Program edukacyjny Dobre rady na odpady. BIULETYN INFORMACYJNY. Biuletyn informacyjny

Transkrypt

1 PROGRAM EDUKACYJNY DOBRE RADY NA ODPADY Biuletyn informacyjny Kraków,

2 2

3 PROGRAM EDUKACYJNY DOBRE RADY NA ODPADY projekt dofinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie. Projekt obejmuje działania przeprowadzane na terenie 5 województw: małopolskim, lubelskim, świętokrzyskim, podkarpackim, śląskim. Tematem projektu jest szeroko rozumiana zrównowaŝona gospodarka odpadami, projekt koncentruje się na zagadnieniach zrównowaŝonej, odpowiedzialnej konsumpcji, selektywnej zbiórce odpadów oraz ich recyklingu. W ramach projektu został przygotowany zbiór scenariuszy lekcyjnych pod tytułem Wiedzą dzieci jak segregować śmieci, który jest przeznaczony dla nauczycieli wychowania przedszkolnego, nauczycieli szkół podstawowych i gimnazjalnych. Została przygotowana publikacja Dobre rady na odpady. Rodzice i dzieci segregują śmieci, która stanowi kompleksowy przegląd najwaŝniejszych informacji nt. selektywnej zbiórki odpadów i recyklingu, wraz ze szczegółową instrukcją dotyczącą standardów segregacji, wskazane zostały pewne problemy i moŝliwości ich rozwiązania. Publikacja jest skierowana do młodzieŝy i dorosłych, ma im przypominać o obowiązku prowadzenia selektywnej zbiórki odpadów w gospodarstwach domowych. W ramach projektu chcemy zorganizować i przeprowadzić: - 40 warsztatów dla nauczycieli wychowania przedszkolnego, szkół podstawowych i gimnazjalnych. Warsztaty będą omawiały wykorzystanie pakietu edukacyjnego do pracy z młodzieŝą i dziećmi warsztatów w przedszkolach dla dzieci na podstawie wydanych scenariuszy lekcyjnych, - 50 warsztatów w szkołach na podstawie wydanych scenariuszy lekcyjnych. Warsztaty rozpoczynają się w kwietniu br. Informacje nt. terminów znajdą Państwo na stronie internetowej w Aktualnościach. 3

4 Została przygotowana strona internetowa: która jest podzielona na dwie części, odpowiednie dla prowadzących zajęcia oraz dla dzieci i uczniów. Zapraszamy szkoły podstawowe oraz gimnazja do udziału w konkursie dla szkół Dobre rady na odpady. Deklarację uczestnictwa w konkursie, którą moŝna pobrać ze strony internetowej naleŝy przesłać do Fundacji do 31 marca br. Dla pierwszych 10 zgłoszonych szkół do konkursu z kaŝdego z 5 województw zorganizujemy warsztaty przygotowujące do organizacji kampanii, monitoringu i selektywnej zbiórki w szkole. Na stronie internetowej została zamieszczona broszurka informacyjna ułatwiająca organizację kampanii edukacyjnej w szkole. Konkurs będzie składał się z kilku zasadniczych działań, które szkoła będzie musiała zrealizować. Poszczególne działania będą oceniane przez komisję konkursową. Punktowana będzie pomysłowość oraz róŝnorodność przeprowadzonych pod kierownictwem nauczyciela koordynatora, działań promujących selektywną zbiórkę na terenie szkoły. Na koniec 10 klas o największej liczbie punktów, najbardziej zaangaŝowanych i kreatywnych - zostanie wyróŝnione nagrodami. Szkoła uczestnicząca w konkursie zobowiązana jest zgodnie z regulaminem konkursu do utworzenia i wdroŝenia kompleksowego programu selektywnej zbiórki odpadów w szkole w zakres, którego będą wchodzić elementy: Opracowanie Programu Dobre rady na odpady (konspekt).. Kampania promocyjno-informacyjna nt. selektywnej zbiórki odpadów i recyklingu. Selektywna zbiórka odpadów w szkole. Monitoring systemu selektywnej zbiórki odpadów oraz dzikich wysypisk w otoczeniu szkoły. Wycieczka do obiektu związanego z segregacją lub przetwarzaniem odpadów. Raport z realizacji zadań konkursowych. Konkurs będzie trwał do października 2009 r., ogłoszenie wyników i wręczenie nagród nastąpi w listopadzie 2009 r. na uroczystej konferencji podsumowującej. 4

