NEWSLETTER WENDLER TREMML. Ausgabe/Wydanie 1/2009. Inhaltsverzeichnis (Stand Januar 2009) Spis treści (stan: styczeń 2009 r.

Transkrypt

1 WENDLER TREMML Rechtsanwälte NEWSLETTER Ausgabe/Wydanie 1/2009 Inhaltsverzeichnis (Stand Januar 2009) Spis treści (stan: styczeń 2009 r.) 1. Durchsetzung von Forderungen innerhalb der EU erleichtert 1. Ułatwione ściąganie należności w obrębie Unii Europejskiej 2. Führerschein-Tourismus künftig eingeschränkt 2. Turystyka w celu uzyskania prawa jazdy w przyszłości ograniczona 3. Einführung einer Sofortmeldepflicht zur Sozialversicherung ab 1. Januar Wprowadzenie obowiązku natychmiastowego zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego od dnia 1 stycznia 2009 r. 4. Neu im Schwarzarbeitsbekämpfungsgesetz: Pflicht zur Mitführung und Vorlage von Ausweispapieren 4. Nowość w Ustawie o zwalczaniu pracy nielegalnej (niem. Schwarzarbeitsbekämpfungsgesetz): obowiązek posiadania i okazania dokumentów tożsamości 5. Neuregelungen zu gesetzlichem Mindestentgelt und Arbeitnehmer-Entsendegesetz vorerst zurückgestellt 5. Nowe regulacje dotyczące ustawowego minimalnego wynagrodzenia oraz Ustawy o oddelegowywaniu pracowników (niem. Arbeitnehmer-Entsendegesetz) tymczasowo wstrzymane 6. Soka-Bau verliert Rechtsstreit wegen unbezahlter Urlaubstage 6. Soka-Bau przegrywa spór o niezapłacone dni urlopowe 7. Auftragnehmer trägt die Beweislast für Mängelfreiheit vor Abnahme 7. Zleceniobiorca ponosi ciężar dowodu na wolność dzieła od wad przed jego odbiorem 8. Vorenthalten von Sozialversicherungsbeiträgen und Steuerhinterziehung kann zu Freiheitsentzug führen 8. Zatrzymanie składek na ubezpieczenie społeczne oraz oszustwo podatkowe może prowadzić do kary pozbawienia wolności

2 Seite/Strona 2 NEWSLETTER 1/2009 WENDLER TREMML 1. Durchsetzung von Forderungen innerhalb der EU erleichtert Zwei Verordnungen der Europäischen Union geben die Möglichkeit, in allen Mitgliedstaaten - mit Ausnahme von Dänemark - bei grenzüberschreitenden Streitigkeiten Forderungen vergleichsweise einfach und kostengünstig beizutreiben. Das seit 18. Dezember 2008 in Kraft getretene europäische Mahnverfahren (Verordnung (EG) Nr. 1896/2006) ermöglicht Gläubigern die Beitreibung voraussichtlich nicht bestrittener Geldforderungen. Voraussetzung ist, dass es sich um einen grenzüberschreitenden Rechtsstreit in Zivil- oder Handelssachen handelt, wobei verschiedene Ausnahmen bestehen. Die Geldforderungen müssen bezifferbar und zum Zeitpunkt der Einreichung des Antrags auf Erlass eines europäischen Zahlungsbefehls fällig sein. Für das Verfahren sind bestimmte Formulare zu verwenden, die in sämtlichen Mitgliedstaaten inhaltlich gleich sind. Vorteil des europäischen Mahnverfahrens ist, dass der im Ursprungsmitgliedstaat vollstreckbar gewordene europäische Zahlungsbefehl in anderen Mitgliedstaaten anerkannt und vollstreckt wird, ohne dass es weiterer Schritte bedarf. Seit dem 1. Januar 2009 können geringfügige Forderungen in grenzüberschreitenden Fällen mit Hilfe des europäischen Verfahrens für geringfügige Forderungen (Verordnung (EG) Nr. 861/2007) durchgesetzt werden. Anwendungsbereich ist die Beitreibung von Geldforderungen in Zivil- und Handelssachen, soweit diese unter 2.000,00 liegen. Da sich die Parteien und das Gericht an enge Fristen zu halten haben, wird das Verfahren beschleunigt. Auch hier sind spezielle Formulare zu verwenden, die in sämtlichen Mitgliedstaaten gelten. Die neuen Verfahren sind nicht zwingend durchzuführen. In den Mitgliedstaaten bleiben daneben die jeweiligen nationalen Verfahren zur Beitreibung von Geldforderungen bestehen. Wegen der Vorteile der europäischen Verfahren aufgrund der engen zeitlichen