Lawiny. Poradnik dla narciarzy i turystów. Tytuł oryginału: Powder Guide. Lawinen. Risiko-Check für Freerider

Transkrypt

1

2 Lawiny. Poradnik dla narciarzy i turystów Tytuł oryginału: Powder Guide. Lawinen. Risiko-Check für Freerider Teksty Tobias Kurzeder, Holger Feist, Manuel Genswein, Rudi Mair, Patrick Nairz, Lea Hartl, Marius Schwager, Peter Oster, Stefan Beulke, Tomasz Zwijacz-Kozica Przekład Krystyna Kołodziej Fotografie Anthony Bornello, Baschi Bender, Basti Pölzelbauer, Bernd Zenke, Christoph Oberschneider, Christoffer Sjöström, Dave Watson, Garrett Grove, Jonas Blum, Lea Hartl, Lorenzo Rieg, Marius Schwager, Mark Gallup, Martin Engler, Martin Söderqvist, Patrice Schreyer, Patrick Fux, Patrick Nairz, Peter Mathis, Richard Walch, Rudi Mair, Serafin Siegele, Simon Starkl, Stefan Hunziker, Stefan Neuhauser, Totti Lingott, Wolfgang Mayr, ZAMG Alfred Neururer, Marcin Bukowski, Andrzej Śliwiński, Maciej Latasz, Tomasz Zwijacz-Kozica Konsultacja Jan Krzysztof (TOPR), Marcin Kacperek (PSPW) Redakcja Maciej Krupa, Tobias Kurzeder, Holger Feist DTP lookstudio biuro@lookstudio.pl, Druk Zakłady Graficzne TAURUS Stanisław Roszkowski Sp. z o.o. Copyright by Verlagsanstalt Tyrolia Innsbruck Copyright for the Polish edition by Tatrzański Park Narodowy 2013 Copyright for the Polish translation by Krystyna Kołodziej 2013 Wszystkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej publikacji nie może być powielana ani rozpowszechniana w jakikolwiek sposób bez pisemnej zgody posiadacza praw autorskich. Wydawnictwa Tatrzańskiego Parku Narodowego Kuźnice 1, Zakopane tel. (+48) ; (+48) tatry@tpn.pl, Zakopane 2013 ISBN

