Co robią banki? Autor: Olga Juszczyk-Sobina

Transkrypt

1 Autor: Olga Juszczyk-Sobina

2 Scenariusz lekcji przygotowany na warsztatach Jak uczyć ekonomii- wprowadzenie zagadnień ekonomicznych do programów szkolnych, realizowanych przez CODN w ramach Programu Edukacji Ekonomicznej NBP. Skrócony opis lekcji Zajęcia dotyczą roli banków komercyjnych w gospodarce. Uczniowie poznają najważniejsze operacje bankowe, w tym: udzielanie kredytów, przyjmowanie wkładów oszczędnościowych lokat terminowych oraz prowadzenie rachunków bankowych. Cele lekcji Po zajęciach uczniowie powinni umieć: wyjaśnić pojęcia: bank komercyjny, bank centralny, depozyt, czek, stopa procentowa, kredyt, wymienić podstawowe operacje prowadzone przez banki handlowe, podać zasady funkcjonowania instytucji, która jest pośrednikiem finansowym, ocenić korzyści wynikające z usług banku dla przedsiębiorstw i gospodarstw domowych. Słowa kluczowe pieniądz, pieniądz bezgotówkowy, karta kredytowa, bank centralny, bank komercyjny, kredyt, czek, depozyt, lokata, stopa procentowa. 2

3 Materiały foldery informacyjno-reklamowe banków, kwity bankowe, czeki. Wstęp merytoryczny Lekcja jest przygotowaniem uczniów do udziału w konkursie jak działa bank? w którym będą brały udział wszystkie klasy pierwsze. Wcześniej na lekcjach matematyki uczniowie utrwalali sobie obliczenia procentowe, które będą im potrzebne np. przy obliczaniu odsetek od wkładów oszczędnościowych. Lekcja była poprzedzona wizytą w banku gdzie dowiedzieli się o ogólnych zasadach funkcjonowania banku komercyjnego i centralnego, przynieśli ponadto liczne pomoce dydaktyczne typu foldery informacyjno-reklamowe banków. Proponowany przebieg zajęć Wprowadzenie a) odwołanie się do zajęć na temat roli pieniądza w wymianie dóbr zadanie pytań: czy wasi rodzice posiadają wkłady oszczędnościowe albo książeczki czekowe? Poinformowanie uczniów, że spełniają one rolę pieniądza i są środkami zapłaty i przechowywania wartości. b) wyjaśnienie tematu zajęć i poinformowanie uczniów, że ta lekcja przygotuje ich do udziału w konkursie szkolnym jak działa bank? c) zapoznanie się uczniów z tekstem Pierwsze banki, a następnie zdefiniowanie pojęć w oparciu o podręcznik: depozyt, czek i kredyt. Rozwinięcie Gra symulacyjna funkcjonowanie banku komercyjnego Spośród uczniów (dobrzy matematycy) osiem osób będzie pełniło rolę bankierów zakładają dwa banki. Pozostali uczniowie będą ich klientami. Banki startują z kapitałem 100 tys. zł, klienci zaś mają na kartkach symbolizujących pieniądze po 2-4 tys. każdy. Na tablicy zapisane są: oprocentowania oferowane przez banki dla oszczędzających: 7% - bank nr 1, 8% - bank nr 2, kredytobiorców: 12% - bank nr 1, 14% - bank nr 2. Bankierzy na tablicy notują wysokość wkładów, klienci otrzymują dowody w postaci rachunków oszczędnościowych. 3

4 Klienci wykonują następujące operacje finansowe: a) spadają depozyty, czyli lokują oszczędności na koncie. Wkłady klientów mogą być dwojakiego rodzaju: a vista nisko oprocentowane, wypłacane w dowolnym momencie oraz terminowe wyżej oprocentowane ulokowane w banku na określony czas. b) dokonują przelewów, czyli przesyłają pieniądze ze swojego konta na konta innych klientów. Bankierzy przelewają odpowiednie kwoty, tzn. odliczają sumę z konta klienta wystawiającego czek, a dopisują do konta osoby, której przekazano należność. c) zaciągają kredyty. Bankierzy sporządzają umowę z kredytobiorcą, zapisując wysokość kredytu, wysokość oprocentowania oraz termin spłaty. Każdy klient wykonuje dwie operacje finansowe. Bankierzy przedstawiają sprawozdanie ze swych operacji wg schematu: wysokość oprocentowania wkładów oszczędnościowych, wysokość oprocentowania udzielonych kredytów, ilość pieniędzy ulokowanych przez klientów w banku, suma udzielonych kredytów. Ponadto uczniowie dzielą się swoimi spostrzeżeniami dotyczącymi banków. Podsumowanie a) uczniowie udzielają odpowiedzi na pytania: jakich operacji dokonuje bank? czym kierują się klienci wybierając dany bank? dlaczego działalność banków jest korzystna dla klientów posiadających wkłady i zaciągających kredyty? b) ocena pracy uczniów, c) zadanie domowe: opracować krótką gazetową reklamę banku, informującą zarówno operacjach, których można w nim dokonać, jak i o korzystnych warunkach oszczędzania i zaciągania kredytów. Najciekawsze reklamy zostaną przedstawione do konkursu. 4

