Znaczenie badań laboratoryjnych w zaburzeniach apetytu u krów

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Znaczenie badań laboratoryjnych w zaburzeniach apetytu u krów"

Transkrypt

1 Znaczenie badań laboratoryjnych w zaburzeniach apetytu u krów dr hab. n. wet. Krzysztof Lutnicki, mgr Małgorzata Olech, dr n. wet. Łukasz Kurek Zakład Chorób Wewnętrznych Zwierząt Gospodarskich i Koni Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie Zwiększona produkcja mleczna powoduje znaczne podwyższenie ryzyka występowania chorób, które początkowo objawiają się wyłącznie osłabieniem apetytu, w efekcie czego obserwowany jest również spadek wydajności mlecznej. Hodowcy, mając świadomość tego, że uzyskiwanie wysokich wydajności zależy przede wszystkim od stanu zdrowia krów, coraz większą uwagę zwracają zarówno na metody profilaktyki, jak również na czynniki środowiskowe mogące powodować zaburzenia homeostazy organizmu. Ciągłej poprawie ulegają warunki bytowe zwierząt, powszechne jest stosowanie wysokiej jakości i prawidłowo zbilansowanej paszy, dodatków mineralnych i energetycznych. W gospodarstwach prowadzi się monitoring, najczęściej w postaci regularnych badań klinicznych oraz analizowania profili biochemicznych krwi, w celu jak najlepszego określenia aktualnego stanu zdrowia zwierząt oraz przeciwdziałania ewentualnym zagrożeniom. Mimo to częstość występowania klinicznych i podklinicznych form chorób przemiany materii nie maleje, a nawet wzrasta. Coraz częściej spotykamy choroby o niespecyficznych objawach i nietypowym lub przewlekłym przebiegu, rzadko powodujące upadki zwierząt. Skutkuje to stratami finansowymi oraz eliminowaniem z dalszego użytkowania krów o wartościowych cechach produkcyjnych i genetycznych. Nawet niewielkie wahania stężeń makro- i mikroelementów w ustroju, które nie dają jeszcze objawów klinicznych, mogą już znacząco wpływać na obniżenie produkcji mlecznej. Problem ten dotyczy zarówno gospodarstw wielkostadnych, jak również drobnotowarowych. Na podstawie obserwacji własnych można stwierdzić, że obecnie coraz częściej mamy do czynienia ze stanami chorobowymi, które ciężko rozpoznać bez dokładnych analiz laboratoryjnych, gdyż ich początkowym i często jedynym objawem klinicznym jest zaburzenie apetytu. Nawet jednodniowe osłabienie apetytu wpływa znacząco na ilość produkowanego mleka w następnych dniach. Poza tym osłabienie lub brak apetytu jest najczęściej pierwszą zauważaną zmianą zachowania w początkowym okresie rozwoju chorób u krów mlecznych. Przedłużający się problem z pobieraniem odpowiedniej ilości pokarmu skutkuje nie tylko stratami ekonomicznymi, lecz także prowadzi do zachwiania homeostazy wewnątrzustrojowej i zaburzeń czynnościowych w narządach miąższowych. Zaburzenia okresu okołoporodowego Krowy mleczne najbardziej narażone są na wystąpienie zaburzeń zdrowotnych w okresie okołoporodowym. Związane jest to ze zmianami zachodzącymi w organizmie w czasie ciąży, porodu oraz rozpoczynającej się laktacji. W tym okresie następuje zmiana przewagi procesów anabolicznych nad katabolicznymi i równocześnie zwiększa się zapotrzebowanie na składniki mineralne i energetyczne. Niekorzystny bilans energetyczny jest W ETERYNARIA W TERENIE 2/2014 6

2 rzeń w metabolizmie węglowodanów i tłuszczów (2, 5, 12). Ujemny bilans energetyczny jest głównym powodem występowania chorób metabolicznych w okresie okołoporodowym, a szczególnie ketozy i stłuszczenia wątroby, przyczynia się również do występowania między innymi przemieszczenia trawieńca, zatrzymania łożyska lub nieprawidłowej inwolucji macicy (15). Zaburzenia apetytu w ketozie Jedną z najczęściej występujących chorób powodujących zaburzenia apetytu u krów jest ketoza. Choroba ta może występować samodzielnie, w wyniku nieprawidłowego żywienia, prowadzącego do ujemnego bilansu energetycznego, lub wtórnie, spowodowana innymi zaburzeniami ogólnoustrojowymi przebiegającymi z gorączką, bólem czy zmianami w obrębie jamy ustnej. Przy ujemnym bilansie energetycznym następuje znaczne najbardziej krytycznym czynnikiem wpływającym na zdrowie zwierząt, laktację i reprodukcję. W momencie porodu następuje zmiana profilu hormonalnego polegająca na zmniejszeniu aktywności insuliny i tyroksyny, a zwiększeniu glukagonu, hormonu wzrostu i kortyzonu, które stymulują aktywację procesów glukoneogenetycznych oraz mobilizację tłuszczów i białek z tkanek. Po porodzie często następuje obniżenie apetytu, co powoduje, iż ilość spożywanej paszy nie jest w stanie zapewnić wystarczającej ilości energii na pokrycie potrzeb organizmu (3, 21). Na ryzyko wystąpienia chorób metabolicznych w okresie okołoporodowym ma również wpływ żywienie w okresie zasuszenia (4, 14). W przypadku niedostatecznego żywienia organizm zaczyna zużywać własne rezerwy tłuszczowe w celu pokrycia zapotrzebowania na energię do produkcji mleka. Dochodzi do ujemnego bilansu energetycznego i zabuzwiększenie ketogenezy wątrobowej, a głównymi prekursorami związków ketonowych są wolne kwasy tłuszczowe i powstający z nich acetylo-coa. W stanach niedoboru energii z acetylo-coa w cyklu HMG (3-hydroksy- 3-metylo-3-glutarylo-CoA) powstają duże ilości związków ketonowych, których utylizacja przekracza możliwości tkanek pozawątrobowych. Do rozwoju ketozy u krów przyczynia się także ketogeneza w nabłonku przedżołądków oraz w wymieniu. Ujemny bilans energetyczny prowadzi do mobilizacji tłuszczu, co podwyższa zawartość wolnych kwasów tłuszczowych (NEFA/WKT) w organizmie. Tłuszcze te transportowane są do komórek wątrobowych, w których dochodzi do niecałkowitego ich utlenienia i powstawania ciał ketonowych: acetonu, kwasu beta-hydroksymasłowego (BHBA) oraz kwasu acetylooctowego (8, 23), a ostatecznym efektem jest stłuszczenie wątroby i gromadzenie ciał ketonowych w organizmie krowy. W ETERYNARIA W TERENIE 2/2014 7

