy Doktorskiej mgr Moniki Aleksandry Ziętarskiej
Prof. dr hab. n. med. Robert Słotwiński Warszawa 30.07.2018 Zakład Immunologii Biochemii i Żywienia Wydziału Nauki o Zdrowiu Warszawski Uniwersytet Medyczny Ocena Pracy Doktorskiej mgr Moniki Aleksandry
Bardziej szczegółowoPostępowanie orzecznicze wobec kierowców z zaburzeniami tolerancji węglowodanów i cukrzycą
Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę, 2013 Aneks 2 Postępowanie orzecznicze wobec kierowców z zaburzeniami tolerancji węglowodanów i cukrzycą Opracowano we współpracy z dr.
Bardziej szczegółowoZapalenie ucha środkowego
Zapalenie ucha środkowego Poradnik dla pacjenta Dr Maciej Starachowski Ostre zapalenie ucha środkowego. Co to jest? Ostre zapalenie ucha środkowego jest rozpoznawane w przypadku zmian zapalnych w uchu
Bardziej szczegółowoWSKAZANIA DO LECZENIA CHIRURGICZNEGO W CHOROBACH ZAPALNYCH JELIT. Zuzanna Kaszycka Klinika Chirurgii Gastroenterologicznej i Transplantologii
WSKAZANIA DO LECZENIA CHIRURGICZNEGO W CHOROBACH ZAPALNYCH JELIT Zuzanna Kaszycka Klinika Chirurgii Gastroenterologicznej i Transplantologii Choroba Crohna Zapalenie przewodu pokarmowego w chorobie Crohna
Bardziej szczegółowoLECZENIE PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ (ICD-10 C 92.1)
Załącznik B.14. LECZENIE PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ (ICD-10 C 92.1) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Leczenie przewlekłej białaczki szpikowej u dorosłych imatinibem 1.1 Kryteria kwalifikacji Świadczeniobiorcy
Bardziej szczegółowoAneks III. Zmiany, które należy wprowadzić w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotkach dla pacjenta
Aneks III Zmiany, które należy wprowadzić w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotkach dla pacjenta Uwaga: Ta Charakterystyka Produktu Leczniczego, oznakowanie opakowań i ulotka
Bardziej szczegółowoLECZENIE CHOROBY LEŚNIOWSKIEGO - CROHNA (chlc) (ICD-10 K 50)
Załącznik B.32.a. LECZENIE CHOROBY LEŚNIOWSKIEGO - CROHNA (chlc) (ICD-10 K 50) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO ŚWIADCZENIOBIORCY SCHEMAT DAWKOWANIA LEKÓW W PROGRAMIE BADANIA DIAGNOSTYCZNE WYKONYWANE
Bardziej szczegółowoAneks IV. Wnioski naukowe
Aneks IV Wnioski naukowe 1 Wnioski naukowe W dniu 10 marca 2016 r. Komisja Europejska została poinformowana, że niezależna grupa monitorowania danych dotyczących bezpieczeństwa zaobserwowała w trzech badaniach
Bardziej szczegółowodr hab. n. farm. AGNIESZKA SKOWRON
UNIWERSYTET JAGIELLOŃSKI COLLEGIUM MEDICUM WYDZIAŁ FARMACEUTYCZNY ZAKŁAD FARMACJI SPOŁECZNEJ dr hab. n. farm. AGNIESZKA SKOWRON KATOWICE, 24 KWIETNIA 2018R. SESJA B: FARMACEUCI W KOORDYNOWANEJ I PERSONALIZOWANEJ
Bardziej szczegółowoAneks II. Niniejsza Charakterystyka Produktu Leczniczego oraz ulotka dla pacjenta stanowią wynik procedury arbitrażowej.
Aneks II Zmiany dotyczące odpowiednich punktów Charakterystyki Produktu Leczniczego oraz ulotki dla pacjenta przedstawione przez Europejską Agencję Leków (EMA) Niniejsza Charakterystyka Produktu Leczniczego
Bardziej szczegółowoLECZENIE NOWOTWORÓW PODŚCIELISKA PRZEWODU POKARMOWEGO (GIST) (ICD-10 C 15, C 16, C 17, C 18, C 20, C 48)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 492 Poz. 66 Załącznik B.3. LECZENIE NOWOTWORÓW PODŚCIELISKA PRZEWODU POKARMOWEGO (GIST) (ICD-10 C 15, C 16, C 17, C 18, C 20, C 48) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Leczenie adjuwantowe
Bardziej szczegółowoAneks II. Wnioski naukowe i podstawy do zmiany charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta przedstawione przez EMA
Aneks II Wnioski naukowe i podstawy do zmiany charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta przedstawione przez EMA 41 Wnioski naukowe Ogólne podsumowanie oceny naukowej produktów leczniczych
Bardziej szczegółowoPakiet onkologiczny. w podstawowej opiece zdrowotnej
Pakiet onkologiczny w podstawowej opiece zdrowotnej Agnieszka Jankowska-Zduńczyk Specjalista medycyny rodzinnej Konsultant krajowy w dziedzinie medycyny rodzinnej Profilaktyka chorób nowotworowych Pakiet
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów Nazwa modułu Profilaktyka i leczenie chorób
Bardziej szczegółowoZebrała i opracowała Maria Sałamacha
BÓLE BRZUCHA Zebrała i opracowała Maria Sałamacha Ból brzucha u dzieci ma zwykle charakter czynnościowy, co oznacza, że szczegółowe badania i analizy laboratoryjne nie wykazują żadnych odchyleń, jednak
Bardziej szczegółowoLekarz wobec pacjenta palącego tytoń?
