OD REDAKTORA. Opiekun Koła Naukowego BAJT Marek Łukasik

Transkrypt

1 OD REDAKTORA Niniejszy Słownik, jak sugeruje jego tytuł, został przygotowany i opracowany przez studentów Katedry Języków Specjalistycznych członków Koła Naukowego BAJT. Jest to pierwszy z serii słowników studenckich, których istotnym aspektem będzie dydaktyczny charakter prowadzonych prac terminograficznych. W pracach nad prezentowanym poniżej Słownikiem podjęto próbę zastosowania założeń współczesnej teorii terminologii i leksykografii terminologicznej, ze szczególnym uwzględnieniem obowiązujących zasad pracy terminograficznej: terminy wyekscerpowano z najnowszych tekstów fachowych, a więc takich, które są nośnikiem aktualnej wiedzy; obróbkę materiału faktograficznego przeprowadzono przy wykorzystaniu oprogramowania do badania korpusów tekstowych; na potrzeby badania dane terminologiczne umieszczono w elektronicznej bazie danych umożliwiającej szybki dostęp do zebranego materiału. Oczywiście nie wszystkie wymogi udało się zrealizować w stu procentach. Należy jednak jeszcze raz podkreślić dydaktyczny charakter całego przedsięwzięcia: dzięki przeprowadzonym badaniom tekstów studenci mieli możliwość zastosowania wiedzy deklaratywnej i przekształcenia jej w umiejętności sporządzania baz terminologicznych oraz słowników specjalistycznych. Ponieważ studenci zaangażowani byli na każdym etapie pracy słownikarskiej, mieli oni również możliwość zetknięcia się z problemami, z jakimi borykają się na co dzień zawodowi leksykografowie i terminografowie, a wynikającymi m.in. z trudności identyfikacji terminów i ich odróżnienia od nieterminów, ułożenia siatki haseł czy zachowania wymaganej symetrii w słowniku. Oddajemy więc w ręce Czytelników produkt pracy o istotnej wartości dydaktycznej, który może dodatkowo okazać się pomocny w codziennej praktyce specjalistów i studentów wielu dziedzin z zakresu językoznawstwa stosowanego oraz nauk medycznych. Opiekun Koła Naukowego BAJT Marek Łukasik

2 WPROWADZENIE Koncepcja stworzenia Studenckiego Słownika Kontekstowego wyrosła z zainteresowania Koła Naukowego BAJT lingwistyką korpusową, a w szczególności możliwościami, jakie oferuje ta dyscyplina w pracy leksykograficznej. Celem niniejszego słownika jest zapoznanie odbiorców z funkcjonowaniem angielskojęzycznych terminów medycznych w różnych kontekstach. W październiku 2006 roku postawiono przed studentami zadanie polegające na stworzeniu własnej bazy danych terminologicznych. Materiał do pracy stanowiły aktualne wydania czasopism fachowych, reprezentujące szerokie spektrum dziedzin wiedzy. W opracowanych w formie elektronicznej i papierowej kartach terminologicznych rejestrowane były następujące dane: rodzajnik (w przypadku języka niemieckiego), termin, określenie lewostronne, określenie prawostronne, kontekst, branża, język, źródło oraz data rejestracji hasła. Rezultatem tych działań było stworzenie makrobazy danych terminologicznych EBDT, czyli Eksperymentalnej Bazy Danych Terminologicznych, obejmującej ponad 3000 terminów w czterech językach (angielskim, niemieckim, rosyjskim i polskim). W wyniku przeprowadzenia analizy jakościowej i ilościowej EBDT zespół autorski podjął decyzję, aby opracowywany słownik przedstawiał angielskie terminy z dziedziny medycyny, gdyż ta część bazy była najpełniejsza i najbardziej reprezentatywna. Po wydzieleniu rekordów zawierających terminy medyczne podjęto prace nad ograniczeniem objętości publikacji. Autorzy wyselekcjonowali 191 haseł i dobrali do nich łącznie 573 konteksty, mając na uwadze przydatność słownika oraz kryterium częstości występowania, jakości i różnorodności najbliższego otoczenia tekstowego jednostek terminologicznych. W siatce haseł nie uwzględniono zatem wielu rzadkich terminów, co było podyktowane także ograniczeniami objętościowymi. Terminy hasłowe sprowadzono do postaci kanonicznej, a następnie ułożono je w odpowiednim porządku formalnym. Każdemu terminowi w słowniku towarzyszą trzy konteksty (w założeniu: konteksty standardowe), każdy opatrzony tytułem czasopisma, z którego pochodzi. Konteksty starano się dobrać tak, aby były różnorodne i w miarę możliwości wskazywały na związki frazeologiczne danego terminu wynikające z zebranych danych korpusowych (niestety, w wielu przypadkach nie udało się zrealizować postulatu maksymalnej różnorodności źródeł w ramach jednego artykułu hasłowego). Uzupełnieniem poszczególnych haseł jest alternatywna pisownia hasła (leukemia / leucemia kwalifikator = ), alternatywna forma hasła w brytyjskiej (kwalifikator Br.E. ) lub amerykańskiej (kwalifikator Am.E. ) odmianie języka angielskiego lub podanie nieregularności w zakresie tworzenia liczby mnogiej

