SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

Transkrypt

1 SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI ZESPOŁU SZKÓŁ EKONOMICZNYCH im. Oskara Langego w Wodzisławiu Śląskim na lata 2012/2013, 2013/2014, 2014/2015 załącznik nr 3 do Statutu Szkoły

2 Kto ratuje jednego człowieka, ratuje cały świat A. Profilaktyka jest chronieniem dziecka, ucznia, wychowanka w rozwoju przed zagrożeniami i reagowaniem na nie. Szkolny program profilaktyki Zespołu Szkół Ekonomicznych opiera się i współpracuje ze szkolnym programem wychowawczym. Niektóre obszary działań profilaktycznych odkrywanie norm moralnych i wartości wyższych, kształtowanie woli wyboru dobra u ucznia, nauczyciel jako wzorzec moralny dla ucznia pokrywają się z działaniami wychowawczymi. Inne obszary działań profilaktycznych stanowią odpowiedź na aktualne, bieżące zagrożenia. Zostały one określone na podstawie diagnozy środowiska szkolnego: - ankiety dla uczniów klas I mających na celu zdiagnozowanie ryzykownych zachowań uczniów, - analizy badania poziomu poczucia bezpieczeństwa w szkole (ankiety dla uczniów- 2012), - rozmów pedagoga szkolnego z uczniami, - obserwacji środowiska szkolnego przez nauczycieli. W wyniku tej diagnozy ustalono następujące zagrożenia - zachowania ryzykowne uczniów naszej szkoły: - palenie tytoniu, - używanie alkoholu, - używanie narkotyków i dopalaczy, - wagary, - zachowania agresywne agresja werbalna, bójki, znęcanie się nad słabszymi. 2

3 B. Przegląd motywów, leżących u podłoża różnych zachowań ryzykownych pozwala stwierdzić, że są one podobne, a często identyczne. Do wspólnych przyczyn zachowań ryzykownych u dzieci i młodzieży należy zaliczyć 1 : - zaburzenia więzi (zwłaszcza uczuciowej) pomiędzy rodzicami i dziećmi, - wysoki poziom konfliktów w rodzinie, - niejasny system wymagań stawianych dziecku, - brak dyscypliny i kontroli lub nadmiernie surowa dyscyplina i kontrola, - rodzice jako wzorzec nieprawidłowych zachowań (palenie, picie, agresja). Badania empiryczne wskazują na istnienie czynników chroniących przed zachowaniami ryzykownymi. Są to: - silna więź z rodzicami, - zainteresowanie nauką szkolną, - praktyki religijne, - zakorzenienie w normach i tradycjach, - przynależność do pozytywnej grupy. Celem szkolnej profilaktyki jest zarówno eliminacja czynników ryzyka jak i wzmacnianie czynników chroniących. Mając to na uwadze w programie profilaktycznym naszej szkoły uwzględniono rolę rodziców. Edukacja psychologiczna rodziców może sprzyjać rozwojowi ucznia i pomóc rodzinie w oddziaływaniach wychowawczych, zmniejszających działanie czynników ryzyka i wzmacniając działanie czynników chroniących. 1 Szymańska J. (2000) Programy profilaktyczne. Podstawy profesjonalnej psychoprofilaktyki, Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno- Pedagogicznej MEN, Warszawa 3