Fristen und der besseren Vollstreckungsmöglichkeiten sollte im Einzelfall geprüft werden, welches Verfahren erfolgversprechender ist. 2. Führerschein-Tourismus künftig eingeschränkt Mit seinen Urteilen vom 26. Juni 2008 (EuGH v C-339/06 und C-342/06) hat der Europäische Gerichtshof den Grundsatz bestätigt, wonach die Behörden eines Mitgliedstaates verpflichtet sind, einen in einem anderen Mitgliedstaat erworbenen Führerschein anzuerkennen. Dies ist 1. Ułatwione ściąganie należności w obrębie Unii Europejskiej Dwa rozporządzenia Unii Europejskiej umożliwiają we wszystkich Państwach Członkowskich, za wyjątkiem Danii, ściąganie należności w sporach transgranicznych stosunkowo prosto i przy niskich kosztach. Europejskie postępowanie upominawcze, które weszło w życie z dniem 18 grudnia 2008 r. (Rozporządzenie (UE) nr 1896/2006), umożliwia wierzycielom ściąganie przewidywalnie niekwestionowanych należności pieniężnych. Warunkiem ku temu jest, iż chodzi o transgraniczny spór prawny w sprawach cywilnych lub handlowych, przy czym istnieją różne wyjątki. Wierzytelności pieniężne muszą być obliczalne i w momencie złożenia wniosku o wydanie europejskiego nakazu zapłaty wymagalne. W postępowaniu tym należy użyć określonych formularzy, które to we wszystkich Państwach Członkowskich są pod względem merytorycznym jednakowe. Zaletą europejskiego postępowania upominawczego jest to, iż europejski nakaz zapłaty, który stał się w państwie pochodzenia wykonalny, jest w innych Państwach Członkowskich uznawany i wykonywany, bez potrzeby podejmowania dalszych kroków. Od dnia 1 stycznia 2009 roku drobne należności mogą być w przypadkach transgranicznych ściągane w ramach Europejskiego postępowania dla drobnych roszczeń (Rozporządzenie (UE) nr 861/2007). Zakres jego stosowania obejmuje ściąganie należności pieniężnych w sprawach cywilnych i handlowych, o ile ich kwota nie przekracza 2.000,00 EUR. Jako, że strony i sąd zobowiązane są zachowywać krótkie terminy, postępowanie ma charakter przyspieszony. Również w przypadku tego postępowania należy stosować specjalne formularze, które obowiązują we wszystkich Państwach Członkowskich. Nowe postępowania nie muszą być koniecznie przeprowadzane. W Państwach Członkowskich istnieją oprócz nich również postępowania krajowe, służące ściąganiu należności pieniężnych. Ze względu na zalety europejskiego postępowania z uwagi na krótkie terminy czasowe oraz lepsze możliwości przeprowadzenia egzekucji, powinno się w danym przypadku sprawdzić, które postępowanie rokuje więcej szans na sukces. 2. Turystyka w celu uzyskania prawa jazdy w przyszłości ograniczona Europejski Trybunał Sprawiedliwości potwierdził poprzez

3 WENDLER TREMML NEWSLETTER 1/2009 Seite/Strona 3 unabhängig von den Anforderungen, die an die Erteilung der Fahrerlaubnis gestellt werden. Eine Ausnahme gilt nach der Rechtsprechung dann, wenn der Erwerber beim Erwerb der Fahrerlaubnis seinen Wohnsitz nicht im Ausstellerland hatte. Das Oberverwaltungsgericht Münster hat sich diese Rechtsprechung in einer aktuellen Entscheidung vom 12. Januar 2009 (OVG Münster, B. v B 1610/08) zu Eigen gemacht. Es bestätigte das an einen in Deutschland ansässigen deutschen Antragsteller gerichtete Verbot, von seiner polnischen Fahrerlaubnis in Deutschland Gebrauch zu machen, obwohl der Führerschein einen Wohnsitz in Polen auswies. Das Gericht ist davon ausgegangen, dass es sich bei dem polnischen Wohnsitz offensichtlich um einen Scheinwohnsitz handelt. Inzwischen hat der Gesetzgeber in Deutschland auf den sogenannten EU-Führerscheintourismus reagiert und durch die Dritte Verordnung zur Änderung der Fahrerlaubnis-Verordnung Artikel 11 Absatz 4 der Dritten EU-Führerschein- Richtlinie 2006/126/EG umgesetzt. Seit dem 19. Januar 2009 gilt, dass die Anerkennung ausländischer EU-Führerscheine regelmäßig abgelehnt wird, wenn ihren Inhabern zuvor in Deutschland die Fahrerlaubnis entzogen worden war. Nur bei einem echten Wohnsitzwechsel oder bei einer ausdrücklichen Zustimmung zur Neuerteilung der Fahrerlaubnis im EU-Ausland kann der im Ausland erworbene Führerschein anerkannt werden. 