ZAJĘCIA Z PRZEDSIĘBIORCZOŚCI GRACE POMYSŁY RODZĄ SIę W LABORATORIUm CO Z TĄ KREATYWNOŚCIĄ?

Transkrypt

1 NR 4 (14) GRUDZIEŃ 2009 ZAJĘCIA Z PRZEDSIĘBIORCZOŚCI GRACE POMYSŁY RODZĄ SIę W LABORATORIUm CO Z TĄ KREATYWNOŚCIĄ? KWARTALNIK INKUBATORA TECHNOLOGICZNEGO POZNAŃSKIEGO PARKU NAUKOWO-TECHNOLOGICZNEGO FUNDACJI UAM

2 SPIS TREŚCI TEMAT NUMERU / 4 PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ ZACZYNA SIę NA UCZELNI TEMAT NUMERU / 6 pierwszy krok we własny biznes na wydziale chemii z ppnt / 8 GRACE POMYSŁY RODZĄ SIĘ W LABOLATORIUM REGIONY / 10 SPOSÓB NA AKADEMICKI BIZNES POLSKA / 12 SEIPA BĄDŹ PRZEDSIĘBIORCZY JUŻ NA STUDIACH EUROPA / 14 Symbiosis of education and business a tale of Swedish success Symbioza edukacji i biznesu opowieść o szwedzkim sukcesie nowy wymiar prowadzenia biznesu / 18 magia marketingu internetowego w wyszukiwarkach, cz. iii okiem eksperta / 20 CO Z TĄ KREATYWNOŚCIĄ? informacje, wydarzenia, zaproszenia / 22 OFERTY WSPÓŁPRACY HANDLOWEJ i TECHNOLOGICZNEJ / 23 REDAKCJA: Anna Tórz-Rzepczyńska (red. nacz.), Maciej Nowak, Justyna Rowińska PROJEKT, SKŁAD: Morski Studio Graficzne DRUK: Zakłady Poligraficzne Serigraf ISSN / IQ / NR 4 / 2009

3 SŁOWO WSTĘPNE fot. ODONATA Szanowni Państwo, Tematem, na który chcieliśmy zwrócić Państwa uwagę w tym numerze jest nauczanie przedsiębiorczości. Coraz częściej słyszy się w środowisku akademickim o konieczności zaszczepiania ducha przedsiębiorczości u studentów. Praktycy-wykładowcy, osoby pracujące w jednostkach otoczenia biznesu w Polsce i w Szwecji dzielą się z Państwem swoimi doświadczeniami z prowadzenia zajęć z przedsiębiorczości oraz opiniami na temat tego zagadnienia w szerszym kontekście. Prace nad tym numerem IQ kończyliśmy w świątecznonoworocznym nastroju, dlatego też w imieniu całego zespołu redakcyjnego pragnę życzyć Państwu wiele pomyślności w nadchodzącym Nowym Roku. Anna Tórz-Rzepczyńska IQ / NR 4 / 2009 / 3

4 TEMAT NUMERU Wojciech Przygocki Inkubator Technologiczny, Poznański Park Naukowo-Technologiczny Fundacji UAM W rozpoczętym w październiku roku akademickim w programie nauczania Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu pojawił się przedmiot: Pierwszy krok we własny biznes. Kurs przedsiębiorczości jest dostępny jako zajęcia fakultatywne dla studentów czterech różnych kierunków nieekonomicznych oraz dla doktorantów. Przedsiębiorczość zaczyna się na uczelni Skąd pomysł? W ramach InQbatora i Poznańskiego Parku Naukowo-Technologicznego Fundacji UAM od lat prowadzona jest działalność szkoleniowa i doradcza, która skierowana jest głównie do przedsiębiorczych studentów, osób rozważających oraz podejmujących własną działalność gospodarczą. W ramach cyklicznych imprez, np. Poznańskich Dni Przedsiębiorczości Akademickiej, InQbator współpracuje z uczelniami organizując warsztaty i spotkania z przedsiębiorcami, które cieszą się zawsze dużym zainteresowaniem środowiska akademickiego. Studenci podkreślają, że takiej wiedzy nie można zdobyć w czasie studiów, jeśli ktoś nie studiuje ekonomii czy zarządzania. Na studiach brakuje przedmiotów przekrojowych, poruszających tematy na pierwszy rzut oka odleglejsze od przedmiotów kierunkowych. Program nauczania większości kierunków wypełniony jest głównie przedmiotami ściśle związanymi z charakterem studiów. Chemicy stają się specjalistami np. z zakresu syntezy krzemu. Politolodzy uzyskują wiedzę m.in. z zakresu funkcjonowania partii politycznych, prawa wyborczego, stosunków międzynarodowych czy mediów. Z drugiej strony wiedzą z zakresu przedsiębiorczości wypełniony jest program studiów kierunków ekonomicznych: zarządzania, ekonomii, marketingu, a przecież należy pamiętać, że przedsiębiorczość i zakładanie własnej firmy to temat, który może dotyczyć każdego w końcu jak wiele kierunków studiów, tak i branży działalności gospodarczej. Idea zajęć Zajęcia Pierwszy krok we własny biznes są wspólną inicjatywą InQbatora Poznańskiego Parku Naukowo-Technologicznego Fundacji UAM oraz Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Naszą ideą było przekazanie podstaw wiedzy z zakresu przedsiębiorczości i biznesu studentom na kierunkach nieekonomicznych w sposób kompleksowy i spójny mówi Anna Tórz-Rzepczyńska, kierownik InQbatora. Pomysł wprowadzenia zajęć z przedsiębiorczości został przedstawiony władzom Uniwersytetu jeszcze w 2008 r. i uzyskał zielone światło. Kształtowanie postaw przedsiębiorczych wśród studentów staje się elementem misji uczelni wyższych, szczególnie w kontekście gospodarki opartej na wiedzy, przed budową której stoi zarówno Europa, jak i reszta świata zwraca uwagę Prof. Jacek Guliński, prorektor UAM ds. programów europejskich i współpracy z gospodarką 1. Włączenie zajęć do programu studiów stało się możliwe także dzięki uzyskanemu dofinansowaniu w ramach projektu InQbacja przedsiębiorczości akademickiej w Wielkopolsce z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Wprowadzenie nowego przedmiotu w ramach programu studiów okazało się zadaniem czasochłonnym i złożonym organizacyjnie. Konieczne było ustalenie zarysu programu, określenie wymiaru godzinowego oraz przyznanie odpowiedniej liczby punktów ECTS. W lutym 2009 r. zawarliśmy stosowne porozumienie, na mocy którego zajęcia z zakresu przedsiębiorczości zostały pilotażowo włączone w program studiów na czterech wydziałach Uniwersytetu. 4 / IQ / NR 4 / 2009