3 Marcin Bukowski Tatry LAWINY Poradnik dla narciarzy i turystów

4 ALPEJSKIE MARZENIE I ALPEJSKI KOSZMAR To było w sobotę 23 stycznia 2000 roku najgorszy dzień w moim życiu: z powodu zejścia lawiny straciłem jednego z najlepszych przyjaciół. W tamten weekend obficie padał śnieg. Każdy z nas wie, co to oznacza: puch! Thorsten, Andi i ja chcieliśmy początkowo wybrać się na narciarską wycieczkę w wyższe partie gór, ale okazało się to zbyt ryzykowne ze względu na zagrożenie lawinowe. Zdecydowaliśmy się więc na mały stok narciarski w Lesie Bregenckim terenie uważanym za miejsce dla wtajemniczonych. Można powiedzieć, że Andi wyrósł w tych stronach, ale Thorsten i ja także często tam gościliśmy. Było więc dla nas jasne, że nie grozi nam żadne niebezpieczeństwo, ponieważ dobrze orientowaliśmy się w okolicy. Był to mały rejon narciarski, a naszej trójce nie brakowało doświadczenia w jeździe poza trasą. Pojechaliśmy samochodem Andiego. Nasypało mnóstwo śniegu i była gęsta mgła. Dojechaliśmy na górę, przebraliśmy się i oczywiście chcieliśmy zostawić pierwsze ślady na zboczu pełnym puchu. Wzmocniliśmy się jeszcze małą przekąską i łykiem wódki z piersiówki, którą Thorsten dostał od swojej przyjaciółki. Wyjechaliśmy kolejką, a potem już tylko w dół. Po prostu wspaniale! Wprawdzie nie było dobrej widoczności, ale kogo to obchodziło? Mieliśmy masę śniegu, nieprzygotowane trasy, tego nie da się opisać! Kiedy się zatrzymywaliśmy, staliśmy po pas w śniegu. Pierwsze zjazdy robiliśmy razem. Później tempo było dla mnie zbyt szybkie i pogubiliśmy się. Moi dwaj koledzy pognali pełnym gazem, lecz i ja miałem dużo radości! A potem doszło do sytuacji, którą powinienem był potraktować jako ostrzeżenie. Widoczność była kiepska, zjechałem na złą trasę i chciałem przeciąć puste pole, aby wjechać na inny stok. Wszystko było białe, nagle stanąłem po ramiona w śniegu! Między stokami leżała mała dolina, praktycznie cała zasypana śniegiem. Poświęciłem dużo czasu i siły, żeby się z niej wydostać. Po południu drogi moje i moich towarzyszy znowu się skrzyżowały. Razem wyjechaliśmy wyciągiem na szczyt, już ostatni raz! Moi koledzy zachowywali się jak małe dzieci, które dostały wspaniały prezent. Ich oczy błyszczały. Ponieważ nie mieliśmy już zbyt wiele czasu, postanowiliśmy pojechać na drugą stronę doliny. Chcieliśmy oczywiście przejechać w tych warunkach wszystkie możliwe odcinki. Do stacji pośredniej dotarliśmy razem. Potem trzeba było wjechać na trasę łączącą, aby dostać się na drugą stronę. Dla Andiego i Thorstena było to oczywiście zbyt nudne. Chcieli opuścić przygotowany teren i zjechać lasem w dół. Ale dla mnie po tak męczącym dniu było to już za wiele. Ustaliliśmy więc miejsce spotkania przy dolnej stacji kolejki po drugiej stronie. Gdybym wiedział, że były to ostatnie słowa, które zamieniłem z Thorstenem mój Boże, co za myśl! Po około dziesięciu minutach byłem na umówionym miejscu. Lecz oni nie przyjechali. Czekałem nadaremnie. Minęło pół godziny i wówczas zjechałem w dolinę z nadzieją, że spotkam ich przy samochodzie. Było przecież tyle możliwości! Może znów wyjechali na górę albo zjechali całkiem na dół, albo wychodzą właśnie ze śniegu, bo gdzieś utknęli no i przecież jeździli we dwóch. Czas upływał, żaden z moich kolegów się nie pojawił, a śnieg sypał i sypał. Stałem przy samochodzie z nadzieją, że Andi i Thorsten nadejdą lada moment. Było mi bardzo zimno, parking powoli pustoszał i coraz mniej ludzi zjeżdżało z gór. Uświadomiłem sobie, że moi koledzy opuszczą górę jako ostatni. Strona 4 Wstęp

5 Po około dwóch godzinach zrobiło się ciemno, a we mnie narastał niepokój. Wtedy zapytałem jednego z pracowników kolejki, który właśnie kończył pracę, co robić w tej sytuacji, czy może zaczekać jeszcze pół godziny. Zabrał mnie zaraz do biura i zgłosił sprawę swojemu przełożonemu. Opisałem im wszystko tak precyzyjnie, jak tylko umiałem i natychmiast rozpoczęła się akcja poszukiwawcza. Ponieważ nikogo nie znaleziono, dochodziło coraz więcej ratowników. W końcu było ich ponad sześćdziesięciu. Szukali wszędzie. Kierujący akcją poprosił, abym pojechał z nimi na górę i dokładnie wskazał miejsce, w którym się rozstaliśmy. Zrobiłem to oczywiście dziwne uczucie Tej nocy nikogo nie znaleziono. Akcję przerwano, ponieważ warunki były niebezpieczne także dla ratowników. Spadło około 115 centymetrów świeżego śniegu. Następnego dnia rano kontynuowano poszukiwania. Przed południem znalazły się gogle Thorstena, a krótko potem odnaleziono także Thorstena i Andiego. Jeden z nich już nie żył. Leżeli zakopani pod masą śniegu przez około 20 godzin. To były jedyne informacje uzyskane od ratowników. Moje najgorsze obawy stały się rzeczywistością. Wraz z siostrą Thorstena i jego wujkiem, którzy akurat nadjechali, musiałem zidentyfikować zwłoki. Andiego natychmiast przetransportowano helikopterem do szpitala w Feldkirch. Temperatura jego ciała spadła do 24 C, ale miał niesamowite szczęście i przeżył. Thorsten nie miał szans, zmarł krótko po zasypaniu. Obaj utknęli w małej dolince. Zostali zasypani na stojąco dwu-, trzymetrową warstwą śniegu. To miał być tylko przyjemny weekend podobny do tych, które często razem przeżywaliśmy. Jednak tym razem musiałem do domu wracać sam. Wcześniej odebrałem jeszcze snowboardy Andiego i Thorstena z posterunku policji. Przez chwilę myślałem, że to jednak nie w porządku. Wszystko stało się tak szybko, bez wcześniejszego ostrzeżenia. Ale wypadki lawinowe zdarzały się często i zazwyczaj przez lekkomyślność. Nigdy jednak nie dotknęło mnie to bezpośrednio tak, abym musiał zmienić swój sposób myślenia. Tydzień później, w czwartek, odbył się pogrzeb Thorstena. Wraz z pięcioma dobrymi przyjaciółmi musiałem nieść trumnę. Takiej drogi nie życzyłbym nawet największemu wrogowi. Ibo Kilicoglu Wstęp Strona 5