3 Występowanie ketozy wiąże się nie tylko ze stłuszczeniem wątroby, ale także z problemami z układem trawiennym, spowodowanymi złą jakością paszy podawanej zwierzętom. Pasze złej jakości zawierają w swoim składzie dużą ilość wody, łatwo przyswajalne węglowodany, białka oraz mogą zawierać mikotoksyny. Dodatkowo nieprawidłowe przygotowanie kiszonek powoduje nagromadzenie w nich kwasu masłowego, który przechodzi w nabłonku żwacza w BHBA. Ketoza pokarmowa mylona jest często z ketozą niestrawnościową, a w rzeczywistości ta pierwsza jest właśnie związana z wytwarzaniem ciał ketonowych z substancji ketogennych w żwaczu, a nie w komórkach wątrobowych. Do głównych przyczyn powodujących ketozę pokarmową (występującą niezależnie od stanu fizjologicznego zwierzęcia) należy zaliczyć stosowanie pasz powodujących ketogenną fermentację w żwaczu oraz podawanie złych kiszonek zawierających nadmierną ilość kwasu masłowego. Źle przygotowane i przechowywane kiszonki, w których doszło do niewłaściwej fermentacji i powstania nadmiernych ilości kwasu masłowego (nawet powyżej 4%), jednocześnie są niskoenergetyczne, co u krów wysokomlecznych może pogłębiać deficyt energii. W przypadku ketozy klinicznej jednym z głównych objawów jest brak apetytu (26, 13), ale występują również: spadek produkcji mlecznej, spadek masy ciała, suchy, zbity kał oraz apatia (13, 25). W postaci nerwowej oprócz obniżenia apetytu występują: pobudzenie, nadmierna reakcja na bodźce środowiskowe, zrzucanie aparatów udojowych, napieranie na przeszkody, próby kopnięcia obsługi, gryzienie łańcuchów lub ogrodzenia. W obrazie biochemicznym krwi u krów z ketozą można zauważyć podwyższone stężenie NEFA lub WKT, ciał ketonowych i trójglicerydów, przy obniżonym poziomie glukozy. Występuje również zwiększona aktywność aminotransferazy asparaginianowej (AST) oraz fosfatazy zasadowej (ALP), przy jednoczesnym braku zmian w stężeniu bilirubiny, kreatyniny, cholesterolu i mocznika. Mogą występować zaburzenia w stężeniach fosforu (P), potasu (K) oraz wapnia (Ca) w surowicy na skutek łączenia się ich w nierozpuszczalne kompleksy z wolnymi kwasami tłuszczowymi. Niemniej jednak najłatwiejszą metodą rozpoznawania ketozy jest badanie stężenia ciał ketonowych w moczu i mleku. Podwyższenie tych parametrów tylko w moczu wskazuje na ketozę podkliniczną lub pokarmową, natomiast równocześnie w mleku i moczu na kliniczną postać tej choroby. Zespół nadmiernej mobilizacji tłuszczu (ZNMT) W wyniku zaburzonego metabolizmu tłuszczów i ujemnego bilansu energetycznego wzrasta stężenie wolnych kwasów tłuszczowych w surowicy krwi, które wychwytywane są przez wątrobę i ulegają utlenieniu lub przy ich dużym nadmiarze odkładane są w komórkach wątrobowych w postaci trójglicerydów, upośledzając funkcje narządu i prowadząc do jego stłuszczenia (14). Choroba ta, zwana najczęściej zespołem nadmiernej mobilizacji tłuszczu (ZNMT), występuje wskutek błędów żywieniowych popełnianych pod koniec laktacji i w okresie zasuszenia, prowadzących do nadmiernego otłuszczenia krów. Pierwszym i głównym objawem tego zaburzenia jest spadek apetytu oraz często gwałtowne obniżenie masy ciała zwierzęcia po porodzie. W późniejszym okresie choroby pojawiają się objawy w postaci spadku mleczności lub problemów z rozrodem. Nie są to zmiany specyficzne, stąd diagnostyka tego zaburzenia w oparciu wyłącznie o objawy kliniczne nie jest możliwa. Dlatego w celu potwierdzenia rozpoznania należy wykonać badania biochemiczne krwi, w których można stwierdzić: wzrost aktywności aminotransferazy asparaginianowej (AST) i gamma-glutamylotranspeptydazy (GGTP), dehydrogenazy glutaminianowej (GLDH) i dehydrogenazy mleczanowej (LDH), co wskazuje na uszkodzenia komórek wątrobowych. Jednocześnie występuje zmniejszone stężenie kreatyniny Ochrona przed owadami a do 11 tygodni! i mocznika w surowicy oraz zmniejszone stężenie trójglicerydów, które ulegają wbudowaniu do hepatocytów. Występuje także podwyższenie stężenia WKT/NEFA, spadek stężenia cholesterolu, ze względu na brak możliwości jego transportu z wątroby do krwi, najczęściej także obniżenie stężenia glukozy i albumin. Dodatkowym wskaźnikiem może być obniżenie stężenia wapnia i magnezu we krwi, które wiążą się w nierozpuszczalne kompleksy z WKT. W przebiegu tego schorzenia obserwujemy często leukopenię, która jest związana z zaburzeniami w funkcji narządów miąższowych. Występowanie stłuszczenia wątroby wiąże się z innymi chorobami metabolicznymi, takimi jak niestrawności, ketoza, przemieszczenie trawieńca, zapalenie macicy i wymienia, a także ze stanami zapalnymi w obrębie kończyn, a szczególnie racic. W grupie zwiększonego ryzyka występowania tego zaburzenia znajdują się krowy starsze i przekarmione. Kwasica żwacza Błędy żywieniowe i nieprawidłowe zbilansowanie dawki pokarmowej powodują występowanie chorób metabolicznych, z których najczęściej spotykaną w hodowli bydła mlecznego jest kwasi- W ETERYNARIA W TERENIE 2/2014 8

4 ca żwacza. Zaburzenia w fermentacji w przedżołądkach, powodujące tworzenie dużych ilości kwasu mlekowego i spadek stężenia lotnych kwasów tłuszczowych w żwaczu, powodują obniżenie ph w żwaczu (1). Choroba występuje w postaci subklinicznej, obejmującej niejednokrotnie dużą część stada, i rzadziej w formie klinicznej. U krów dotkniętych tym zaburzeniem można zauważyć zmienny apetyt, spadek mleczności i zawartości tłuszczu w mleku w postaci subklinicznej (1, 17). W badaniach laboratoryjnych stwierdza się obniżenie się ph treści żwacza przy jednoczesnym podwyższeniu ph krwi. Wiąże się to z działaniem polegającym na pozbywaniu się substancji kwaśnych przez nerki (bardzo kwaśny odczyn ph moczu). W przypadku kwasicy subklinicznej i na początku klinicznej postaci kwasicy żwacza ph krwi będzie miało odczyn zasadowy lub górną granicę normy, a mocz będzie miał odczyn bardzo kwaśny, co jest dla krów charakterystyczne tylko przed samym porodem podczas stosowania diety zapobiegającej porażeniu poporodowemu (DRKA). W sytuacji rozwiniętej klinicznej postaci kwasicy żwacza organizm krowy nie będzie już sobie z tym radził i również we krwi pojawi się odczyn kwaśny (kwasica metaboliczna). Na podstawie tych wyników można wnioskować, w jakim stadium choroby znajdują się zwierzęta i jakie postępowanie lecznicze należy podjąć. Przemieszczenie trawieńca Lewostronne przemieszczenie trawieńca (LPT) najczęściej występuje po porodzie u krów wysokoprodukcyjnych. Głównymi czynnikami usposabiającymi są: podawanie dużych ilości pasz treściwych, zbyt mała ilość włókna w dawce pokarmowej oraz zbyt duże rozdrobnienie pasz. LPT po porodzie może nie dawać żadnych objawów klinicznych (27), jednakże często pierwszym objawem jest obniżenie lub brak apetytu. Dodatkowo także zmniejszone pobieranie paszy po porodzie może powodować zmniejszenie ilości treści w żwaczu i zbyt małe jego wypełnienie, co przyczynia się do występowania lewostronnego przemieszczenia trawieńca (27). Stłuszczenie wątroby, ketoza oraz hipokalcemia, w przebiegu których następuje osłabienie lub brak apetytu, mają wpływ na rozwój LPT. W obrazie biochemicznym krwi w LPT zauważalny jest spadek stężenia Ca przy jednocześnie podwyższonych stężeniach ciał ketonowych oraz niezestryfikowanych kwasów tłuszczowych (NEFA) i zwiększonej aktywności aminotransferazy AST (28). Na podstawie obserwacji własnych ważne z diagnostycznego punktu widzenia jest wyraźne obniżenie stężenia potasu (K) oraz zasadowy odczyn ph krwi (powyżej 7,5). Istotne znaczenie mają także profilaktyka niedoborów Ca w okresie okołoporodowym i regularna kontrola jego stężenia w surowicy. Bez karencji na mleko! Jedyny problem to brak apetytu Zdarza się tak, że krowy nie wykazują żadnych charakterystycznych objawów chorobowych, a brak apetytu jest jedynym objawem zgłaszanym przez opiekuna zwierząt wtedy bezwzględnie konieczne jest wykonanie ukierunkowanych badań laboratoryjnych. W wielu przypadkach obniżonego apetytu w okresie okołoporodowym stwierdza się niedobory makroelementów w surowicy, takich jak: wapń, magnez i fosfor. Niedobory makroelementów są jednym z głównych i najczęściej występujących zaburzeń okołoporodowych u krów mlecznych. Często wahania poziomów pierwiastków w organizmie objawiają się początkowo jedynie obniżonym apetytem, więc prawidłowe rozpoznanie możliwe jest jedynie dzięki rutynowym badaniom laboratoryjnym. Na występowanie zaburzeń mineralnych w okresie okołoporodowym wpływ ma dieta w okresie zasuszenia (19, 18, 11). Dieta po porodzie powinna natomiast dostarczać nie tylko odpowiednią ilość energii, ale również być bogata w makroelementy. Fizjologiczne obniżenie apetytu w okresie okołoporodowym powoduje, prócz ujemnego bilansu energetycznego, zmniejszone wchłanianie makroelementów. Ca, Mg i P są składnikami mleka, a więc są wydalane z organizmu wraz z postępującą laktacją, dlatego tak ważne jest prawidłowe zbilansowanie diety w zależności od ilości produkowanego mleka i okresu fizjologicznego. W obliczu braku odpowiedniej suplementacji makroelementów w okresie okołoporodowym organizm zaczyna absorbować te pierwiastki z własnych rezerw (m.in. kości). Obniżony poziom Ca prowadzić może do porażenia poporodowego, które początkowo może objawiać się tylko brakiem apetytu i oziębieniem powłok ciała, a następnie rozwojem typowych objawów klinicznych, jak: zaleganie na mostku lub na boku, zaburzenia świadomości od apatii po śpiączkę brak apetytu i pragnienia, osłabienie lub brak perystaltyki przedżołądków, zarzucenie głowy na bok ciała, brak defekacji i oddawania moczu oraz utrata mleczności. Może także występować w postaci podklinicznej, z okresowo występującym zmiennym apetytem, obniżając ogólną produkcyjność stada i jego zdolności rozrodcze. Obie formy niedoboru wapnia znacznie podwyższają ryzyko wystąpienia innych zaburzeń, między innymi: ketozy, zatrzymania łożyska, przemieszczenia W ETERYNARIA W TERENIE 2/2014 9