5 TEMAT NUMERU Ideą InQbatora od samego początku było, aby przedmiot Pierwszy krok we własny biznes skierowany był zarówno do studentów kierunków ścisłych, jak i humanistycznych. Potencjalnych przedsiębiorców możemy przecież spotkać wszędzie. Wybór padł zatem na Wydziały: Chemii, Geografii i Geologii, Studiów Edukacyjnych oraz Nauk Politycznych i Dziennikarstwa. Program Pierwszy krok we własny biznes jest skierowany do studentów ostatnich lat studiów: IV i V roku studiów jednolitych magisterskich oraz studiów uzupełniających magisterskich i ma charakter fakultatywny. Zajęcia musiały być wystarczająco atrakcyjne, aby przyciągnąć studentów, którzy pod koniec swojej edukacji wybierają zajęcia dodatkowe z grupy kilkudziesięciu tematów. Z tego też powodu program został podzielony na dwie części: wykłady w wymiarze 15 godzin oraz ćwiczenia w wymiarze 30 godzin. Celem zajęć nie jest jedynie suche przekazywanie wiedzy książkowej, staramy się położyć jak największy nacisk na stronę praktyczną. Stąd obecność gości i ekspertów zewnętrznych. Dodatkowym atutem zajęć jest niewątpliwie możliwość spotkania z młodymi przedsiębiorcami, którzy zapoznają studentów z realiami zakładania i prowadzenia własnej firmy, opowiadają o możliwościach, jakie otworzyła przed nimi własna działalność gospodarcza, ale również o tym, z jakimi problemami musieli się borykać, zakładając firmę. zauważa dr Izabela Cytlak, która prowadzi zajęcia na Wydziale Studiów Edukacyjnych2. Studenci pracują w grupach nad biznesplanem własnego projektu, który na koniec semestru zostanie zaprezentowany i oceniony przez prowadzących zajęcia oraz zespół InQbatora. Z racji faktu, że zajęcia odbywają się na czterech wydziałach: dwóch kierunkach ścisłych, dwóch kierunkach humanistycznych, również potrzeby studentów są zróżnicowane. W związku z tym konstruując program zajęć zaproponowaliśmy wykładowcom jedynie ogólne ramy programowe. To oni najlepiej znają potrzeby i oczekiwania swoich studentów. Przyszli chemicy oczekują rozszerzenia tematyki np. ochrony własności intelektualnej, gdyż wiedza jak chronić swoje pomysły i rezultaty prac badawczych może być kluczowa w takiej dziedzinie. Nie oczekujemy, że 100% studentów po kursie przedsiębiorczości zdecyduje się na założenie firmy wskazuje Anna Tórz-Rzepczyńska ale liczymy, że być może zajęcia zasieją ducha przedsiębiorczości, a własny biznes stanie się opcją kariery zawodowej. Drzemiący potencjał Uzupełnieniem zajęć dla studentów są zajęcia z przedsiębiorczości skierowane dla doktorantów wszystkich kierunków Uniwersytetu. Zajęcia te odbywają się w wymiarze 16 godzin na semestr i mają głównie charakter interaktywnych prezentacji i dyskusji. Doktoranci prowadząc badania naukowe potrzebują wiedzy na temat sposobów wykorzystania wyników prac w praktyce gospodarczej. Podczas zajęć doktoranci dowiadują się, jak zaprezentować swój pomysł przed potencjalnym inwestorem oraz zastanawiają się, czy łączenie pracy naukowej z własną firmą jest etyczne. Co oprócz zajęć? Uzupełnieniem zajęć jest zaproszenie studentów również do innych inicjatyw InQbatora. Każdy ze studentów uczestniczących w zajęciach otrzyma Przewodnik po przedsiębiorczości, który pomyślany jest jako rodzaj podręcznika z przedmiotu Pierwszy krok we własny biznes. W Przewodniku oprócz częściowego utrwalenia wiedzy z programu zajęć, można znaleźć różne historie biznesowego sukcesu takie, jak na przykład pomysł Beaty Szozdy na portal Autopolki pl. Wszystkich studentów zapraszamy również do słuchania audycji radiowej Koło Fortuny emitowanej w czwartki o godzinie 20 na falach studenckiego Radia AFERA (Poznań 98,6 MHz oraz Koło Fortuny jest programem, podczas którego w ciągu godziny można m.in. dowiedzieć się o nowych inicjatywach z zakresu przedsiębiorczości akademickiej w Poznaniu czy poznać ciekawych przedsiębiorców i naukowców, którzy wykorzystują swój potencjał w biznesie. Co dalej? Liczymy, że kurs przedsiębiorczości Pierwszy krok we własny biznes na trwale wpisze się w program studiów na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza. Zdobyte, podczas pierwszego pilotażowego semestru, doświadczenia wpłyną na modyfikacje zarówno programu zajęć, jak i formy ich prowadzenia. Bardzo liczymy na wszelkie sugestie ze strony prowadzących, a przede wszystkim odbiorców zajęć. Warto też, aby program zajęć rozszerzyć na inne poznańskie uczelnie przedsiębiorczych studentów i doktorantów w końcu w Poznaniu nie brakuje. 1 Przewodnik po przedsiębiorczości, Inkubator Technologiczny Poznańskiego Parku Naukowo-Technologicznego Fundacji UAM, 2009, s.3 2 Przewodnik po przedsiębiorczości, Inkubator Technologiczny Poznańskiego Parku Naukowo-Technologicznego Fundacji UAM, 2009, s.17 Zajęcia dla studentów Pierwszy krok we własny biznes Forma zajęć: wykład 15 h, konwersatoria 30 h Wykład Lp. Tematyka Wymiar 1. Uczelnia i przedsiębiorczość, przedsiębiorcza uczelnia: wprowadzenie; uporządkowanie pojęć 2. Strategie biznesowe i planowanie w fazie start-up, marketing na dobry początek, wprowadzenie do biznesplanu 3. Źródła finansowania innowacji, działalności gospodarczej: fundusze strukturalne UE, fundusze venture capital i aniołowie biznesu; 4. Formy prawne działalności gospodarczej 4 h 5. Instytucje wsparcia przedsiębiorczości w Poznaniu 2 h 6. Światowe doświadczenia przedstawienie dobrych praktyk z zakresu wspierania przedsiębiorczości Suma Konwersatoria Lp. Tematyka Wymiar 1. Warsztaty z przedsiębiorczości wizyta w Inkubatorze Technologicznym PPNT FUAM 2. Własność intelektualna na uczelni: jak chronić pomysł? patent, wzór użytkowy; własność pomysłu wytworzonego na uczelni 3. Krok po kroku do własnej firmy - rejestracja działalności gospodarczej 2 h 4. Podatki i księgowość we własnej firmie 4 h 5. Biznesplan w praktyce 6 h 6. Autoprezentacja, negocjacje z klientem 6 h 7. Problemy i trudności związane z uruchamianiem własnego biznesu oraz spotkanie z młodym przedsiębiorcą Suma 2 h 2 h 3 h 2 h 15 h 4 h 4 h 4 h 30 h IQ / NR 4 / 2009 / 5

6 TEMAT temat NUMERU numeru Prof. Hieronim Maciejewski Uniwersytet im. Adama Mickiewicza Jednym z wydziałów Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, na których w bieżącym roku akademickim rozpoczęły się zajęcia z przedsiębiorczości, był mój rodzimy Wydział Chemii. Pierwszy krok we własny biznes. W moim przekonaniu od początku zajęcia te miały za zadanie rozbudzić zainteresowanie studentów przedsiębiorczą ścieżką kariery oraz dostarczyć podstawowej wiedzy i umiejętności, które doprowadzą, a przynajmniej ułatwią rozpoczęcie własnego biznesu. Powinny być one swoistym poradnikiem, który wskaże krok po kroku co należy uczynić, aby osiągnąć cel; podpowiedzą jakie mogą być formy własnej działalności, jak uzyskać pomoc finansową, jakie instytucje na uczelni czy w regionie udzielają wsparcia początkującym przedsiębiorcom oraz wiele, wiele innych wskazówek praktycznych. Pierwszy krok we własny biznes na wydziale Chemii UAM Po otrzymaniu propozycji zorganizowania i poprowadzenia zajęć z przedsiębiorczości na Wydziale Chemii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza (UAM), początkowo wahałem się, gdyż zarówno tematyka tych zajęć, jak i ich specyfika są znacząco odmienne od typowych dla tego wydziału przedmiotów. Ponadto, jestem naukowcem, a moje doświadczenia z biznesem dotyczą 10-letniej współpracy z małymi i średnimi przedsiębiorstwami w ramach działalności kierowanego przeze mnie Inkubatora Technologii Chemicznych PPNT. Z pewnością nie jestem biznesmenem, który w autorytatywny sposób mógłby przedstawić młodym adeptom wszystkie zawiłości biznesu. Z drugiej strony, było to dla mnie wyzwanie i możliwość podzielenia się swoimi obserwacjami dotyczącymi funkcjonowania małych firm, a zarazem sposobem usystematyzowania i poszerzenia posiadanej wiedzy związanej z formalną stroną ich działania. Ponadto wiedziałem, że mogę liczyć na wsparcie merytoryczne pracowników Inkubatora Technologicznego zwłaszcza w kontekście praktycznych aspektów tych zajęć. Było to dla mnie niezwykle istotne, gdyż decydując się na uczestniczenie w takich pilotażowych zajęciach, chciałem aby były one całkowicie odmienne od klasycznych zajęć fakultatywnych. Początki są z reguły trudne i także w przypadku zajęć nie były one wyjątkiem. Miały być one zrealizowane w semestrze zimowym, natomiast informacja o nich została rozpropagowana na wydziale we wrześniu, co znacząco wpłynęło na liczbę studentów deklarujących chęć uczestniczenia w nich. Takich wyborów dokonuje się dużo wcześniej, dlatego fakt, że zapisało się kilkunastu studentów można rozpatrywać w kategoriach sukcesu. Ponadto, na pierwsze zajęcia przyszły dodatkowo dwie osoby z których jedna jest doktorantem na naszym wydziale, a druga studentem Politechniki Poznańskiej z prośbą o możliwość uczestniczenia w zajęciach. Tłumaczyli to zainteresowaniem tematyką przedsiębiorczości oraz myślą o uruchomieniu własnej firmy, wskazując jednocześnie na niewystarczające możliwości dotarcia do odpowiednich informacji. Takie zdarzenia wpływają mobilizująco i nadają sens podjętym zadaniom. Kolejnym problemem, wskazanym przez studentów na pierwszych zajęciach, była ilość punktów ECTS które powinni otrzymać za zrealizowane zajęcia. Początkowo planowano przyznać zajęciom zaledwie 2 punkty, natomiast takiemu wymiarowi godzinowemu (15 godzin wykładów +30 godzin ćwiczeń) z reguły przypisuje się 5 punktów. Niestety w tym temacie studenci mają bardzo pragmatyczne podejście i brak reakcji na zaistniałą sytuację mógłby skutkować brakiem chętnych w kolejnych latach. Intensywne pertraktacje z władzami uczelni doprowadziły do kompromisu i przyznaniu zajęciom 4 punktów ECTS. Zaplanowaliśmy, że zajęcia zostaną zrealizowane do Świąt Bożego Narodzenia i obecnie zbliżają się do końca. Z punktu widzenia wykładowcy muszę stwierdzić, że jestem mile zaskoczony ich przebiegiem, bo pomimo, że grupa była niezbyt duża, to na wszystkich wykładach był komplet słuchaczy, co jest dość rzadkim zjawiskiem na innych zajęciach fakultatywnych. Ponadto nie było żadnego problemu z nawiązaniem kontaktu z grupą. Można było także zauważyć duże zainteresowanie studentów poruszaną tematyką, co jednoznacznie wskazuje, że 6 / IQ / NR 4 / 2009