6 spis treści wstęp ALPEJSKIE MARZENIE I ALPEJSKI KOSZMAR Bezpieczne powroty z gór 8 Zredukować ryzyko 9 rozdział 1 góra ALPy i lawiny 14 PODSTAWOWE REGUŁY FREERIDE U 16 GÓRA WIEDZA PODSTAWOWA 17 rozdział 2 NAUKA O ŚNIEGU I METEOROLOGIA Śnieg to coś więcej niż tylko zamarznięta woda rodzaje śniegu 24 Pokrywa śnieżna 27 Meteorologia dla narciarzy 33 rozdział 3 LAWINOZNAWSTWO LAWINY ZE ŚNIEGU LUŹNEGO I LAWINY TYPU DESKA ŚNIEŻNA 42 Katastrofy lawinowe 43 Wypadki lawinowe 45 Napięcie, tarcie i gorące punkty 50 Świeży śnieg a zagrożenie lawinowe 58 Wiatr a zagrożenie lawinowe 59 Wzorce zagrożeń lawinowych 66 rozdział 4 OCENA RYZYKA Bezpieczeństwo i zabawa czy można to pogodzić? 80 Znaki ostrzegawcze zagrożenia lawinowego 81 Narciarz jako czynnik wywołujący lawinę 82 Typowy stok lawinowy śmiertelny trójkąt 86 Komunikat lawinowy 88 Zarządzanie ryzykiem według Wernera Muntera 94 Metoda filtrowania 3x3 W CELU OCENY ZAGROŻENIA LAWINOWEGO 94 Metoda redukcyjna PODEJMOWANIE DECYZJI W SYTUACJACH KRYTYCZNYCH 99 Limity: ograniczenie ryzyka POZWALA ZAPOBIEGAĆ KATASTROFOM 108 SZYBKIE SPRAWDZANIE ZAGROŻENIA LAWINOWEGO METODĄ BIERDECKEL 110 Snow Card 111 Strona 6 Spis treści