5 trawieńca oraz problemów z rozrodem (6, 11). Metabolizm wapnia jest ściśle powiązany z metabolizmem fosforu, często hipokalcemii towarzyszą również obniżone stężenie fosforu hipofosfatemia (13) oraz zaburzenia w zawartości magnezu we krwi (11). Hipofosfatemia przebiega z objawami trudnego podnoszenia się, kulawizn, bolesności kończyn lub zalegania, ale przynajmniej na początku choroby nie występuje obniżenie apetytu i niejednokrotnie tylko nieznacznie obniżona jest mleczność (9). Natomiast niedobór magnezu hipomagnezemia charakteryzuje się drgawkami całego ciała, wytrzeszczem gałek ocznych i niemal całkowitym przerwaniem produkcji mleka. W formie przewlekłej może prowadzić do obniżenia odporności, kulawizn i osłabienia organizmu (20). W badaniach biochemicznych krwi oprócz określenia stężeń makroelementów wskazane jest badanie aktywności enzymów wątrobowych oraz profilu nerkowego, ze względu na przemiany biochemiczne ważne dla prawidłowej funkcji hormonów odpowiedzialnych za regulację gospodarki wapniowofosforowej oraz wytwarzania białek niezbędnych do transportu pierwiastków z przewodu pokarmowego. Podwyższenie aktywności GGTP, GLDH i AST wskazuje na uszkodzenie wątroby, a wzrost stężenia kreatyniny i mocznika na uszkodzenie funkcji nerek. Podwyższenie aktywności enzymów przy równoczesnym spadku stężeń kreatyniny, mocznika czy albumin wskazuje na niewydolność wątroby. Dodatkowo można również badać poziom parathormonu (PTH) odpowiedzialnego za podwyższenie stężenia wapnia we krwi i hamowanie jego wydalania przez nerki (11, 6). PTH przy współudziale Mg wpływa również na przemiany witaminy D 3 w wątrobie oraz nerkach i na powstawanie jej aktywnej postaci, czyli kalcytriolu (1,25-dwuhydroksycho lekalcyferol), niezbędnego do prawidłowego wchłaniania Ca z przewodu pokarmowego w stanach niedoborowych. W przypadku występowania niskich stężeń Mg w organizmie może dochodzić do rozwoju lub nasilenia objawów hipokalcemii (11, 6). Często zaburzenia apetytu u krów są objawem istniejącego już problemu, który nie został zauważony odpowiednio wcześnie. Tak jest w przypadku chorób układu mięśniowego lub kulawizn. Choroby kończyn i racic są przyczyną dyskomfortu, obniżają sprawność poruszania się, powodują ból i ograniczają swobodne pobieranie pokarmu (22). Czynnikami etiologicznymi są oprócz urazów i procesów bakteryjnych zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej oraz choroby metaboliczne (16), takie jak: niedobory między innymi: wapnia i fosforu, witamin A, D, E lub biotyny (10). Zaburzenia apetytu są często skutkiem bólu odczuwanego przez zwierzę. W badaniach laboratoryjnych należy uwzględnić analizy hematologiczne, a szczególnie poziom leukocytów, obraz odsetkowy krwinek białych, a także stan równowagi kwasowo-zasadowej (np. kwasica żwacza, opisana powyżej), stężenia mikro- i makroelementów. Stany niedoborowe prowadzą do osłabienia struktury kości. Badając stan układu ruchu, należy również oznaczyć aktywność enzymów występujących w dużej ilości w komórkach mięśni i kości. Rutynowo badane są w tym przypadku AST, AP oraz kinaza kreatynowa (CK). Wzrost ich aktywności przy braku zmian enzymów wskazujących na uszkodzenie wątroby (GGTP, GLDH) będzie wskazywał, że mamy do czynienia z urazem czy niedoborem i dokładniej określi aktualny stan zwierzęcia (w czasie zalegania wzrastają enzymy wskaźnikowe przy odleżynach lub utracie tkanki mięśniowej). Najczęstsze błędy i niepowodzenia przedlaboratoryjne W celu uzyskania odpowiedniego materiału do badań laboratoryjnych trzeba przestrzegać kilku zasad. Krew powinna być pobierana w jednakowym czasie i najlepiej reprezentatywnie od wszystkich grup produkcyjnych znajdujących się w gospodarstwie. Jednorazowe badanie w przypadku braku wyraźnych objawów klinicznych nie może przesądzać o rozpoznaniu i podejmowanym działaniu leczniczym, szczególnie w przypadku wyników dotyczących niedoborów mineralnych mieszczących się w dolnych lub górnych granicach normy fizjologicznej. Krew do uzyskania surowicy pobiera się do probówek czystych (na skrzep) W ETERYNARIA W TERENIE 2/

6 lub z aktywatorem wykrzepiania, natomiast w celu uzyskania osocza do probówek z antykoagulantami (heparyna, cytrynian). Do badań hematologicznych najczęściej stosowane są probówki z EDTAK 2 lub EDTAK 3 albo należy używać probówek akceptowanych w laboratorium wykonującym oznaczenie. Niektóre laboratoria komercyjne posiadają własne zestawy probówek i należy się w takich sytuacjach nimi posługiwać. Materiał jest często uszkodzony i niemożliwy do odwirowania po pobraniu do strzykawek (z powodu powstawania skrzepu) oraz w przypadku pobrania do probówek służących do badania mleka lub moczu. W większości przypadków bardzo istotny jest czas dowiezienia materiału do miejsca mającego wykonać analizy, szczególnie wrażliwe są oznaczenia równowagi kwasowo-zasadowej oraz form zjonizowanych pierwiastków. W tych przypadkach czas transportu nie powinien przekraczać jednej godziny. Probówek z krwią nie należy trzymać na słońcu ani przewozić w zbyt wysokiej temperaturze; najlepszym wyjściem jest posiadanie lodówki transportowej lub odwirowanie materiału na miejscu, w celu samodzielnego uzyskania surowicy lub osocza, i zamrożenie odwirowanej surowicy do chwili wykonania oznaczeń (w temperaturze -20 C lub lepiej -80 C). Piśmiennictwo 1. Bilik K., Łopuszańska-Rusek M., Furgał-Dzierżuk I.: Kwasica żwacza u krów mlecznych. Rocz. Nauk. Zoot., 2012, t. 39, z. 2, Bronicki M.: Patologiczne uwarunkowania profilaktyki i leczenia zespołu stłuszczenia wątroby u krów mlecznych. Med. Wet., 2001, 57 (8), Bulter W.R.: Nutritional Interactions with reproductive performance in dairy cattle. Anim. Reprod. Sci., 2000, 60-61, Correa M.T., Curtis C.R., Erb H.N.: An ecological analysis of risk factors for postpartum disorders of Holstein-Fresian cows from Thiry-two New York farms. J. Dairy Sci., 1990, 73: Darul K., Kruczyńska H.: Zmiany wybranych parametrów krwi krów związane z ciążą i laktacją. Acta Sci. Pol., Medicina Veterinaria, 2005, 4(1), DeGaris P.J., Lean I.J.: Milk fever in dairy cows: A review of pathophisiology and control principles. Vet. J., 2009, 176, Deluyker H.A., Gay J.M., Weaver L.D.: Change of milk yield with clinical diseases for a high producing dairy herd. J. Dairy Sci., 1991, 74: Enjalbert F., Nicot M.C., Bayourthe C.: Ketone bodies in milk and blood of dairy cows: Relationship between concentrations and utilization for detection of subclinical ketosis. J. Dairy Sci., 2001, 84: Gerloff B.J., Swenson E.P.: Acute recumbency and marginal phosphorus defi ciency in dairy cattle. J. Am. Vet. Med. Assoc., 1996, 208, Green L.: Biotin and lameness. Cattle Pract., 2005, 13, Goff J.P.: The monitoring, prevention, and treatment of milk fever and subclinical hypocalcemia in dairy cows. Vet. J., 2008, 176, Goff J.P., Horst R. L.: Physiological Canges at Parturition and Their Relationship to Metabolic Disorders. J. Dairy Sci., 1997, 80: Goff J.P., Horst R.L., Jardon P.W.: Field trias of an oral calcium propionate paste as an acid to prezent milk fever in periparturient dairy cows. J. Dairy Sci., 1996, 79: Hayirli A., Grummer R.R., Nordheim E.V..: Animal and Dietary Factors Affecting Feed Intake During the Prefresh Transition Period in Holsteins. J. Dairy Sci., 2002, 85: Katoh N.: Relevance of apolipoproteins in the development of fatty liver and fatty liver related peripartum diseases in dairy cows. J. Vet. Med. Sci., 2002, 64: Kinal S., Bodarski R., Preś J.: Czynniki żywieniowo-fizjologiczne wpływające na stan racic u wysoko wydajnych krów rasy HF. Medycyna Wet., 2008, 64 (6), Kleen J.L., Hooijer G.A., Rehage J.: Subacute ruminal acidosis (SARA): a review. J. Vet. Med., 2003, 50: Kronqvist C., Emanuelson R., Spörndly R.: Effects of prepartum dietary calcium level on calcium and magnesium metabolism in peripatrurient dairy cows. J. Dairy Sci., 2011, 94: Lean I.J., DeGaris P.J., McNeil D.M.: Hypocalcemia in dairy cows: Metaanalysis and dietary cation anion theory revised. J. Dairy Sci., 2006, 89: Martens H., Schweigel M.: Pathophysiology of grass tetany and other hypomagnesemias. Implications for clinical management. Vet. Clin. North Am. Food Anim. Pract., 2000, 16, Przed zastosowaniem nale y przeczytaæ etykietê informacyjn¹! 21. McNamara S., Murphy J.J., Rath M.: Effects of different transition diets on energy balance, blond metabolites and reproductive performance in dairy cows. Livstoc Prod. Sci., 2003, 84, Mordak R.: Kulawizny u krów wieloprzyczynowy problem zdrowotny. Życie Wet., 2008, 83 (4), Nadikov R.A., Ametaj B.N., Bobe G.: Prevention of Fatty Liver in Transition Dairy Cows by Subcutaneous Injections of Glucagon. J. Dairy Sci., 2006, 89: Rajala-Schultz P.J., Grohn Y.T., McCulloch C.E.: Effects of milk fever, ketosis, lameness on milk yield in dairy cows. J. Dairy Sci., 1999, 82: Sahinduran S., Sezer K., Buyukoglu T.: Evaluation of Some Haematological and Biochemical Parameters Before and After Treatment in Cows with Ketosis and Comparison of Different Treatment Methods. J. Anim. Vet. Adv., 2010, 9 (2): Steen A.: Field Study of Dairy Cows with Reduced Appetite in Early Lactation: Clinical Examinations, Blood and Rumen Fluid Analyses. Acta Vet. Scand., 2001, 42, Van Winden S.C.L., Brattinga C.R., Müller K.E.: The position of the abomasum in dairy cows Turing the fi rst six weeks after calving. Vet. Rec., 2002, 151: Van Winden S.C.L., Jorritsma R., Müller K.E.: Feed intake, milk fi eld, and metabolic parameters prior to left displaced abomasum in dairy cows. J. Dairy Sci., 2003, 86: W ETERYNARIA W TERENIE 2/