3. Einführung einer Sofortmeldepflicht zur Sozialversicherung ab 1. Januar 2009 Infolge einer Änderung des 28a Abs. 4 des Vierten Buches Sozialgesetzbuch (SGB IV) besteht für Arbeitgeber verschiedener Branchen nunmehr die Pflicht, Personal spätestens bei Aufnahme der Beschäftigung elektronisch bei dem Sozialversicherungsträger zu melden. Auf die mit den Meldungen abgegebenen Informationen (u.a. Familien- und Vorname des Beschäftigten, Versicherungsnummer und Tag der Beschäftigungsaufnahme) haben auch die Berufsgenossenschaften und die Zollbehörden im Zusammenhang mit der Bekämpfung von Schwarzarbeit Zugriff. Die Pflicht zur Sofortmeldung besteht für in Deutschland sozialversicherungspflichtige Arbeitnehmer in folgenden Wirtschaftsbereichen und Wirtschaftszweigen: - Baugewerbe - Gaststätten- und Beherbergungsgewerbe - Personenbeförderungsgewerbe wyroki z dnia 26 czerwca 2008 r. (ETS, wyroki z dnia sygn. C - 339/06 oraz C - 342/06) zasadę, według której urzędy jednego z Państw Członkowskich zobowiązane są uznać prawo jazdy uzyskane w innym kraju Unii Europejskiej. Jest to niezależne od wymagań, jakie dane państwo stawia przy udzielaniu prawa prowadzenia pojazdów mechanicznych. Wyjątek ma według orzecznictwa miejsce wówczas, kiedy nabywający w momencie uzyskania prawa jazdy nie posiada miejsca zamieszkania w kraju wystawiającym dokument. Wyższy Sąd Administracyjny w Münster przejął powyższe orzecznictwo w ramach swojego aktualnego orzeczenia z dnia 12 stycznia 2009 r. (OVG Münster, postanowienie z dnia sygn. 16 B 1610/08). Potwierdził on zakaz, skierowany do osiadłego w Niemczech niemieckiego wnioskodawcy, poprzez który zabronione mu było używanie w Niemczech polskiego prawa jazdy, mimo, iż dokument ten wykazywał miejsce zamieszkania w Polsce. Sąd wyszedł z założenia, iż miejsce zamieszkania w Polsce jest najwyraźniej pozorne. W międzyczasie ustawodawca niemiecki zareagował na tzw. turystykę w celu uzyskania prawa jazdy w obrębie Unii Europejskiej i poprzez Trzecie Rozporządzenie do zmiany Rozporządzenia o prawie jazdy, implementował artykuł 11 ust. 4 Trzeciej dyrektywy o unijnym prawie jazdy 2006/126/EG. Od dnia 19 stycznia 2009 roku obowiązuje, iż zagraniczne prawo jazdy z krajów Unii Europejskiej z reguły nie będzie uznawane, jeżeli jego posiadaczowi zostało uprzednio odebrane w Niemczech prawo prowadzenia pojazdów mechanicznych. Tylko w przypadku rzeczywistej zmiany miejsca zamieszkania lub jednoznacznej zgody na nowe udzielenie prawa prowadzenia pojazdów mechanicznych w jednym z Państw Członkowskich, prawo jazdy uzyskane za granicą zostanie uznane. 3. Wprowadzenie obowiązku natychmiastowego zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego od dnia 1 stycznia 2009 r. Na skutek zmiany przepisu w 28 ust. 4 czwartej księgi Kodeksu socjalnego (niem. SGB IV) na pracodawców różnych branż nałożony został obowiązek elektronicznego zgłoszenia personelu organowi ubezpieczeń społecznych najpóźniej w momencie podjęcia przez personel pracy. Do informacji udzielonych w ramach zgłoszenia (między innymi imię i nazwisko osoby zatrudnionej, numer ubezpieczenia oraz data podjęcia pracy) dostęp mają również zrzeszenia zawodowe oraz urzędy celne w związku ze zwalczaniem nielegalnego zatrudnienia.