3 (kwalifikator pl. ). Dane w tym zakresie zostały oparte o słownik medyczny Merriam-Webster Online ( Ponadto słownik opatrzono indeksem, który gromadzi zarówno terminy z zasadniczej siatki haseł występujące w kontekstach innych niż własne, jak również terminy (hipoterminy, terminy ogólnonaukowe) skojarzone na podstawie częstości ich występowania w ramach mikrotekstów poszczególnych artykułów hasłowych. Korzystając z indeksu można w łatwy sposób odnaleźć kontekst dla znajdujących się w nim terminów. Praca nad słownikiem uwidoczniła pozytywne aspekty wykorzystania aktualnego korpusu tekstów oraz umożliwiła zastosowanie teorii terminologii i leksykografii terminologicznej w praktyce terminografa. Mamy nadzieję, że słownik okaże się przydatny nie tylko studentom języków specjalistycznych, lecz także studentom medycyny, personelowi medycznemu, tłumaczom, lektorom oraz wszystkim zainteresowanym tytułową dziedziną wiedzy. Niniejszy Słownik jest pierwszym z serii słowników studenckich, dlatego z wdzięcznością przyjmiemy wszelkie uwagi i komentarze, które prosimy przesyłać adres Koła Naukowego: bajtkjs@gazeta.pl. Wioletta Mela Tomasz Michta PODZIĘKOWANIA Zespół autorski składa serdeczne podziękowania wszystkim osobom, które przyczyniły się do wydania niniejszej publikacji w jej obecnym kształcie. Za wsparcie merytoryczne i umożliwienie opublikowania Słownika serdeczne podziękowania kierujemy pod adresem Pana Profesora Jerzego Lukszyna, Kierownika Katedry Języków Specjalistycznych. Za sprawdzenie poprawności merytorycznej i językowej haseł oraz kontekstów dziękujemy Panu Doktorowi Mariuszowi Górniczowi. Dziękujemy również autorom poszczególnych kart terminologicznych, których praca umożliwiła powstanie niniejszego Słownika. Autorzy

4 Wykaz terminów opracowanych w słowniku: 1. abdomen 2. acidosis 3. airway 4. albumin 5. amputation 6. amygdala 7. anaesthetic 8. aneurysm 9. angiogram 10. antibody 11. antioxidant 12. apoptosis 13. appendix 14. artery 15. atrophy 16. autism 17. bile 18. biopsy 19. bladder 20. blood 21. bone 22. bowel 23. bradycardia 24. brain 25. calcification 26. cancer 27. capillary 28. carcinoma 29. cell 30. chemotherapy 31. cholesterol 32. cirrhosis 33. clot 34. cohort 35. colectomy 36. colonoscopy 37. cortex 38. death 39. delivery 40. diagnosis 41. diarrhea 42. disc 43. discectomy 44. disease 45. disorder 46. dissection 47. DNA 48. donor 49. dose 50. drainage 51. drug 52. dysplasia 53. dystonia 54. eczema 55. edema 56. elastography 57. electrophoresis 58. embolization 59. endoleak 60. endoscopy 61. engorgement 62. epithelium 63. erosion 64. erythema 65. esophagus 66. estrogen 67. excision 68. fetus 69. fever 70. fibrositis 71. fistula 72. fundus 73. ganglion 74. gangrene 75. gastrectomy 76. gastritis 77. gastroenteropathy 78. gland 79. glomerulus 80. glucose 81. graft 82. hematochezia 83. hematoma 84. hemodialysis 85. hemoglobin 86. hemostasis 87. hepatitis 88. herniation 89. herpes 90. hormone 91. hydrocephalus 92. hypercapnia 93. hyperglycemia 94. hyperplasia 95. hypertrophy 96. hypoglycemia 97. hypopharynx 98. hypothyroidism 99. hypoxia 100. hysterectomy 101. ileum 102.immunohistochemistry 103. immunosuppression 104. impairment 105. implantation 106. incision 107. incontinence 108. infarction 109. inflammation 110. infusion 111. inhibitor 112. ischemia 113. jaundice 114. jejunum 115. joint 116. keratinocyte 117. keratosis 118. ketoacidosis 119. kidney 120. labor 121. leiomyoma 122. lesion 123. leukemia 124. ligament 125. lobe 126. lupus erythematosus 127. lymphoma 128. melanoma 129. mesothelioma 130. metastasis 131. morbidity 132. mortality 133. mucosa 134. nausea 135. necrosis 136. neoplasm 137. neostigmine 138. obstruction 139. oophorectomy 140. osteoarthritis 141. osteomyelitis 142. palate 143. pancreatitis 144. parenchyma 145. patency 146. pathogen 147. pathogenesis 148. pathology 149. perfusion 150. peritonitis 151. pneumothorax 152. polyp 153. psoriasis 154. radiography 155. radiotherapy 156. rebleeding 157. receptor 158. rectum 159. reflex 160. reflux 161. resection 162. sarcoma 163. sclerosis 164. secretion 165. serum 166. shunt 167. sinus 168. spine 169. spiradenoma 170. splenium 171. stenosis 172. stent 173. surgery 174. teratoma 175. testosterone 176. thrombosis 177. thyroidectomy 178. tissue 179. transfusion 180. transplant 181. tumor 182. uterus 183. vaccine 184. vasculitis 185. vasoconstriction 186. vasopressin 187. vein 188. venography 189. vertebra 190. vessel 191. vitamin

