WPISUJE UCZEŃ KOD UCZNIA BADANIE UMIEJĘTNOŚCI UCZNIÓW W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM CZĘŚĆ HUMANISTYCZNA HISTORIA I WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE

Transkrypt

1 WPISUJE UCZEŃ KOD UCZNIA BADANIE UMIEJĘTNOŚCI UCZNIÓW W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM CZĘŚĆ HUMANISTYCZNA HISTORIA I WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE Instrukcja dla ucznia 1. Sprawdź, czy zestaw zadań zawiera 15 stron (zadania 1 24). Ewentualny brak stron lub inne usterki zgłoś nauczycielowi. 2. Następnie wpisz swój kod. 3. Czytaj uważnie wszystkie teksty i zadania. Wykonuj zadania zgodnie z poleceniami. 4. Rozwiązania zadań zapisuj długopisem lub piórem z czarnym tuszem/atramentem. Nie używaj korektora. 5. W każdym zadaniu wyboru wielokrotnego wybierz jedną z podanych odpowiedzi i zaznacz ją znakiem, np.: Czas pracy: 60 minut A. I i III B. II i IV C. III i IV D. I i II 6. W zadaniach typu prawda / fałsz lub tak / nie zaznacz właściwe odpowiedzi P / F lub T / N znakiem, np.: P / F lub T / N 7. W zadaniach na dobieranie do informacji oznaczonych liczbą dobierz informacje oznaczone odpowiednią literą i zaznacz tę literę znakiem, tak jak w zadaniach wyboru wielokrotnego. 8. W zadaniach z luką wpisz w odpowiednie luki litery lub liczby oznaczające właściwe odpowiedzi. 9. Staraj się nie popełniać błędów przy zaznaczaniu odpowiedzi. Jeśli się pomylisz, to błędne zaznaczenie otocz kółkiem i wybierz inną odpowiedź, np.: A. I i III B. II i IV C. III i IV D. I i II 10. Rozwiązania zadań otwartych zapisz czytelnie i starannie w wyznaczonych miejscach. Pomyłki przekreślaj. 11. Rozwiązując zadania, możesz wykorzystać miejsce opatrzone napisem Brudnopis. Zapisy w brudnopisie nie będą sprawdzane i oceniane. Powodzenia!

2 Tekst do zadania 1. Fragment relacji greckiego podróżnika Strabona Eufrat wylewa w początku lata, poczyna wzbierać na wiosnę, [...] tak że [...] pola przemieniłyby się w jeziora, a następnie bagnisko, gdyby nie odprowadzano rowami i kanałami nadmiaru wody [...]. Stąd powstały kanały. Wymagają zaś wielkiej pracy. [...] Przez obwałowanie nie dopuszcza się do nadmiernego wylewu, zaś przez oczyszczenie kanału i utrzymanie otwartych ujść zapobiega się zamuleniu. [...] Trzeba pośpiechu, żeby kanały zamknąć dość szybko, tak żeby nie uszła z nich wszystka woda. Wysuszone bowiem w lecie, wysuszają także rzekę. Źródło: Strabon, Geografia, [w:] Starożytny Wschód. Teksty źródłowe do nauki historii w szkole, nr 1, oprac. J. Wolski, Warszawa Zadanie 1. (0 1) Oceń, które z poniższych zdań dotyczących informacji zawartych w tekście jest fałszywe. Zaznacz F przy zdaniu fałszywym. 1. Tekst opisuje sytuację typową dla starożytnych cywilizacji Mezopotamii. F 2. W tekście została omówiona rola kanałów irygacyjnych w starożytności. F 3. Tekst przedstawia problemy charakterystyczne dla życia społeczeństw koczowniczych. F Tekst do zadania 2. Nasz ustrój polityczny [...] opiera się na większości obywateli, a nie na mniejszości. [...] W naszym życiu państwowym kierujemy się zasadą wolności. [...] Szanujemy prawa w życiu publicznym, jesteśmy posłuszni [...] władzy i prawom, zwłaszcza tym pisanym, które bronią pokrzywdzonych i których przekroczenie przynosi powszechną hańbę. [...] Miasto nasze pozostawiamy otwarte dla wszystkich, [...] mamy bowiem zaufanie nie tyle do przygotowań i podstępów wojennych, ile do własnej odwagi w działaniu. Inni przez twarde i pełne trudów wychowanie i ćwiczenie już we wczesnej młodości dochodzą do męskiej odwagi, my zaś, żyjąc w sposób bardziej swobodny, z nie mniejszą odwagą stawiamy czoło równym niebezpieczeństwom. Źródło: Tukidydes, Wojna peloponeska, t. 1, tłum. K. Kumaniecki, Wrocław 2004, s Zadanie 2. (0 1) Wybierz nazwę starożytnego państwa, do którego odnosi się przedstawiony opis, i wskaż właściwe uzasadnienie wyboru. Zaznacz literę A albo B oraz numer 1, 2 lub 3. A. B. Sparta, Ateny, o czym świadczy 1. prawo oparte na bezwzględnym posłuszeństwie wobec władcy. 2. wychowanie młodzieży oparte na dyscyplinie wojskowej. 3. demokratyczny ustrój oparty na zasadzie wolności. Strona 2 z 15

