Lekcja w lesie. Działalność edukacyjna Lasów Państwowych w regionie kujawsko-pomorskim

Transkrypt

1 Lekcja w lesie Działalność edukacyjna Lasów Państwowych w regionie kujawsko-pomorskim Tadeusz Chrzanowski Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Toruniu Bydgoszcz, 14 listopada 2014 r.

2 Jaka edukacja w Lasach Państwowych? Edukacja przyrodnicza jako komentarz do życia lasu i obserwowanych w nim zjawisk obecna jest w działalności leśników od początku istnienia Lasów Państwowych Edukacja ekologiczna społeczeństwa jako ZADANIE Lasów Państwowych pojawiło się wraz z powołaniem Leśnych Kompleksów Promocyjnych (1994) PROGRAM edukacji leśnej społeczeństwa w każdym nadleśnictwie w Polsce od 2004 r. (działalność planowa Lasów Państwowych) Gimnazjalistki z Torunia w Nadleśnictwie Osiek, 1930 r.

3 Edukacja to... proces nauczania i wychowania, czyli świadome oddziaływanie na człowieka w celu kształtowania jego świadomości. Jeżeli celem edukacji jest kształtowanie świadomości ekologicznej społeczeństwa, to możemy mówić o edukacji ekologicznej. Gdy w procesie pedagogicznym zajmujemy się wybranymi elementami środowiska, jakimi są ekosystemy leśne, to możemy mówić o edukacji leśnej. Edukacja leśna jest składową częścią szeroko rozumianej edukacji ekologicznej. (prof. Andrzej Grzywacz - SGGW)

4 Najpierw edukacja leśna Edukacja leśna to część edukacji przyrodniczej i ekologicznej Podejmuje tematy związane z lasem, gospodarką leśną (pracą leśnika), ochroną leśnej przyrody

5 TEST Czy lasów w Polsce przybywa? POWIERZCHNIA LASÓW 1945 r. 6,5 mln ha (20,9% lesistości) 2014 r. 9,1 mln ha (29,3% lesistości) Przybyło 2,6 mln ha lasów ZASOBNOŚĆ LASÓW 1945 r. 0,9 mld m sześc. drewna na pniu 2014 r. - 2,4 mld m sześc. drewna na pniu Zasobność wzrosła o ok. 260% OBECNE POZYSKANIE DREWNA w Lasach Państwowych na poziomie 70-80% bieżącego przyrostu

6 Edukacja leśna dlaczego? Brak wiedzy społecznej na temat racjonalnych zasad użytkowania zasobów przyrody, w tym zasobów leśnych Brak edukacji leśnej w formalnych programach nauczania szkolnego Zagospodarowanie obszarów leśnych na potrzeby edukacji i turystyki przyrodniczej, 80 proc. lasów w Polsce jest własnością narodową (nadzór LP) Przejrzystość działania Lasów Państwowych

7 Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Toruniu Obejmuje kompleksy leśne Polski północno-środkowej, w tym Bory Tucholskie i Puszczę Bydgoską Są to lasy woj. kujawsko-pomorskiego i południowej części woj. pomorskiego Nadzoruje pracę 27 nadleśnictw

8 Obiekty edukacyjne Lasów Państwowych w regionie kujawsko-pomorskim (1) 4 ośrodki edukacji leśnej 16 izb edukacji leśnej, 43 wiaty edukacyjne ( zielone klasy )

9 Obiekty edukacyjne LP w regionie (2) 45 leśnych ścieżek dydaktycznych (=edukacyjnych) 92 punkty edukacji leśnej, w tym 24 szkółki leśne 97 innych obiektów, w tym 39 rezerwatów przyrody

10 Leśna ścieżka dydaktyczna (=edukacyjna) Leśna ścieżka edukacyjna, nazywana też dydaktyczną, wytyczona jest na terenie leśnym, ma zwykle od 1 do 3 km. Wyznaczono na niej przystanki tematyczne najczęściej z zakresu gospodarki leśnej i ochrony przyrody. To obiekt zagospodarowany. Na trasie ścieżki spotyka się m.in.: tablice, wiaty, ławki i stoły, wieże obserwacyjne, mostki, urządzenia z działu hodowli i ochrony lasu, miejsce na bezpieczne ognisko.

11 Na przykład Jelenia Wyspa w Nadleśnictwie Tuchola Przy siedzibie Nadleśnictwa Tuchola w Gołąbku (7 km od Tucholi) istnieje jedna z atrakcyjniejszych leśnych ścieżek dydakt. w Borach Tucholskich Jelenia Wyspa Ścieżka biegnie przez rezerwat przyrody oraz przez lasy zagospodarowane. Ma 3,5 km długości (i wersję ok. 2 km). Wyznaczono na niej dziesięć przystanków tematycznych.

