SPIS TREŚCI 1. WSTĘP 3 2. MONITORING W UJĘCIU TECHNICZNYM 6

Transkrypt

1

2 SPIS TREŚCI 1. WSTĘP 3 2. MONITORING W UJĘCIU TECHNICZNYM DEFINICJA MONITORINGU PRZYJĘTA W RAPORCIE TECHNOLOGIE STOSOWANE OBECNIE W MONITORINGU MONITORING SYGNAŁÓW ALARMOWYCH Z OBIEKTÓW STACJONARNYCH MONITORING SYGNAŁÓW Z OBIEKTÓW RUCHOMYCH MONITORING SYGNAŁÓW Z WYKORZYSTANIEM WIDEO WERYFIKACJI MONITORING POŻAROWY MONITORING PERSONALNY MONITORING TECHNICZNY MONITORING ZINTEGROWANY - INTELIGENTNY BUDYNEK ISTOTNE KWESTIE ORGANIZACYJNE W USŁUGACH MONITORINGU OCHRONA DANYCH OSOBOWYCH W USŁUGACH MONITORINGU ZAPEWNIENIE CIĄGŁOŚCI DZIAŁANIA W USŁUGACH MONITORINGU (BCP) ROZWÓJ MONITORINGU PROGNOZOWANE KIERUNKI ROZWOJU MONITORINGU W POLSCE WPŁYW FUNDUSZY EUROPEJSKICH NA ROZWÓJ MONITORINGU W POLSCE ROSNĄCA ROLA FIRM TELEKOMUNIKACYJNYCH NA RYNKU MONITORINGU ANALIZA STATYSTYCZNA RYNKU MONITORINGU W POLSCE WYNIKI ANALIZY Z OPISEM METODOLOGII WERYFIKACJA WYNIKÓW ANALIZY WNIOSKI ŹRÓDŁA I TABELARYCZNE ZESTAWIENIA DANYCH 47 2

3 1. Wstęp Jednym z obszarów bezpieczeństwa komercyjnego jest szeroko rozumiany monitoring. W przeciągu wielu lat praktyki zawodowej, zdołaliśmy się przekonać, że pod tym słowem kryje się bardzo wiele znaczeń. Dla niektórych monitoring oznacza system alarmowy lub kamery, dla innych patrol interwencyjny, a dla jeszcze innych to pomieszczenie z monitorami, przed którymi siedzą pracownicy ochrony. W rzeczywistości, monitoring jest to rozległy proces techniczno- organizacyjny, obejmujący urządzenia detekcyjne, nadajniki, telekomunikację, centra odbioru i analizy danych, ludzi i nie rzadko - na końcu reakcję służb państwowych. W ramach statutowej działalności Fundacji Rozwoju Bezpieczeństwa Komercyjnego postanowiliśmy opracować rzetelny i niezależny raport o monitoringu w Polsce. Raport, który zebrałby znane nam definicje i obszary aktywności biznesowych spotykanych pod słowem monitoring, a także który pokazałby skalę tego biznesu w naszym kraju oraz kierunek, w którym ten biznes podąża. FRBK chce zwrócić uwagę na fakt, że monitoring już dawno przestał być domeną wyłącznie agencji ochrony. Oczywiście, monitoring został zapoczątkowany przez branżę ochrony. Obecnie także inne podmioty zaczynają kształtować ten rynek. W świetle niedawnej liberalizacji przepisów dla branży ochrony oraz pojawiających się nowych trendów można przypuszczać, że w niedługim czasie typowe agencje ochrony przestaną odgrywać pierwszoplanową rolę w usługach monitoringu, na rzecz wyspecjalizowanych pod tym kątem agencji ochrony i innych firm proces ten już się rozpoczął. Kto jest potencjalnym odbiorcą tego raportu? Zamierzeniem twórców niniejszego raportu jest napisanie go językiem zrozumiałym dla wszystkich, w szczególności otwartym na tzw. biznes, bez zamykania się jedynie w wąskim gronie specjalistów. 3