7 rozdział 5 WYPOSAŻENIE NARCIARZA WYSOKOGÓRSKIEGO I FREERIDERA Wyposażenie ratunkowe i sprzęt PRZY zagrożeniu lawinowym 116 Detektor lawinowy 117 POZOSTAŁY SPRZĘT 126 rozdział 6 POSTĘPOWANIE W WYPADKU LAWINOWYM: RATOWNICTWO I PIERWSZA POMOC Zachowanie w lawinie 136 Ratowanie osób zasypanych przez lawinę 137 (Nie)zawodność detektora lawinowego 143 Poszukiwanie osób zasypanych 144 Kierownictwo i organizacja ratownictwa koleżeńskiego 150 Kilku zasypanych 151 Pierwsza pomoc dla FREERIDERÓW 155 rozdział 7 LAWINOLOGIA stosowana OCENA TERENU, PLANOWANIE WYPRAW, CZYTANIE MAPY To jest freeriding! 164 Ocena terenu 165 Organizacja grupy i zjazdu 168 Earn your turn podchodzenie 172 Pierwszy śnieg puch firn: pory roku freeridera 174 Słońce psujące zabawę i Dające radość 177 Mapa NARZĘDZIE planowania wypraw narciarskich 178 PRZYGOTOWANIE DO FREERIDe U PRZEZ INTERNET. POŚCIG ZA PUCHEM ONLINE 187 rozdział 8 DODATKOWE INFORMACJE DLA NARCIARZY Zimą coraz ciaśniej. Narciarstwo a przyroda w Tatrach 196 Freeride a ochrona przyrody i środowiska 200 WALKA Z LAWINAMI ZAPORY PRZECIWLAWINOWE I WYWOŁYWANIE LAWIN ZA POMOCĄ ŚRODKÓW WYBUCHOWYCH 202 Narciarstwo pozatrasowe i prawo 206 Uwaga: złe wzorce 210 Freeride to trening umysłowy 211 Kursy lawinowe i FREERIDe OWE 213 Posłowie 215 ANEKS Komunikaty lawinowe, informacje dla narciarzy, prognozy pogody 222 Literatura (WYBÓR) 224 Autorzy 226 Podziękowania 228 Słowniczek terminów specjalistycznych i obcych 230 Spis treści Strona 7

8 Bezpieczne powroty z gór To już druga pozycja wydawnicza Tatrzańskiego Parku Narodowego poświęcona bezpieczeństwu w górach. W 2004 roku wspólnie z Freerajdy Sp. z o.o. wydaliśmy książkę Kochaj śnieg unikaj lawin autorstwa Marcina Kacperka. Teraz przedstawiamy Państwu znacznie obszerniejszy poradnik. Mamy nadzieję, że dzięki tej lekturze narciarze, taternicy i turyści unikną lawinowych dramatów w górach. Turystyka zimowa, a od kilku lat także narciarstwo wysokogórskie są w Tatrach Polskich coraz bardziej popularne. W 2003 roku dyrektor TPN wprowadził zarządzenie w sprawie uprawiania narciarstwa na terenie Parku. Od tamtej pory zarządzenie uległo pewnym zmianom, ale ogólne zasady uprawiania turystyki pieszej zimowej i narciarskiej pozostają takie same. Najistotniejsze jest to, że do uprawiania turystyki pieszej zimowej i narciarskiej udostępnione zostały wszystkie (poza wymienionymi poniżej) znakowane letnie szlaki turystyczne. W okresie od 1 grudnia do 31 maja, ze względu na ochronę przyrody, zamyka się dla ruchu turystycznego następujące odcinki szlaków: Grzybowiec Wyżnia Kondracka Przełęcz, Dolina Tomanowa Chuda Przełączka, Dolina Pięciu Stawów Świstówka Roztocka Morskie Oko. Na szlakach turystycznych, na których uprawiana jest zimą turystyka, obowiązują znaki letnie z tym jednak, że w okresie zalegania pokrywy śnieżnej szlaki położone powyżej górnej granicy lasu nie są dodatkowo oznakowane. Tak więc wędrówka po szlakach wysokogórskich wymaga w tym czasie dokładnej znajomości ich przebiegu. Jest oczywiste, że wiele szlaków w terenie skalnym czy przepaścistym nie stwarza możliwości uprawiania narciarstwa choćby szlak Orlej Perci oraz szlaki prowadzące na Świnicę i Mięguszowiecką Przełęcz pod Chłopkiem. Uprawianie turystyki zimowej na szlakach położonych powyżej górnej granicy lasu może się odbywać z ewentualnym odstępstwem od ich przebiegu w najbliższej odległości, zapewniającej bezpieczeństwo poruszania się. Należy tu odwołać się na przykład do tradycji innego przechodzenia przez przełęcz Zawrat w zimie niż w lecie. Przy pokrywie śnieżnej Zawrat od północy pokonujemy pieszo lub na nartach, poruszając się Zawratowym Żlebem, a nie terenem skalnym, przez który prowadzi letnia ścieżka. Wybór drogi okazuje się bardzo ważny także ze względu na zagrożenia lawinowe. Klasycznym przykładem jest inny w zimie niż latem sposób podejścia z Morskiego Oka do Doliny za Mnichem i dalej na Szpiglasową Przełęcz. Uprawianie turystyki zimowej wymaga zatem znajomości uwarunkowań terenowych sprzyjających schodzeniu lawin. Ponadto trzeba koniecznie uwzględniać zalecenia wynikające z komunikatów o stopniu zagrożenia lawinowego i komunikatów turystycznych ogłaszanych codziennie przez TPN. Szczególnie ważne są: zdolność oceny zagrożenia lawinowego w terenie, odpowiednia wiedza oraz umiejętność wykorzystania sprzętu i wyposażenia ( lawinowe ABC ). Jeżeli nie mamy takich umiejętności, zalecane jest korzystanie z usług uprawnionego przewodnika. Pamiętajmy też o najbezpieczniejszym rozwiązaniu, czyli pozostaniu w domu zawsze wtedy, gdy nie jesteśmy pewni, czy nasza wiedza i umiejętności górskie dają szanse na bezpieczny powrót z gór. Paweł Skawiński dyrektor Tatrzańskiego Parku Narodowego Strona 8 Wstęp