7 TEMAT temat NUMERU numeru świadomie wybrali oni ten przedmiot (nie tylko dla punktów ECTS) i pragnęli z niego wynieść jak najwięcej informacji. Zakres tematyczny zajęć był przygotowany z myślą o studentach z kierunków nieekonomicznych. W ramach wykładów zostały omówione formy prawne działalności gospodarczej, istniejące systemy księgowo-finansowe a także dostępne źródła finansowania innowacji i działalności gospodarczej. Ważnym aspektem było wskazanie instytucji wsparcia przedsiębiorczości, które mogą dopomóc w początkowej fazie uruchamiania działalności. Omówiona została także przedsiębiorczość akademicka i rola jaką odgrywa uczelnia w rozwoju przedsiębiorczości wśród swoich studentów, pracowników i absolwentów. Istnienie preinkubatorów przedsiębiorczości stwarza młodemu człowiekowi z pomysłem szansę solidnego przygotowania się do rozpoczęcia działalności. Z kolei inkubatory przedsiębiorczości i inkubatory technologiczne ułatwiają rozkręcenie własnej firmy, dlatego niezwykle ważnym jest, aby te dwa elementy zaistniały na trwałe w świadomości każdego studenta. Dla studentów niezmiernie istotna jest możliwość weryfikacji, czy dany pomysł jest trafiony i czy ma szanse powodzenia. Dlatego szukają podpowiedzi jak tego można dokonać. Przydatnym ku temu narzędziem jest biznesplan, dlatego umiejętność jego przygotowania jest bardzo cenna. Temu tematowi poświęcono jedne z zajęć konwersatoryjnych, w trakcie których przećwiczono opracowanie biznesplanu. Zajęcia konwersatoryjne w większości przypadków odbywały się w Inkubatorze Technologicznym Poznańskiego Parku Naukowo-Technologicznego Fundacji UAM i prowadzone były przez wyspecjalizowanych pracowników Inkubatora oraz zewnętrznych ekspertów (m. in. z Urzędu Miasta Poznania). Zajęcia te również cieszyły się dużym zainteresowaniem, gdyż dzięki nim, oprócz tajników opracowywania biznesplanu, można było poznać poszczególne etapy działalności: od rejestracji firmy, poprzez kwestie ubezpieczeń i podatków, a na negocjacjach z klientem skończywszy. Z kolei lokalizacja zajęć praktycznych w Inkubatorze Technologicznym pozwalała na bezpośrednią konfrontację z firmami lokatorami Inkubatora, które przeszły poszczególne etapy rozwoju przedsiębiorstwa i w wielu przypadkach osiągnęły sukces. Jest to dla młodych ludzi często pełnych obaw i rozterek najlepszy wyznacznik, że dobrze przygotowany pomysł ma szansę na powodzenie. Reasumując, mam nadzieję, że przeprowadzone pilotażowe zajęcia wniosły dużo nowych informacji, w szczególności tych praktycznych, które studentom pozwolą poważnie zastanowić się nad realnymi możliwościami uruchomienia własnego biznesu, natomiast wykładowcom uzmysłowiły, że tego typu zajęcia są jak najbardziej potrzebne. Ankieta przeprowadzona na ostatnich zajęciach pozwoli zmodyfikować program zajęć pod względem oczekiwań studentów, jednakże niewątpliwie najważniejszym i często podkreślanym elementem jest praktyczna strona przedsięwzięcia i bezpośredni kontakt z ekspertami oraz firmami, które odniosły sukces i chcą się podzielić swoimi uwagami oraz wskazać problemy i trudności w początkowej fazie. Sądzę, że w kolejnych latach liczba chętnych do wzięcia udziału w podobnych zajęciach będzie dużo wyższa. IQ / NR 4 / 2009 / 7

8 z ppnt Maciej Nowak Inkubator Technologiczny, Poznański Park Naukowo-Technologiczny Fundacji UAM Z DR. PIOTREM KRZYŻANOWSKIM, MENEDŻEREM grace POLSKA SP. Z O.O., FIRMY ULOKOWANEJ NA TERENIE POZNAŃSKIego PARKU NAUKOWO-TECHNOLOGICZNego FUNDACJI UAM, rozmawia Maciej Nowak. Pomysły rodzą się w laboratorium Maciej Nowak (MN): Jak wyglądały początki działalności Laboratorium Grace? Dr Piotr Krzyżanowski (PK): Mówiąc o historii naszej działalności, zacząć należy od tego, że Grace Polska sp. z o.o. jest częścią W.R. Grace Co & Conn., amerykańskiego koncernu założonego już w połowie XIX w. Jest to jedna z najstarszych spółek chemicznych notowanych na nowojorskiej giełdzie. Koncern zatrudnia ok pracowników w ponad czterdziestu krajach na całym świecie i specjalizuje się w dostarczaniu katalizatorów dla przemysłu petrochemicznego, katalizatorów polimeryzacji olefin, krzemionek wysokiej jakości dla przemysłu kosmetycznego, spożywczego i oponiarskiego, żywic używanych do produkcji opakowań w przemyśle spożywczym, a także dodatków chemicznych do produkcji cementu, dodatków poprawiających właściwości mechaniczne, reologiczne i estetyczne betonu, unikalnych materiałów hydroizolacyjnych dla budownictwa oraz materiałów do ochrony przeciwpożarowej w budownictwie. Sprzedaż koncernu w ubiegłym roku wynosiła ponad 3 mld USD. MN: Jak w takim razie Grace trafiło do Polski? PK: Koncern w latach 90-tych ubiegłego wieku poszukiwał możliwości ekspansji na rynki Europy Środkowej i Wschodniej, spełniających równocześnie określone warunki, umożliwiające rozwój produktów z grupy budowlanej. Początkowo firma rozpoczęła działalność w Polsce jako biuro handlowe ulokowane w Warszawie. Po kilku latach, mając na uwadze wspomniane wyżej wymagania, koncern rozpoznał potrzebę stworzenia laboratorium innowacyjnego działającego na region Europa Bliski Wschód Afryka. Laboratorium to miało w założeniu tworzyć globalnie produkty dla koncernu oraz wspomagać rozwój innowacji we wspomnianym regionie. W tym kontekście, w wyborze Polski pomogło jej wysokie miejsce na indeksie filadelfijskim 1 w zakresie nauk chemicznych. W ten sposób od 2007 r. oficjalnie działa Laboratorium Innowacyjne Grace Construction Products, które na swoją siedzibę wybrało teren Poznańskiego Parku Naukowo-Technologiczny Fundacji UAM (PPNT). MN: Rozumiem zatem dlaczego wybór padł na Polskę, ale dlaczego akurat Poznań i PPNT? PK: Nie bez znaczenia był fakt, że na terenie PPNT istniały już gotowe laboratoria oraz rozbudowane zaplecze aparaturowe. Grace zależało nie tylko na możliwie szybkim skróceniu czasu adaptacji przestrzeni do swoich wymagań, ale i niepodzielności powierzchni z innymi firmami i laboratoriami. Ważnym czynnikiem decyzyjnym była również obecność wykwalifikowanej kadry, atmosfera samego PPNT sprzyjająca rozwojowi innowacji oraz możliwości bezpośredniej współpracy z poznańskimi naukowcami i uczelniami. MN: Na czym w takim razie polega taka współpraca? PK: Współpraca z poznańskimi naukowcami i uczelniami odbywa się głównie na zasadzie konsultacji z dziedzin, nad którymi w danej chwili pracujemy. Innymi słowy, korzystamy z wiedzy osób i grup badawczych bardziej doświadczonych w danym temacie. Przykładowo, projekt który w tej chwili realizujemy, wymagał od nas pomocy ekspertów zewnętrznych z dziedziny mikrobiologii. Jeżeli chodzi natomiast o współpracę w zakresie aparatury badawczej, wykorzystujemy je do ekspertyz i analiz, niezbędnych do realizacji danego projektu. MN: Współpraca ze środowiskiem naukowym przejawia się także w zatrudnieniu? PK: Zgadza się. Obecnie zatrudniamy 18 osób, z czego aż 10 ma tytuł doktora nauk chemicznych. Są oni bezpośrednio po zakończeniu studiów lub przychodzą do nas z pewnym doświadczeniem zawodowym. Sam doktorat to jednak nie wszystko. Fakt, że ktoś jest dobrym naukowcem nie oznacza, że sprawdzi się w firmie. Nasz potencjalny pracownik musi przede wszystkim być skutecznym sprzedawcą wiedzy. Parafrazując słowa amerykańskiego noblisty z dziedziny fizyki Richarda Feynmana, naukowiec który nie potrafi wyjaśnić swojej teorii w prostych słowach studentowi drugiego roku nie rozumie do końca danego zjawiska. Taki kandydat ma niewielkie szanse na zatrudnienie w Grace. Wynika to z tego, że wiedza teoretyczna z określonej dziedziny w naszym przypadku z chemii aby została wdrożona, musi najpierw zostać sprzedana działom marketingu czy sprzedaży, a więc osobom które nie są w tej dziedzinie ekspertami. 8 / IQ / NR 4 / 2009