4 Seite/Strona 4 NEWSLETTER 1/2009 WENDLER TREMML - Speditions-, Transport- und damit verbundenes Logistikgewerbe - Schaustellergewerbe - Unternehmen der Forstwirtschaft - Gebäudereinigungsgewerbe - Unternehmen, die sich am Auf- und Abbau von Messen und Ausstellungen beteiligen - Fleischwirtschaft Ein Verstoß gegen die Pflicht zur Sofortmeldung kann als Ordnungswidrigkeit mit einem Bußgeld geahndet werden. Da die fehlende Sofortmeldung als Hinweis auf Schwarzarbeit gesehen wird, sollte auch im Hinblick auf die in 266a Strafgesetzbuch enthaltene Straftat des Vorenthaltens von Sozialversicherungsabgaben auf rechtzeitige Meldungen geachtet werden. 4. Neu im Schwarzarbeitsbekämpfungsgesetz: Pflicht zur Mitführung und Vorlage von Ausweispapieren In sämtlichen Wirtschaftszweigen, in denen die Sofortmeldepflicht zur Sozialversicherung besteht, wurde als weiteres Mittel zur Kontrolle ab dem 1. Januar 2009 die Pflicht zur Mitführung von Personaldokumenten eingeführt. Arbeitnehmer und Selbständige, die Dienst- oder Werkleistungen in den unter der vorigen Ziffer genannten Wirtschaftsbereichen oder Wirtschaftszweigen erbringen, sind nach dem neu geschaffenen 2a Abs. 1 des Schwarzarbeitsbekämpfungsgesetzes (SchwarzArbG) dazu verpflichtet, den Personalausweis, Pass, Passersatz oder Ausweisersatz mitzuführen und diesen der Zollverwaltung auf Verlangen vorzulegen. Jeder Arbeitgeber muss seine in diesen Branchen eingesetzten Arbeitnehmer nach 2a Abs. 2 SchwarzArbG schriftlich auf diese Mitführungs- und Vorlagepflicht hinweisen. Der schriftliche Hinweis ist für die Dauer der Erbringung der Dienst- oder Werkleistung aufzubewahren und auf Verlangen bei Prüfungen vorzulegen. Dabei ist zu beachten, dass der Nachweis dafür erbracht werden muss, dass ein schriftlicher Hinweis erfolgt ist. Sowohl für den Arbeitnehmer als auch den Arbeitgeber stellt ein Verstoß gegen diese Pflichten eine Ordnungswidrigkeit dar und ist mit einem Bußgeld bedroht. Praxistipp: Arbeitgeber sollten an sämtliche Arbeitnehmer schriftliche Informationen über die Neuregelung ausgeben und sich die Kenntnisnahme schriftlich bestätigen lassen. Obowiązek natychmiastowego zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego obejmuje w Niemczech pracowników podlegających obowiązkowi ubezpieczenia, zatrudnionych w następujących obszarach i gałęziach gospodarki: - przemysł budowlany - branża hotelarsko-gastronomiczna - branża przewozu osób - spedycja, transport oraz związana z tym działalność logistyczna - działalność jarmarczna - branża leśnictwa - branża sprzątania budynków - przedsiębiorstwa biorące udział w budowie i demontażu stanowisk na targach lub wystawach - przemysł mięsny Naruszenie obowiązku natychmiastowego zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego może być ukarane grzywną jako wykroczenie. Z uwagi na to, że brak natychmiastowego zgłoszenia postrzegany jest jako poszlaka pracy na czarno, powinno się przestrzegać terminowego zgłoszenia również ze względu na zawarty w 266a Kodeksu karnego (niem. Strafgesetzbuch, StGB) czyn karalny zatrzymania składek na ubezpieczenie społeczne. 4. Nowość w Ustawie o zwalczaniu pracy nielegalnej (niem. Schwarzarbeitsbekämpfungsgesetz): obowiązek posiadania i okazania dokumentów tożsamości We wszystkich gałęziach gospodarki, w których zachodzi obowiązek natychmiastowego zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego, wprowadzono z dniem 1 stycznia 2009 r. jako dalszy środek służący kontroli, obowiązek posiadania przy sobie i okazania dokumentów tożsamości. Pracownicy oraz prowadzący samodzielną działalność gospodarczą, którzy świadczą usługi lub wykonują dzieła we wspomnianych powyżej obszarach i gałęziach gospodarki, zobowiązani są według nowo wprowadzonego przepisu 2a ust. 1 Ustawy o zwalczaniu pracy nielegalnej (niem. SchwarzArbG) do tego, by posiadać przy sobie dowód osobisty, paszport lub dokument zastępujący paszport bądź dowód, i by dokument ten okazać na żądanie administracji celnej. Każdy pracodawca musi według 2a ust. 2 SchwarzArbG pisemnie poinformować swoich pracowników, zatrudnionych w wyżej wymienionych branżach, o obowiązku posiadania przy sobie i okazania dokumentów tożsamości. Udzieloną pisemnie informację należy zachować na czas trwania świadczenia usługi lub wykonywania dzieła i przedłożyć na