4 C. Analizując czynniki ryzyka, czynniki chroniące oraz zdiagnozowane zachowania ryzykowne uczniów naszej szkoły, zespół tworzący szkolny program profilaktyczny wybrał trzy cele główne działań profilaktycznych: 1. Poznanie konsekwencji zachowań ryzykownych. 2. Rozwijanie umiejętności społecznych, a w szczególności komunikacji interpersonalnej, odkrywania własnej wartości, odmawiania w sytuacji nacisku, radzenia sobie ze stresem i złością, rozwiązywania konfliktów. 3. Wskazywanie na wartości i normy społeczne i wprowadzanie ich w życie. Do celów głównych określone zostały zadania dla uczniów, nauczycieli, rodziców oraz dla szkoły (ujęcie tabelaryczne). Zadania te realizowane będą na poziomie profilaktyki pierwszorzędowej (realizatorami są nauczyciele, adresatami wszyscy uczniowie). Przewidziane jest stosowanie strategii: - informacyjnej dostarczanie adekwatnych informacji na temat skutków zachowań ryzykownych i tym samym umożliwienie racjonalnego wyboru, - edukacyjnej rozwijanie ważnych umiejętności psychologicznych i społecznych (umiejętności nawiązywania kontaktu z ludźmi, radzenie sobie ze stresem, opieranie się naciskom otoczenia, rozwiązywanie konfliktów), - alternatyw pomocy w zaspokajaniu ważnych potrzeb np. sukcesu, przynależności, satysfakcji życiowej przez stwarzanie możliwości zaangażowania się w działalność pozytywną (artystyczną, społeczną, sportową). Jednakże u uczniów podwyższonego ryzyka, wymagających specyficznej pomocy przewiduje się zastosowanie profilaktyki drugorzędowej: pomocy psychologicznej w Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej. Postępowanie wobec ucznia w sytuacji zagrożenia przestępczością określają. Procedury postępowania nauczycieli ich metody współpracy szkół z Policją w sytuacjach zagrożenia dzieci oraz młodzieży przestępczością i demoralizacją, a w szczególności narkomanią, alkoholizmem i prostytucją (załącznik do Szkolnego Programu Profilaktyki). D. Zadania do celów głównych -forma tabelaryczna szkolnego programu profilaktyki: 4

5 Zadania Sposób realizacji Monitorowanie Dowody realizacji Uczeń powinien: Wychowawcy; - poznać wiedzę dotyczącą konsekwencji zachowań ryzykownych a w szczególności skutków palenia, picia alkoholu, używania narkotyków oraz zachowań agresywnych, - poznawać i rozwijać w sobie umiejętności społeczne, a w szczególności; o komunikacji interpersonalnej, o odkrywania własnej wartości, o radzenia sobie ze stresem i złością, o asertywnego odmawiania w sytuacji nacisku, o rozwiązywania konfliktów, - rozpoznawać i przyswajać sobie wartości, przestrzegać normy społeczne. lekcje wychowawcze- poznawanie wiedzy dotyczącej konsekwencji zachowań ryzykownych, kształcenie w uczniach umiejętności społecznych, realizacja programów integracyjno-profilaktycznych w ramach profilaktyki pierwszorzędowej. Pedagog szkolny; Zajęcia warsztatowe w zakresie kształcenia umiejętności społecznych, warsztaty HIV, AIDS, warsztaty komunikacji interpersonalnej. Nauczyciel chemii, biologii; lekcje chemii lub biologii realizacja tematów dotyczących skutków palenia, picia alkoholu, używania narkotyków. Inni nauczyciele; alternatywne sposoby spędzania wolnego czasu, zajęcia sportowe, artystyczne, kółka zainteresowań, spektakle teatralne, rajdy, wycieczki, warsztaty, inne zajęcia. Klasowa karta monitorowania realizacji zadań szkolnego programu profilaktyki, prowadzona przez wychowawcę klasy, uzupełniana w ciągu roku szkolnego bezpośrednio po odbytych zajęciach lub realizacji bloku tematycznego (klasowa karta monitorowania zajęć - załącznik). Tematy lekcji zapisane w dzienniku lub w dzienniku zajęć pozalekcyjnych. Zmniejszenie liczby aktów agresji i zachowań ryzykownych uczniów. 5

6 Nauczyciel powinien: - zdobywać: o wiedzę na temat konsekwencji zachowań ryzykownych a w szczególności uzależnień, agresji, o umiejętności do realizacji zadań wychowawczych i profilaktycznych, Uczestniczenie w warsztatach, kursach, szkoleniach itd., dotyczących tematyki uzależnień lub doskonalenia umiejętności wychowawczych i komunikacji interpersonalnej. Arkusz analizy pracy własnej nauczyciela, wypełniany na ostatniej konferencji roku szkolnego (arkusz analizy pracy własnej nauczyciela załącznik). Świadectwa ukończonych form szkolenia, arkusz analizy pracy własnej. - rozwijać kompetencje społeczne: o radzenia sobie z własnymi emocjami, o reagowania w sytuacjach, gdy uczeń ma problem, o radzenia sobie agresją ucznia o rozwiązywania konfliktów z uczniem (z klasą), - przekazywać uczniom wartości, - budować dobre relacje z uczniami, Na co dzień w różnych sytuacjach stanowi wzorzec moralny dla uczniów. Uczniowie przyjmują system wartości nauczycieli. - jasno stawiać uczniom wymagania przestrzegania regulaminów szkolnych i norm społecznych, - pogłębiać współpracę z rodzicami. Zmiana formy i treści spotkań z rodzicami. Rodzice wykazują zadowolenie ze współpracy z wychowawcami. 6