9 z ppnt Uważam także, że pracownik musi dysponować umiejętnością pracy w grupie umiejętne dzielenie się spostrzeżeniami oraz precyzyjne przekazanie innym swoich myśli, budują zaufanie zarówno w zespole, jak i w innych działach firmy. Nie bez znaczenia jest też umiejętność zadawania pytań, co pozwala lepiej identyfikować potrzeby i wyzwania. MN: Czym dokładnie zajmuje się zespół Grace? PK: Oferta Laboratorium jest komplementarna w stosunku do wszystkich pozostałych laboratoriów koncernu. Większość realizowanych projektów skupia się na technologiach, które nie są jeszcze dostępne na rynku. Nasze Laboratorium pracuje nad produktami tylko ściśle związanymi z branżą budowlaną: głównie nowymi dodatkami służącymi poprawie właściwości betonu i cementu oraz unikalnymi materiałami hydroizolacyjnymi. Jest to połączenie syntezy chemicznej z badaniami aplikacyjnymi i materiałoznawstwem. MN: Jak zatem przebiegają takie projekty? PK: Projekty realizowane w laboratorium innowacyjnym zaczynają się od tzw. budowania technologii (ang. technology building). Na tym etapie powstaje idea, przeprowadzane są dyskusje i konsultacje oraz badania literaturowe, sprawdza się także wykonalność projektu. Równolegle badane jest zapotrzebowanie rynku na daną technologię. Po pomyślnym przejściu przez ten etap można szykować się do realizacji. W tej fazie oblicza się opłacalność projektu, dokonuje się odpowiednich działań związanych z ochroną własności intelektualnej oraz rozpoczyna badania laboratoryjne. Proces wdrażania projektu do przemysłu rozpoczyna się od prób półprzemysłowych, przeprowadzanych przez członków zespołu we współpracy z technologami i innymi ekspertami zewnętrznymi. Zazwyczaj jest to etap, w trakcie którego najłatwiej o pojawienie się nieprzewidywalnych trudności. Rozwiązaniem takiego problemu są konsultacje przeprowadzane na każdym etapie procesu. Dzięki temu nigdy nie tracimy produktu z oczu. MN: Jakie plany na przyszłość? PK: Plany na przyszłość, oczywiście oprócz zwiększenia liczby realizowanych projektów, koncentrują się na systematycznym rozwoju infrastruktury. Jak wspominałem, nasz ośrodek badawczy ulokowany jest na terenie PPNT. Szybko okazało się jednak, że powierzchnia z której korzystaliśmy była za mała, aby pomieścić wszystkie nasze jednostki. W związku z tym zaproponowano, aby rozszerzyć ofertę PPNT o nową infrastrukturę. Na przełomie września i października 2008 r. oddano nam do użytku nowy budynek, przystosowany przez władze PPNT do celów badawczych. Obecnie przeprowadzane są w nim głównie badania betonu i zapraw, np. próby wytrzymałościowe. W miarę rozwoju PPNT, mamy nadzieję na poszerzenie naszej powierzchni i dzięki temu wzrost zatrudnienia. MN: Dziękuję za rozmowę. 1 Indeks cytowań publikacji naukowych, opracowywany przez Instytut Filadelfijski (ang. Institute for Scientific Information) IQ / NR 4 / 2009 / 9

10 REGIONY Rafał Ślusarczyk Regionalne Centrum Innowacji i Transferu Technologii Już od przeszło roku w województwie zachodniopomorskim z pomocą Regionalnego Centrum Innowacji i Transferu Technologii Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie (RCIiTT ZUT) powstają innowacyjne firmy. Ich założycielami są osoby wywodzące się ze środowiska akademickiego studenci, doktoranci, pracownicy naukowi oraz absolwenci. Sposób na akademicki biznes REGIONALNE CENTRUM INNOWACJI I TRANSFERU TECHNOLOGII ZACHODNIOPOMORSKIEGO UNIWERSYTETU W SZCZECINIE Obserwując jako Dział Akademickiego Inkubatora Przedsiębiorczości RCIiTT ZUT środowisko akademickie, stwierdziliśmy, że bardzo wielu studentów chciałoby założyć własną firmę. Nie dziwi więc, że naszym głównym celem stało się dotarcie właśnie do tej grupy osób, które ukończyły zachodniopomorskie uczelnie i myślą o własnym biznesie. Profesjonalne szkolenia i doradztwo Wiodącym elementem działalności Regionalnego Centrum Innowacji i Transferu Technologii w zakresie przedsiębiorczości akademickiej są bezpłatne szkolenia oraz doradztwo. W ramach cyklu szkoleń uczymy jak poradzić sobie z urzędową biurokracją, jak napisać biznesplan, jak się reklamować, jak przeprowadzić analizę rynku, jak ocenić swoje szanse na sukces. Uczymy także kreatywności i rozwijamy przedsiębiorczy sposób myślenia. Specyficzną i jednocześnie bardzo interesującą propozycją są szkolenia przeznaczone dla pracowników uczelni, którzy w swojej pracy zawodowej zajmują się przedsiębiorczością akademicką (osoby zaangażowane w działalność akademickich inkubatorów, centrów transferu technologii i uczelnianych parków naukowo-technologicznych). W trakcie tych szkoleń można dowiedzieć się, jak doprowadzić do komercjalizacji wynalazku, jak pozyskać finansowanie na ten cel oraz jaką obrać strategię podczas wdrażania wynalazku, technologii lub pomysłu do gospodarki. Jednocześnie jest to okazja do dyskusji, w jaki sposób promować i wspierać przedsiębiorczość akademicką w Regionie. Drugim ważnym elementem działalności RCIiTT, związanym z promowaniem przedsiębiorczości, jest indywidualne doradztwo dla osób, które chcą założyć własne firmy. Jest to oferta skierowana do osób poszukujących wiedzy bardziej szczegółowej aniżeli ta, która została przekazana na szkoleniach. Dzięki kontaktowi z zewnętrznymi ekspertami otrzymują oni możliwość odbycia indywidualnych konsultacji np. z zakresu tworzenia biznesplanu, prawa handlowego, prawa podatkowego, funduszy unijnych czy ochrony własności intelektualnej. Szkolenia i doradztwo cieszą się ogromną popularnością. Wiele osób pyta o terminy kolejnych zajęć. Jednym z powodów jest z pewnością bardzo atrakcyjna dla uczestników warsztatowa forma szkoleń, która często łączy wiedzę z elementami zabawy. Podczas ostatniego szkolenia trenerzy zorganizowali wśród uczestników konkurs, dzięki któremu każdy z nich miał szansę sprawdzić swoją wiedzę nabytą w trakcie zajęć. Kojarzenie firm z inwestorami Przed osobami, które założą swoje firmy stoi kolejne wyzwanie samodzielne funkcjonowanie na rynku i nawiązywanie kontaktów biznesowych. Regionalne Centrum Innowacji i Transferu Technologii jest pomocne również w tym zakresie. Dla osób z pomysłami na założenie firmy, jak też dla właścicieli młodych firm organizowane są śniadania biznesowe oraz spotkania z inwestorami. Mają one na celu możliwość pozyskania zewnętrznego finansowania na rozpoczęcie lub rozwój firmy. Na spotkania zapraszani są przedstawiciele sieci aniołów biznesu oraz prywatni przedsiębiorcy potencjalnie zainteresowani zainwestowaniem w nowe rozwiązania. Do prezentacji przed inwestorami młodzi przedsiębiorcy są przygotowywani przez pracowników RCIiTT. Aby zapewnić poufność przeprowadzanych spotkań każdy z uczestników podpisuje specjalną klauzulę poufności, która zabrania przekazywania usłyszanych informacji osobom trzecim. 10 / IQ / NR 4 / 2009

11 REGIONY Działalność promocyjna RCIiTT korzysta z różnych okazji, aby budować dalej swoją markę uczestniczymy w targach, konferencjach i debatach, pracownicy Centrum przeprowadzają także cykliczne spotkania promocyjno-informacyjne na szczecińskich uczelniach. RCIiTT jest również otwarte na szeroko rozumianą współpracę. Przykładem jest podpisanie listu intencyjnego z Akademickim Inkubatorem Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego, jak też prowadzenie wspólnego projektu szkoleniowodoradczego z Polską Fundacją Przedsiębiorczości. Sukcesy Dotychczas w zakresie samej przedsiębiorczości z usług RCIiTT, w ciągu niespełna roku, skorzystało już przeszło 300 osób, a w wyniku szkoleń i doradztwa powstało 15 firm. A jakie są opinie samych klientów na temat Centrum? Najważniejsze były dla mnie szkolenia jak założyć działalność i jak zbudować biznesplan. Ostatnio skorzystałem również z doradztwa w RCIiTT jak pozyskać fundusze na dofinansowanie miejsc pracy. W krótkim czasie otrzymałem gotowy wniosek i odpowiedź na każde moje pytanie mówi Michał Janowczyk, właściciel firmy CodePix. Szkolenia pozwoliły mi na nawiązanie kontaktów z instytucjami udzielającymi wsparcia finansowego, ale były również szansą zdobycia klientów. Jeszcze w czasie studiów brałem udział w szkoleniach dla osób chcących założyć własną firmę. Po ukończeniu nauki skorzystałem również ze wsparcia Regionalnego Centrum Innowacji i Transferu Technologii. Udzielono mi profesjonalnej pomocy ekspertów księgowej, prawnika oraz eksperta w dziedzinie prawa własności intelektualnej Jakub Jabłoński, firma SimpLid. Oprócz doradztwa i zapewnienia usług księgowych udzielono mi pomocy przy wypełnianiu wniosku o dofinansowanie z Powiatowego Urzędu Pracy w Szczecinie. Wniosek został rozpatrzony pozytywnie i otrzymałem wsparcie na założenie firmy. Kolejny wniosek będzie dotyczył wsparcia z funduszu przeznaczonego na modernizację firm Adrian Soćko, FHU Service&IT. Oboje z mężem wiedzieliśmy, że chcemy mieć własną firmę. Należało się jednak zastanowić, jaka to będzie firma i dlaczego właśnie taka. Postanowiliśmy połączyć nasze umiejętności. Pomogło mi wykształcenie ekonomiczne. Potem skupiłam się na szkoleniach organizowanych przez Regionalne Centrum Innowacji i Transferu Technologii. Obejmowały one zakres zakładania i prowadzenia firmy oraz przygotowywania wniosków o dotacje. Z funduszy unijnych dla młodych przedsiębiorców udało się zdobyć dofinansowanie w wysokości 20 tys. złotych na założenie i rozpoczęcie działalności Karolina Gradowska, firma CoolDesigner. Pierwsze plany założenia firmy zrodziły się jeszcze w trakcie pisania pracy magisterskiej. Dla młodego naukowca rejestracja i prowadzenie działalności na własną rękę była wielką niewiadomą. Szczególnym kłopotem okazały się dla mnie sprawy formalne wypełnianie wielu rubryk w dokumentach i konieczność odwiedzenia co najmniej kilku urzędów. Szukałem porad jak zacząć. Rozmawiałem z wieloma osobami. Jeden z moich przyjaciół polecił mi internetową stronę Regionalnego Centrum Innowacji i Transferu Technologii. Tam znalazłem przydatne informacje, m.in. o prowadzonych szkoleniach na temat zakładania własnej działalności. Tylko dzięki temu, że wziąłem udział w szkoleniach i zdobyłem niezbędną wiedzę, moja firma powstała mówi właściciel firmy Plastlab, Łukasz Paruszewski. IQ / NR 4 / 2009 / 11