9 Zredukować ryzyko Oddajemy w Państwa ręce pierwszy tak obszerny podręcznik omawiający niebezpieczeństwa związane z zagrożeniem lawinowym oraz zasady postępowania pozwalające zredukować ryzyko do możliwego minimum. Wychodząc w tereny wysokogórskie, musimy pamiętać, że nie istnieje ryzyko zerowe. Wiedza na temat redukcji ryzyka która jest sercem książki ma za zadanie zminimalizować je do poziomu występującego w górach w okresie letnim. Kluczem jest konsekwentne stosowanie opisanych zasad oraz realistyczna ocena własnych umiejętności, a także panujących i prognozowanych warunków pogodowych. Chciałbym podkreślić, że niniejsza książka zajmuje się głównie niebezpieczeństwami wynikającymi z zagrożenia lawinowego musimy więc pamiętać, że pozostaje do opanowania szereg umiejętności związanych z poruszaniem się w trudnym eksponowanym terenie wysokogórskim. Adresatami wskazówek zawartych w książce są najczęściej narciarze freeride owi i skiturowcy (oczywiście omówione zasady dotyczą w tej samej mierze wszystkich turystów, taterników i narciarzy) i nie jest to przypadek. To właśnie ta forma poruszania się i korzystania ze stoków alpejskich cieszy się największą popularnością. Poruszanie się na nartach skiturowych i rakietach śnieżnych jest również zdecydowanie bezpieczniejsze niż niestety popularna u nas forma piesza. Proszę pamiętać, że Państwa bezpieczeństwo zależy przede wszystkim od Was samych. Bez umiejętnego korzystania z ogólnie dostępnych informacji, właściwego planowania i jeszcze raz to podkreślę REALISTYCZNEJ oceny własnych możliwości Państwa zdrowie i życie będą zagrożone. Poza wiedzą teoretyczną niezbędne jest nabycie umiejętności praktycznych i ciągły trening. Zachęcam do wzięcia udziału w kursach lawinowych prowadzonych przez kompetentne osoby i organizacje. Życzę wielu udanych wypraw i szczęśliwych powrotów. Jan Krzysztof naczelnik Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego Wstęp Strona 9