4 Dokument ten nie ma charakteru ściśle technicznego. Zawiera on wprawdzie informacje związane z technologią ale są one przedstawione w taki sposób, aby były zrozumiałe przez wszystkich i mogły być wykorzystane w procesach decyzyjnych. Obszar technologii w dziedzinie monitoringu jest olbrzymi. Z tego względu zgłębianie i propagowanie myśli technicznej pozostawiamy innym organizacjom branżowym o charakterze naukowo- technicznym. Raport jest kierowany głównie do grona osób, które zajmują się monitoringiem od strony biznesowej. Można by uznać, że tym raportem FRBK wchodzi w obszar biznesu, co byłoby sprzeczne z ideą istnienia Fundacji. Jednakże uważamy, że w dzisiejszym świecie jedynym sposobem na rozwój bezpieczeństwa komercyjnego, którego elementem jest monitoring, jest wsparcie tzw. biznesu, tak aby biznes mógł w sektor bezpieczeństwa zainwestować. Problematyka Niewątpliwie, największą trudnością w opracowaniu tego raportu, jest policzenie potencjału rynku monitoringu poprzez oszacowanie ilości monitorowanych obiektów. Wprawdzie branża monitoringu jest bardzo rozległa i pracują w niej setki tysięcy osób, jednakże żadne konkretne, praktyczne statystyki nie są prowadzone ani przez organizacje branżowe, ani przez instytucje państwowe. Zważywszy na charakter branży, uzyskanie wiarygodnych danych statystycznych bezpośrednio od podmiotów tworzących ten rynek jest trudne, o ile w ogóle możliwe. Z powyższych względów analitycy FRBK w swojej analizie statystycznej stworzyli własną metodę szacowania ilości obiektów monitorowanych, której poprawność zweryfikowali wieloma innymi sposobami i metodami. Ilość obiektów monitorowanych bezpośrednio określa wielkość tego rynku w Polsce. 4

5 O raporcie Kierownictwo i nadzór nad pracami: Krzysztof Ciesielski Autorzy tekstów: Krzysztof Ciesielski Paweł Ornoch Krzysztof Pulkiewicz Korekta: Paweł Ornoch Edyta Nosowska Grafika Krystian Kupczak Analiza statystyczna: Krzysztof Ciesielski Konsultacja: Daniel Kamiński Opracowanie źródeł i zebranie danych: Paweł Ornoch Agnieszka Książek Wsparcie informatyczne w przygotowaniu ankiety Tomasz Fąfara Raport został wykonany w ramach działalności statutowej Fundacji Rozwoju Bezpieczeństwa Komercyjnego w Warszawie. Jest dostępny bezpłatnie w wersji elektronicznej na Wszelkie prawa autorskie są zastrzeżone. 5

6 2. Monitoring w ujęciu technicznym 2.1. Definicja monitoringu przyjęta w raporcie Jak przedstawiliśmy we wstępie do tego raportu, monitoring jest kojarzony z bardzo wieloma usługami, a niekiedy nawet urządzeniami. Na przykład dość powszechnie, mylnie stosuje się określenie monitoring w odniesieniu do systemu zainstalowanych kamer. Jest to sformułowanie potoczne. Zgodnie z przyjętą profesjonalną terminologią, dla tych rozwiązań stosuje się nazwy: CCTV, system dozorowy CCTV lub telewizja użytkowa. Innym znanym przypadkiem, jest błędnie używane określenie system monitoringu miasta w odniesieniu do systemu zainstalowanych na terenie miasta kamer. Mimo, że rozwiązanie to jest systemem dozoru wizyjnego, to potocznie przyjęło się sformułowanie monitoring. Poprawnie powinno się tego typu rozwiązanie określać jako system dozoru wizyjnego miasta. W związku z różnorodnością spotykanych znaczeń słowa monitoring, autorzy wprowadzają własną definicję monitoringu, w celu doprecyzowania zakresu tego raportu oraz w celu ułatwienia zrozumienia tego zagadnienia, szerszemu gronu czytelników. Jedną ze znanych, bardziej poprawnych definicji monitoringu zaproponował Pan Wiesław Seruga, stwierdzając, że przez monitoring należy rozumieć zbieranie, za pomocą łączy telekomunikacyjnych i radiowych, informacji o stanie oddalonych, niezależnych od siebie systemów alarmowych przez alarmowe centrum odbiorcze, w celu podjęcia działań interwencyjnych w przypadku odebrania sygnału alarmu. Inne definicje dotyczące monitoringu są spotkane w odpowiednich normach, np. PN- EN 50131/1/2009, czy w normach serii PN- EN Opisuje się w nich wymagania dotyczące tzw. zgłaszania, realizowanego przez system transmisji alarmów (ATS). Wprowadza się również konkretne wymagania dotyczące działania ATS, który realizuje zgłaszanie dla systemu I&HAS. Ten język prawdopodobnie jest mało zrozumiały dla osób spoza grona specjalistów. Tak więc, chcąc przedstawić zagadnienia monitoringu w sposób bardziej ilustracyjny poniżej przedstawiamy naszą definicję monitoringu. 6