Ketoza u bydła. Ketoza fizjologia, etiologia i diagnostyka choroby. Część I

Ketoza u bydła. Ketoza fizjologia, etiologia i diagnostyka choroby. Część I Naturalną fizjologiczną przypadłością krów jest ograniczenie pobrania paszy w okresie przed wycieleniem. Taki stan obniżonego apetytu utrzymuje się przez pierwsze dni laktacji. W tym samym czasie, w związku

Bardziej szczegółowo

Start laktacji bez ketozy

Start laktacji bez ketozy https://www. Start laktacji bez ketozy Autor: Joanna Soraja Tumanowicz Data: 21 czerwca 2018 Okres okołoporodowy, czyli trzy ostatnie tygodnie zasuszenia i trzy pierwsze tygodnie po porodzie, to odcinek

Bardziej szczegółowo

Czynniki ryzyka występowania ketozy u krów mlecznych w Polsce mgr inż. Marta Malkiewicz

Czynniki ryzyka występowania ketozy u krów mlecznych w Polsce mgr inż. Marta Malkiewicz Czynniki ryzyka występowania ketozy u krów mlecznych w Polsce mgr inż. Marta Malkiewicz Katedra Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa, Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie KETOZA i ujemny bilans

Bardziej szczegółowo

Zaleganie krów mlecznych a niedobory mineralne

Zaleganie krów mlecznych a niedobory mineralne .pl https://www..pl Zaleganie krów mlecznych a niedobory mineralne Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 8 stycznia 2016 Zaleganie krów może mieć różnorakie podłoże, ale bardzo często pojawia się w związku

Bardziej szczegółowo

Gorączka mleczna: objawy, przyczyny i zapobieganie

Gorączka mleczna: objawy, przyczyny i zapobieganie .pl https://www..pl Gorączka mleczna: objawy, przyczyny i zapobieganie Autor: dr hab. Robert Kupczyński Data: 8 lutego 2017 Występowanie zaburzeń metabolicznych stanowi poważny problem, zwłaszcza w stadach

Bardziej szczegółowo

Profilaktyka mastitis. Wpływ żywienia na LKS w mleku

Profilaktyka mastitis. Wpływ żywienia na LKS w mleku Profilaktyka mastitis Wpływ żywienia na LKS w mleku Krowy chorują na mastitis głównie w okresie poporodowym (od wycielenia do końca 1 miesiąca laktacji), co związane jest nie tylko z wysoką wydajnością

Bardziej szczegółowo

Ocena zagrożenia subkliniczną ketozą nowa usługa w stadach objętych kontrolą użytkowości

Ocena zagrożenia subkliniczną ketozą nowa usługa w stadach objętych kontrolą użytkowości Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka www.pfhb.pl Ocena zagrożenia subkliniczną ketozą nowa usługa w stadach objętych kontrolą użytkowości Krzysztof Słoniewski KETOZA Ketoza wiadomości ogólne

Bardziej szczegółowo

Zasady żywienia krów mlecznych

Zasady żywienia krów mlecznych Zasady żywienia krów mlecznych Żywienie jest najważniejszym czynnikiem środowiskowym wpływającym na ilość i jakość mleka. Prawidłowe żywienie polega na zastosowaniu takich pasz (pod względem ilości i jakości),

Bardziej szczegółowo

Skąd wziąć dużo dobrego mleka?

Skąd wziąć dużo dobrego mleka? https://www. Skąd wziąć dużo dobrego mleka? Autor: mgr inż. Joanna Soraja Tumanowicz Data: 10 lipca 2018 Produkcja mleka wysokiej jakości, w równych partiach i bez nadmiernej eksploatacji krowy wcale nie

Bardziej szczegółowo

Zwiększenie pobrania paszy to więcej mleka

Zwiększenie pobrania paszy to więcej mleka .pl https://www..pl Zwiększenie pobrania paszy to więcej mleka Autor: mgr inż. Joanna Soraja Tumanowicz Data: 21 czerwca 2018 Efektem długoletniej pracy hodowlanej są wysokowydajne krowy mleczne, a celem

Bardziej szczegółowo

CHOROBY METABOLICZNE W STADACH KRÓW MLECZNYCH

CHOROBY METABOLICZNE W STADACH KRÓW MLECZNYCH CHOROBY METABOLICZNE W STADACH KRÓW MLECZNYCH Intensyfikacja produkcji bydła mlecznego w kierunku uzyskiwania coraz wyższych wydajności mlecznych sprawia, że krowa staje się zwierzęciem o ogromnym obciążeniu

Bardziej szczegółowo

Bolusy dla bydła; zastosowanie, uwalnianie i rodzaje. Sprawdź!

Bolusy dla bydła; zastosowanie, uwalnianie i rodzaje. Sprawdź! .pl https://www..pl Bolusy dla bydła; zastosowanie, uwalnianie i rodzaje. Sprawdź! Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 29 sierpnia 2017 Bolusy dla bydła są powszechną metodą walki z niedoborami mineralnowitaminowymi.

Bardziej szczegółowo

Jak uchronić żwacz przed kwasicą?

Jak uchronić żwacz przed kwasicą? https://www. Jak uchronić żwacz przed kwasicą? Autor: Joanna Soraja Tumanowicz Data: 7 lipca 2018 Żwacz jest punktem przewodu pokarmowego, w którym rozgrywają się złożone procesy trawienne, decydujące

Bardziej szczegółowo

Czy można w okresie przejściowym przed porodem przewidywać problemy poporodowe? Can the postpartum disorders be predicted in the close-up period?

Czy można w okresie przejściowym przed porodem przewidywać problemy poporodowe? Can the postpartum disorders be predicted in the close-up period? Czy można w okresie przejściowym przed porodem przewidywać problemy poporodowe? Can the postpartum disorders be predicted in the close-up period? Zygmunt M. Kowalski Katedra Żywienia i Dietetyki Zwierząt

Bardziej szczegółowo

dr n. wet. Łukasz Kurek

dr n. wet. Łukasz Kurek AUTOREFERAT dr n. wet. Łukasz Kurek Zakład Chorób Wewnętrznych Zwierząt Gospodarskich i Koni Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych Zwierząt Wydział Medycyny Weterynaryjnej, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

Bardziej szczegółowo

Dodatki paszowe w żywieniu wysoko wydajnych krów mlecznych w okresie przejściowym

Dodatki paszowe w żywieniu wysoko wydajnych krów mlecznych w okresie przejściowym Dodatki paszowe w żywieniu wysoko wydajnych krów mlecznych w okresie przejściowym Tekst: dr Marcin Gołębiewski, SGGW w Warszawie Konsekwentne dążenie hodowców bydła mlecznego oraz producentów mleka do

Bardziej szczegółowo

Interpretacja wybranych informacji dostarczanych obligatoryjnie hodowcom w raportach wynikowych RW-1 i RW-2

Interpretacja wybranych informacji dostarczanych obligatoryjnie hodowcom w raportach wynikowych RW-1 i RW-2 Prowadzona przez Polską Federację Hodowców Bydła i Producentów Mleka ocena wartości użytkowej bydła mlecznego daje hodowcom możliwość uzyskania wielu aktualnych informacji charakteryzujących stado. Ich

Bardziej szczegółowo

Witamina D w żywieniu krów mlecznych

Witamina D w żywieniu krów mlecznych .pl https://www..pl Witamina D w żywieniu krów mlecznych Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 31 marca 2016 O witaminie D należy przede wszystkim wiedzieć, że należy do grupy kalcyferoli i występuje

Bardziej szczegółowo

Ketoza: czym się objawia i jak jej zapobiegać?