3 Teksty do zadania Fundamentem tej cywilizacji jest religia, której wyznawcy zobowiązani są do spełnienia pięciu podstawowych powinności: wyznania wiary, odmawiania modlitwy pięć razy dziennie, jałmużny, postu oraz pielgrzymki do świętego miasta. 2. Cywilizacja ta narodziła się na Półwyspie Apenińskim. Na skutek licznych wojen rozprzestrzeniła się na ziemie położone na północy Afryki i południu Europy: na Półwysep Iberyjski, Apeniński i Bałkański. 3. Podstawą bogactwa i rozwoju tej cywilizacji stał się w średniowieczu dalekosiężny handel. Kupcy pośredniczyli w wymianie handlowej między Europą a Indiami i Chinami. Z Dalekiego Wschodu sprowadzali jedwab, porcelanę, przyprawy i tekstylia. 4. Największym osiągnięciem tej cywilizacji było wynalezienie i upowszechnienie pisma alfabetycznego. Alfabet zawierał 22 znaki. W starożytności pismem posługiwały się ludy żyjące na Bliskim Wschodzie i nad Morzem Śródziemnym. Zadanie 3. (0 1) Informacje dotyczące cywilizacji arabskiej zamieszczono w tekstach oznaczonych numerami A. 1. i 2. B. 2. i 4. C. 1. i 3. D. 3. i 4. Tekst do zadania 4. W średniowieczu społeczeństwo przywiązywało dużą wagę do symbolicznych rytuałów, które przywoływane podczas uroczystych ceremonii utrwalały w pamięci świadków ważne czynności prawne. Dotyczyło to wszystkich grup społecznych, również panów feudalnych. Wasal, ślubując wierność, klęczał z odkrytą głową, złożone dłonie wkładał w ręce swojego zwierzchnika, ten zaś wręczał mu pierścień, chorągiew lub pastorał*. *pastorał laska będąca oznaką władzy biskupa Zadanie 4. (0 1) W tekście opisano ceremonię A. pasowania na rycerza. B. złożenia hołdu lennego. C. powitania w gronie żaków. D. przyjęcia do bractwa cechowego. Strona 3 z 15

4 Taśma chronologiczna, ilustracja i tekst do zadania 5. Okoliczności śmierci biskupa nie są dobrze znane. Prawdopodobnie zginął we wsi Święty Gaj, niedaleko Pasłęka. Przypuszcza się, że Prusowie oskarżyli biskupa o naruszenie ich świętych miejsc i zwyczajów. Władca Polski wykupił ciało męczennika i sprowadził do Gniezna. Kult biskupa szybko rozprzestrzenił się na ziemiach polskich i w Europie. Wśród pierwszych pielgrzymów, którzy oddali hołd męczennikowi, był władca państwa niemieckiego. Źródło: Wojciech Kryński. Zadanie 5. (0 1) Przedstawione wydarzenia rozegrały się w A. II połowie X w. B. I połowie XI w. C. II połowie XI w. D. I połowie XII w. Zadanie 6. (0 1) Szereg, w którym uporządkowano chronologicznie podane wydarzenia, to: A. koronacja cesarska Karola Wielkiego upadek cesarstwa zachodniorzymskiego zdobycie przez Turków Konstantynopola. B. upadek cesarstwa zachodniorzymskiego koronacja cesarska Karola Wielkiego zdobycie przez Turków Konstantynopola. C. koronacja cesarska Karola Wielkiego zdobycie przez Turków Konstantynopola upadek cesarstwa zachodniorzymskiego. D. zdobycie przez Turków Konstantynopola upadek cesarstwa zachodniorzymskiego koronacja cesarska Karola Wielkiego. Strona 4 z 15