7 W tym miejscu warto zastanowić się, czy użyte powyżej sformułowanie przesyłanych danych może dotyczyć również obrazu video. Obraz video to obecnie nic innego niż dane cyfrowe. W naszej ocenie, odpowiedź na to pytanie jest zależna od warunku 6 zaprezentowanego powyżej. Mowa w nim o optymalizacji ilości transmitowanych danych pod kątem możliwie najszybszego przesłania kompletnych i wystarczających informacji do podjęcia odpowiedniej reakcji. Tak więc, jeżeli przesyłanie obrazu video nie jest niezbędne do podjęcia poprawnej decyzji, to nie jest on transmitowany. W naszej ocenie jest to założenie, które dopełnia definicję współczesnego monitoringu, zawierając w niej usługi tzw. wideo- weryfikacji. Wideo weryfikacja, mimo, że umożliwia podgląd obrazu z obiektu, to nie jest to usługa polegająca na ciągłym przesyłaniu, rejestracji i obserwacji obrazów wideo, co jest cechą typowych systemów telewizji dozorowej (CCTV). Definicja monitoringu (wg FRBK) 1. Proces organizacyjno-techniczny, ze szczególnym uwzględnieniem niezawodności i szybkości działania, 2. wspomagający zdalne podejmowanie decyzji dzięki dostarczaniu bieżącej informacji, 3. bezzwłocznie przesyłanej między urządzeniami w postaci danych cyfrowych, 4. umożliwiający zdalną kontrolę parametrów, 5. z wykorzystaniem jedno lub dwukierunkowej łączności przewodowej lub bezprzewodowej, 6. zoptymalizowany pod kątem ilości transmitowanych danych w celu możliwie najszybszego przesłania tych informacji, które są niezbędne do podjęcia poprawnej i szybkiej reakcji, 7. umożliwiający automatyzację. 7

8 Monitoring a patrole interwencyjne Prawdopodobnie wielu czytelnikom wyda się dziwne i trudne do przyjęcia, że w tym raporcie jest zaledwie kilka słów o patrolach interwencyjnych. Wynikać to może z błędnego założenia, że patrole interwencyjne agencji ochrony są nieodzownym elementem monitoringu. Działania patroli interwencyjnych są tylko jedną z możliwych reakcji na otrzymany sygnał i nie mieszczą się w definicji monitoringu. Stanowią one odrębną kwestię organizacyjną, dlatego w tym kontekście nie są brane pod uwagę. Warto zauważyć, że od dłuższego czasu, firmy monitorujące aby świadczyć swoje usługi nie potrzebują już własnych patroli interwencyjnych, gdyż korzystają powszechnie z podwykonawstwa w tym zakresie lub informują o zagrożeniach służby państwowe. FRBK prognozuje, że w niedługim czasie zacznie następować stopniowe ograniczanie ilości patroli interwencyjnych działających w obecnej formie. Nie znikną one zupełnie, ale z pewnością znaczenie, zakres i charakter ich działań się zmieni. Zmieni się również struktura i oczekiwania odbiorców tej usługi w nowszym wydaniu. 8

9 2.2. Technologie stosowane obecnie w monitoringu Podstawowym zadaniem monitoringu jest bezzwłoczne przesyłanie informacji, zazwyczaj na dużą odległość. Fakt ten determinuje rodzaje zastosowanych technologii. W ostatnich 20 latach telekomunikacja rozwinęła się w niesamowitym stopniu, dając nowe możliwości również w branży monitoringu. Dzięki nowym rozwiązaniom technologicznym usługi monitoringu szybko się rozwijają i ewoluują, co z kolei dalej napędza rozwój technologiczny. Tak więc, na początku była stosowana sieć analogowej telefonii z komutacją połączeń, która dopiero obecnie jest wycofywana. Jest to spowodowane faktem, że sieci telekomunikacyjne z komutacją połączeń i urządzenia w niej pracujące nie są dalej rozwijane i są sukcesywnie wycofywane z rynku. Silnie rozwinęła się również technologia analogowej łączności radiowej, która zresztą do dzisiaj jest powszechnie stosowana w Polsce ze względu na najniższe koszty związane z zapewnieniem łączności. O tych technologiach nie będziemy pisać w raporcie, gdyż nie znajdują się one już w fazie rozwoju i wzrostu, jak również nie biorą udziału w kształtowaniu nowych usług monitoringu. Oczywiście, trudno byłoby mówić o współczesnym monitoringu, kiedy miałby się on opierać na wymienionych powyżej technologiach. Przełomem było powstanie pod koniec lat 90tych ubiegłego wieku cyfrowych sieci bezprzewodowych GSM i wykorzystane SMSów do przesyłania informacji między urządzeniami, np. w usługach monitoringu. Wtedy pojawiło się też określenie m2m (machine to machine), które do dzisiaj jest powszechnie stosowane. Jednak prawdziwa rewolucja w rozwoju monitoringu dokonała się z chwilą, kiedy powszechne i tanie stały się usługi komunikacji cyfrowej oparte na sieciach z komutacją pakietów. Mowa tu np. o internecie, który jest klasycznym przykładem współczesnych sieci tego typu. 9