5 Materiały dla uczniów Materiał pomocniczy nr 1 Pierwsze banki W czasach, kiedy ludzie używali sztabek złota jako pieniądza, problemem było przenoszenie i przechowywanie środka płatniczego tak wielkiej wartości. Już w XII wieku właściciele złota oddawali je do przechowywania złotnikom posiadającym skarbce. Sumę oddaną do przechowania nazywano depozytem (wkładem), który można było podjąć w dowolnym momencie, gdy zaistniała tak potrzeba. Z czasem złotnicy stali się bankierami. Odkryli, że zamiast wydawać złoto właścicielowi, aby mógł np. zapłacić kupcowi za towar, lepiej będzie wydać mu pokwitowanie. Na pokwitowaniu posiadacz depozytu mógł wpisać nazwisko osoby i wysokość należnej jej sumy. Było to wygodne dla wszystkich dla właściciela, który nie musiał nosić złota do sprzedawcy towarów, i dla kupca, który mógł pobrać należność od złotnika w dowolnej chwili. Ten sposób jako forma zapłaty zyskał powszechna akceptacje. Jednocześnie bankierzy zauważyli, że klienci częściej zmieniają tytuły własności złota (złoto zmienia właściciela), niż wycofują wkłady (złoto wycofywane z banku). W związku z tym w skarbcach gromadziło się dużo pieniędzy. Pierwsi bankierzy zaczęli wiec pożyczać pieniądze innym klientom. Taka pożyczka kredyt musiała być po pewnym czasie spłacona wraz z odsetkami (pożyczkobiorca musiał oddać więcej pieniędzy, niż pożyczył). 5

6 Materiał pomocniczy nr 1 Banki, depozyty i kredyty Bardzo ważnym elementem każdej nowoczesnej gospodarki są banki. Ze względu na formę własności banki dzielimy na państwowe, prywatne i spółdzielcze. Systemy bankowe wszystkich państw składają się z banku centralnego i z banków komercyjnych. Bank centralny (w Polsce jest nim ) wprowadza do obiegu banknoty i monety, ustala ilość pieniądza znajdującego się na rynku, tak aby nie było go ani za mało (wtedy utrudniony jest obieg gospodarczy), ani za dużo (wtedy maleje jego wartość, czyli rośnie inflacja). Bank ten obsługuje tez rachunki państwa, zarządza rezerwami dewizowymi (czyli żelazna rezerwa w zlocie i różnych mocnych walutach, które można uruchomić w sytuacji zagrożenia kursu własnej waluty), ustala kurs walutowy, współpracuje z Ministerstwem Finansów w zakresie polityki finansowej państwa. Banki komercyjne są na ogół własnością prywatną, choć istnieją też banki spółdzielcze czy nawet komercyjne banki państwowe. Banki komercyjne przyjmują od osób prywatnych, przedsiębiorstw oraz agend rządowych tzw. depozyty (oprocentowane wkłady pieniężne), a równocześnie udzielają im kredytów (czyli oprocentowanych pożyczek). Z pewnością wielu z was było kiedyś z rodzicami w banku i widziało, na czym polega gromadzenie pieniędzy na koncie, uzyskanie kredytu, czy też regulowanie należności (np. wpłacanie pieniędzy na czyjeś konto) za pośrednictwem banku. Warto dodać, że w gospodarce rynkowej wiele firm nie mogłoby rozpocząć, czy prowadzić swej działalności bez kredytu bankowego. Duże przedsiębiorstwa, które od dawna działają na rynku, często także biorą kredyty dzięki nim mogą zwiększyć produkcje, zakupić nowocześniejsze maszyny produkcyjne, rozwinąć badania nad nowym produktem, itp. Bankierzy Tabela do uzupełnienia 1. Wzór zapisu operacji bankowych Nazwisko klienta Wysokość depozytu i jego oprocentowania Wysokość kredytu i stopa jego oprocentowania

7 Wzór dokumentu potwierdzającego złożenie depozytu Nr konta..data wystawienie czeku.. Polecam wypłacić z konta nr..sumę....na nazwisko..... Wzór dokumentu potwierdzającego pobranie kredytu Nazwa banku... Nazwisko osoby uzyskującej kredyt... Zobowiązuję się spłacać kredyt w wysokości.... Terminie.wraz Klienci Wzór czeku Bank (nazwa)... potwierdza otrzymanie depozytu w wysokości na nazwisko.i umieszczenie na rachunku oszczędnościowym nr konta.. 7