Lekarz wobec pacjenta palącego tytoń? Palenie jest najważniejszym, pojedynczym, możliwym do wyeliminowania czynnikiem odpowiedzialnym za szereg chorób i zgonów. Jest przyczyną większej liczby zgonów niż
Bardziej szczegółowoDziałania niepożądane radioterapii
Działania niepożądane radioterapii Powikłania po radioterapii dzielimy na wczesne i późne. Powikłania wczesne ostre występują w trakcie leczenia i do 3 miesięcy po jego zakończeniu. Ostry odczyn popromienny
Bardziej szczegółowoZespół jelita drażliwego u dzieci i młodzieży
52 Zespół jelita drażliwego u dzieci i młodzieży Irritable bowel syndrome in children Mieczysława Czerwionka-Szaflarska, Bartosz Romańczuk Pediatr Pol 2010; 85 (1): 52 56 2010 by Polskie Towarzystwo Pediatryczne
Bardziej szczegółowoPułapki farmakoterapii nadciśnienia tętniczego. Piotr Rozentryt III Katedra i Kliniczny Oddział Kardiologii Śląskie Centrum Chorób Serca, Zabrze
Pułapki farmakoterapii nadciśnienia tętniczego Piotr Rozentryt III Katedra i Kliniczny Oddział Kardiologii Śląskie Centrum Chorób Serca, Zabrze Leczenie nadciśnienia tętniczego versus leczenie chorego
Bardziej szczegółowoLECZENIE NOWOTWORÓW PODŚCIELISKA PRZEWODU POKARMOWEGO (GIST) (ICD-10 C 15, C 16, C 17, C 18, C 20, C 48)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 546 Poz. 71 Załącznik B.3. LECZENIE NOWOTWORÓW PODŚCIELISKA PRZEWODU POKARMOWEGO (GIST) (ICD-10 C 15, C 16, C 17, C 18, C 20, C 48) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Leczenie adjuwantowe
Bardziej szczegółowoRaport Konsultanta Wojewódzkiego w dziedzinie gastroenterologii za rok 2014
prof. dr hab. med. Mirosław Jarosz Warszawa, 17 marca 2015 r. Klinika Chorób Metabolicznych i Gastroenterologii Instytutu Żywności i Żywienia ul. Kondratowicza 8 03-242 Warszawa tel.: 22326 5657 email:
Bardziej szczegółowoNazwa programu LECZENIE NADPŁYTKOWOŚCI SAMOISTNEJ ICD - 10 D75.2 - nadpłytkowość samoistna Dziedzina medycyny: hematologia.
Załącznik nr 10 do Zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 roku Nazwa programu LECZENIE NADPŁYTKOWOŚCI SAMOISTNEJ ICD - 10 D75.2 - nadpłytkowość samoistna Dziedzina medycyny:
Bardziej szczegółowoZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ ( )
ZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ (2015-08-03) PROFILAKTYKA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA ADRESACI - Osoby zadeklarowane do lekarza POZ, w wieku 35, 40, 45,
Bardziej szczegółowoSHL.org.pl SHL.org.pl
Polityka antybiotykowa w oddziale pediatrycznym Adam Hermann Zespół Kontroli Zakażeń Szpitalnych Stowarzyszenie Higieny Lecznictwa Fundacja Instytut Profilaktyki Zakażeń Adam Hermann Stare Jabłonki 05-07.10.2014r.
Bardziej szczegółowoAneks IV. Wnioski naukowe i podstawy do zmiany warunków pozwoleń na dopuszczenie do obrotu
Aneks IV Wnioski naukowe i podstawy do zmiany warunków pozwoleń na dopuszczenie do obrotu 137 Wnioski naukowe CHMP rozważył poniższe zalecenie PRAC z dnia 5 grudnia 2013 r. odnoszące się do procedury zgodnej
Bardziej szczegółowo