5 WENDLER TREMML NEWSLETTER 1/2009 Seite/Strona 5 5. Neuregelungen zu gesetzlichem Mindestentgelt und Arbeitnehmer-Entsendegesetz vorerst zurückgestellt Nachdem der Bundesrat erhebliche Kritik an dem Entwurf der Bundesregierung für ein neu gefasstes Arbeitnehmer- Entsendegesetz sowie den Änderungen zum Mindestarbeitsbedingungengesetz geübt und die Zustimmung zu dem Gesetz verweigert hat, wird der Gesetzentwurf überarbeitet. Kritisiert wird die Zuständigkeit verschiedener Stellen für die Überwachung der Einhaltung der Gesetze. Nach den Entwürfen soll die Finanzkontrolle Schwarzarbeit zuständig für die Kontrolle des Arbeitnehmer-Entsendegesetzes sein, während die Mindestentgelte nach dem Mindestarbeitsbedingungengesetz durch die Länder kontrolliert werden sollen. Der Bundesrat fordert die einheitliche Zuständigkeit der Hauptzollämter für beide Gesetze. Bemängelt wird weiterhin, dass lediglich ein Verstoß gegen das Arbeitnehmer-Entsendegesetz eine Ordnungswidrigkeit darstellen soll. Bislang sieht das Gesetz über Mindestarbeitsbedingungen vor, dass ein Verstoß gegen die Zahlung des Mindestentgelts keine Ordnungswidrigkeit ist. Da vielfache Kritik auch aus anderen Reihen beispielsweise der Anwaltschaft und von Tarifparteien geübt wurde, bleibt abzuwarten, ob die beabsichtigte Änderung des Arbeitnehmer-Entsendegesetzes noch vor Ende dieser Legislaturperiode, d.h. im Sommer dieses Jahres, beschlossen wird. 6. Soka-Bau verliert Rechtsstreit wegen unbezahlter Urlaubstage In einem beim Arbeitsgericht Wiesbaden geführten Rechtsstreit (4 Ca 2215/08), bei dem der von der Kanzlei WENDLER TREMML vertretene Kläger von der Soka-Bau Entschädigung für im Jahr 2006 nicht in Anspruch genommenen Urlaub eingeklagt hat, hatte das Gericht darüber zu entscheiden, ob der Arbeitnehmer dazu verpflichtet werden kann, zunächst gegenüber seinem Arbeitgeber bezahlten Urlaub zu verlangen, bevor er von der Soka-Bau die Zahlung einer Entschädigung fordern kann. In seiner Entscheidung vom 6. November 2008 hat das Gericht einen Vorrang bezahlten Urlaubs vor einer unbezahlten Freistellung abgelehnt. Das Gericht hat festgestellt, dass Arbeitgeber und Arbeitnehmer die Gewährung unbezahlten Urlaubs vereinbaren können. Dies ergebe sich aus dem Grundsatz der Vertragsfreiheit und der im Arbeitsrecht geltenden Parteiautonomie. żądanie w przypadku kontroli. Należy przy tym mieć na uwadze, iż udowodnione musi zostać udzielenie informacji na piśmie. Naruszenie powyżej omówionych obowiązków stanowi zarówno dla pracownika jak i dla pracodawcy wykroczenie i jest zagrożone karą grzywny. Wskazówka: Pracodawcy powinni rozdać wszystkim swoim pracownikom pisemne informacje dotyczące nowej regulacji i uzyskać od pracowników pisemne potwierdzenie zapoznania się z nimi. 5. Nowe regulacje dotyczące ustawowego minimalnego wynagrodzenia oraz Ustawy o oddelegowywaniu pracowników (niem. Arbeitnehmer-Entsendegesetz) tymczasowo wstrzymane Po tym, jak Rada Federalna wyraziła swoją krytykę odnośnie projektu Rządu Federalnego dotyczącego nowelizacji Ustawy o oddelegowywaniu pracowników jak również odnośnie zmian w Ustawie o minimalnych wymaganych warunkach pracy (niem. Mindestarbeitsbedingungengesetz) oraz odmówiła udzielenia swojej zgody na planowane zmiany, projekt ustawy zostanie na nowo zredagowany. Krytykowana jest właściwość różnorodnych jednostek do sprawowania nadzoru nad przestrzeganiem ustaw. Według projektu organ kontroli finansowej pracy nielegalnej (niem. Finanzkontrolle Schwarzarbeit) miałby być jednostką właściwą do sprawowania nadzoru nad przestrzeganiem Ustawy o oddelegowywaniu pracowników, natomiast zapewnianie minimalnych wynagrodzeń według Ustawy o minimalnych wymaganych warunkach pracy miałoby podlegać kontroli krajów związkowych. Rada Federalna domaga się jednolitej właściwości Głównych Urzędów Celnych do kontroli przestrzegania obydwu ustaw. Krytykowane jest ponadto, iż jedynie naruszenie Ustawy o oddelegowywaniu pracowników miałoby stanowić wykroczenie. Jak dotąd Ustawa o minimalnych wymaganych warunkach pracy przewiduje, iż naruszenie obowiązku zapewnienia minimalnego wynagrodzenia nie stanowi wykroczenia. Jako, że krytyka wyrażona została również przez inne kręgi przykładowo przez adwokaturę oraz przez strony zbiorowych układów pracy - pozostaje odczekać, czy zamierzona zmiana Ustawy o oddelegowywaniu pracowników zostanie uchwalona jeszcze przed końcem obecnej legislatury.