12 Spacer leśną ścieżką dydaktyczną (1) Bezpieczna, wykonana z naturalnych materiałów (drewno, kamień), zabudowa trasy leśnej

13 Spacer leśną ścieżką (2) Na trasie ścieżki eksponowane są oryginalne urządzenia służące ochronie środowiska leśnego wraz z komentarzem o ich przyrodniczym znaczeniu. Na dolnej fotografii zastawka na cieku, spowalniająca odpływ wody z lasu.

14 Spacer leśną ścieżką (3) Uczestnicy zajęć terenowych wypełniają przygotowane wcześniej KARTY PRACY

15 Spacer leśną ścieżką (4) Nowe, nieznane tematy omawia leśnik-ekspert i przewodnik po ścieżce. Np. owady wyrządzające szkody w lesie, rozpoznawanie torfowców, budowa kwiatostanów sosny

16 Spacer leśną ścieżką (5) Dużą atrakcją leśnych ścieżek są wieże i platformy widokowe, ułatwiające obserwację zwierząt

17 Spacer leśną ścieżką (6) Dużym zainteresowaniem dzieci i młodzieży cieszą się urządzenia pomagające zwierzętom leśnym przetrwać zimę, np. paśniki

18 Spacer leśną ścieżką (7) Wiata ze stołem i ławami oraz miejsce na bezpieczne ognisko są stałymi elementami zagospodarowania leśnych ścieżek edukacyjnych

19 Formy edukacji leśnej w Lasach Państwowych Zajęcia terenowe Zajęcia w izbie leśnej nadleśnictwa Lekcja w szkole Prelekcje poza szkołą Konkursy i wystawy Akcje edukacyjne

20 Liczba uczestników Frekwencja w poszczególnych formach edukacji leśnej w 2011 r. ogółem 130 tys. osób (4,8 tys. w 1 nadleśnictwie) Frekwencja ogółem w 2013 r. 136 tys. osób Zajęcia terenowe Zajęcia w izbie leśnej Lekcje w szkole Prelekcje poza szkołą Konkursy Akcje Wystawy FORMA EDUKACJI

21 Współpraca w edukacji przyrodniczej Szkoły, przedszkola 491 Media (prasa radio, TV) 50 Organizacje pozarządowe 31 Dom kultury, muzeum 26 Parki krajobraz. i narodowy 10 Inne (w tym: samorządy, Straż Pożarna, Harcerstwo) - 75

22 Kadra leśna w edukacji Nadleśniczy - 25 Zastępca - 22 Inż. nadzoru - 34 Specjalista - 62 Leśniczy i podleśniczy Strażnik leśny - 34 Stażysta RAZEM - 556

23 Koszty edukacji leśnej w 2013 r. Koszty własne ogółem 1,28 mln zł Średnio 47,3 tys. zł na jedno nadleśnictwo Brak dotacji z budżetu państwa PONADTO, w 2013 roku rekordowe wsparcie finansowe na rozwój infrastruktury edukacyjnej dla nadleśnictw naszego regionu z RPO-UM (Regionalnego Programu Operacyjnego 782,8 tys. zł: INWESTYCJE - Brodnica, Bydgoszcz, Włocławek, Zamrzenica), NFOŚiGW (307,4 tys. dla Włocławka) oraz WFOŚiGW w Toruniu (84,8 tys. zł Gołąbki, Dobrzejewice, Włocławek i in.)

24 Ośrodek Edukacji Ekologicznej przy Nadleśnictwie Włocławek

25 Ośrodek Edukacji przy Nadleśnictwie Dąbrowa Kącik Edukacyjny przy Nadleśnictwie Szubin

26 Zadania dla nauczyciela, zadania dla leśnika NAUCZYCIEL Przygotowanie dzieci do wyjazdu na tereny leśne (jakie warunki, zagrożenia, ubiór itp.), Zgoda rodziców na udział dziecka w wycieczce do lasu, Dyscyplina, zachowanie podopiecznych, bezpieczeństwo podczas pobytu w lesie, pierwsza pomoc (apteczka), Organizacja procesu dydaktycznego na zajęciach w lesie (scenariusz zajęć, karty pracy, praca w grupach, podsumowanie zajęć). LEŚNIK Organizacja (logistyka) pobytu grupy na terenie nadleśnictwa, Bezpieczna trasa, bezpieczna infrastruktura, bezpieczne warunki do przeprowadzenia zajęć, oznakowanie miejsc, pierwsza pomoc (apteczka), Przewodnik na terenie nadleśnictwa oraz ekspert od spraw leśnych, przyrodniczych, Współpraca z nauczycielem w przygotowaniu scenariusza zajęć, kart pracy, przebiegu zajęć.

27 Dziękuję za uwagę