5 Tekst do zadania 7. Zamierzając tedy założyć miasto w Krakowie [...], my, Bolesław, z łaski Bożej książę Krakowa i Sandomierza, [...] zakładamy je na tym prawie, na jakim założone zostało miasto Wrocław, z tym jednak, by trzymano się nie tego, co się dzieje we Wrocławiu, lecz co się dziać powinno w myśl prawa i form miasta Magdeburga. Źródło: Wiek V XV w źródłach, oprac. M Sobańska-Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 2003, s Zadanie 7. (0 3) Uzupełnij poniższy tekst, przyporządkowując każdemu zdaniu właściwą odpowiedź spośród podanych. Przytoczony tekst to fragment dokumentu lokacyjnego miasta Dokument został sporządzony Zakładane miasto zorganizowano na wzór jednego z miast A. Magdeburga B. Wrocławia C. Krakowa 7.2. A. za panowania pierwszych władców piastowskich B. w okresie rozbicia dzielnicowego C. za panowania ostatnich królów z dynastii Piastów 7.3. A. niemieckich B. angielskich C. francuskich Taśma chronologiczna do zadania 8. Strona 5 z 15

6 Zadanie 8. (0 2) Wydarzeniom przedstawionym w tekstach przyporządkuj odpowiadający im okres na taśmie chronologicznej wybierz go spośród oznaczonych literami A D. W każdym wierszu tabeli zaznacz właściwą literę Królestwa swego dzielnie bronił. Krzyżacy bowiem, widząc jego potęgę i przedsiębiorczość, ziemię kujawską i dobrzyńską, które zajęli za czasów jego ojca, na powrót mu oddali i zawarli z nim pokój wieczysty. I ja, piszący te kroniki, czuję niemałą pociechę z ukończenia wojny pruskiej, odzyskania krajów z dawna od królestwa polskiego odpadłych i przyłączenia Prus do Polski. Bolało mnie to bowiem, że królestwo polskie szarpane było dotąd i rozrywane od rozmaitych ludów i narodów. A B C D A B C D Źródło: Kronika Janka z Czarnkowa, [w:] Teksty źródłowe do nauczania historii w szkole, z. 10, Warszawa 1959, s. 42; Jana Długosza kanonika krakowskiego dziejów polskich ksiąg dwanaście, ks. 12,, tłum. K. Mecherzyński, Kraków 1870, s Tekst do zadania Papież nie może odpuścić żadnej winy inaczej, jak tylko ogłaszając i uznając, że wina została odpuszczona przez Boga [...]. [...] 21. Mylą się więc ci kaznodzieje odpustów, którzy twierdzą, że przez odpusty papieża człowiek zostaje uwolniony od wszelkich kar i zbawiony. [...] 31. Jak do rzadkości należy człowiek szczerze czyniący pokutę, tak samo rzadko trafia się na człowieka, który ze szczerego serca kupuje odpusty [...]. Źródło: Wiek XVI XVIII w źródłach, oprac. M Sobańska-Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1999, s Zadanie 9. (0 3) Uzupełnij poniższy tekst, przyporządkowując każdemu zdaniu właściwą odpowiedź spośród podanych. Autor cytowanego tekstu odniósł się do działań i problemów Kościoła Przytoczony fragment dotyczył Tekst po raz pierwszy opublikowano na terytorium A. katolickiego B. protestanckiego C. prawosławnego 9.3. A. Francji B. Anglii C. Niemiec 9.2. A. podstawowych zagadnień wiary B. relacji cesarsko-papieskich C. organizacji struktur kościelnych Strona 6 z 15

7 Teksty do zadania Wznoszenie katedr i kolegiat w stylu romańskim. 2. Powstawanie roczników i kronik w języku łacińskim. 3. Pisanie utworów literackich w języku polskim. 4. Zakładanie protestanckich szkół i kościołów. Zadanie 10. (0 1) Informacje dotyczące kultury renesansowej na ziemiach polskich oznaczono numerami A. 1. i 2. B. 2. i 4. C. 1. i 3. D. 3. i 4. Ilustracje do zadania 11. A. B. C. D. Źródło: BE&W/SuperStock; Forum/Marek Maruszak; BE&W/Janusz Leśniak, Panthermedia/whitelook. Strona 7 z 15