5 1. abdomen Abdominal radiograph at this phase shows a gasless abdomen from spastic ileus. Abdominal Imaging The abdomen and pelvis was irrigated with warm saline solution. Advances in Surgery Care is needed to avoid contamination of the abdomen and port site wounds. Advances in Surgery 2. acidosis (pl. acidoses) Patients with an unexplained anion gap acidosis should be questioned about the ingestion of other toxic alcohols. The Lancet In these patients, the acidosis can be quickly reversed by administration of parenteral thiamine. The Lancet Concerns regarding respiratory acidosis during laparoscopic procedures in pregnant women were brought about when found to be associated with preterm labor, spontaneous abortion, and fetal death, suggesting the importance of maintaining normocarbia. Advances in Anesthesia 3. airway Airway examination revealed a Mallampati class I airway. Advances in Anesthesia These options might include tonsillectomy and adenoidectomy to improve airway diameter. Advances in Pediatrics Increases in interstitial fluid and blood volume and increased estrogen during pregnancy lead to capillary engorgement and swelling in the upper airway. Advances in Anesthesia 4. albumin In [our] article, we review the available evidence concerning the relationships of C- reactive protein and urinary albumin excretion, with each other and with other cardiovascular risk markers and factors. Drug Week The high retention of human albumin by YM-100 raised the possibility that serum proteins with similar molecular sizes, including bprl, might also be retained. Archives of Pathology and Laboratory Medicine

6 One caveat is that preoperative albumin can be increased falsely in patients with poor oral fluid intake, so a normal serum albumin level may give a false sense of security to the surgeon. Advances in Surgery 5. amputation Of these, 7 had digital amputation, and 5 had below-knee amputations (none had above-knee amputation). Diabetes Research and Clinical Practice Foot ulcers are the most common precursor of amputation and an important cause of morbidity and mortality in patients with diabetes. Diabetes Research and Clinical Practice Two other patients refused amputation but improved with prolonged conservative management. Diabetes Research and Clinical Practice 6. amygdala (pl. amygdalae) Similarly, the amygdala has been shown to process and functionally link both emotions and autobiographical memory. Brain: A Journal of Neurology The same dreamy states were also provoked by stimulation on 8 occasions in 4 patients: 5 stimulations of the amygdala and 3 stimulations of the parahippocampal gyrus. Brain: A Journal of Neurology One of the most commonly replicated aspects is the finding that prenatal stress may lead to elevated levels of CRH-expression in the hippocampus and the amygdala, the latter being the locus that is supposed to be controlling infant reactivity to novel stimuli. Early Human Development 7. anaesthetic (Am.E. anesthetic) This examination is usually performed under a light general anaesthetic. Cancer Sometimes it is possible to take such a 'biopsy' under local anaesthetic, as for example when a piece of skin is to be removed or a sample of bone marrow. Cancer In this study, the treatment groups were similar in terms of patient demographics, types of surgery, anaesthetic administered, and the analgesics used postoperatively. Clinical Drug Investigations 8. aneurysm (=aneurism) A sudden severe headache is really a different category but it, it can be a sign of a leaking aneurysm. ABC News