8 Jak działa bank? konkurs dla uczniów Cele: zapoznanie uczniów z pracą banku, poznanie przez uczniów historii pieniądza i początków bankowości, poznanie przez uczniów form zabezpieczenia banknotów przed fałszerstwem, ćwiczenie umiejętności obliczania procentu z danej liczby, rozwijanie w uczniach samodzielności, poczucia estetyki, umiejętności współdziałania, angażowanie uczniów do korzystania z różnych źródeł wiedzy. Tabela 1. Plan pracy L.p. Zadanie Termin Opis 1. Znalezienie sponsorów Do Przygotowanie i wysłanie listów do stargardzkich banków, Prezydenta Miasta oraz Rady Rodziców Uczniowie klas pierwszych przygotowują prace samodzielne w formie albumów, plakatów lub referatów na jeden z tematów (konkurs): 2. Praca długoterminowa uczniów historia polskiego pieniądza, banknot i jego zabezpieczenia, pochodzenie banku, praca współczesnego banku, banki w naszym mieście-podobieństwa i różnice, terminologia bankowa. 3. Szkolne pieniądze Ogłoszenie konkursu na nazwę i projekt szkolnych pieniędzy ( ). Wybranie najlepszego projektu prze SU (do 7.11) Zarabianie pieniędzy przez klasy ( ). Nauczyciele na wszystkich lekcjach będą płacić uczniom szkolną walutą za bardzo dobre zachowanie i aktywność na zajęciach. Dochody klasy ewidencjonuje gospodarz na podstawie kart wypełnianych przez nauczycieli. Dla klas prowadzących banki będą to pieniądze na rozruch, dla pozostałych do lokowania. 8

9 Trzy klasy, które najlepiej napiszą pracę klasową z działu PROCENTY będą prowadzić swoje banki. Opracują strategię działań swoich banków: 4. Podział klas i przydział zadań. Do oferta procentowa lokat, wysokość prowizji, reklamy, miejsce funkcjonowania, przydział funkcji. Klasy lokujące pieniądze wybiorą zespół i głównego maklera odpowiedzialnego za lokowanie pieniędzy. 5. Lekcje o bankach Przedstawiciele banków oraz autorzy najciekawszych referatów będą prowadzić lekcje na temat bankowości. W szkole będą działały 3 banki w godzi , w których klasy będą lokować zarobione pieniądze. Jeden dzień będzie równoważny 3 miesiącom rzeczywistej pracy banku. Możliwe będą lokaty 3,6,12- miesięczne. 6. Tydzień bankowy Konkurs prowadzony będzie w 2 kategoriach: 1. Dla klas prowadzących banki wygrywa ta klasa, której obroty w banku będą największe i która będzie wypłacalna na koniec tygodnia Dla klas lokujących pieniądze wygrywa ta klasa, która po zakończeniu działalności banków będzie miała najwięcej pieniędzy. 7. Apel podsumowujący Przedstawienie najciekawszych prac uczniów (referaty, wystawa), 2. Wystąpienie przedstawiciela banku, 3. Ogłoszenie wyniku konkursu, Wręczenie nagród. 9

10 Przychody i rozchody BANK..DATA.. Tabela do uzupełnienia 2. Nr rachunku Lokata Procent Kwota Odsetki Prowizja Podpis Dzień wypłaty Podpis 10

11 BANK. DNIA. NR RACHUNKU LOKATA. MIESIĘCZNA, PROCENT.. KWOTA ODSETKI PODPIS KASJERA. PODPIS DYREKTORA. WYPŁATA W DNIU..DO WYPŁATY PODPIS ODBIERAJĄCEGO PIENIĄDZE.. 11