10 Skoncentrujemy się na rozwiązaniach bazujących na tej technologii, gdyż jest ona powszechnie dostępna i stosowana, niesie ze sobą olbrzymie możliwości, a dalszy postęp technologiczny w telekomunikacji będzie następował głównie w oparciu o tę właśnie technologię, co będzie stymulowało dalszy rozwój monitoringu. Dziś większość może już nie pamiętać, że pierwszy krok w cyfrowej bezprzewodowej transmisji pakietowej danych w monitoringu to właśnie GPRS (General Packet Radio Service), który dokonał się w Polsce na początku XXI w. Oferowana początkowo prędkość transmisji rzędu kb/s oraz ceny i sposób bilingowania powodowały, że usługa była na początku relatywnie droga. Dość szybko pojawił się EDGE (Enhanced Data rates for GSM Evolution) technika będąca rozszerzeniem technologii GPRS (oprócz nazwy EDGE używa się też terminu EGPRS - Enhanced GPRS), poprawiony został w niej interfejs radiowy, dzięki czemu uzyskano około trzykrotne polepszenie przepustowości (w większości obecnych systemów teoretycznie do 296 kbit/s) oraz możliwość dynamicznej zmiany szybkości nadawania pakietów w zależności od warunków transmisji. W praktyce EDGE jest wykorzystywany do dziś. Mimo, ze mamy już 4G, to nadajniki stosowane w monitoringu (z wyłączeniem przesyłania obrazu video on- line) właściwie nie potrzebują szybszej transmisji niż oferuje EDGE, więc głównie ze względu na cenę, nadal montuje się do nich modemy EDGE. 10

11 2.3. Monitoring sygnałów alarmowych z obiektów stacjonarnych Monitoring sygnałów alarmowych z obiektów stacjonarnych jest klasycznym przedstawicielem monitoringu i to na jego bazie rozwinęły się kolejne jego odmiany. Bardziej poprawnym i stosowanym określeniem jest Monitoring sygnałów alarmowych z systemów sygnalizacji włamania i napadu. Na prezentowaną w nagłówku nazwę zdecydowano się ze względu na przeprowadzoną w raporcie analizę statystyczną oraz wprowadzony w niej, podział na obiekty stacjonarne i ruchome. W Polsce monitoring sygnałów alarmowych z systemów sygnalizacji włamania i napadu nie jest obowiązkowo wymagany dla określonych grup obiektów tak jak monitoring sygnałów pożarowych. Potencjalne zastosowanie monitoringu sygnałów alarmowych wynika z analizy zagrożeń mogących wystąpić w danym obiekcie i miejscu. W sytuacjach, w których chodzi o zabezpieczenie szczególnie dużych lub istotnych wartości, gdzie wymaga się zastosowania systemów sygnalizacji włamania i napadu, zazwyczaj wymaga się również zapewnienia im monitorowania przez oddalone alarmowe centrum odbiorcze. Takie wymagania są określone w odniesieniu np. do ochrony informacji niejawnych lub są ujmowane w planach ochrony obiektów takich jak banki, placówki pocztowe przechowujące wartości pieniężne. Sytuacja taka ma również miejsce, kiedy firmy ubezpieczeniowe wymagają zastosowania zabezpieczeń elektronicznych, wspomagających ochronę mienia. Poza tymi przypadkami decyzja o zastosowaniu systemu monitoringu sygnałów alarmowych leży w gestii klienta. Ten rodzaj monitoringu rozpoczął swoje funkcjonowanie w czasach, kiedy nikt nie przewidywał zaistnienia internetu i sieci GSM. Na początku był on oparty na łączach komutowanych (telefonia analogowa) oraz łączności radiowej UKF. Umożliwiał przesyłanie niewielkiej ilości informacji (stanów), sprowadzających się głównie do informacji o alarmie włamaniowym, napadzie, sabotażu, usterce i braku zasilania. 11