Ketoza: czym się objawia i jak jej zapobiegać? .pl https://www..pl Ketoza: czym się objawia i jak jej zapobiegać? Autor: Szymon Adamek Data: 11 grudnia 2015 Ketoza jest obecnie jedną z najczęściej występujących chorób w oborach. Jest to choroba przemiany

Bardziej szczegółowo

JAK DZIAŁA WĄTROBA? Wątroba spełnia cztery funkcje. Najczęstsze przyczyny chorób wątroby. Objawy towarzyszące chorobom wątroby

JAK DZIAŁA WĄTROBA? Wątroba spełnia cztery funkcje. Najczęstsze przyczyny chorób wątroby. Objawy towarzyszące chorobom wątroby SPIS TREŚCI JAK DZIAŁA WĄTROBA? Wątroba spełnia cztery funkcje Wątroba jest największym narządem wewnętrznym naszego organizmu. Wątroba jest kluczowym organem regulującym nasz metabolizm (każda substancja

Bardziej szczegółowo

Zapotrzebowanie na energię

Zapotrzebowanie na energię Zapotrzebowanie na energię Krowa wykorzystuje na produkcję mleka tylko około 20% pobranej energii. Pozostałe 80% jest przeznaczone na podtrzymanie funkcji życiowych oraz stanowi stratę w postaci wypromieniowanego

Bardziej szczegółowo

RAPORT ŻYWIENIE KLUCZ DO EFEKTYWNEGO ZARZĄDZANIA STADEM PROMOCJA

RAPORT ŻYWIENIE KLUCZ DO EFEKTYWNEGO ZARZĄDZANIA STADEM PROMOCJA RAPORT ŻYWIENIE KLUCZ DO EFEKTYWNEGO ZARZĄDZANIA STADEM PROMOCJA OD LISTOPADA 2016 DO STYCZNIA 2017 Raport ŻYWIENIE dla każdego hodowcy w ramach standardowej opłaty za ocenę Polska Federacja Hodowców Bydła

Bardziej szczegółowo

Żwacz centrum dowodzenia krowy

Żwacz centrum dowodzenia krowy https://www. Żwacz centrum dowodzenia krowy Autor: mgr inż. Joanna Soraja Tumanowicz Data: 7 lipca 2018 Pierwszy przedżołądek przeżuwaczy jest newralgicznym punktem poligastrycznego układu pokarmowego.

Bardziej szczegółowo

Dojenie krów: AfiMilk, AfiLab i wyspecjalizowany monitoring

Dojenie krów: AfiMilk, AfiLab i wyspecjalizowany monitoring https://www. Dojenie krów: AfiMilk, AfiLab i wyspecjalizowany monitoring Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 4 stycznia 2017 AfiMilk i AfiLab to urządzenia najnowszej generacji, dzięki którym możliwa

Bardziej szczegółowo

Premiksy dla krów zasuszonych: jakie wybrać?

Premiksy dla krów zasuszonych: jakie wybrać? .pl https://www..pl Premiksy dla krów zasuszonych: jakie wybrać? Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 24 marca 2017 Składniki mineralne i witaminy odgrywają bardzo ważną rolę w organizmie zwierzęcym,

Bardziej szczegółowo

Hipokalcemia u krów w okresie okołowycieleniowym

Hipokalcemia u krów w okresie okołowycieleniowym .pl https://www..pl Hipokalcemia u krów w okresie okołowycieleniowym Autor: dr hab. inż. Rafał Bodarski Data: 23 sierpnia 2017 W pó?nym okresie ci??y zasuszone krowy mleczne maj? stosunkowo niskie wymagania

Bardziej szczegółowo

MIESZANKI PASZOWE UZUPEŁNIAJĄCE 2,5% DLA BYDŁA

MIESZANKI PASZOWE UZUPEŁNIAJĄCE 2,5% DLA BYDŁA MIESZANKI PASZOWE UZUPEŁNIAJĄCE 2,5% DLA BYDŁA Przy stosowaniu MPU należy pamiętać, że wyżej wymienione efekty są możliwe tylko przy prawidłowym zbilansowaniu energetyczno-białkowym całej dawki pokarmowej.

Bardziej szczegółowo

Żywienie krów w okresie przejściowym

Żywienie krów w okresie przejściowym dr Marcin Gołębiewski, SGGW w Warszawie Żywienie krów w okresie przejściowym Okres przejściowy najczęściej definiowany jest jako okres bezpośrednio poprzedzający wycielenie (3 tygodnie przed spodziewanym

Bardziej szczegółowo

Skład chemiczny mleka. Żywienie krów a skład mleka

Skład chemiczny mleka. Żywienie krów a skład mleka Przeciętny skład chemiczny mleka krów to woda 87,5% i sucha masa 12,5%. Skład suchej masy z kolei stanowią: laktoza 4,7%, tłuszcz 3,7%, białko ogólne 3,4% (w tym kazeina 2,7%, albuminy i globuliny 0,7%)

Bardziej szczegółowo

KOSZTY PRODUKCJI PFHBIPM

KOSZTY PRODUKCJI PFHBIPM KOSZTY PRODUKCJI PFHBIPM 12.10.2016 O zysku z produkcji mleka decydują nie tylko ceny skupu mleka, ale także koszty. Zysk to różnica pomiędzy ceną skupu, a kosztami produkcji. Zysk= - ( + ) Niekorzystne

Bardziej szczegółowo

Żywienie krów w okresie zasuszenia

Żywienie krów w okresie zasuszenia Pagina: Ferma Podpagina: Żywienie krów Żywienie krów w okresie zasuszenia Właściwe postępowanie z krowami i ich żywienie w okresie zasuszenia jest konieczne do osiągnięcia określonego poziomu pobrania

Bardziej szczegółowo

Nutribiotyczne mieszanki mineralne. w żywieniu krów mlecznych

Nutribiotyczne mieszanki mineralne. w żywieniu krów mlecznych Nutribiotyczne mieszanki mineralne w żywieniu krów mlecznych Mieszanki nutribiotyczne nowa generacja mieszanek mineralnych Josera Nowa generacja mieszanek mineralnych Josera to produkty, w których zastosowano

Bardziej szczegółowo

Mierniki wartości pokarmowej pasz i zapotrzebowania zwierząt

Mierniki wartości pokarmowej pasz i zapotrzebowania zwierząt Mierniki wartości pokarmowej pasz i zapotrzebowania zwierząt W Polsce obowiązują dwa systemy oceny wartości pokarmowej pasz i potrzeb pokarmowych przeżuwaczy: francuski - INRA, niemiecki - DLG. Mierniki

Bardziej szczegółowo

PRODUKTY PROZDROWOTNE DLA ZWIERZĄT

PRODUKTY PROZDROWOTNE DLA ZWIERZĄT PRODUKTY PROZDROWOTNE DLA ZWIERZĄT Produkty prozdrowotne dla zwierząt Ideą produkcji preparatów prozdrowotnych firmy INTERMAG jest zminimalizowanie stosowania antybiotyków dla zwierząt i jak najszersze

Bardziej szczegółowo

Zasady żywienia jałówek hodowlanych

Zasady żywienia jałówek hodowlanych .pl Zasady żywienia jałówek hodowlanych Autor: dr hab. inż. Rafał Bodarski Data: 1 marca 2016 1 / 5 .pl Odchów jałówek hodowlanych ma bezpośredni i niedoceniany wpływ na późniejsze efekty produkcyjne krów

Bardziej szczegółowo

Ketoza u bydła problem wiecznie żywy!

Ketoza u bydła problem wiecznie żywy! .pl Ketoza u bydła problem wiecznie żywy! Autor: dr hab. inż. Rafał Bodarski Data: 29 lipca 2017 Ketoza u bydła dorosłego jest schorzeniem powszechnie występującym. Z reguły pojawia się u krów mlecznych

Bardziej szczegółowo

Krowy po porodzie potrzebują żywieniowego wsparcia 1

Krowy po porodzie potrzebują żywieniowego wsparcia 1 Krowy po porodzie potrzebują żywieniowego wsparcia 1 Wraz ze zwiększającą się wydajnością krów wzrasta ryzyko wystąpienia po porodzie szeregu chorób będących głównie wynikiem niewłaściwego żywienia (szczególnie

Bardziej szczegółowo

Nauczycielski plan dydaktyczny. Produkcja zwierzęca. Klasa I TRA w roku szkolnym 2011/2012. Numer programu 321(05)T4,TU,SPIMENiS

Nauczycielski plan dydaktyczny. Produkcja zwierzęca. Klasa I TRA w roku szkolnym 2011/2012. Numer programu 321(05)T4,TU,SPIMENiS Nauczycielski plan dydaktyczny Produkcja zwierzęca Klasa I TRA w roku szkolnym 2011/2012 Numer programu 321(05)T4,TU,SPIMENiS 2005.02.03 Prowadzący mgr inż. Alicja Adamska Moduł, dział, Temat: Lp. Zakres

Bardziej szczegółowo

Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta

Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta CHOROBY DIETOZALEŻNE W POLSCE 2,150,000 osób w Polsce cierpi na cukrzycę typu II 7,500,000 osób w Polsce cierpi

Bardziej szczegółowo

Częstotliwość występowania tej choroby to 1: żywych urodzeń w Polsce ok. 5-6 przypadków rocznie.