10 WPROWADZENIE PRZEDMOWA DO CZWARTEGO WYDANIA Minęło już ponad dziesięć lat od publikacji pierwszego wydania przewodnika PowderGuide. Narciarstwo pozatrasowe (ang. freeride), cudowna przyjemność jazdy poza przygotowanymi trasami zjazdowymi, stało się w tym czasie ważnym trendem w sportach zimowych i urosło w wielu ośrodkach narciarskich do rozmiarów ruchu masowego. Chociaż nikt dokładnie nie wie, ilu amatorów narciarstwa pozatrasowego i wysokogórskiego przyjeżdża co roku w Alpy, to nie sposób przeoczyć nadzwyczajnego wzrostu ich liczby. Kto chce dzisiaj przy pięknej pogodzie pozjeżdżać w puchu, musi się wcześnie zdecydować, musi być spontaniczny i elastyczny (i najlepiej, żeby unikał najbardziej znanych terenów oraz szczytu sezonu), szczególnie jeśli szuka okazji do samotnych zjazdów w terenie nieskalanym jeszcze żadnym śladem. Spokój i samotność podczas jazdy w głębokim śniegu można znaleźć tylko na terenach mniej znanych, poza szczytem sezonu lub dzięki narciarstwu wysokogórskiemu, które jest coraz bardziej popularne także wśród freeriderów. Aby uznać dzień za idealny dla freeridera, nie potrzeba niczego oprócz takiej oto doskonałej mieszanki: śnieżnego puchu przy dopuszczalnym zagrożeniu lawinowym, dobrej widoczności, możliwie małego ruchu i ambitnego terenu. Takie znakomite warunki można znaleźć, jeśli mieszka się w bezpośrednim sąsiedztwie gór wówczas wiadomo, kiedy warto wyruszyć na trasę. Alternatywnie można po prostu wyjechać z nadzieją, że zastanie się dobre warunki śniegowe i meteorologiczne. Inna możliwość to systematyczne korzystanie z internetu podczas przygotowań do freeride u sprawdzanie prognozy opadów śniegu, warunków meteorologicznych i sytuacji lawinowej. Takie przygotowania i poszukiwania powodują, że nie zdajemy się na przypadek. W nowym wydaniu przewodnika PowderGuide dodaliśmy więc rozdział poświęcony stronom w internecie przydatnym wszystkim freeriderom. Każdy boom ma swoje ciemne strony i nie jest niczym dziwnym, że wzrosła liczba freeriderów, którzy stracili życie pod lawinami choć nie wzrosła aż tak bardzo, jak spodziewali się pesymiści. A to dlatego, że pokrywa śnieżna w terenie poza przygotowanymi trasami, dzięki częstym przejazdom i profilaktycznym eksplozjom wywołującym lawiny, jest bardziej stabilna. Wielu narciarzy dysponuje dzisiaj także niezbędnym wyposażeniem lawinowym oraz doświadczeniem i coraz więcej freeriderów jest dobrze przygotowanych do jazdy pozatrasowej. Cel czwartego wydania przewodnika PowderGuide pozostał ten sam: chodziło nam o stworzenie nowoczesnego i niekonwencjonalnego podręcznika lawinowego dla freeriderów, który byłby pouczający, a zarazem łatwo zrozumiały i zajmujący dla czytelnika. Książka ma służyć narciarzom wysokogórskim zarówno doświadczonym, jak i początkującym oraz snowboardzistom jako informator, podręcznik i leksykon. Kierujemy ją oczywiście również do miłośników skialpinizmu i wszystkich przyjaciół zaśnieżonych gór. Niezależnie bowiem od tego, jaki sport uprawia się poza wytyczonymi i zabezpieczonymi trasami, trzeba zmierzyć się z problemem zagrożenia lawinowego i znaleźć swoją drogę między rzekomym bezpieczeństwem na stoku narciarskim a ryzykiem zewnętrznym, które się podejmuje, gdy jeździ się po wszystkich stokach bez zwracania uwagi na zagrożenie lawinowe. Za pośrednictwem tej książki chcielibyśmy przekazać konieczną wiedzę o śniegu i lawinach, która byłaby pomocna przy podejmowaniu odpowiedzialnych decyzji, oraz przedstawić najlepsze i najbardziej praktyczne metody sprawdzania poziomu ryzyka. Nasze motto się nie zmieniło i nadal brzmi Maksymalna radość przy niewielkim ryzyku. Strona 10 Wstęp