12 polska Dr hab. Jerzy Cieślik Akademia Leona Koźmińskiego Sieć Edukacyjna Innowacyjnej Przedsiębiorczości Akademickiej (SEIPA), funkcjonująca pod adresem pl to kompleksowy program wsparcia i platforma wymiany doświadczeń wykładowców i szkoleniowców inicjujących różnorodne programy edukacyjne i szkoleniowo-doradcze w zakresie ambitnej, innowacyjnej przedsiębiorczości wśród studentów i kadry naukowej wyższych uczelni. Jest on adresowany do wszystkich typów uczelni, ale przede wszystkim do uczelni nieekonomicznych, gdzie potrzeby rozbudzenia aktywności przedsiębiorczej w środowisku akademickim są największe. SEIPA jest powiązana merytorycznie oraz poprzez wspólną platformę elektroniczną z siostrzanym programem Przedsiębiorczość dla ambitnych ( skierowanym do studentów. SEIPA bądź przedsiębiorczy już na studiach Utworzenie Sieci Edukacyjnej Innowacyjnej Przedsiębiorczości Akademickiej (SEIPA) w Polsce ma na celu włączenie w szerokim zakresie specjalistycznych programów edukacyjnych w dziedzinie przedsiębiorczości nie tylko w szkołach biznesu, ale także uczelni technicznych, rolniczych, uniwersyteckich wydziałach nauk ścisłych itp. Programy takie mają na celu, obok dostarczenia praktycznej wiedzy, zaszczepienie ducha przedsiębiorczości już w trakcie studiów i zachęcają do wyboru własnego biznesu opartego na wiedzy zdobytej w trakcie studiów, jako atrakcyjnej ścieżki kariery zawodowej. Jak wydatnie pokazują doświadczenia zachodnie, wdrożenie tego typu programów edukacyjnych zwiększa efektywność bardziej zaawansowanych i kosztownych form wsparcia innowacyjnej przedsiębiorczości, takich jak inkubatory czy parki technologiczne. Te ostatnie mają z natury selektywny charakter, podczas gdy wspomniane programy edukacyjne podejmowane są na szeroką skalę, przyczyniając się do zwiększenia podaży dobrze przygotowanych kandydatów na dynamicznych, innowacyjnych przedsiębiorców. Z europejskiej perspektywy Niewątpliwie wiodącą rolę w tej dziedzinie odgrywają uczelnie amerykańskie, jednakże szkoły wyższe w Europie próbują w ostatnich latach nadrobić dystans. Przodują w tej dziedzinie uczelnie skandynawskie, wyraźny postęp osiągnięto ostatnio w Wielkiej Brytanii, a także w Niemczech. By przyspieszyć wdrożenie tego typu programów rozwijane są różnorodne formy wsparcia, zwłaszcza inicjatywy ponaduczelniane o charakterze sieciowym. Przykłady takich rozwiązań to: National Council for Graduate Entrepreneurship krajowa Rada powołana w celu wspierania przedsiębiorczości w brytyjskich szkołach wyższych. Organizacja ta koordynuje m.in. inicjatywy opracowania nowych przedmiotów i materiałów edukacyjnych; FGF stowarzyszenie wspierające wprowadzenie przedsiębiorczości i badań nad przedsiębiorczością na uczelniach niemieckich; Inicjatywa IDEA inicjatywa duńska ponaduczelnianej Akademii Przedsiębiorczości oferującej przedmioty kursowe dla studentów; Norweska Szkoła Przedsiębiorczości wspólna inicjatyw pięciu norweskich szkół wyższych. Potrzeba podjęcia energicznych działań na rzecz wprowadzenia programów dydaktycznych w zakresie innowacyjnej przedsiębiorczości na uczelniach europejskich została także uwzględniona w działaniach Komisji Europejskiej. Raport Grupy Eks- 12 / IQ / NR 4 / 2009

13 polska pertów KE opublikowany w marcu 2008 r. Przedsiębiorczość w szkolnictwie wyższym, szczególnie na studiach nieekonomicznych zawiera przegląd sytuacji w krajach Unii Europejskiej oraz konkretne rekomendacje, co do działań podejmowanych przez same szkoły wyższe, instytucje narodowe oraz Komisję Europejską. Jedną z inicjatyw uruchamianych aktualnie jest powołanie Europejskiej Sieci Wykładowców Przedsiębiorczości. todologii SEIPA realizowany jest w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki projekt Warszawa Stolicą Ambitnego Biznesu ( W ramach Sieci SEIPA już niebawem będziemy pokazywać interesujące dokonania naszych partnerów, wykorzystujących w realizacji różnorodnych projektów doświadczenia i dobre praktyki SEIPA oraz wspomnianego już siostrzanego programu Przedsiębiorczość dla ambitnych, przeznaczonego dla studentów. W realizacji długofalowych celów Sieci SEIPA chcemy szeroko współpracować z inkubatorami, parkami technologicznymi, centrami Diagram nr 1 Studia doktoranckie Specjalistyczne programy dla pracowników naukowych i doktorantów Studia magisterskie Uruchomienie nowego biznesu (dla zaawansowanych) Licencjat Przedsiębiorczość innowacyjna (przedmiot bazowy) Lata Na czym to polega? Polska inicjatywa sieciowa, czyli SEIPA powstała w 2007 roku, w wyniku realizacji projektu w ramach Programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNiSW) Wsparcie innowacyjnej przedsiębiorczości akademickiej. Aktualnie, w latach , realizowana jest druga faza, również dofinansowana przez MNiSW w ramach Kreatora innowacyjności wsparcie innowacyjnej przedsiębiorczości akademickiej. Uczelnią koordynującą jest Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie, zaś funkcję Kierownika Merytorycznego pełni dr hab. Jerzy Cieślik. Aktualnie Sieć obejmuje ok. 80 wykładowców z ponad 40 uczelni z całego kraju. Wdrażana w ramach Sieci SEIPA koncepcja rozwoju programów edukacyjnych z zakresu przedsiębiorczości w polskich szkołach wyższych obejmuje trzy bazowe przedmioty (por: Diagram nr 1). Rzecz jasna, w miarę potrzeb oferta ta w kolejnych etapach będzie rozwijana i wzbogacana. Wykładowcy włączeni do Sieci uzyskują wszechstronne wsparcie w formie specjalistycznego szkolenia i doradztwa związanego z uruchomieniem zajęć dydaktycznych w dziedzinie innowacyjnej przedsiębiorczości dla studentów i kadry naukowej oraz materiałów dydaktycznych. Mają też możliwość wymiany doświadczeń i dobrych praktyk w trakcie organizowanych seminariów i konferencji oraz, poprzez wykorzystanie dedykowanej platformy elektronicznej, realizacji uczelnianych bądź regionalnych projektów. Ważnym obszarem współpracy są projekty aktywizujące przedsiębiorczość akademicką, dofinansowane z funduszy unijnych. Bardzo ciekawe doświadczenia ma Politechnika Warszawska, realizująca na platformie elektronicznej SEIPA własny projekt Wdrożenie pilotażowych programów edukacyjnych w zakresie Innowacyjnej Przedsiębiorczości w Politechnice Warszawskiej, który finansowany jest ze środków UE w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki ( Aktualnie na platformie elek tronicznej i z w ykor z ystaniem me - transferu technologii i innymi organizacjami wspierającymi innowacyjną przedsiębiorczość, zorganizowanymi w ramach Stowarzyszenia Organizatorów Ośrodków Innowacji i Przedsiębiorczości w Polsce (SOOIPP). Przejawem takiej zacieśniającej się współpracy będzie zorganizowanie dorocznej Konferencji SEIPA w przyszłym roku w połączeniu z XXI Konferencją SOOIPP, która odbędzie się w dniach maja 2010 r. we Wrocławiu i Wałbrzychu. Zainteresowanych wykładowców i szkoleniowców gorąco zapraszam do współpracy. Więcej informacji o SEIPA można znaleźć na IQ / NR 14 / 2009 / 13