Częstotliwość występowania tej choroby to 1: żywych urodzeń w Polsce ok. 5-6 przypadków rocznie. GALAKTOZEMIA Częstotliwość występowania tej choroby to 1:60 000 żywych urodzeń w Polsce ok. 5-6 przypadków rocznie. galaktoza - cukier prosty (razem z glukozą i fruktozą wchłaniany w przewodzie pokarmowym),

Bardziej szczegółowo

Natureheals

Natureheals Natureheals www.donatmg.eu/en Magnez NAUKOWCY OKREŚLILI MAGNEZ MIANEM MINERAŁU DO WALKI ZE STRESEM, NAZYWAJĄC GO RÓWNIEŻ BALSAMEM DLA NERWÓW I MIĘŚNI. MAGNEZ JEST JEDNYM Z NAJWAŻNIEJSZYCH MINERAŁÓW NIEZBĘDNYCH

Bardziej szczegółowo

Choroby metaboliczne krów mlecznych

Choroby metaboliczne krów mlecznych Choroby metaboliczne krów mlecznych Marcin Gołębiewski SGGW w Warszawie, Wydział Nauk o Zwierzętach, Zakład Hodowli Bydła Wzrost wydajności mlecznej krów, spowodował pojawienie się w stadach bydła mlecznego

Bardziej szczegółowo

Wykres 1. Zamiany w produkcji mleka, kondycji, pobraniu dawki pokarmowej w trakcie cyklu produkcyjnego.

Wykres 1. Zamiany w produkcji mleka, kondycji, pobraniu dawki pokarmowej w trakcie cyklu produkcyjnego. Żywienie krów mlecznych w laktacji Tekst: dr Marcin Gołębiewski, SGGW w Warszawie Potrzeby pokarmowe krów mlecznych zależą w dużej mierze od stadium laktacji oraz zaawansowania ciąży. Poniżej zamieszczony

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. 1. Znaczenie nauki o żywieniu. 2. Gospodarka energetyczna organizmu człowieka. 3. Podstawowe składniki pokarmowe i ich rola

SPIS TREŚCI. 1. Znaczenie nauki o żywieniu. 2. Gospodarka energetyczna organizmu człowieka. 3. Podstawowe składniki pokarmowe i ich rola 3 SPIS TREŚCI 1. Znaczenie nauki o żywieniu 1.1. Cele i zadania nauki o żywieniu................................................8 1.2. Rozwój nauki o żywieniu człowieka.............................................9

Bardziej szczegółowo

Rumex. Rumex SC Oferta dla wymagających

Rumex. Rumex SC Oferta dla wymagających Rumex Rumex SC Oferta dla wymagających Rumex SC Skład Olejki eteryczne Żywe kultury drożdży (Saccharomyces cerevisiae) Saponiny Rumex SC Olejki eteryczne stymulują sekrecję soków trawiennych i zwiększają

Bardziej szczegółowo

Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Wydział Medycyny Weterynaryjnej O C E N A

Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Wydział Medycyny Weterynaryjnej O C E N A Prof. dr hab. Jan Twardoń Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Wydział Medycyny Weterynaryjnej Wrocław, 7 maja 2018 roku O C E N A szczególnego osiągnięcia naukowego, aktywności naukowej oraz dorobku

Bardziej szczegółowo

dostarczane są do wątroby, przekracza jednak jej zdolność do ich utlenienia. Nadmiar WKT ulega powtórnej estryfikacji do TAG i w postaci VLDL

dostarczane są do wątroby, przekracza jednak jej zdolność do ich utlenienia. Nadmiar WKT ulega powtórnej estryfikacji do TAG i w postaci VLDL Streszczenie W okresie okołoporodowym u krów mlecznych, a szczególnie w okresie przejściowym (zaczynającym się trzy tygodnie przed, a kończącym trzy tygodnie po porodzie) zachodzą specyficzne zmiany metaboliczne,

Bardziej szczegółowo

Spis treści. śelazo... 46 Wapń i witamina D... 47 Cynk... 47

Spis treści. śelazo... 46 Wapń i witamina D... 47 Cynk... 47 Spis treści Przedmowa... 9 1. Ustalanie zapotrzebowania energetycznego w róŝnych stanach chorobowych (Danuta Gajewska)... 11 Wiadomości ogólne... 11 Całkowita przemiana materii... 12 Wprowadzenie... 12

Bardziej szczegółowo

Czym jest kwasica żwacza?

Czym jest kwasica żwacza? Krowy jako zwierzęta roślinożerne charakteryzuje zdolność do trawienia pasz zawierających trudno strawne włókno (hemicelulozę i celulozę), które rozkładane przez bakterie, grzyby oraz pierwotniaki stają

Bardziej szczegółowo

Dieta ketogenna ARKADIUSZ KOGUT

Dieta ketogenna ARKADIUSZ KOGUT Dieta ketogenna ARKADIUSZ KOGUT Odżywianie oparte na tłuszczach jest coraz częściej stosowane w sportach wytrzymałościowych. Jakie korzyści płyną ze wzrostu spożycia lipidów i kiedy można stosować taką

Bardziej szczegółowo

Żywienie bydła mlecznego

Żywienie bydła mlecznego Żywienie bydła mlecznego Najważniejszym czynnikiem wpływającym na jakość i ilość jest żywienie. Prawidłowe żywienie polega na zastosowaniu takich pasz, które pozwolą na pełne wykorzystanie potencjału genetycznego

Bardziej szczegółowo

Przemiany energetyczno-białkowe w żywieniu bydła mlecznego z elementami paszoznawstwa

Przemiany energetyczno-białkowe w żywieniu bydła mlecznego z elementami paszoznawstwa Przemiany energetyczno-białkowe w żywieniu bydła mlecznego z elementami paszoznawstwa Proces trawienia u przeżuwaczy Żywienie przeżuwaczy w pierwszym etapie polega na karmieniu mikroorganizmów w żwaczu,

Bardziej szczegółowo

MIESZANKI UZUPEŁNIAJĄCE DLA BYDŁA MLECZNEGO

MIESZANKI UZUPEŁNIAJĄCE DLA BYDŁA MLECZNEGO MIESZANKI UZUPEŁNIAJĄCE DLA BYDŁA MLECZNEGO MLEKOMA WYBÓR ŚWIADOMYCH HODOWCÓW WIĘCEJ MLEKA! WIĘCEJ BIAŁKA! WIĘKSZE KORZYŚCI! Grupa produktów MLEKOMA to nowoczesne mieszanki uzupełniające dla bydła mlecznego.

Bardziej szczegółowo

EDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT.

EDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT. EDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT. Prowadząca edukację: piel. Anna Otremba CELE: -Kształtowanie

Bardziej szczegółowo

PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

PRZEDMIOTY PODSTAWOWE PRZEDMIOTY PODSTAWOWE Anatomia człowieka 1. Które z białek występujących w organizmie człowieka odpowiedzialne są za kurczliwość mięśni? 2. Co to są neurony i w jaki sposób stykają się między sobą i efektorami?

Bardziej szczegółowo

Żywienie loch prośnych na podstawie znajomości stanów fizjologicznych

Żywienie loch prośnych na podstawie znajomości stanów fizjologicznych .pl https://www..pl Żywienie loch prośnych na podstawie znajomości stanów fizjologicznych Autor: prof. dr hab. Bogdan Szostak Data: 25 sierpnia 2017 Zajmując się chowem świń, powinno się znać budowę zwierzęcia

Bardziej szczegółowo

POSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH

POSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH POSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH CUKRZYCA.? cukrzyca to grupa chorób metabolicznych charakteryzujących się hiperglikemią (podwyższonym poziomem cukru we krwi) wynika

Bardziej szczegółowo

O DDGS słów kilka. Naturalna utylizacja

O DDGS słów kilka. Naturalna utylizacja https://www. O DDGS słów kilka Autor: Joanna Soraja Tumanowicz Data: 17 czerwca 2019 Wizja kurczenia się zasobów surowców kopalnianych zrodziła potrzebę poszukiwania alternatyw, które nie obciążają w znacznym

Bardziej szczegółowo

Omówienie audytu gospodarstw ocena potencjalnych możliwości poprawy wyników produkcyjnych w gospodarstwach objętych programem Zdrowa Krowa

Omówienie audytu gospodarstw ocena potencjalnych możliwości poprawy wyników produkcyjnych w gospodarstwach objętych programem Zdrowa Krowa Omówienie audytu gospodarstw ocena potencjalnych możliwości poprawy wyników produkcyjnych w gospodarstwach objętych programem Zdrowa Krowa Marcin Gołębiewski, Jan Slósarz SGGW w Warszawie; Wydział Nauk

Bardziej szczegółowo

"Krowa racicami się doi"! Schorzenia kończyn u bydła

Krowa racicami się doi! Schorzenia kończyn u bydła https://www. "Krowa racicami się doi"! Schorzenia kończyn u bydła Autor: mgr inż. Joanna Soraja Tumanowicz Data: 31 lipca 2018 Aby krowy były zdrowe, dawały mleko w zakładanej ilości i o optymalnej jakości,

Bardziej szczegółowo

Tematyka zajęć z podstaw żywienia człowieka klasa: 1 TK -1, 1TK - 2

Tematyka zajęć z podstaw żywienia człowieka klasa: 1 TK -1, 1TK - 2 Tematyka zajęć z podstaw żywienia człowieka klasa: 1 TK -1, 1TK - 2 1. Zapoznanie z PSO, wymaganiami edukacyjnymi i strukturą egzaminu zewnętrznego. 2. Problematyka żywienia w Polsce i na świecie. -wymienia

Bardziej szczegółowo

OKRES POPORODOWY - FRESH COW

OKRES POPORODOWY - FRESH COW OKRES POPORODOWY - FRESH COW Kluczem dobrego rozdojenia jest pokrycie zapotrzebowania świeżo wycielonych krów na energię, białko, witaminy i składniki mineralne. W pierwszych 2 tygodniach po wycieleniu

Bardziej szczegółowo

Choroby u krów mlecznych: zasadowica żwacza - jak jej uniknąć?

