Tabela 1. Charakterystyka badanego jesiotra syberyjskiego Acipenser baeri Brandt. Miejsce pochodzenia. Liczba ryb. Nr kolejny. Długość całkowita [cm]

Transkrypt

1 Założenia Dotychczasowe informacje o występowaniu pasożytów u jesiotrów w Polsce są dość ograniczone, jakkolwiek lista pasożytów jesiotrów ze środowiska naturalnego (wraz z morskim) jest dość znacząca (około 130). taksonów pasożytniczych u jesiotrów z chowu jest mniej liczna. Interesujący i ważny z punktu widzenia praktycznego jest stan zapasożycenia jesiotrów hodowanych w Polsce z uwagi na pochodzenie i obecność krzyżówek. Można założyć, że w warunkach chowu/podchowu a zwłaszcza podczas intensywnej produkcji y narażone na stres są bardziej podatne na inwazje pasożytnicze. Nie wiadomo, czy jesiotry sprowadzone do hodowli w Polsce są nosicielami nowych dla naszego środowiska taksonów pasożytniczych. Można przypuszczać, że nie wszystkie gatunki mogły zaadaptować się w naszym kraju. Z drugiej strony możliwa jest zwiększona wrażliwość jesiotrów na inwazję nowych dla tych pasożytów tubylczych. Materiał W okresie przebadano 50 sztuk jesiotra syberyjskiego Acipenser baeri Brandt (tab. 1.), 30 sztuk bestera Huso huso x Acipenser ruthenus (tab. 2) oraz 15 sztuk jesiotra rosyjskiego Acipenser gueldenstaedti Brandt (tab. 3). Metodyka Ryby transportowano w stanie żywym w workach polietylowych. Po transporcie i odpiciu się w basenie obserwowano zachowanie się żywych. Następnie y poddano anestezji (300mg/l MS 222),zmierzono długość całkowitą, długość i masę. Pobrano krew do rozmazów, materiał -zeskrobiny ze skóry i skrzeli do sporządzenia preparatów świeżych a w przypadku stwierdzenia pasożytów do przygotowania preparatów trwałych. Tabela 1. Charakterystyka badanego jesiotra syberyjskiego Acipenser baeri Brandt Masa

2 1 22,2-47,4 14,4-19,3 18,4-24, Gospodarstwo 2 32,1-99,4 18,4-27,0 23,0-34, Gospodarstwo 3 34,8-130,0 17,2-26,8 22,7-33, Młynowo koło Mrągowa Tabela 2. Charakterystyka badanego bestera (Huso huso x Acipenser ruthenus) Masa 1 14,8-27,6 11,9-15,6 14,7-19, Gospodarstwo 2 11,3-21,1 10,2-13,6 13,5-17, Gospodarstwo Tabela 3. Charakterystyka badanego jesiotra rosyjskiego Acipenser gueldenstaedti Brandt Masa 1 4,7-10,3 7,7-10,7 9,5-13, Gospodarstwo Dokonano sekcji otwierając jamę i jamę osierdziową, odsłonięto skrzela. Po dokonaniu obserwacji makroskopowych (ocena anatomopatologiczna narządów) wypreparowano poszczególne organy do dokładniejszej analizy w kierunku na obecność pasożytów w jamie skrzelowej, jamie osierdziowej i jamie, w soczewkach, woreczku żółciowym, nerkach, wątrobie, śledzionie, pęcherzu pławnym, przewodzie pokarmowym. Dokonano obserwacji tkanek pod lupą. W przypadku skrzeli oględzinom poddano wszystkie łuki umieszczone wcześniej w wodzie na szalkach Petriego. Przygotowano świeże mokre preparaty gniecione z poszczególnych narządów i analizowano je pod mikroskopem. Preparaty odbitkowe(np. z nerek, skrzeli) i rozmazy krwi utrwalano w metanolu przed

3 zabarwieniem roztworem Giemzy; wybrane rozmazy z orzęskami po podsuszeniu przeznaczono do metody srebrzenia dla dokładniejszej identyfikacji. Wyniki Jesiotr syberyjski Acipenser baeri Brandt W pierwszej próbie (tab.1.) pobranej w kwietniu najpowszechniejsza była inwazja orzęsków z rodzaju Trichodina i Apiosoma (syn. Glossatela). Występowały one głównie na skórze odpowiednio u 100% i 47% oraz na skrzelach u 100% i 7%. U 2/15 w skrzelach a u 4/15 w nerkach obecne były poza sporogeniczne formy Myxosporea. U jednej y w soczewce występowało stadium larwalne -metacerkaria przywry Diplostomum sp. Zaburzeń ruchowych i deformacji pokroju nie obserwowano. Skrzela jedynie w nieznacznym stopniu były przekrwione; u 2/15 wystąpiły ogniska pigmentu. Wykazano nieznaczny stopień stłuszczenia wątroby. W nerkach -przekrwienie kłębuszków (u 2/15 ). W kolejnej próbie na skrzelach i skórze dominowały orzęski z rodzaju Trichodina. Stadia rozwojowe pozasporogeniczne Myxosporea były obecne w nerkach u 4/15 W soczewkach 80% występowały metacerkaria przywry Diplostomum sp. w liczbie od 1do5sztuk (średnio 2,08 szt. na jedną ę zarażoną).u jednego jesiotra na skrzelach stwierdzono 1 pasożytniczego skorupiaka Ergasilus z wykształconymi workami jajowymi(ryc.1.). U jednej y wystąpiło skrzywienie boczne kręgosłupa; sekcja wykazała przesunięcie wątroby do przodu i powiększenie tylnej części nerek. Ryc.1. Porównanie wielkości samicy Ergasilus ( ) i listków skrzelowych. Foto: P. Hliwa.