5 Zachęcamy do udziału w konkursie plastycznym Mały ekolog przedszkolaki i uczniów klas 1-3 ze szkół podstawowych. Zadaniem jest wykonanie rysunku-plakatu lub makiety. Oceniane będą zbiorowe prace plastyczne wykonane przez grupę dzieci w dowolnej technice. Szczegółowe informacje oraz regulaminy konkursów znajdują się na stronie Zapraszamy do udziału w warsztatach oraz konkursach. Prosimy o odwiedzanie stron internetowych projektów oraz Konsultacje telefoniczne w sprawie konkursów odbywają się we wtorki i czwartki w godzinach od 10:00 do 12:00, (012) wew. 103 Moje śmieci Główną cechą śmieci jest to Ŝe stale ich przybywa. Jest to jedna z gorszych ich cech. MoŜemy z nią walczyć. Postarajmy się ograniczać produkowane przez nas śmieci. Śmieci - ograniczam Czasem wystarczy przemyśleć swoje zakupy, by zminimalizować ilość śmieci jakie wyprodukujemy po wizycie w sklepie. JeŜeli przyda Ci się pomoc temacie zakupów, polecam przewodniki po świadomej konsumpcji, które to są dostępne w Internecie, a takŝe rozpowszechniane w miejscach publicznych. MoŜna się tam dowiedzieć tego gdzie i co kupować, by inwestować ekologiczne produkty. Jedną z takich akcji promujących świadomą konsumpcję prowadzi Polska Zielona Sieć. Fundacja ta stworzyła w ramach projektu Świadoma konsumpcja. Praktyczny przewodnik po Krakowie/Warszawie tzw. spacerownik, który zawiera eko-etyczne miejsca Twórcy projektu chcą stworzyć bazę takich miejsc obejmujących całą Polskę, dzięki moŝliwości dodawania ich na stronie internetowej Spacerownika. Akcja ta promuje miejsca, gdzie moŝna kupić eko-produkty i Fairtrade oraz punkty 5

6 sprzedające rzeczy pochodzące z recyklingu czy handmade. Przedstawię skrótowo parę waŝnych przykazań eko-konsumenta, które warto stosować w codziennych zakupach. Po pierwsze, szukaj produktów oznaczonych certyfikatami ekologicznymi oraz znaczkiem Sprawiedliwego Handlu. Dzięki temu zadbasz nie tylko o środowisko, ale równieŝ o robotników krajów rozwijających się i przeciwstawisz się nielegalnemu zatrudnianiu dzieci w fabrykach. Po drugie, zabieraj ze sobą na zakupy tzw. eko-torbę, czyli płócienną, torebkę wielokrotnego uŝytku, do której będziesz wkładał swoje zakupy. Podobnie, jeśli kupujesz jakiś produkt postaraj się wybrać tą jego wersję, która posiada opakowanie wielokrotnego uŝytku. Najlepsza jest szklana butelka, którą średnio uŝywa się razy. Staraj się unikać takich opakować jak tacki styropianowe czy aluminiowe puszki. Ich produkcja jest droga a dodatkowo podczas rozkładu takiej styropianowej tacki uwalniane są do środowiska szkodliwe substancje. Unikaj równieŝ jednorazowych sztućców, talerzyków i kubków. MoŜesz z powodzeniem uŝyć ich trwalszych zamienników, lub teŝ zainteresować się dostępnością jednorazowych produktów kompostowalnych tj. talerze z otrąb pszennych czy naczynia z suszonych liści bambusa. Na polskim rynku są juŝ firmy oferujące obsługę duŝych imprez firmowych. Firmy takie zapewniają dostarczenie oraz odbiór zuŝytych jednorazowych, biodegradowalnych naczyń. Naczynia takie poza tym, Ŝe są bardzo eko to jeszcze są przyjazne dla oka: bambusowe talerzyki i miski zapewne robią lepsze wraŝenie niŝ plastikowe. 6

7 Śmieci- segreguje Nawet przy wielu naszych staraniach nie jesteśmy w stanie całkiem ograniczyć wytwarzanych przez nas śmieci. Powstałe śmieci powinniśmy segregować. O tym co i jak segregować nie będę juŝ pisać, bo informacje te są dostępne w wielu miejscach, ale chciałam Was zachęcić abyście nie poddawali się w swych wysiłkach segregacyjnych i egzekwowali swoje prawa np. przy zakupie sprzętu AGD i RTV oraz baterii i zostawiali zuŝyty sprzęt w sklepach. Z wielu sprzętów tego rodzaju uwalniają się na śmietniskach szkodliwe substancje i pierwiastki takie jak brom, kadm, ołowiu i rtęci. Substancje te w organizmach Ŝywych prowadzą do uszkodzeń układu nerwowego a takŝe często są rakotwórcze. PoniŜej przedstawię parę nowych rozwiązań wprowadzanych w róŝnych miastach związanych z segregacją i odbiorem odpadów. Odpady: stary problem- nowe rozwiązania Końcówka zeszłego roku upływała pod znakiem światowego kryzysu, nic więc dziwnego, Ŝe w nowym roku przywitały nas podwyŝki cen. W tym roku podroŝało między innymi składowanie odpadów- za tonę odpadów przedsiębiorstwa wywoŝące odpady zapłacą 100 zł, czyli o 25 zł więcej niŝ w zeszłym roku. Oczywiście wyŝsza cena uderzy takŝe w nasze portfele. Jak uniknąć tego dodatkowego kosztu? Odpowiedz jest prosta- segregujmy odpady! W Polsce wymierne efekty segregacji śmieci obserwuje się w zabudowie domków jednorodzinnych, duŝo gorzej sytuacja wygląda na ternie osiedli budynków wielopiętrowych. Procent segregowanych tam śmieci jest niewspółmiernie niski do ilości ludzi zamieszkujących ten obszar. Powodem tego stanu rzeczy jest najczęściej brak miejsca na składowanie odpadów w mieszkaniu, brak kontenerów w dostępnych odległościach oraz nadal niska świadomość ekologiczna. Zgodnie z wymaganiami Unii Europejskiej do roku 2010 na składowiska odpadów ma trafiać nie więcej niŝ 75% odpadów podlegających recyklingowi. Niestety, obecnie trafia ich tam aŝ 90%. Naprzeciw temu wyzwaniu idą nowe technologie i pomysły, które mają usprawnić segregacje na osiedlach domów wielopiętrowych. PoniewaŜ najskuteczniejszą metodą sortowania jest sortowanie u źródła, czyli w miejscach powstawania odpadów, trzeba było tak opracować system zbiórki i segregacji, by mieszkańcy bloków nie musieli składować odpadów podlegających powtórnemu wykorzystywaniu. Przykładowe 7