12 Pojawienie się nowych możliwości, jakie niesie współczesna telekomunikacja, wpłynęło na szybki rozwój technologiczny tej usługi. Jednakże, istotą monitoringu jest nadal przesłanie informacji o alarmie, jaki został wygenerowany przez system sygnalizacji włamania i napadu zainstalowany na obiekcie, do tzw. centrum monitorowania (Alarmowe Centrum Odbiorcze, ACO), w którym decyduje się o podjęciu ewentualnej interwencji. Monitoring sygnałów alarmowych jest narzędziem, dzięki któremu można zapewnić bezpieczeństwo szerszej grupie obiektów, które mogą być rozlokowane na bardzo dużym obszarze. Ilość obiektów, jakie mogą być monitorowane, jest zależna od możliwości technicznych systemów i urządzeń monitorujących, natomiast wielkość obszaru, tzw. zasięg, jest zależny od zastosowanej technologii telekomunikacyjnej. Istotną rolę odgrywa Alarmowe Centrum Odbiorcze, w którym ilość operatorów powinna być dostosowana do ilości monitorowanych obiektów, tak aby obsługa sygnałów alarmowych odbywała się możliwie bezzwłocznie. Równie ważna jest możliwość podjęcia szybkiej i skutecznej interwencji. Na zaprezentowanym poniżej diagramie przedstawiony jest schemat funkcjonowania usługi monitoringu sygnałów z obiektów stacjonarnych. Schemat ten jest również rozbudowany o usługę wideo- weryfikacji. Po lewej stronie widzimy przykładowe obiekty stacjonarne wyposażone w systemy sygnalizacji włamania i napadu. Niektóre z nich posiadają również kamery, z których obraz będzie można wykorzystać do wideo- weryfikacji. Istotną różnicą prezentowanego diagramu w stosunku do schematów z lat ubiegłych jest wprowadzenie aplikacji mobilnych i dostępu przez www dla użytkowników obiektów oraz elementów wideo-weryfikacji. 12

13 13

14 Duży wpływ na jakość tej usługi, a tym samym na poziom bezpieczeństwa klientów, mają kwestie techniczne związane z łączem transmisji. Najważniejszą z nich, w ocenie autorów, jest tzw. kontrola łącza, potocznie określana mianem testów. O skutecznym monitoringu można mówić tylko wówczas, kiedy jesteśmy pewni, że za każdym razem wygenerowany sygnał alarmu dotrze do centrum monitorowania najpóźniej w kilkanaście, kilkadziesiąt sekund. Z tego powodu ciągła kontrola łącza jest szczególnie istotna. Szczegółowe wymagania w tym obszarze są przedstawione w normie PN- EN 50131/1/2009. Wymagania te sprowadzają się między innymi do określenia interwałów czasowych, w których system monitorowania automatycznie sprawdza działanie toru transmisji. Interwały czasowe dla różnych klas systemu transmisji alarmu (ATS) wynoszą od 32 dni do 20 sekund. Należy szczególnie pamiętać o tym, że jeżeli kontrola łącza odbywa się np. co 5 godzin i zostanie ono zakłócone lub odcięte, to mimo to, że alarm zostanie uruchomiony, informacja o alarmie nie dotrze do Alarmowego Centrum Odbiorczego. System monitorowania, dopiero po max. 5 godzinach automatycznie zorientuje się, że nie otrzymał testu, wiec zasygnalizuje usterkę techniczną, która zacznie być weryfikowana przez operatorów ACO. Do tego czasu obiekt nie jest chroniony przez system monitoringu. Równie ważne w tym sposobie ochrony osób i mienia jest odpowiednie używanie systemów sygnalizacji włamania i napadu, popularnie określanych jako systemy alarmowe. Należy zwracać szczególną uwagę na hasła, każdorazowe uzbrajanie systemu, zasilanie zapasowe oraz właściwą konserwację. 14