8 Zadanie 11. (0 2) Spośród ilustracji oznaczonych literami A D wybierz ilustrację przedstawiającą budowlę w stylu, który powstał jako pierwszy, i budowlę w stylu, który powstał jako ostatni. W tabeli zaznacz litery, którymi oznaczono wybrane ilustracje styl architektoniczny chronologicznie pierwszy A B C D styl architektoniczny chronologicznie ostatni A B C D Tablica genealogiczna do zadania 12. i 13. Zadanie 12. (0 1) W Rosji za panowania ojca przyszłej carycy Elżbiety A. wojska szwedzkie oblegały Jasną Górę. B. Polska i Litwa zawarły unię realną w Lublinie. C. Sejm Czteroletni uchwalił Konstytucję 3 maja. D. Jan III Sobieski walczył z wojskami tureckimi pod Wiedniem. Zadanie 13. (0 1) Oceń, czy poniższe zdania dotyczące przedstawionej tablicy genealogicznej są prawdziwe, czy fałszywe. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F jeśli jest fałszywe. W I połowie XVIII w. tron rosyjski trzykrotnie obejmowały kobiety. P F Katarzyna II objęła panowanie w Rosji bezpośrednio po śmierci cara Piotra II. P F Strona 8 z 15

9 Mapa do zadania 14. i 15. Teksty do zadania Połączone izby sejmowe zebrane na obradach w Warszawie podjęły decyzję o detronizacji cara Mikołaja I z tronu polskiego i zerwaniu unii z Rosją. 2. Pod osłoną wojsk rosyjskich w małym miasteczku na Ukrainie zawiązano konfederację w obronie wolności szlacheckich i dawnego ustroju Rzeczypospolitej. 3. Na wieść o zbliżaniu się wojsk Napoleona rozpoczęto na ziemiach polskich formowanie armii, która miała walczyć u boku Francuzów. 4. Tymczasowy Rząd Narodowy wydał manifest, w którym zapowiedział walkę z Rosją i uwłaszczenie chłopów mieszkających na ziemiach polskich. Strona 9 z 15

10 Zadanie 14. (0 1) Dokończ poniższe zdanie, wybierając właściwą odpowiedź spośród podanych. Zaznaczone na mapie walki były bezpośrednią konsekwencją wydarzeń, które zostały opisane w tekście oznaczonym numerem A. 1. B. 2. C. 3. D. 4. Zadanie 15. (0 1) W okresie przedstawionym na mapie większość ziem Wielkopolski wchodziła w skład A. Królestwa Polskiego. B. Królestwa Pruskiego. C. Cesarstwa Rosyjskiego. D. Cesarstwa Austriackiego. Mapa i teksty do zadania W 1498 r. do ziem tych dotarły pierwsze statki portugalskie, skąd powróciły do Europy, przywożąc zapasy korzeni. W XIX w. obszar ten stanowił najcenniejszą kolonię należącą do imperium brytyjskiego. 2. W starożytności obszar ten wchodził w skład Imperium Rzymskiego. Od końca XIX w. był zależny od Wielkiej Brytanii. Przez jego terytorium przeprowadzono Kanał Sueski skracający żeglarzom drogę z Europy do Azji. Strona 10 z 15

11 Zadanie 16. (0 2) Każdemu opisowi przyporządkuj odpowiadający mu obszar, wybierając go spośród oznaczonych literami A D. W tabeli zaznacz litery, którymi oznaczono wybrany obszar Opis 1. A B C D Opis 2. A B C D Tekst do zadania 17. Sam Naczelnik ich wiedzie!! Sam Naczelnik z niemi!! Dobiegają!... Już sieką kosami ostremi!! Raz tylko mogli strzelić!!!... Bartos czapkę z głowy, lewą ręką nakrywa nią zapał działowy... a prawą kanoniera kosą przez łeb zdzieli... Hej! Już on nigdy więcej z działa nie wystrzeli... Źródło: W. Tetmajer, Powieść chłopska. Ksiąg sześć, Kraków 1916, s. 83. Zadanie 17. (0 1) Zamieszczony fragment tekstu odnosi się do wydarzeń, w których uczestniczył A. Tadeusz Kościuszko. B. Romuald Traugutt. C. Józef Chłopicki. D. Józef Piłsudski. Wykres do zadania 18. Procentowy udział wybranych państw w światowej produkcji przemysłowej w latach Źródło: A. Chwalba, Historia powszechna. Wiek XIX, Warszawa 2008, s. 81. Strona 11 z 15