14 Europe Morgan Skarin Encubator On two Swedish higher educational institutions Chalmers School of Entrepreneurship (CSE) and Gothenburg International Bioscience School (GIBBS) a masters-level education is integrated with a real venture creation. Each year 4 to 5 new companies are set up, and an entrepreneurship course is finished by 20 to 25 students. So far the educational model has generated over 40 companies and 250 graduates. The factor, that determined the success is a close cooperation between innovative knowledge in the field of academic entrepreneurship, and a professional incubator, that makes a genuine incubation process possible. Symbiosis of education and business a tale of Swedish success 1 Historiacal bacground Chalmers School of Entrepreneurship (CSE) was launched in 1997, just after a group of workers of Chalmers University of Technology had decided to open up a new type of school, which could enable and back up the partnership between originators from a technological field with students dreaming of becoming real entrepreneurs. The main aim was to create a connection between inventors and the market, which is shown on a chart no 1. Figure 1. The reason for starting CSE back in 1997 The concept of CSE was based on the assumption that each year a certain amount of ideas no matter how good is irretrievably lost considering the originators failure, who try to forge their ideas to business ventures. Every successful venture needs many components, but the critical condition to achieve the success is regarded the entrepreneur himself. Simultaneously, many entrepreneurship courses focus on teaching theories instead of creating and developing real companies established by students. Indeed, these reasons were the inspiration to create a program connecting theory with hands-on practice. It was also considered that thanks to producing real entrepreneurs and thus specific business ventures, the solution would significantly improve the quality of higher education. To this structure an incubator was added in 2001 in order to reinforce the quality of education. The structure is today known as Encubator an independent, but still Chalmers-owned, unit. In 2005 Gothenburg International Bioscience Business School (GIBBS) was created as twin school to CSE. GIBBS based on the same idea, but focused its attention in particular on bioscience. GIBBS is a joint initiative of Chalmers University of Technology and the University of Gothenburg. Unique model A core of the concept is a process of connecting good ideas for business with groups of talented students. These groups are educated on CSE or GIBBS. From Encubator they are given business ideas (ready to be put on the market), resources and other essential support. Thus it can be said that the students are given a set of theoretical devices, which are later adapted to specific business ideas and put into practice by them. During the first year of the education the students take preparatory courses to gain the knowledge necessary for an entrepreneurial journey. The action-based pedagogy includes different simulations and role plays. In the end of the first year the students are divided into teams and assigned a real business idea and an external idea provider. Each team is assigned an Encubator business coach and also provided with an alumni coach a graduate now working in a start-up company. During the second year, the students move to Encubator, where they continue their education and develop the idea for business, while being given a backup pertaining to the content. To each of the projects chairman is recruited who s got na essential industrial experience and offers a professional expertise. In this way a board is formed, that includes the mentioned expert, business trainer and the idea provider. This project is carried out exactly in the same way as if it was a real company the board makes crucial strategic decisions and the students, together playing the role of the collective CEO, make operational decisions and report what progress they made to the board. Throughout the year, a feasibility of the project and its potential are examined and as well as its potential. On this background a decision is made whether the project should be continued. That leads us to preparing a solid case study, which at the end can be put into action. If on this stage the project is regarded as viable, a jointly owned company is established. Usually one of the former students becomes 14 / IQ / NR 4 / 2009

15 europa Morgan Skarin Encubator Na dwóch szwedzkich uczelniach Wyższej Szkole Przedsiębiorczości Chalmers (ang. Chalmers School of Entrepreneurship; CSE) oraz Międzynarodowej Szkole Biznesu Nauk Przyrodniczych w Göteborgu (ang. Göteborg International Bioscience Business School; GIBBS) edukacja drugiego stopnia zintegrowana jest z powstawaniem prawdziwych przedsiębiorstw. Każdego roku powstaje na nich 4-5 nowych firm, a kurs przedsiębiorczości kończy studentów. Dotychczas ten model kształcenia wygenerował ponad 40 firm i 250 absolwentów. Czynnikiem, który zadecydował o sukcesie, była ścisła współpraca pomiędzy nowoczesną nauką (kształcącą w zakresie przedsiębiorczości akademickiej), a profesjonalnym inkubatorem, umożliwiającym inkubację z prawdziwego zdarzenia. Symbioza edukacji i biznesu opowieść o szwedzkim sukcesie 1 Tło historyczne Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości Chalmers (CSE) została założona w 1997 r. po tym, jak grupa pracowników Uniwersytetu Technologicznego Chalmers (ang. Chalmers University of Technology) zdecydowała o stworzeniu nowego typu szkoły, która mogłaby umożliwiać i wspomagać partnerstwa pomiędzy pomysłodawcami z dziedziny technologii oraz studentami marzącymi o zostaniu prawdziwymi przedsiębiorcami. Za cel główny przyjęto stworzenie pomostu pomiędzy wynalazcą a rynkiem, co wskazano na wykresie nr 1. Wykres nr 1. Powody założenia CSE w 1997 r. Koncepcja Szkoły bazowała na założeniu, że każdego roku pewna liczba pomysłów niezależnie od ich jakości jest tracona bezpowrotnie ze względu na porażkę pomysłodawców, próbujących przekuć swoje pomysły na przedsięwzięcia biznesowe. Każde udane przedsięwzięcie potrzebuje wielu komponentów, jednak za warunek konieczny osiągnięcia sukcesu uznano samego przedsiębiorcę. Równocześnie wiele kursów przedsiębiorczości skupiało się na nauczaniu teorii, zamiast tworzeniu i rozwijaniu realnych przedsiębiorstw zakładanych przez studentów. Właśnie te powody stanowiły inspirację do stworzenia programu łączącego teorię z praktyką. Uznano także, że rozwiązanie to znacznie poprawiłoby jakość rezultatów szkolnictwa wyższego, ponieważ produkowałoby nie tylko prawdziwych przedsiębiorców, ale i konkretne przedsięwzięcia biznesowe. W 2001 r. do struktury dodano inkubator, co miało na celu wzmocnienie i polepszenie jakości edukacji. Dzisiaj struktura ta znana jest jako Encubator niezależna, ale wciąż należąca do Chalmers, jednostka. W 2005 r. została stworzona siostrzana szkoła CSE Międzynarodowa Szkoła Biznesu Nauk Przyrodniczych w Göteborgu (GIBBS), bazująca na tym samym zamyśle, ale skupiająca swoją uwagę w szczególności na naukach przyrodniczych. GIBBS było wspólną inicjatywą Uniwersytetu Technologicznego Chalmers oraz Uniwersytetu w Göteborgu. Unikalny model Podstawowym założeniem koncepcji jest proces łączenia w pary dobrych pomysłów na biznes z grupami utalentowanych studentów. Grupy te otrzymują kształcenie na CSE oraz GIBBS, natomiast z Encubatora otrzymują gotowe do urynkowienia pomysły na biznes oraz niezbędne zasoby i wsparcie merytoryczne. Można powiedzieć, że otrzymują oni zestaw instrumentów teoretycznych, które wdrażają do praktyki, dopasowując je do swojego pomysłu na biznes oraz funkcjonując w przyjaznym środowisku inkubatora. Podczas pierwszego roku edukacji studenci uczestniczą w kursach przygotowawczych, które mają pomóc im w zdobyciu podstaw teoretycznych niezbędnych do startu w biznesie. Zajęcia te bazują na interakcji i często zawierają takie elementy nauczania jak symulacje czy odgrywanie ról. Pod koniec pierwszego roku studenci dzieleni są na zespoły, z których każdemu przypisywany jest konkretny pomysł na biznes oraz zewnętrzny pomysłodawca. Każda z drużyn współpracuje także z jednym z trenerów biznesu z Encubatora oraz trene rem- absolwentem kiedyś studentem kursu, a obecnie pracownikiem jednego z powstałych w ten sposób start-up ów. Na drugim roku studenci wprowadzają się do Encubatora, kontynuując naukę w ramach kursu oraz rozwijając pomysł na biznes i otrzymując wsparcie merytoryczne trenerów. Do każdego z projektów rekrutowany jest prezes zarządu, posiadający odpowiednie doświadczenie przemysłowe i oferujący fachową ekspertyzę. W ten sposób formowany jest zarząd, w skład którego wchodzi wspomniany ekspert, trener biznesu oraz pomysłodawca. Projekt realizowany jest tak samo jak w przypadku prawdziwego przedsiębiorstwa zarząd podejmuje decyzje strategiczne, a studenci, wspólnie odgrywający rolę dyrektora generalnego, podejmują decyzje operacyjne i raportują postępy zarządowi. W trakcie tego roku badana jest wykonalność projektu oraz jego potencjał. Na tej podstawie podejmuje się decyzję o kontynuowaniu projektu. Ma to na celu zbudowa- IQ / NR 4 / 2009 / 15

16 Europe the CEO. The graduates who do not continue with the company, usually establish their own business or collaborate with the innovation system in a different way (for example in incubators, or organizations supporting entrepreneurship). The others possibly will become trainers employed in corporations, project managers or consultants. The program overview is illustrated on a chart no 2. ensure education, and Encubator providing incubation services recruits and selects the business ideas. But the truth is of course that the teachers and staff of CSE and GIBBS also contribute their actions to develop these projects, and the actions of Encubator are to support the education as well. The main Encubator s responsibilities are: recruiting ideas for business and their A quick overview of the incubation process is available on a chart no 3. Future Gothenburg Schools of Entrepreneurship In June 2009 in Gothenburg, CSE and GIBBS in cooperation with two other educational institutions were declared to be the most advanced institutions teaching Figure 2. Program overview Cooperation The cooperation between CSE, GIBBS and Encubator is highly effective. We can compare it to a kind of symbiosis between organizations of a different character educational and commercial in which exists a mutual need of cooperation. Encubator wants talented entrepreneurs to establish successful enterprises, whereas higher educational institutions need real business projects in order to carry out advanced entrepreneurial education. In the eyes of an external observer it is barely possible to separate the subjects of the cooperation. The office of Encubator is even situated in the same department as the school staff, and office facilities are shared. Simply we can say that CSE and GIBBS evaluation, running the incubation process or supporting the projects by coaching and consulting. Each year Encubator screens over 100 potential ideas for business that come from academia, industry and private persons. Encubator meets with potential originators and negotiates the conditions of possible cooperation which are later written. That is how the ideas of highest quality are chosen and later presented in front of the students. After making the decision of converting to Encubator, the most ideas are gathered in an idea pool, where they can be activated after closing the project for technical or commercial purposes. Sometimes Encubator continues developing the projects just after finishing the educational process till the moment when they are ready to penetrate into the market. entrepreneurship in Sweden. Together they had created a project of Gothenburg Schools of Entrepreneurship (GSE) in which Encubator is to play the role of commercializing platform for the sole existing business higher educational institution in Gothenburg. Till now, together we have achieved and shared a genuine history of success, which is not finished yet. And hopefully it is just a beginning. For more information, visit 1 This article is partly based on: Wankel & J. Stoner (Eds.) Innovative Approaches to Global Sustainability (pp ). New York, NY: Palgrave MacMillan. Figure 3. Incubation process overview 16 / IQ / NR 4 / 2009