15 2.4. Monitoring sygnałów z obiektów ruchomych W Polsce, na początku lat 2000, niektóre firmy zajmujące się produkcją nadajników do monitoringu alarmowego dla obiektów stacjonarnych, zaczęły pracować nad nadajnikami, które mogłyby być wykorzystywane w pojazdach i innych obiektach ruchomych. Ich wkład w rozwój tego rodzaju monitoringu był bardzo duży. Ponieważ obiekty są w ruchu, więc wraz z informacją o parametrach czy alarmie, musiała być wysyłana informacja pozwalająca na zlokalizowanie danego obiektu (np. pojazdu) tzw. pozycja geograficzna. Do tego celu wykorzystano system stworzony przez Departament Obrony Stanów Zjednoczonych, obejmujący swoim zasięgiem całą kulę ziemską - GPS- NAVSTAR (ang. Global Positioning System NAVigation Signal Timing And Ranging), o popularnej nazwie GPS. System GPS jest utrzymywany i zarządzany przez Departament Obrony USA, jest darmowy i taki ma pozostać, zgodnie z polityką Stanów Zjednoczonych. Z jego usług korzystać może w zasadzie każdy - wystarczy tylko posiadać odpowiedni odbiornik GPS. Odbiorniki te są produkowane przez niezależne firmy komercyjne. Zastosowane tych odbiorników w nadajnikach samochodowych pozwoliło na monitorowanie przemieszczających się pojazdów. Oczywiście nie byłoby to możliwe bez bezprzewodowego przesyłania sygnałów z dowolnego miejsca, w którym znajduje się pojazd. Do tego celu wykorzystuje się sieć GSM/GPRS/EDGE. W tym miejscu warto również zwrócić uwagę na często spotykaną pomyłkę, polegającą na myleniu GPS z GSM. GPS i GSM to dwa kompletnie różne rozwiązania, działające odmiennie i służące generalnie do czego innego. Te pomyłki mogą wynikać z tego, że w ramach możliwości technologicznych sieci GSM, możliwe jest określenie pozycji geograficznej włączonego telefonu lub urządzenia z kartą SIM działającą w sieci. Rozwiązanie to jest bardzo interesujące, jednak dość mało rozpowszechnione. W celu określenia lokalizacji geograficznej nadajników nie są w nim wykorzystywane dane z systemu GPS. 15

16 Monitoring obiektów ruchomych, z wykorzystaniem informacji o pozycji GPS, jest ewolucją konwencjonalnego monitoringu alarmowego, a usługa ta jest zaliczana do rynku monitoringu. Analizując monitoring pojazdów od strony technicznej można zaobserwować, że zasadniczo nie różni się niczym od współczesnego monitoringu alarmowego. Zwiększył się zakres i częstotliwość przesyłanych danych, natomiast zmniejszyła się w nim rola Alarmowego Centrum Odbiorczego. Zdecydowanie większy udział w nim ma użytkownik końcowy, który ma dostęp do monitorowanych danych, także poprzez coraz bardziej rozpowszechniony tzw. smart phone. Zważywszy na odmienne oczekiwania klientów usług monitorowania pojazdów, większość danych dostępnych w takich systemach, jest udostępniana klientom poprzez dedykowane aplikacje, łączące się z system monitoringu przez sieci TCP/IP (np. internet, 3G). Aplikacje te posiadają ogromną ilość funkcjonalności, w tym możliwość szerokiego raportowania danych. Jednakże wszystkie one bazują zasadniczo na tym samym komplecie danych przesyłanych przez nadajnik zainstalowany w pojeździe. Zazwyczaj są to: pozycja geograficzna, czas, stany wejść w nadajniku, które kontrolują różne parametry w pojeździe oraz dane z cyfrowych magistral typu CAN. Na końcu warto również wspomnieć o usługach monitoringu obiektów ruchomych realizowanych w oparciu o inne technologie przesyłania danych niż GSM. Przykładem mogą tu być systemy oparte na łączności radiowej UKF, które są profesjonalnie stosowane na morzu dla obiektów pływających np. Automatic Identification System (AIS). Wykorzystuje się również łączność satelitarną (nie mylić z GPSem), która jest stosowana do przekazywania danych, np. o pozycjach pojazdów wojskowych na wypadek udziału w konflikcie zbrojnym. Nie stanowią one jednak widocznego udziału w rynku. 16

17 17

18 2.5. Monitoring sygnałów z wykorzystaniem wideo weryfikacji Usługi cyfrowej transmisji wideo stają się już powszechne. Praktycznie każdy może kupić niewielką kamerę IP i bez szczególnej wiedzy technicznej podłączyć ją do internetu wykorzystując np. domową sieć WIFI. Następnie, korzystając z oprogramowania kamery lub innych systemów, można z dowolnego miejsca na świecie połączyć się z taką kamerą poprzez internet i obejrzeć obraz on- line ze swojego obiektu. Nie jest to obecnie nic odkrywczego. Należy jednak pamiętać, że w przypadku transmisji wideo przez publiczną sieć IP, jaką jest Internet, a w szczególnym przypadku tzw. Internet bezprzewodowy oferowany przez sieci GSM, pojawiają się pewne ograniczenia związane z przepustowością łączy oraz, że istnieje ryzyko poniesienia dodatkowych kosztów związanych ze zwiększoną ilością przesyłanych danych. Autorom niniejszego raportu zależy na tym, aby pokazać różnicę między tzw. wideo- weryfikacją (będącą częścią usług monitoringu), a współczesnymi systemami CCTV. Od strony technicznej są to praktycznie identyczne rozwiązania. Jednak fakt stosowania ich do nieco odmiennych zadań powoduje, że różnią się one istotnymi parametrami, a co za tym idzie systemy CCTV nie są zaliczane do usług rynku monitoringu, w rozumieniu definicji opracowanej w niniejszym raporcie. Systemy CCTV koncentrują się na jakości i rozdzielczości obrazu, ilości przesyłanych i rejestrowanych klatek na sekundę, a także na długości zarchiwizowanego materiału wideo. Są to niezwykle istotne cechy zwłaszcza w sytuacjach, kiedy dozorowany jest duży teren, kiedy należy zidentyfikować osoby, zarejestrować materiał video pod kątem późniejszego wykorzystania lub kiedy trzeba zidentyfikować w obrazie określone elementy. W takich zastosowaniach, oczekiwane wysokie parametry techniczne kamer, np. rozdzielczość i duża ilość klatek powodują, że przesyłanie obrazu w czasie rzeczywistym wymaga połączeń o odpowiednio wysokiej przepustowości i niewielkich opóźnieniach w transmisji. Przy założeniu, że w takim systemie może jednocześnie funkcjonować wiele kamer, z których obraz jest dodatkowo ciągle obserwowany, zapotrzebowanie na pasmo transmisyjne może być olbrzymie. Dlatego też stosuje się tu wyłącznie tzw. sieci lokalne, wykonane w obrębie 18