12 Regulamin funkcjonowania banku 1. Banki działają w dniach codziennie w godzinach od do (6 i 7 godzina lekcyjna). 2. Kadra banku składa się z dyrektora banku, zarządu banku (4 osoby + dyrektor), kasjerów (10), zespołu marketingowego (5), marketingowego obsługi technicznej (5). 3. Każdego dnia w banku pracuje 5 osób (dyrektor, 2 kasjerów oraz po 1 osobie z marketingu i obsługi technicznej). Osoby te w czasie działanie banku są zwolnione z lekcji, jeżeli w tym czasie je mają. 4. Działalność banku ogranicza się do oferowania swoim klientom zakładania lokat terminowych: lokaty 3 - miesięczne (w rzeczywistości 1 - dniowe), lokaty 6 - miesięczne (w rzeczywistości 2 - dniowe), lokaty roczne (w rzeczywistości 4 - dniowe), wg stóp procentowych podawanych każdego dnia na tablicy ogłoszeń. Minimalna stopa procentowa to 10%, a minimalny wkład to 10 gimów. 5. Banki mają prawo pobierać prowizje od założonych lokat, w wysokości ustalonej przez zarząd, obowiązującej dla dnia zakładania lokaty. 6. W danym dniu stopy procentowe oraz prowizje od lokat nie mogą ulegać zmianie. 7. Za zerwanie lokaty przed terminem klient ponosi konsekwencje w postaci utraty należnych mu odsetek. Nie jest zwracana również prowizja. 8. W ostatnim dniu funkcjonowania banków tj (piątek). Banki tylko i wyłącznie będą wypłacały pieniądze. 9. Do obowiązków zarządu należy: a) codzienne ustalanie wysokości stóp procentowych na następny dzień, b) ustalanie wysokości prowizji od założonych lokat (za każdą lokatę od 1 do 10 gimów), c) przedstawianie tych informacji na tablicy ogłoszeń, d) wszystkie decyzje podejmowane są większością głosów. 10. Do obowiązków dyrektora banku należy: a) codzienne sprawowanie nadzoru nad pracownikami banku, ustalanie dyżurów, b) podpisywanie poświadczeń od wydawanych lokat oraz obliczanie odsetek, c) robienie dziennych bilansów przychodów i rozchodów banku, 12

13 d) informowanie o nich zarządu banku, e) udział w posiedzeniach zarządu. 11. Do obowiązków kasjerów należy: a) przyjmowanie wpłat od klientów i prowizji od lokat, b) wydawanie poświadczeń o założonych lokatach, c) prowadzenie zestawień bankowych, d) wypłacanie pieniędzy na podstawie poświadczeń. 12. Do obowiązków zespołu marketingowego należy: a) przygotowanie plakatów, ulotek i haseł reklamujących bank, b) zachęcanie klientów do korzystania z usług banku. 13. Do obowiązków obsługi technicznej należy: a) codzienne przygotowywanie stanowisk bankowych i uporządkowywanie ich każdego dnia, b) pilnowanie porządku przy stanowisku bankowym, c) ochrona banku i przedmiotów w nim znajdujących się. 14. Osoby z klas prowadzących banki, nie angażujące się w pracę, mogą zostać za karę nie zabrane na wycieczkę( nagroda w konkursie), konkursie przypadku zwycięstwa danej klasy. 13

14 Regulamin lokowania pieniędzy 1. Każda klasa dzieli się na 5 zespołów, które oddzielnie decydować będą o gospodarowaniu swoją częścią pieniędzy. 2. Każdy zespół powołuje kierownika, który odpowiada za swoją grupę i w przypadku sporów ma decydujący głos. 3. W poniedziałek od godz gospodarze klas mogą pobierać zarobione wcześniej pieniądze od Pani M. Firsiof. Następnie dzielą te pieniądze na 5 równych części oddają kierownikom zespołów. 4. dalej każdy zespół działa oddzielnie, samodzielnie decydując o tym, do którego banku i na jaką lokatę włożyć pieniądze. 5. Banki działają w dniach codziennie w godzinach od do (6 i 7 godzina lekcyjna). 6. Klasy lokują pieniądze w czasie przerw, bezpośrednio po lekcjach lub przed nimi (nie w czasie trwania swoich lekcji). 7. Banki oferują swoim klientom zakładanie lokat terminowych: lokaty 3-miesięczne (w rzeczywistości 1-dniowe), lokaty 6-miesięczne (w rzeczywistości 2-dniowe), lokaty roczne ( w rzeczywistości 4-dniowe ), wg stóp procentowych podawanych każdego dnia na tablicy ogłoszeń. Minimalna stopa procentowa to 10 %, a minimalny wkład to 10 gimów. 8. Banki mają prawo pobierać prowizje od założonych lokat, w wysokości ustalonej przez zarząd, obowiązującej dla dnia zakładania lokaty. 9. W danym dniu stopy procentowe oraz prowizje od lokat nie mogą ulegać zmianie. 10. Za zerwanie lokaty przed terminem klient ponosi konsekwencje w postaci utraty należnych mu odsetek. Nie jest zwracana również prowizja. 11. W ostatnim dniu funkcjonowania banków tj ( piątek), banki tylko i wyłącznie będą wypłacały pieniądze. 12. Gospodarze klas zbierają zarobione pieniądze od kierowników grup i oddają je do Pani M. Firsiof najpóźniej do godziny Osoby nie zaangażowane w pracę swojej klasy, w przypadku jej zwycięstwa, mogą zostać nie zabrane na wycieczkę, która jest nagrodą w konkursie. 14

15