Choroby u krów mlecznych: zasadowica żwacza - jak jej uniknąć? https://www. Choroby u krów mlecznych: zasadowica żwacza - jak jej uniknąć? Autor: dr hab. inż. Rafał Bodarski Data: 28 lipca 2017 W stadach krów mlecznych (szczególnie wysokowydajnych) dość dobrze rozpoznanym

Bardziej szczegółowo

Profile metaboliczne krwi w diagnostyce schorzeń metabolicznych krów mlecznych. SGGW w Warszawie, Wydział Nauk o Zwierzętach, Zakład Hodowli Bydła

Profile metaboliczne krwi w diagnostyce schorzeń metabolicznych krów mlecznych. SGGW w Warszawie, Wydział Nauk o Zwierzętach, Zakład Hodowli Bydła Profile metaboliczne krwi w diagnostyce schorzeń metabolicznych krów mlecznych Marcin Gołębiewski SGGW w Warszawie, Wydział Nauk o Zwierzętach, Zakład Hodowli Bydła Współczesne bydło rasy holsztyńsko-fryzyjskiej,

Bardziej szczegółowo

Instytut Sportu. Biochemiczne wskaźniki przetrenowania. Zakład Biochemii. mgr Konrad Witek

Instytut Sportu. Biochemiczne wskaźniki przetrenowania. Zakład Biochemii. mgr Konrad Witek Instytut Sportu Zakład Biochemii Biochemiczne wskaźniki przetrenowania Przetrenowanie (overtraining)- długotrwałe pogorszenie się dyspozycji sportowej zawodnika, na skutek kumulowania się skutków stosowania

Bardziej szczegółowo

8.2. Wartość odżywcza produktów spożywczych Czynniki kształtujące wartość odżywczą produktów spożywczych...185

8.2. Wartość odżywcza produktów spożywczych Czynniki kształtujące wartość odżywczą produktów spożywczych...185 SpiS treści 1. Znaczenie nauki o żywieniu człowieka...9 1.1. Cele i zadania nauki o żywieniu...9 1.2. Rozwój nauki o żywieniu człowieka...9 1.3. Problemy żywieniowe Polski i świata...11 1.4. Organizacje

Bardziej szczegółowo

Suplementy. Wilkasy 2014. Krzysztof Gawin

Suplementy. Wilkasy 2014. Krzysztof Gawin Suplementy Wilkasy 2014 Krzysztof Gawin Suplementy diety - definicja Suplement diety jest środkiem spożywczym, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety, będący skoncentrowanym źródłem witamin lub

Bardziej szczegółowo

MIESZANKI UZUPEŁNIAJĄCE DLA BYDŁA MLECZNEGO MLEKOMA

MIESZANKI UZUPEŁNIAJĄCE DLA BYDŁA MLECZNEGO MLEKOMA DLA BYDŁA UZUPEŁNIAJĄCE MIESZANKI MLECZNEGO MLEKOMA WYBÓR ŚWIADOMYCH HODOWCÓW WIĘCEJ MLEKA! WIĘCEJ BIAŁKA! WIĘKSZE KORZYŚCI! Grupa produktów MLEKOMA to nowoczesne mieszanki uzupełniające dla bydła mlecznego.

Bardziej szczegółowo

Co oznacza zmniejszona aktywność dobowa krowy?

Co oznacza zmniejszona aktywność dobowa krowy? https://www. Co oznacza zmniejszona aktywność dobowa krowy? Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 11 stycznia 2019 Zmniejszona aktywność dobowa krowy objawia się najczęściej zbyt długim leżeniem w legowiskach

Bardziej szczegółowo

Żywienie bydła mlecznego

Żywienie bydła mlecznego Żywienie bydła mlecznego Najważniejszym czynnikiem wpływającym na jakość i ilość jest żywienie. Prawidłowe żywienie polega na zastosowaniu takich pasz, które pozwolą na pełne wykorzystanie potencjału genetycznego

Bardziej szczegółowo

(+) ponad normę - odwodnienie organizmu lub nadmierne zagęszczenie krwi

(+) ponad normę - odwodnienie organizmu lub nadmierne zagęszczenie krwi Gdy robimy badania laboratoryjne krwi w wyniku otrzymujemy wydruk z niezliczoną liczbą skrótów, cyferek i znaków. Zazwyczaj odstępstwa od norm zaznaczone są na kartce z wynikami gwiazdkami. Zapraszamy

Bardziej szczegółowo

LP Panel tarczycowy 1. TSH 2. Ft3 3. Ft4 4. Anty TPo 5. Anty Tg. W przypadku występowania alergii pokarmowych lub wziewnych

LP Panel tarczycowy 1. TSH 2. Ft3 3. Ft4 4. Anty TPo 5. Anty Tg. W przypadku występowania alergii pokarmowych lub wziewnych Proszę o wykonanie następujących badań laboratoryjnych (z krwi), na część z nich można uzyskać skierowanie od lekarza*: Dodatkowo: Badania podstawowe: W przypadku podejrzenia nieprawidłowej pracy tarczycy

Bardziej szczegółowo

Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta

Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta CHOROBY DIETOZALEŻNE W POLSCE 2,150,000 osób w Polsce cierpi na cukrzycę typu II 7,500,000 osób w Polsce cierpi

Bardziej szczegółowo

CHOLESTONE NATURALNA OCHRONA PRZED MIAŻDŻYCĄ. www.california-fitness.pl www.calivita.com

CHOLESTONE NATURALNA OCHRONA PRZED MIAŻDŻYCĄ. www.california-fitness.pl www.calivita.com CHOLESTONE NATURALNA OCHRONA PRZED MIAŻDŻYCĄ Co to jest cholesterol? Nierozpuszczalna w wodzie substancja, która: jest składnikiem strukturalnym wszystkich błon komórkowych i śródkomórkowych wchodzi w

Bardziej szczegółowo

L 351/30 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 30.12.2009

L 351/30 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 30.12.2009 PL L 351/30 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 30.12.2009 Sprostowanie do dyrektywy Komisji 2008/38/WE z dnia 5 marca 2008 r. ustanawiającej wykaz planowanych zastosowań pasz zwierzęcych do szczególnych

Bardziej szczegółowo

Choroby metaboliczne wysokomlecznych krów

Choroby metaboliczne wysokomlecznych krów .pl https://www..pl Choroby metaboliczne wysokomlecznych krów Autor: dr hab. inż. Rafał Bodarski Data: 21 lipca 2016 Mleczny kierunek użytkowania bydła od dziesiątek lat ulegał systematycznemu i ciągłemu

Bardziej szczegółowo

Biologia. Klasa VII. Prywatna Szkoła Podstawowa i Gimnazjum im. Z. I J. Moraczewskich w Sulejówku

Biologia. Klasa VII. Prywatna Szkoła Podstawowa i Gimnazjum im. Z. I J. Moraczewskich w Sulejówku Biologia 2017 Klasa VII Dział I : HIERARCHICZNA BUDOWA ORGANIZMU CZŁOWIEKA, SKÓRA, UKŁAD RUCHU 1. Organizm człowieka jako zintegrowana całość 2. Budowa i funkcje skóry 3. Choroby skóry oraz zasady ich

Bardziej szczegółowo

Składniki pokarmowe i ich rola w żywieniu

Składniki pokarmowe i ich rola w żywieniu WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH ŚRÓDROCZNYCH I ROCZNYCH OCEN KLASYFIKACYJNYCH Zawód: technik żywienia i usług gastronomicznych Przedmiot: Zasady żywienia Klasa 2. Ocena Nazwa

Bardziej szczegółowo

Sukces w oborze. linia standard

Sukces w oborze. linia standard Sukces w oborze linia standard Sprostać wymaganiom Prawidłowe żywienie mineralno-witaminowe jest niezbędnym elementem każdego programu żywieniowego. Postęp genetyczny i wzrastająca wydajność sprawiają,

Bardziej szczegółowo

PROGRAM ŻYWIENIA TRZODY CHLEWNEJ. pasze pełnoporcjowe

PROGRAM ŻYWIENIA TRZODY CHLEWNEJ. pasze pełnoporcjowe PROGRAM ŻYWIENIA TRZODY CHLEWNEJ pasze pełnoporcjowe 2 PRESTARTER PRZEZNACZENIE: DLA PROSIĄT OD 5-7 DNIA ŻYCIA DO MASY CIAŁA OK. 10-12 KG (DO OK. 10-14 DNI PO ODSADZENIU) Prestartery stworzone przez firmę

Bardziej szczegółowo

Noworodek z wrodzoną wadą metabolizmu - analiza przypadku klinicznego

Noworodek z wrodzoną wadą metabolizmu - analiza przypadku klinicznego Noworodek z wrodzoną wadą metabolizmu - analiza przypadku klinicznego Marcin Kalisiak Klinika Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka Kierownik Kliniki: prof. Ewa Helwich 1 Plan prezentacji co to

Bardziej szczegółowo

Jak przebiega trawienie w żwaczu?