17 europa nie solidnego studium przypadku, który na koniec będzie mógł być wcielony w życie. Jeżeli na tym etapie projekt uznany zostaje za wykonalny, powstaje przedsiębiorstwo z kapitałem mieszanym. Zazwyczaj jeden z byłych studentów obejmuje stanowisko dyrektora generalnego. Absolwenci, którzy rozstają się z firmą, często zakładają inne przedsiębiorstwa lub w inny sposób nawiązują współpracę z systemem innowacji (np. w inkubatorach, organizacjach wspierania przedsiębiorczości itp.) Pozostali być może zostaną trenerami zatrudnionymi w korporacjach, menedżerami projektów czy konsultantami. Przegląd całego programu zilustrowano na wykresie nr 2. nawet usytuowane na tym samym wydziale z pracownikami uczelni, często dzieląc z nimi powierzchnię biurową. W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że CSE i GIBBS zapewniają kształcenie, a Encubator, świadcząc usługi inkubacji, rekrutuje i selekcjonuje pomysły na biznes. Oczywiście w rzeczywistości nauczyciele akademiccy i inni pracownicy naukowi również wnoszą swój wkład do rozwoju projektów, a działania Encubatora wspomagają edukację. Do głównych zadań Encubatora należą: rekrutowanie pomysłów na biznes i ich ewaluacja, prowadzenie inkubatora oraz wspieranie projektów poprzez coaching technicznych czy komercyjnych. Czasami Encubator kontynuuje także rozwijanie projektów po zakończeniu edukacji aż do momentu, kiedy osiągają one gotowość do urynkowienia. Przegląd procesu inkubacji przedstawiono na wykresie nr 3. Przyszłość Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości w Göteborgu W czerwcu 2009 r. w Göteborgu, CSE i GIBBS wraz z dwoma innymi jednostkami edukacyjnymi, zostały ogłoszone najbardziej zaawansowanymi jednostkami nauczania przedsiębiorczości w Szwecji, tworząc wspólnie projekt Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości w Göteborgu (ang. Strategie i formowanie nowych przedsięwzięć 7,5 pkt Strategie własności intelektualnej 7,5 pkt Projektowanie innowacji i rynków technologicznych 7,5 pkt Przedsiębiorczość oparta na technologii / biotechnologii 15 pkt Ocena pomysłu i studium wykonalności 7,5 pkt Zajęcia fakultatywne Zajęcia fakultatywne Zajęcia fakultatywne Przedsiębiorcze przywództwo i organizacja 7,5 pkt Wycena i finanse przedsiębiorstw 7,5 pkt Marketing i biznes oparty na wiedzy 7,5 pkt Projekt innowacyjny i praca magisterska 30 pkt Wykres nr 2. Przegląd programu CZAS TRWANIA PROJEKTU Współpraca Współpraca pomiędzy CSE, GIBBS a Encubatorem jest niezwykle efektywna. Można porównać ją do swego rodzaju symbiozy pomiędzy organizmami o różnym charakterze edukacyjnym oraz komercyjnym w których występuje obustronna potrzeba kooperacji. Encubator potrzebuje utalentowanych przedsiębiorców do tworzenia udanych przedsięwzięć, natomiast uczelnie potrzebują realnych projektów biznesowych, w celu przeprowadzenia zaawansowanych zajęć z przedsiębiorczości. W oczach osoby z zewnątrz wyodrębnienie poszczególnych podmiotów kooperacji jest prawie niemożliwe. Biuro Encubatora jest i doradztwo. Każdego roku Encubator sprawdza ponad 100 potencjalnych pomysłów na biznes, pochodzących z uczelni, przemysłu oraz od osób prywatnych. Encubator spotyka się z potencjalnymi pomysłodawcami, negocjując warunki ewentualnej kooperacji, później spisywane w formie pisemnej. W ten sposób wybierane są pomysły najlepsze jakościowo oraz z największym potencjałem, które później prezentowane są studentom. Po podjęciu decyzji o przyjęciu w szeregi Encubatora, obiecujące pomysły gromadzone są w zbiorniku pomysłów, aby mogły być one szybko aktywowane, jeżeli jeden z projektów musi zostać zakończony z powodów Gothenburg Schools of Entrepreneurship; GSE). W ramach tego projektu, Encubator ma pełnić rolę platformy komercjalizacyjnej dla uczelni biznesowych w Göteborgu. Do tej pory, udało nam się wspólnie zbudować i podzielić niezwykłą historią sukcesu. Nie jest ona jednak jeszcze zakończona wierzę, że to dopiero początek. Więcej informacji dostępnych pod adresem 1 Artykuł częściowo bazuje na: Wankel & J. Stoner (Eds.) Innovative Approaches to Global Sustainability (pp ). New York, NY: Palgrave MacMillan. Wykres nr 3. Przegląd procesu inkubacji POMYSŁY z uczelni, przemysłu i od osób prywatnych ZBIORNIK POMYSŁÓW Wiedza Projekty w okresie przejściowym PRZEDSIĘ- BIORSTWA POKAZOWE Biuro PROJEKTY INNOWACYJNE Finanse STUDENCI Networking PRZEDSIĘ- BIORCY IQ / NR 4 / 2009 / 17

18 NOWY WYMIAR PROWADZENIA BIZNESU Tomasz Frontczak Partner & PPC Director Search Marketing Consulting MaxROY.com Codziennie jesteśmy bombardowani setkami przekazów reklamowych. Aby funkcjonować w środowisku nadmiaru informacji, wytworzyliśmy w sobie mechanizmy obronne. Dla reklamodawców to spore wyzwanie. Aby mu sprostać, specjaliści od reklamy coraz częściej korzystają z mechanizmów marketingu internetowego. Rozwój tych mechanizmów, warunkowany przez innowacyjność i zaawansowane technologie, umożliwia precyzyjne serwowanie reklamy, która dla użytkownika staje się pożądaną treścią. MAGIA MARKETINGU INTERNETOWEGO W WYSZUKIWARKACH (CZ. III) Płacić za efekt biznesowe oczekiwania Pomiar efektywności reklamy to klucz do sukcesu. Dzięki niemu można dostrzec niedoskonałość przekazu i w porę go skorygować. Wadliwość takiego komunikatu przekłada się na brak konkretnych rezultatów nim wywołanych. Specjaliści od marketingu masowego unikają sytuacji, w której badanie efektywności jest miarą oceny ich pracy. Koncentrują się raczej na dużych liczbach: oglądalności programu telewizyjnego, nakładzie miesięcznika, milionach wyświetleń banera czy zasięgu przekazu. Według Erica Schmidta, dyrektora zarządzającego Google, budżety marketingowych korporacji to ostatni bastion trudno policzalnych wydatków w korporacyjnym świecie Ameryki. Wszystko wskazuje jednak na to, że ten bastion powoli przestaje istnieć. Kończy się era wydatków marketingowych, a zaczyna inwestycji marketingowych. Globalnych trendów nie da się zmienić firmy zmuszone są do redukcji kosztów we wszystkich obszarach działalności i szukania konkretnych efektów ponoszonych wydatków. Jeżeli nie ma efektów, rezygnują z danych działań. Jeżeli są, menedżerowie zastanawiają się, co zrobić, aby je maksymalizować. Jedną z głównych wad tradycyjnej, masowej reklamy są ograniczone możliwości dokładnego mierzenia efektywności, co coraz częściej jest sprzeczne z oczekiwaniami menedżerów i powoduje, że firmy wybierają nowoczesne formy reklamy internetowej. Zaawansowane narzędzia analityczne oferują znacznie więcej niż zwykłą statystykę odwiedzin. Śledząc poczynania użytkownika na stronie można, poprzez wyliczenie współczynnika konwersji, wskazać na najbardziej efektywną formę reklamy. Współczynnik konwersji (ang. Conversion Rate CR) to wyrażony procentowo stosunek liczby pożądanych akcji podjętych przez użytkownika, do liczby sytuacji, w jakich potencjalnie mogą one być zrealizowane. Znając konwersję można iść o krok dalej i wyliczyć wskaźnik ROI (ang. Return on Investment), wyznaczający rentowność inwestycji. Forma a skuteczność W październiku 1994 r., w ramach kampanii reklamowej amerykańskiego giganta telekomunikacyjnego AT&T, zaprezentowany został pierwszy internetowy baner reklamowy. Przewodnim hasłem kampanii było stwierdzenie You will, czyli Będziesz. W telewizyjnych i radiowych spotach reklamowych zadawane były pytania typu: Czy kiedykolwiek rozmawiałeś przez telefon znajdujący się na Twoim nadgarstku?, Czy kiedykolwiek zacząłeś oglądać film w tej samej chwili, kiedy o tym pomyślałeś? lub Czy kiedykolwiek uczestniczyłeś w wykładzie prowadzonym przez osobę znajdującą się tysiące kilometrów od Ciebie?. Każdy spot kończył się zawsze odpowiedzią: Będziesz. Firma AT&T prezentując pierwszy baner już ponad 15 lat temu m.in. na stronach pierwowzoru portalu Yahoo Czy kiedykolwiek tutaj kliknąłeś? Będziesz klikał, zapoczątkowała tę nową formę reklamy internetowej. Klasyczny baner internetowy, zaprezentowany przez koncern AT&T, nadal jest używany. Reklama ewoluowała w różnych kierunkach od krzykliwych form graficznych, po ascetyczne w swej formie linki sponsorowane. Ale to nie formy są najważniejsze. Najistotniejszy rozwój, który przesądza o skuteczności reklamy w Internecie, TOMASZ FRONTCZAK Autor bestsellera Marketing internetowy w wyszukiwarkach pierwszej na polskim rynku pozycji omawiającej kompleksowo zagadnienia promocji w wyszukiwarkach. Współwłaściciel firmy doradczej MaxROY.com Sp. z o.o. Współpracuje naukowo z Instytutem Inżynierii Zarządzania Politechniki Poznańskiej. Interesuje się wpływem mechanizmów marketingu internetowego na zwinność przedsiębiorstwa. Współredaguje blog SprawnyMarketing.pl. 18 / IQ / NR 4 / 2009