19 jednego obiektu lub terenu, a ewentualne przesyłanie obrazów w oryginalnej jakości na większe odległości wymaga budowy dedykowanych łącz, zwykle światłowodowych. Zadania dla wideo- weryfikacji są odmienne od tych stawianych systemom CCTV. Istotą wideo- weryfikacji jest szybkie przesłanie obrazu na dużą odległość, z wykorzystaniem dostępnych sieci, zazwyczaj publicznych. Obraz nie musi być wysokiej rozdzielczości, gdyż ma on jedynie dostarczyć ogólnej informacji o sytuacji w monitorowanym obiekcie. Często też, do przesłania sygnału wideo lub wręcz pojedynczych zdjęć, wykorzystywana jest sieć GSM. Diagram usługi wideo weryfikacji jest analogiczny, jak dla usługi monitoringu sygnałów z obiektów stacjonarnych. Dla usług monitorowania ważne jest aby można było zdecydować o właściwej reakcji. Wideo- weryfikacja pozwala na ograniczenie kosztów związanych z obsługą tzw. fałszywych alarmów. Dając podgląd na sytuację na obiekcie wideo- weryfikacja pozwala również na lepsze kierowanie ewentualną interwencją. Rozwiązanie to, może także służyć bezpośrednio klientom, zapewniając im zdalny dostęp do obrazu z kamer. Warto zaznaczyć, że klienci posiadający systemy CCTV, nie zawsze muszą instalować dodatkowe kamery, pod kątem wideo- weryfikacji. Możliwości konfiguracyjne obecnie stosowanych kamer i cyfrowych rejestratorów obrazu (DVR) pozwalają na udostępnienie dodatkowego strumienia video, o odpowiednio mniejszej jakości, tak aby mógł on być transmitowany do Alarmowego Centrum Odbiorczego. 19

20 2.6. Monitoring pożarowy Na początku omawiania tego punktu watro zaznaczyć, że ten rodzaj monitoringu jest w Polsce obecnie uregulowany prawnie rozporządzeniem ministra spraw wewnętrznych z 7 czerwca 2011 r., w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów. Stosowanie monitoringu sygnałów pożarowych jest obligatoryjne dla szeregu typów obiektów, np.: hoteli, szpitali, banków, centrów handlowych generalnie obiektów użyteczności publicznej oraz obiektów o zwiększonym zagrożeniu pożarowym. Szczegółowe zasady funkcjonowania monitoringu pożarowego zostały określone przez Komendę Główną Państwowej Straży Pożarnej. Określają one między innymi kwestie organizacyjne związane z podłączaniem obiektów do systemu monitoringu, takie jak uzgadnianie sposobu podłączenia do systemu transmisji alarmu pożarowego i jego zasady użytkowania oraz zasady eksploatacji systemów sygnalizacji pożarowej, zainstalowanych na obiektach. Regulują one również wymagania techniczne dla elementów składowych systemu transmisji alarmu pożarowego i systemu sygnalizacji pożarowej na obiekcie. Szczególnie istotne jest, aby wszystkie elementy używane w monitoringu pożarowym posiadały odpowiednie dopuszczenie do stosowania w ochronie przeciwpożarowej. Dopuszczenie takie wydawane jest przez Centrum Naukowo- Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej Państwowego Instytutu Badawczego. Ten rodzaj dokumentu potwierdza spełnienie wymagań technicznych i pozwala na zastosowanie danego urządzenia w systemach. Istotną cechą odróżniającą monitoring pożarowy jest fakt, że sygnał alarmowy jest kierowany do właściwego terytorialnie stanowiska kierowania Państwowej Straży Pożarnej, w którym jest uruchamiana natychmiastowa interwencja, poprzez wysłanie jednostek ratowniczo- gaśniczych na obiekt (dysponowane są siły i środki ochrony przeciwpożarowej). W pozostałych obszarach idea i zastosowane technologie nie różnią się od monitoringu sygnałów alarmowych. 20