4 Przekrwienia i wybroczyny i obecność melanomakrofagów w skrzelach notowano u 4/15, przekrwienie i obrzęk kłębuszków u 6/15, a skupiska melanomakrofagów w woreczku żółciowym u 9/15. W sierpniu skóra i skrzela jesiotrów były bardzo silnie opanowane przez orzęski z rodzaju Trichodina. U 95% w soczewkach występowały metacerkaria przywry Diplostomum sp. w liczbie od 1 szt. do 123 szt.(średnio 34,74 na jedną zarażoną ę). Pozasporogeniczne stadia Myxosporea stwierdzono u 3/20 w nerkach. W jelicie u 4/20 widoczne były liczne bakterie (najprawdopodobniej Flavobacterie). Przekrwienie i obrzęk kłębuszków wystąpiło w nerkach u 8/20, melanomakrofagi w woreczku żółciowym u 5/20. U jednej y stwierdzono zwłóknienie wątroby. Bester Huso huso x Acipenser ruthenus W pierwszej próbie (tab. 2) u bestera orzęski z rodzaju Trichodina występowały na skórze i skrzelach u 100% z większą intensywnością niż u jesiotra syberyjskiego. Natomiast orzęski z rodzaju Apiosoma stwierdzano na skórze sporadycznie u 4/15. Wątroba otłuszczona w większości przypadków w stopniu umiarkowanym, marmurkowata. Jelito u jednej y obecność płynu surowiczego wewnątrz a u innej naczynia ścian jelita nastrzykane krwią. Przekrwienie naczyń skrzelowych u 2/15. Nerki w dobrym stanie; przekrwienia kłębuszków sporadyczne. W czerwcu orzęski z rodzaju Trichodina występowały u bestera mniej intensywnie niż w kwietniu (u 11/15 na skórze i u 100% na skrzelach). Nasiliła się natomiast inwazja przywr Diplostomum sp. w soczewkach u 87% (intensywność od 1 do 4 szt., średnia 2,0). Pozasporogeniczne stadia Myxosporea stwierdzono u 6/15. Podobnie jak u jesiotra syberyjskiego u jednej y na skrzelach stwierdzono jednego skorupiaka Ergasilus. Zmiany w skrzelach były ograniczone do przekrwienia i zniszczenia nabłonka (1/15 ). W wątrobie - minimalne otłuszczenie (4/15 ). Jesiotr rosyjski Acipenser gueldenstaedti Brandt Analiza uzyskanego materiału jesiotra rosyjskiego (tab.3) wykazała słabą inwazję orzęsków: Trichodina na skórze(u 6/15 ) i na skrzelach (u 14/15 ) oraz Apiosoma na skórze (u 3/15 ) i na skrzelach (u 2/15 ). Podobnie jak u jesiotra syberyjskiego u jednej y w soczewce stwierdzono stadium larwalne -metacerkaria przywry Diplostomum sp.

5 U jednej y (1/15) występowały zaburzenia równowagi. Zanotowano deformacje płetw: wygięcie, zgrubienie i skrócenie (u 2/15 ), skrócenie i pogrubienie pyska (u 1/15 ). Inwazji orzęsków Trichodina i Apiosoma w skrzelach jesiotra rosyjskiego towarzyszyły ogniska zrastania się listków skrzelowych, przekrwienia i reakcja w postaci skupisk komórek z pigmentem. Stwierdzono nieznaczne zmiany w wątrobie (umiarkowane stłuszczenie) i w nerkach (przekrwienie kłębuszków) u 2/15. Podsumowanie i uwagi Z dotychczasowych obserwacji wynika, że hodowane jesiotry są podatne na inwazję orzęsków niezależnie od wielkości. U młodych należy zwrócić uwagę, czy ta inwazja nie powoduje ograniczenia powierzchni oddechowej poprzez zrastanie listków skrzelowych. Jakkolwiek przyczyny tych zmian mogą mieć inne tło oprócz inwazji pasożytniczych. Nie rozstrzygnięto, czy zaburzenia te dotyczą bardziej jesiotra rosyjskiego. Wszystkie badane jesiotry - jesiotr syberyjski Acipenser baeri Brandt, bester Huso huso x Acipenser ruthenus oraz jesiotr rosyjski Acipenser gueldenstaedti Brandt - wykazały podatność na zarażenie przywrami ocznymi Diplostomum sp. Obecność poza sporogenicznych form Myxosporea (trudne do bliższego określenia na tym etapie rozwoju) podczas obserwacji mokrych preparatów nerek i utrwalonych rozmazów jest wskazówką dla analizy materiału z nerek i krwi podczas jesiotrów hodowanych w Polsce.