12 Zadanie 18. (0 1) Oceń, czy poniższe zdania dotyczące danych przedstawionych na wykresie są prawdziwe, czy fałszywe. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F jeśli jest fałszywe. W XIX w. zmniejszał się procentowy udział przedstawionych państw azjatyckich w światowej produkcji przemysłowej. U progu XX w. USA i Wielka Brytania miały największy spośród podanych państw udział w światowej produkcji przemysłowej. P P F F Zadanie 19. (0 1) W czasie I wojny światowej A. Turcja zdobyła liczne ziemie na Półwyspie Bałkańskim. B. zakończył się proces jednoczenia państwa niemieckich. C. wprowadzono w Rosji rządy republikańskie. D. utworzono monarchię austro-węgierską. Plakat do zadania 20. Plakat z okresu I wojny światowej. Źródło: East News/AKG Images. Strona 12 z 15

13 Zadanie 20. (0 1) Oceń, czy poniższe zdania dotyczące zamieszczonego plakatu są prawdziwe, czy fałszywe. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F jeśli jest fałszywe. Ilustracja przedstawia plakat werbunkowy do armii polskiej tworzonej na terytorium jednego z państw centralnych. Zamieszczony plakat zachęca Polaków, aby wstępowali do armii, której jednym z dowódców był Józef Piłsudski. P P F F Ilustracja do zadania 21. Źródło: Zadanie 21. (0 1) Zamieszczony plakat odnosi się do uprawnień, które Polacy nabyli na skutek A. wstąpienia Polski do Organizacji Paktu Północnoatlantyckiego. B. uchwalenia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. C. podpisania w Atenach tzw. traktatu akcesyjnego. D. utworzenia w Polsce samorządu lokalnego. Tekst do zadania 22. Kolejne zmiany w rządzie Donalda Tuska stały się faktem. Lena Kolarska-Bobińska została nowym ministrem nauki i szkolnictwa wyższego. Zastąpiła na tym stanowisku Barbarę Kudrycką. Bronisław Komorowski powołał również Rafała Trzaskowskiego na nowego ministra administracji i cyfryzacji. Zadanie 22. (0 1) Oceń, czy poniższe zdania dotyczące zamieszczonego tekstu są prawdziwe, czy fałszywe. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F jeśli jest fałszywe. Zamieszczone informacje dotyczą organów władzy wykonawczej w Polsce. P F Powoływanie ministrów jest uprawnieniem przysługującym w Polsce prezesowi Rady Ministrów. P F Strona 13 z 15

14 Tekst do zadania Jan prowadzi działalność zarobkową. Opodatkował swoje przychody, ale ponoszone przez niego wydatki oraz zgromadzony majątek są niezgodne z danymi zamieszczonymi w deklaracji podatkowej. 2. Adam jest pracownikiem firmy ubezpieczeniowej. W zamian za otrzymaną korzyść finansową sporządził korzystny dla ofiary wypadku protokół szkód powypadkowych. Uważa, że nikt na tym nie traci, a wszyscy mogą skorzystać. 3. Anna utrzymuje się ze sprzedaży wyprodukowanych przez siebie ozdób świątecznych. Uzyskuje niewielkie dochody, chociaż grupa jej klientów stale rośnie. Anna nie zarejestrowała prowadzonej przez siebie działalności i nie płaci podatków. 4. Ewa, kierując jednym z wydziałów w urzędzie miasta, zdecydowała się przyjąć do pracy swoją córkę. Uznała, że pracując pod jej kierownictwem, dziewczyna szybko nabędzie niezbędnej wiedzy i potrzebnych umiejętności do wykonywania obowiązków na tym stanowisku. Zadanie 23. (0 1) Działania określane mianem szarej strefy opisano w tekstach oznaczonych numerami A. 1. i 2. B. 2. i 4. C. 1. i 3. D. 3. i 4. Ilustracja do zadania 24. Fotografia znajduje się w Archiwum Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau. Źródło: BE&W. Zadanie 24. (0 1) Oceń, czy poniższe zdania dotyczące zamieszczonej ilustracji są prawdziwe, czy fałszywe. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F jeśli jest fałszywe. Sytuacja ukazana na zdjęciu jest efektem propagowania haseł antysemickich. P F Scena przedstawiona na fotografii to efekt propagowania postaw szowinistycznych. Strona 14 z 15 P F

15 Brudnopis Strona 15 z 15