19 NOWY WYMIAR PROWADZENIA BIZNESU Źródło: opracowanie własne ma miejsce na płaszczyźnie niewidocznej dla użytkownika na etapie wyboru metod kierowania reklamy. Znaczenie tych metod rośnie z każdym dniem, gdyż użytkownicy sieci stają się coraz bardziej odporni na tradycyjny przekaz reklamowy. Baner najczęściej kojarzony jest z niską skutecznością. Wynika to w głównej mierze z tego, że reklamy banerowe są słabo kierowane. W Polsce niezwykle popularne stały się tzw. toplayery, czyli reklamy stworzone na warstwach, zasłaniające czytaną stronę i masowo wyświetlane, często po kilka na jednej stronie. Konstruowane są często w taki sposób, by użytkownik omyłkowo w nie kliknął. Jeżeli miałbym wyrazić swoje zdanie, to mam duże wątpliwości co do skuteczności tego typu działań marketingowych, nawet jeżeli ma to być budowanie świadomości marki. Minimalistyczne linki sponsorowane były pewną nowością, ale ich popularność miała głównie źródło w metodach kierowania reklamy. Dane zebrane przez firmy typu Google pozwalają na budowanie bardzo precyzyjnych profili internautów. Znając zainteresowania i potrzeby, można serwować reklamy, które bezpośrednio na nie odpowiadają. Przy takim kierowaniu reklamy forma ma mniejsze znaczenie. Baner może być równie skuteczny, a nawet bardziej, niż link sponsorowany. Coraz większa dostępność szerokopasmowych łącz internetowych to większe pole do zagospodarowania przez kreatywnych twórców reklamy. Do użycia wchodzą również nieinwazyjne reklamy video, o uruchomieniu których decyduje użytkownik. Tego typu reklama może być skuteczna tylko i wyłącznie w połączeniu z odpowiednimi metodami kierowania jej do zainteresowanych osób. Narzędzia typu Google AdWords przyszłość reklamy? Akcjonariusze największych wyszukiwarek świata skorzystali na upowszechnieniu się modelu reklamy Pay Per Click, w którym reklamodawca płaci za każde kliknięcie reklamy. Wyszukiwarki mają jednak ograniczoną powierzchnię reklamową. Ceny za pierwsze pozycje w płatnych wynikach zwracanych przez wyszukiwarki sięgają przez to bardzo wysokich sum. Lokalnych firm zazwyczaj nie stać na jakąkolwiek konkurencję z wielkimi graczami na rynku w danej branży. Aby uniknąć groźby zatrzymania wzrostu dochodów z reklamy, powierzchnia reklamowa jest systematycznie powiększana. W konsekwencji pojawiają się nowe narzędzia dostępne dla użytkownika i reklamodawców. Są to chociażby bardziej szczegółowe wyszukiwarki m.in. lokalne (będące połączeniem wyszukiwarki i mapy generowanej w czasie rzeczywistym), bądź spersonalizowane (uwzględniające przeszłą aktywność użytkownika i jego preferencje). Warto podkreślić, że dostęp do tak różnorodnej przestrzeni reklamowej, jest osiągalny z poziomu jednego narzędzia Google AdWords. Rozwój tego typu narzędzi sprzyja zewnętrznej wirtualizacji przedsiębiorstwa. Integracja rozproszonych terenowo partnerów następuje poprzez wykorzystanie nowoczesnej technologii, umożliwiającej realizację procesów informacyjno-decyzyjnych. Oferowane funkcjonalności stanowiły odpowiedź na potrzeby reklamodawców i reklamobiorców, co wyraźnie wskazuje na kierunek dalszego rozwoju mechanizmów marketingu internetowego. MaxROY.com poprzez doradztwo, szkolenia i wsparcie operacyjne umożliwia firmom prowadzenie sprawnych działań na polu marketingu internetowego. MaxROY.com prowadzi otwarte szkolenia z zakresu marketingu internetowego: certyfikowane przez Google szkolenia z zakresu Google AdWords, szkolenia z pozycjonowania i analityki internetowej. Więcej informacji: IQ / NR 4 / 2009 / 19

20 okiem eksperta Krzysztof Zasiadły Centrum Innowacji i Przedsiębiorczości w Poznaniu Od wielu lat oczekujemy erupcji innowacji i konkurencyjności w naszym kraju. W dziedzinie przedsiębiorczości, jest nie najgorzej. Małe i średnie przedsiębiorstwa powstają i rozwijają się stanowiąc znaczący element naszego życia ekonomicznego i społecznego. Zachodni ekonomiści uważają Polaków za jednych z najbardziej przedsiębiorczych w Europie. Dzięki temu nasz kraj stosunkowo spokojnie przechodzi obecny kryzys światowy. Jednakże prawdziwa erupcja jeszcze przed nami. Oby niedaleko. Co z tą kreatywnością? Czy 20 lat przemian politycznych i gospodarczych to wystarczająco długi czas, by Polska również na polu innowacyjności i postępu technologicznego odgrywała rolę adekwatną do swojej wielkości jeśli nie na świecie, to przynajmniej w Europie? Publikacja European Innovation Scoreboard 2008 plasuje Polskę na skali innowacyjności poniżej średniej europejskiej. Pewną pociechą jest poprawa kilku wskaźników innowacyjności: udział ludności uczącej się w kształceniu ustawicznym na 100 mieszkańców (w % ludności w wieku lat) wzrost z 4,7 do 5,1; innowacje wprowadzone w małych i średnich przedsiębiorstwach MŚP wzrost z 13,8 do 17,2; liczba nowych wspólnoto- wych znaków towarowych na milion mieszkańców wzrost z 24,7 do 33,2; wniosków patentowych w Europejskim Urzędzie Patentowym na milion mieszkańców wzrost z 1,5 do 3,1. Obiecującym wskaźnikiem jest wyższe niż średnia europejska polskie tempo wzrostu innowacyjności. W ciągu dwóch ostatnich dekad zrobiono wiele w zakresie podnoszenia kompetencji przedsiębiorców i wiedzy społeczeństwa. Powstało kilkaset Instytucji NIE UŻYWAJĄC TAK NIESKOŃCZENIE WSPANIAŁEGO SKARBU JAK KREATYWNOŚĆ CZY TO Z POWODU NIEŚWIADOMOŚCI JEJ ISTNIENIA, CZY TEŻ ZE WZGLĘDU NA JEJ CELOWE UNICESTWIANIE CZŁOWIEK NIE TYLKO PONOSI STRATĘ. DOKONUJE TAKŻE ZDRADY SAMEGO SIEBIE, MASATOSHI YOSHIMURA. wspierania biznesu i innowacji. Argumenty popierające tworzenie systemu wspierania transferu innowacji i technologii przemawiały do polityków, pracowników nauki i przedsiębiorców. Były to m.in. słaba znajomość mechanizmów rynkowych, ograniczenia w dostępie do kapitału, brak systemu wspierania przedsiębiorczości, nieznajomość mechanizmów transferu technologii, czy brak odpowiednich powierzchni dla działalności gospodarczej. Jednak dzisiaj nadal słyszymy te same argumenty. Widocznie same systemy i struktury wspierania przedsiębiorczości i innowacji nie są wystarczające. Szukając rozwiązań i dodatkowych pomysłów, zwrócono uwagę na czynniki wpływające na innowacyjność, które nie były w przeszłości doceniane. Jednym z nich, być może najważniejszym, jest kreatywność, rozumiana jako zdolność do generowania nowych i wartościowych wytworów. To od niej się zaczyna proces twórczy, i nieodłącznie z nim związana innowacyjność. Jakie warunki sprzyjają kreatywności? By umożliwić rozwój kreatywności, a wraz z nim przyczynić się do tworzenia innowacyjnego środowiska, konieczne są określone warunki. Jak wynika z badań w trzynastu europejskich metropoliach, warto zwrócić uwagę na z pozoru niezwiązane z kreatywnością przyczyny migracji oraz pozostawania w jednym środowisku osób pracujących w sektorach kreatywnych i opartych na wiedzy. Powodem migracji są przede wszystkim możliwości pracy i kariery zawodowej, edukacja i wychowanie, koszty życia, dostępność mieszkań oraz związki rodzinne, przyjacielskie i społeczne, etap życia osobistego. Natomiast o pozostaniu w wybranym środowisku, a tym samym dalszym rozwoju, decydują czynniki takie jak: dziedzictwo kulturowe, zróżnicowanie etniczne, klimat tolerancji, atrakcyjność miejsca zamieszkania i przestrzeni publicznej, poczucie bezpieczeństwa. Twierdzę, że te same warunki muszą więc zaistnieć, aby sprzyjać rozwijaniu i pielęgnowaniu szeroko rozumianej kreatywności, która w powiązaniu z twórczością i przedsiębiorczością spowodu- 20 / IQ / NR 4 / 2009