Jak przebiega trawienie w żwaczu? https://www. Jak przebiega trawienie w żwaczu? Autor: Joanna Soraja Tumanowicz Data: 26 maja 2019 Przeżuwacze, w tym bydło, zostały obdarowane przez naturę w wielokomorowy żołądek. Tak wyspecjalizowany

Bardziej szczegółowo

Co powoduje brak apetytu u krowy mlecznej?

Co powoduje brak apetytu u krowy mlecznej? .pl https://www..pl Co powoduje brak apetytu u krowy mlecznej? Autor: dr hab. inż. Rafał Bodarski Data: 10 lutego 2017 Wysoko produkcyjne bydło mleczne potrzebuje pobrania dużej ilości pasz, nie można

Bardziej szczegółowo

LECZENIE WTÓRNEJ NADCZYNNOŚCI PRZYTARCZYC U PACJENTÓW HEMODIALIZOWANYCH ICD-10 N

LECZENIE WTÓRNEJ NADCZYNNOŚCI PRZYTARCZYC U PACJENTÓW HEMODIALIZOWANYCH ICD-10 N Załącznik nr 42 do zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 roku Nazwa programu: LECZENIE WTÓRNEJ NADCZYNNOŚCI PRZYTARCZYC U PACJENTÓW HEMODIALIZOWANYCH ICD-10 N 25.8 Inne zaburzenia

Bardziej szczegółowo

2. Plan wynikowy klasa druga

2. Plan wynikowy klasa druga Plan wynikowy klasa druga budowa i funkcjonowanie ciała człowieka ział programu Materiał kształcenia L.g. Wymagania podstawowe Uczeń: Kat. Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: Kat. Pozycja systematyczna 3

Bardziej szczegółowo

Jak określić dojrzałość bydła mlecznego?

Jak określić dojrzałość bydła mlecznego? .pl https://www..pl Jak określić dojrzałość bydła mlecznego? Autor: Tomasz Kodłubański Data: 23 maja 2017 Określenie dojrzałości hodowlanej bydła mlecznego jest dosyć skomplikowane. Zważywszy, że pod ocenę

Bardziej szczegółowo

Wpływ alkoholu na ryzyko rozwoju nowotworów złośliwych

Wpływ alkoholu na ryzyko rozwoju nowotworów złośliwych Wpływ alkoholu na ryzyko rozwoju nowotworów złośliwych Badania epidemiologiczne i eksperymentalne nie budzą wątpliwości spożywanie alkoholu zwiększa ryzyko rozwoju wielu nowotworów złośliwych, zwłaszcza

Bardziej szczegółowo

Jak wzmocnić skorupkę jajka?

Jak wzmocnić skorupkę jajka? .pl https://www..pl Jak wzmocnić skorupkę jajka? Autor: dr Izabela Kozłowska Data: 27 sierpnia 2017 1 / 6 .pl https://www..pl 2 / 6 .pl https://www..pl Straty ekonomiczne spowodowane złą jakością skorupy

Bardziej szczegółowo

Pasze pełnoporcjowe. Trzoda chlewna

Pasze pełnoporcjowe. Trzoda chlewna Pasze pełnoporcjowe Trzoda chlewna Prestarter > dla prosiąt od 5-7 dnia życia do masy ciała ok. 10-12 kg (do ok. 10-14 dni po odsadzeniu) Prestartery Agrifirm mają za zadanie pomóc bezpiecznie odsadzić

Bardziej szczegółowo

Lp. Dział 1. Zakres i znaczenie nauki o żywieniu człowieka 2. Charakterystyka, źródła i znaczenie dla organizmu człowieka Umiejętności i wiadomości na

Lp. Dział 1. Zakres i znaczenie nauki o żywieniu człowieka 2. Charakterystyka, źródła i znaczenie dla organizmu człowieka Umiejętności i wiadomości na Technikum Żywienia i Gospodarstwa Domowego Podstawy żywienia człowieka Przedmiotowy system oceniania Lp. Dział 1. Zakres i znaczenie nauki o żywieniu człowieka 2. Charakterystyka, źródła i znaczenie dla

Bardziej szczegółowo

Nieprawidłowe odżywianie jest szczególnie groźne w wieku podeszłym, gdyż może prowadzić do niedożywienia

Nieprawidłowe odżywianie jest szczególnie groźne w wieku podeszłym, gdyż może prowadzić do niedożywienia Nieprawidłowe odżywianie jest szczególnie groźne w wieku podeszłym, gdyż może prowadzić do niedożywienia Niedożywienie może występować u osób z nadwagą (powyżej 120% masy należnej) niedowagą (poniżej 80%

Bardziej szczegółowo

Kategoria żywności, środek spożywczy lub składnik żywności. Warunki dla stosowania oświadczenia

Kategoria żywności, środek spożywczy lub składnik żywności. Warunki dla stosowania oświadczenia Kategoria, WITAMINY VITAMINS 1 Wiatminy ogólnie Vitamins, in general - witaminy pomagają w rozwoju wszystkich struktur organizmu; - witaminy pomagają zachować silny organizm; - witaminy są niezbędne dla

Bardziej szczegółowo

Formuła 2 Zestaw witamin i minerałów dla kobiet

Formuła 2 Zestaw witamin i minerałów dla kobiet KARTA OŚWIADCZEŃ PRODUKTOWYCH Formuła 2 Zestaw witamin i minerałów dla kobiet GŁÓWNE OŚWIADCZENIA Równowaga hormonalna: Zawiera witaminę B6 przyczyniającą się do regulacji aktywności hormonalnej. Metabolizm

Bardziej szczegółowo

STRESZCZENIE PRACY DOKTORSKIEJ

STRESZCZENIE PRACY DOKTORSKIEJ mgr Bartłomiej Rospond POSZUKIWANIE NEUROBIOLOGICZNEGO MECHANIZMU UZALEŻNIENIA OD POKARMU - WPŁYW CUKRÓW I TŁUSZCZÓW NA EKSPRESJĘ RECEPTORÓW DOPAMINOWYCH D 2 W GRZBIETOWYM PRĄŻKOWIU U SZCZURÓW STRESZCZENIE

Bardziej szczegółowo

Stres cieplny u krów; jakie są jego objawy?

Stres cieplny u krów; jakie są jego objawy? .pl https://www..pl Stres cieplny u krów; jakie są jego objawy? Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 30 czerwca 2017 Wysokie temperatury latem są niebezpieczne dla zdrowia i produkcyjności naszych zwierząt.

Bardziej szczegółowo

Strona 1 z 3 P/LAB/70 -F2 Lista badań prowadzonych w ramach zakresu elastycznego Wersja: I Data wydania: Nazwa i adres MEDYCZNE LABORATORIU

Strona 1 z 3 P/LAB/70 -F2 Lista badań prowadzonych w ramach zakresu elastycznego Wersja: I Data wydania: Nazwa i adres MEDYCZNE LABORATORIU Strona 1 z 3 P/LAB/70 -F2 Lista badań prowadzonych w ramach zakresu elastycznego Wersja: I Data wydania: 2018-03-23 Nazwa i adres MEDYCZNE LABORATORIUM DIAGNOSTYKA ul. Cegłowska 80, 01-809 Warszawa Lp.

Bardziej szczegółowo

Wraz z początkiem wypasu pojawia się tężyczka!

Wraz z początkiem wypasu pojawia się tężyczka! .pl https://www..pl Wraz z początkiem wypasu pojawia się tężyczka! Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 12 maja 2017 Pogoda w tym roku nie pozwoliła hodowcom rozpocząć wypasu pod koniec kwietnia. Trawa

Bardziej szczegółowo

Gatunek lub kategoria zwierząt. Dodatkowe wymagania, jakie powinno spełniać oznakowanie. Zalecenia, zgodnie z którymi mają być stosowane

Gatunek lub kategoria zwierząt. Dodatkowe wymagania, jakie powinno spełniać oznakowanie. Zalecenia, zgodnie z którymi mają być stosowane Załącznik do rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 2 kwietnia 2007 r. PRZEZNACZENIE MIESZANEK, W TYM GATUNKI LUB KATEGORIE ZWIERZĄT, U KTÓRYCH MOŻNA JE STOSOWAĆ, WŁAŚCIWOŚCI POKARMOWE

Bardziej szczegółowo

ZALECENIA ŻYWIENIOWE, LECZENIE. dr n. med. Małgorzata Kaczkan dietetyk Katedra Żywienia Klinicznego GUMed

ZALECENIA ŻYWIENIOWE, LECZENIE. dr n. med. Małgorzata Kaczkan dietetyk Katedra Żywienia Klinicznego GUMed ZALECENIA ŻYWIENIOWE, LECZENIE dr n. med. Małgorzata Kaczkan dietetyk Katedra Żywienia Klinicznego GUMed AKTUALNE ZALECENIA I NOWE MOŻLIWOŚCI LECZENIA NIEDOŻYWIENIA CELE LECZENIA ŻYWIENIOWEGO: zapobieganie

Bardziej szczegółowo