11 Świadomie rezygnujemy tutaj z przekazywania teorii naukowych ze wszystkimi szczegółami i niech naukowcy nam to wybaczą. Chcielibyśmy przekazać czytelnikowi wiedzę o zachowaniach, które powinien wybierać w śnieżnym terenie, nawet wówczas, kiedy ten teren go kusi. Wiemy, że siła przyciągania tej mieniącej się, nietkniętej przestrzeni śnieżnego puchu bywa tak duża, że cała wiedza o lawinach zostaje nagle wyrzucona z pamięci i zepchnięta na dalszy plan. Gotowość do rezygnacji z pokrytego puchem stoku w przypadku ryzykownej sytuacji lawinowej lub uczucia lęku gdzieś w trzewiach (bo trzewia bywają mądrzejsze od głowy!) często daje więcej niż cała wiedza. Do podejmowania takich czasem bardzo trudnych decyzji wystarczą trzy podstawowe zasady freeride u i małe lawinowe ABC eksperta lawinowego Wernera Muntera: metoda filtrowania 3x3 i redukcji. Za pomocą tej metody każdy może obliczyć i jednocześnie zminimalizować podejmowane ryzyko. Wystarczy 30 sekund zastanowienia, aby dowiedzieć się, jak wysokie jest ryzyko zejścia lawiny na określonym stoku. Takie przerwy na zastanowienie umożliwiają zdjęcie różowych okularów puchowego rauszu na czas podejmowania decyzji to go or not to go i skierowanie wzroku na rzeczywistość. Złe decyzje podczas freeride u mogą mieć brutalne konsekwencje: każdego roku w Europie ponad sto osób ginie pod lawinami większość z nich w Alpach i prawie zawsze są to amatorzy sportów zimowych. Rudi Mair i Patrick Nairz z Tyrolskiego Pogotowia Lawinowego przeanalizowali w ciągu ostatnich lat setki wypadków lawinowych. Dzięki swoim badaniom doszli do wniosku, że duża część wypadków wydarzyła się w określonych, często powtarzających się warunkach śnieżnych i meteorologicznych. Aby ułatwić nam ludziom uprawiającym sporty zimowe rozpoznanie takich niebezpiecznych sytuacji lawinowych, eksperci opracowali dziesięć głównych wzorców zagrożeń lawinowych, według których zdarza się 95 procent wszystkich wypadków. Te wzorce zagrożeń Mair i Nairz przedstawili przed sezonem zimowym 2010/11 w swojej książce Lawina i objaśniają je także teraz, w rozdziale lawinoznawczym przewodnika PowderGuide. Obok ekspertów lawinoznawstwa Wernera Muntera, Patricka Nairza i Rudiego Maira książkę tę współtworzyli i wspierali także inni specjaliści. Ekspert do spraw ratownictwa lawinowego Manuel Genswein poszerzył rozdział poświęcony ratownictwu, narciarka i meteorolożka Lea Hartl wyjaśniła zjawiska meteorologiczne występujące podczas opadów śnieżnego puchu, a Marius Schwager pokazał, jak znaleźć informacje o puchu w internecie. Adwokat i przewodnik górski Stefan Beulke naświetlił możliwe konsekwencje prawne wypadków lawinowych i górskich, a Peter Oster wyjaśnił, jak można uratować życie osobom, które doznały obrażeń. Na szczęście większość błędnych decyzji podjętych podczas freeride u nie powoduje negatywnych skutków. Często przyznajemy się do tego, że ciągle na nowo podejmujemy niewłaściwe kroki. Jednak na błędach, do których się przyznajemy, można się uczyć, by następnym razem poprawić swoje zachowanie. Życzymy wszystkim czytelnikom dużo radości podczas lektury nowego przewodnika PowderGuide i oczywiście tego, aby ta książka pomogła podjąć jak najwięcej dobrych decyzji oraz aby decyzje złe, podejmowane czasami na gorąco w ekstremalnych warunkach, nie miały najgorszych konsekwencji. Wielu dni przyjaznych freeriderom oraz wspaniałych wypraw narciarskich i wysokogórskich życzą Tobias Kurzeder i Holger Feist Uwaga: W celu osiągnięcia lepszej czytelności tekstu rezygnujemy z żeńskich końcówek (freeriderka, skialpinistka itp.), ale oczywiście zwracamy się w równym stopniu także do wszystkich czytelniczek. Wstęp Strona 11

12 Strona 12 Wstęp