6 Seite/Strona 6 NEWSLETTER 1/2009 WENDLER TREMML Im zu entscheidenden Fall lagen die Voraussetzungen für die Auszahlung einer Entschädigung vor, da nach dem einschlägigen Bundesrahmentarifvertrag für das Baugewerbe (BRTV) ein Anspruch auf Urlaubsabgeltung entstanden war. Das Gericht stellte sich auf den Standpunkt, dass es nicht die Angelegenheit der Urlaubskasse sei, die Gewährung von Urlaub im Verhältnis zwischen Arbeitgeber und Arbeitnehmer geltend zu machen. Allein der Arbeitnehmer könne sich entsprechend der Regelungen im BRTV entscheiden, ob er von der Soka-Bau eine Entschädigung verlangt oder gegenüber seinem Arbeitgeber einen Urlaubsanspruch erhebt. Obwohl das Urteil noch nicht rechtskräftig ist und die Soka- Bau Berufung einlegen wird, kann der Kläger aus dem Urteil vollstrecken. 7. Auftragnehmer trägt die Beweislast für Mängelfreiheit vor Abnahme Der Bundesgerichtshof (BGH) hatte in seinem Urteil vom 23. Oktober 2008 (VII ZR 64/07) über folgenden Sachverhalt zu entscheiden: Ein Generalunternehmer (GU) beauftragte bei der Errichtung eines Parkhauses einen Nachunternehmer (NU) mit der Ausführung von Deckenbetonarbeiten auf der Grundlage der VOB/B. Auf einer Ebene des Parkhauses wurden Risse festgestellt. Der GU forderte den NU mehrfach zur Mängelbeseitigung auf. Dieser erklärte, die Mängel fallen nicht in seinen Verantwortungsbereich. Die Abnahme wurde unter Vorbehalt der gerügten Mängel (Risse) erklärt. Später nimmt der GU den NU wegen Mängelbeseitigungskosten in Höhe von ,00 klageweise in Anspruch. Da die Oberfläche zwischenzeitlich von einem Drittunternehmen bearbeitet wurde, kann nicht geklärt werden, in welchem Umfang die Oberfläche mangelhaft und sanierungsbedürftig gewesen ist. Zur Entscheidung des Rechtsstreits kam es demnach darauf an, wer die Beweislast zu tragen hat. Im Ausgangspunkt stellt der BGH fest (ständige Rechtsprechung), dass der Auftragnehmer vor Abnahme die Mängelfreiheit seiner Leistung zu beweisen hat. An der Verteilung der Beweislast ändert sich auch nichts durch den Umstand, dass der GU die Abnahme unter Vorbehalt der gerügten Mängel erklärt hat. Nach Auffassung des BGH tritt eine Beweislastumkehr nur bezüglich der Mängel, für die kein Vorbehalt erklärt wurde, ein. Eine Beweislastumkehr ergibt sich auch nicht deshalb, weil der GU die Mängel im Wege der Ersatzvornahme beseitigen ließ. Mit anderen Worten, der GU war nicht verpflichtet, zu 6. Soka-Bau przegrywa spór o niezapłacone dni urlopowe W sporze prowadzonym przed Sądem Pracy w Wiesbaden (sygn. 4 Ca 2215/08), w którym to reprezentowany przez kancelarię adwokacką WENDLER TREMML powód wniósł o odszkodowanie ze strony kasy urlopowej Soka-Bau za niewykorzystany w roku 2006 urlop, podlegało rozstrzygnięciu pytanie, czy pracownik może być zobowiązany do tego, aby domagał się od swojego pracodawcy płatnego urlopu, zanim będzie mógł żądać od Soka-Bau wypłaty odszkodowania. W swoim orzeczeniu z dnia 6 listopada 2008 roku sąd nie uznał pierwszeństwa urlopu płatnego przed bezpłatnym zwolnieniem od pracy. Sąd stwierdził, iż pracodawca i pracownik mogą zawrzeć porozumienie o udzieleniu urlopu bezpłatnego. Wywodzi się to z zasady wolności umów oraz ze znajdującej zastosowanie w prawie pracy autonomii woli. W rozstrzyganym przypadku zachodziły przesłanki wypłaty odszkodowania, gdyż na mocy znajdującego zastosowanie ramowego zbiorowego układu pracy dla branży budowlanej (niem. BRTV) powstało roszczenie o rekompensatę za niewykorzystany urlop. Sąd przyjął pogląd, iż dochodzenie roszczeń pomiędzy pracodawcą a pracobiorcą, dotyczących udzielania urlopu, nie leży w gestii kasy urlopowej. Pracownik może zgodnie z regulacjami zawartymi w BRTV sam zdecydować, czy będzie domagał się od kasy urlopowej Soka-Bau odszkodowania czy też podniesie względem pracodawcy roszczenie o urlop. Mimo, że wyrok ten nie jest jeszcze prawomocny i przypuszczalnie wniesiona zostanie apelacja, powód może przeprowadzić z wyroku egzekucję. 7. Zleceniobiorca ponosi ciężar dowodu na wolność dzieła od wad przed jego odbiorem Trybunał Federalny (niem. Bundesgerichtshof, BGH) rozstrzygał w wyroku z dnia 23 października 2008 r. (sygn. VII ZR 64/07) o następującym stanie faktycznym: Przedsiębiorca generalny zlecił przy wznoszeniu wielopiętrowego parkingu wykonanie robót krycia betonem podwykonawcy, na podstawie ordynacji VOB/B (niem. Allgemeine Vertragsbedingungen für die Ausführung von Bauleistungen). Na jednym z poziomów parkingu zostały stwierdzone rysy. Przedsiębiorca generalny wielokrotnie wzywał podwykonawcę do usunięcia wad. Ten jednak oświadczył, iż stwierdzone wady nie wchodzą w zasięg jego odpowiedzialności. Odbiór dzieła nastąpił z zastrzeżeniem kwestionowanych wad (rysy).