21 21

22 2.7. Monitoring personalny W związku z pojawieniem się możliwości transmisji danych w sieciach bezprzewodowych o dużym zasięgu, jaką jest sieć GSM, oraz w związku z postępującą miniaturyzacją, możliwa stała się budowa małych i praktycznych urządzeń (kieszonkowych), zasilanych bateryjnie, które służą do monitorowania osób. Od strony technologii jest to usługa analogiczna do monitorowania pojazdów, przy czym stawia się jej nieco inne zadania i posiada one pewne ograniczenia. Monitoring personalny, mimo, że dość silnie się obecnie rozwija, nie stanowi jeszcze znaczącego udziału w rynku. Pojawiające się nowe urządzenia, zapewniają coraz dłuższą pracę na bateriach, są coraz bardziej funkcjonalne i estetyczne, co powoduje większe zainteresowanie tą usługą. W starzejącym się społeczeństwie zacznie ona odgrywać szczególne znaczenie w zapewnianiu opieki osobom starszym. Schemat monitoringu personalnego jest analogiczny jak dla usługi monitoringu sygnałów z obiektów ruchomych. W ocenie autorów, zastosowanie urządzeń (nadajników) budowanych w obecnej formie w tej usłudze nie ma przed sobą szczególnej przyszłości. Możliwości techniczne obecnych telefonów komórkowych czy smart phonów powodują, że można je wykorzystać jako nadajniki w tym rodzaju usługi, poprzez przygotowanie jedynie odpowiedniej aplikacji. Tak więc, kiedy klient będzie mógł zrezygnować z dodatkowego urządzenia, jakim jest nadajnik do monitoringu personalnego i użyć swojego telefonu komórkowego do tego celu, to prawdopodobnie wybierze ten wariant, jako wariant dla niego korzystniejszy. 22

23 2.8. Monitoring techniczny Monitoring techniczny jest obecnie prawdopodobnie najszybciej rozwijającą się formą monitoringu. Ilość jego potencjalnych zastosowań jest ogromna i ciągle wzrasta. Ich szczegółowy opis znacznie wykraczałby poza ramy tego raportu, tak więc jedynie zaznaczamy tę tematykę. Typowym przykładem monitoringu technicznego jest tzw. smart metering lub w luźnym tłumaczeniu inteligentny system pomiarowy. W systemie tym, najprościej rzecz ujmując, monitorowane są wskazania liczników różnych mediów. Rozwiązanie takie sprawia, że możliwe jest monitorowanie zużycia np. energii elektrycznej zarówno przez właściciela obiektu, w którym jest zainstalowany taki licznik jak i przez dostawcę energii elektrycznej. Innym ciekawym przykładem jest monitoring dźwigów osobowych. Oferowane i stosowane są już systemy umożliwiające zdalny nadzór nad pracą wind. Rozwiązania takie kontrolują parametry pracy wind i ich komponentów, samoczynnie wysyłają informacje o problemach technicznych i alarmach do centrów obsługi serwisowej. Dodatkowo, oprócz pełnych analiz dotyczących pracy windy, systemy takie umożliwiają również komunikację głosową z osobami uwięzionymi w windzie, co wpływa na ich bezpieczeństwo. Systemy monitoringu technicznego to również systemy wykorzystywane do monitoringu stanów wód i zagrożeń pogodowych. Automatyczne stacje meteo i hydrologiczne udostępniają dane o poziomach wód w rzekach, wysokości opadu, prędkości i kierunku wiatru oraz o temperaturze, wilgotności powietrza i wielu innych czynnikach. Wielkości te są monitorowane i analizowane przez centralny system. Monitoring techniczny to również rozwiązania wykorzystywane do monitorowania stanu urządzeń takich jak maszyny vendingowe czy bankomaty. Umożliwia to m. in. stały monitoring zapasów w urządzeniu, np. ilości gotówki. Obszar potencjalnych zastosowań dla monitoringu technicznego jest olbrzymi. Powyższe przykłady dają jedynie pogląd na to, jak szerokie może być zastosowanie dla tego rodzaju monitoringu. 23