7 Rodzic powinien: - poznać szkolny programu wychowawczy i profilaktyki, - uczestniczyć w zajęciach informacyjnych i edukacyjnych na temat: - mechanizmów i następstw ryzykownych zachowań młodzieży, - roli dyscypliny i umiarkowanej kontroli rodzica wobec dziecka, - roli wzorca prawidłowych zachowań dla swojego dziecka, - roli czynników chroniących dziecko przed zachowaniami ryzykownymi, a szczególnie więzi pomiędzy rodzicami i dzieckiem, - sposobów tworzenia więzi z dzieckiem, - przekazywania wartości i norm społecznych, - współpracować ze szkołą w działaniach wychowawczych i profilaktycznych. Na spotkaniu z wychowawcą klasy. W ramach spotkań rodziców z wychowawcą klasy, pedagogiem lub inną zaproszoną przez wychowawcę osobą. Uczestniczenie w spotkaniach, imprezach klasowych, programach profilaktycznych klasy, indywidualnych spotkaniach z wychowawcą. Karta monitorowania realizacji zadań szkolnego programu profilaktyki, prowadzona przez wychowawcę. Dziennik lekcyjny 7

8 Zadania Sposób realizacji Monitorowanie Dowody realizacji Szkoła powinna: - organizowanie i finansowanie szkoleń dla nauczycieli z zakresu profilaktyki, - pomoc w wyposażeniu szkolnej biblioteki w poradniki, czasopisma fachowe, - organizowanie i wspieranie działań alternatywnych kół zainteresowań, zajęć sportowych, zajęć artystycznych, -zorganizowanie nadobowiązkowych zajęć edukacyjnych Wychowanie do życia w rodzinie, - opracowanie i zorganizowanie jednolitego systemu reagowania na palenie uczniów na terenie szkoły i placu szkolnym, - przeprowadzenie diagnozy przyczyn wagarów w szkole, opracowanie i wdrażanie programu zapobiegania wagarom. Dyrekcja Dyrekcja, pracownicy szkoły Dyrekcja, nauczyciele Dyrekcja Dyrekcja Pedagog szkolny Na koniec każdego roku szkolnego przez dyrekcję i pedagoga szkolnego. Sprawozdanie WDZ Biblioteczka pracy wychowawczej Dziennik zajęć pozalekcyjnych Dziennik zajęć z wychowania do życia w rodzinie Działanie systemu w szkole Działanie programu w szkole 8

9 E. Powyższy program profilaktyczny realizowany będzie przez okres trzech lat, to jest w roku szkolnym: 2012/13, 2013/14, 2014/15. W 2015 roku przewiduje się ewaluację programu i ponowną diagnozę środowiska szkolnego w celu dokonania korekty tegoż programu i ustalenia następnego trzyletniego cyklu. Koordynowaniem całości działań profilaktycznych zajmują się szkolni pedagodzy. F. Ważne reguły postępowania dla nauczycieli dotyczące profilaktyki w naszej szkole: - nie ograniczaj się tylko do przekazywania informacji o uzależnieniach - skuteczność działań skoncentrowanych na informacjach o środkach uzależniających i ich działaniu jest słaba a nawet szkodliwa, gdy stanowi instruktaż stosowania lub zdobywania tych środków, - w planowanych działaniach angażuj różne sfery życia wychowanka (emocje, wolę, refleksje nad sobą, aktywność, pasję), - reflektuj swoje codzienne działania (sposób odnoszenia się do ucznia, stawianie wymagań, przygotowanie się do lekcji, sposób oceniania...), - bądź stały i konsekwentny w swych działaniach, - zachęcaj do takiej pracy swoich kolegów, - działaj w ramach pierwszego poziomu profilaktyki, - angażuj do współpracy ludzi, którzy znają i rozumieją specyfikę pracy z dziećmi i młodzieżą, - pamiętaj - tym co najbardziej chroni przed uzależnieniem jest więź z osobą. Najlepiej sformułowane i najwartościowsze cele pozostaną jedynie zapisem na papierze, jeśli nie zrealizuje się podstawowego wymogu wychowania: pozostawanie w dobrych relacjach ze sobą i z wychowankami. 9