7 WENDLER TREMML NEWSLETTER 1/2009 Seite/Strona 7 Gunsten des NU die Beweissituation vor Durchführung der Mängelbeseitigungsarbeiten zu sichern. Nur in Ausnahmefällen geht der BGH von einer Beweisvereitelung aus, mit der Folge, dass die Beweislast bei dem GU liegt. Dies kann nur dann angenommen werden, wenn das Vorliegen von Mängeln erst im Laufe der Mängelbeseitigungsarbeiten überprüft werden kann und der Auftraggeber dem Auftragnehmer keine dahingehenden Feststellungen ermöglicht. Praxistipp: Der Nachunternehmer ist gut beraten, die gerügten Mängel auch wenn er der Auffassung ist, dass er sie nicht zu vertreten hat zu dokumentieren und bei der Mängelaufnahme und Mängeluntersuchung vor Ort anwesend zu sein. 8. Vorenthalten von Sozialversicherungsbeiträgen und Steuerhinterziehung kann zu Freiheitsentzug führen In einem Grundsatzurteil hat sich der Bundesgerichtshof (BGH Urt. v , - 1 StR 416/08) zur Höhe der Strafe bei Steuerhinterziehung und Vorenthalten von Sozialversicherungsbeiträgen geäußert. In dem entschiedenen Fall hat ein Bauunternehmer seine Arbeitnehmer schwarz beschäftigt und weder Lohnsteuer noch Sozialabgaben abgeführt. Der dadurch bewirkte Steuerausfall und die vorenthaltenen Sozialversicherungsbeiträge betrugen jeweils insgesamt fast ,00. Der Angeklagte wurde von dem Landgericht zu einer Gesamtfreiheitsstrafe von 1 Jahr und 11 Monaten ohne Bewährung verurteilt. Der Angeklagte hat gegen dieses Urteil Revision zum Bundesgerichtshof eingelegt (BGH) und dabei insbesondere die aus seiner Sicht zu hohe Strafe gerügt. Der BGH hat das Urteil des Landgerichts bestätigt. Bei der Steuerhinterziehung sei die Höhe des Hinterziehungsbetrags ein gewichtiger Strafzumessungsumstand. Der Steuerschaden bestimme daher auch maßgeblich die Höhe der Strafe. Bei einem Hinterziehungsbetrag ab ,00 sei die Verhängung einer Geldstrafe nur bei Vorliegen von gewichtigen Milderungsgründen noch vertretbar. Bei Beträgen in Millionenhöhe kommt eine Freiheitsstrafe, die zur Bewährung ausgesetzt wird, nur bei Vorliegen besonders gewichtiger Milderungsgründe in Betracht. Następnie przedsiębiorca generalny dochodził od podwykonawcy, na drodze powództwa, roszczenia o zwrot kosztów usunięcia wad w wysokości ,00 EUR. Z racji tego, iż powierzchnia górna została w międzyczasie przerobiona przez przedsiębiorstwo trzecie, nie można ustalić, w jakim wymiarze powierzchnia ta była wadliwa i na ile wymagała ona renowacji. Rozstrzygnięcie sporu zależało więc od tego, na kim spoczywa ciężar dowodu. Za punkt wyjścia Trybunał Federalny przyjmuje pogląd (stałe orzecznictwo), iż do momentu odbioru dzieła to zleceniobiorca musi udowodnić wolność dzieła od wad. Pod tym względem nic się nie zmienia, jeżeli przedsiębiorca generalny dokonuje odbioru dzieła z zastrzeżeniem zakwestionowanych wad. Zdaniem Trybunału odwrócenie ciężaru dowodu zachodzi tylko względem wad, odnośnie których przy odbiorze nie zostało zgłoszone zastrzeżenie. Do odwrócenia ciężaru dowodu nie prowadzi również fakt, iż przedsiębiorca generalny usunął wady w drodze wykonania zastępczego. Innymi słowy, przedsiębiorca generalny nie był zobowiązany zabezpieczyć sytuację dowodową na korzyść podwykonawcy, zanim przystąpiono do robót usuwania wad. Tylko w wyjątkowych przypadkach Trybunał Federalny przyjmuje uniemożliwienie przeprowadzenia dowodu i w konsekwencji spoczywanie ciężaru dowodu na przedsiębiorcy generalnym. Sytuacja taka ma miejsce, gdy sprawdzenie zachodzenia wad może być dokonane dopiero w ramach przeprowadzania robót ich usuwania, a zleceniodawca nie umożliwia zleceniobiorcy poczynienia ustaleń w tym kierunku. Wskazówka: Podwykonawcy radzi się udokumentować zakwestionowane wady - nawet, gdy jest on zdania, iż za nie nie odpowiada - oraz być na miejscu budowy podczas stwierdzania i sprawdzania wad. 8. Zatrzymanie składek na ubezpieczenie społeczne oraz oszustwo podatkowe może prowadzić do kary pozbawienia wolności Niemiecki Trybunał Federalny wypowiedział się w swoim wyroku o znaczeniu zasadniczym (BGH, wyrok z dnia sygn. 1 StR 416/08) odnośnie wysokości kary w przypadku uchylania się od płacenia podatków i zatrzymywania składek na ubezpieczenie społeczne.

8 Seite/Strona 8 NEWSLETTER 1/2009 WENDLER TREMML Das Düsseldorfer Büro der überörtlichen Kanzlei WENDLER TREMML betreut und berät ausländische und deutsche Unternehmen bei grenzüberschreitenden Aktivitäten in allen zentralen wirtschaftsrechtlichen Fragen. Als Ansprechpartner stehen Ihnen zur Verfügung: Michael Wendler mwendler@law-wt.de Kai F. Sturmfels, LL.M. ksturmfels@law-wt.de Dr. Jutta Walther jwalther@law-wt.de Beata Kośny bkosny@law-wt.de Impressum Wendler Tremml Rechtsanwälte verantwortliche Redakteurin Dr. Jutta Walther Mörsenbroicher Weg Düsseldorf Tel. +49 (0)211/ Fax. +49 (0)211/ dus@wendlertremml.de Düsseldorf, Januar 2009 Trotz sorgfältiger Erstellung der Unterlagen wird keine Haftung für Fehler oder Auslassungen übernommen. Die Informationen stellen keinen Rechtsrat dar und können eine einzelfallbezogene anwaltliche Beratung nicht ersetzen. W rozstrzygniętym przypadku przedsiębiorca budowlany zatrudniał swoich pracowników na czarno i nie odprowadzał podatków od wynagrodzenia oraz składek na ubezpieczenie społeczne. Spowodowana przez to utrata podatku osiągnęła - tak samo jak nieodprowadzone składki na ubezpieczenie społeczne łączną kwotę prawie ,00 EUR. Oskarżony został skazany przez Sąd Krajowy na łączną karę pozbawienia wolności w wymiarze jednego roku i jedenastu miesięcy bez możliwości warunkowego zawieszenia kary. Oskarżony wniósł do Trybunału Federalnego rewizję nadzwyczajną i zakwestionował w szczególności zbyt wysoką w jego opinii karę. Trybunał Federalny potwierdził wyrok Sądu Krajowego. W przypadku oszustwa podatkowego wysokość nieuiszczonych podatków stanowi ważną okoliczność wymiaru kary. Szkoda podatkowa jest zatem miarodajna dla wysokości kary. W przypadku oszustwa podatkowego na kwotę powyżej ,00 EUR wymierzenie kary pieniężnej możliwe jest tylko wówczas, gdy zachodzą znaczące okoliczności łagodzące. W przypadku kwot milionowych wymierzenie kary pozbawienia wolności w zawieszeniu wchodzi w rachubę tylko wtedy, gdy zaistniały szczególnie znaczące okoliczności łagodzące. Düsseldorf, styczeń 2009 r. Mimo dołożenia wszelkich starań przy opracowaniu tego newsletter nie przejmujemy odpowiedzialności za błędy bądź niedopatrzenia. Powyższe informacje nie stanowią porady prawnej i nie zastępują porady adwokackiej w odniesieniu do konkretnego przypadku. WENDLER TREMML Rechtsanwälte DÜSSELDORF Mörsenbroicher Weg 200 D Düsseldorf Tel. 0049/ Fax 0049/ dus@law-wt.de MÜNCHEN Martiusstraße 5/II D München Tel. 0049/ Fax 0049/ Munich@law-wt.de BERLIN Reinhardtstraße 25 D Berlin Tel. 0049/ Fax 0049/ Berlin@law-wt.de BRÜSSEL Avenue de la Renaissance 1 B Bruxelles Tel / Fax / Bruxelles@law-wt.de