8 rozwiązanie tego problemu zastosowano juŝ w Kanadzie. Wprowadzono tam system o nazwie TriSortier, czyli trójdzielny system sortowania. Aby z niego korzystać nie musimy rozdzielać śmieci na plastik, szkło, papier, organiczne itd. Wystarczy, Ŝe będziemy dzielić odpady na te, które nadają się do recyklingu (papier, szkło, plastik, metal) oraz odpady niebezpieczne jak baterie, następnie na te, które podlegają kompostowaniu (odpady kuchenne, przeterminowana Ŝywność itd.) oraz resztę idącą na składowisko odpadów lub do spalarni. Co istotne wszystkie te odpady wyrzucamy do zsypu na odpady, znajdującego się w kaŝdym bloku. W zsypie znajdują się pneumatyczne klapy, które odprowadzają śmieci do odpowiednich kontenerów. Wrzucając jeden z trzech rodzajów odpadów naciskamy odpowiedni przycisk na drzwiach do zsypu, który tak ustawi klapy, by nasze śmieci trafiły do odpowiedniego kontenera. System nie pozwala na jednoczesne wyrzucanie róŝnego rodzaju śmieci z róŝnych pięter, dlatego gdy nasz sąsiad z innego piętra wyrzuca śmieci biodegradowalne a my chcielibyśmy wyrzucić odpady podlegające recyklingowi na drzwiach do zsypu pojawi się napis proszę czekać. Dodatkowo w górnej części zsypu znajduje się system do spłukiwania oraz dezynfekcji zsypu. TriSorter pozwala na sortowanie śmieci u źródła, bez uciąŝliwego ich składowania w mieszkaniach. KaŜdego dnia wyrzucając śmieci dokonujemy podstawowej segregacji, która pozwoli na lepsze wykorzystanie surowców wtórnych oraz na zmniejszenie ilości odpadów na składowiskach. Odpady podlegające recyklingowi trafiają do zakładów zajmujących się odzyskiem odpadów, gdzie będą segregowane na poszczególne frakcje i następnie przetwarzane. Zdaje się, Ŝe jedynym minusem tego systemu segregacji śmieci jest jego cena, a właściwie cena przebudowy juŝ istniejących zsypów, tak by moŝna było w nich zastosować TriSortery. Zdecydowanie łatwiej i taniej jest zastosować ten system w nowo budowanych blokach. Pozostaje zatem pytanie jak rozwiązać problem segregacji odpadów w juŝ istniejących osiedlach domów wielopiętrowych. Rozwiązanie znalazł nasz rodak inŝ. Andrzej Bartoszkiewicz. Opracował on system EKO- AB usprawniający segregacje odpadów na terenie osiedli. Podobnie jak w systemie TriSorter uŝytkownicy sortują śmieci na trzy grupy: pierwsza z nich to odpady wtórne, druga to odpady organiczne, a trzecia to tzw. odpady higieniczne. Wśród odpadów wtórnych powinny znaleźć się, prócz plastików, papieru, szkła i metalu, równieŝ odpady niebezpieczne jak baterie czy leki. Systemu EKO AB składa się z kontenera - tzw. eko-domu - o powierzchni około 24 m 2, w nim znajduje się część socjalna (kabina prysznicowa, toaleta, umywalka z szafką) 8

9 oraz druga cześć socjalna, w której jest stół i szafa. W części roboczej znajduje się chłodnia, do składowania odpadów organicznych, prasa ręczna do zgniatania plastiku i metalu, pojemniki na róŝne rodzaje surowców wtórnych. Eko-domek zawiera równieŝ uchwyty na telewizory, komputery i świetlówki a takŝe wagę i niszczarkę do papieru, by niszczyć dokumenty na prośbę mieszkańców. Przed pawilonem zamieszcza się duŝy kontener na odpady, by poza godzinami pracy moŝna było wyrzucać odpady. Na wyposaŝeniu kontenera znajdują się równieŝ narzędzia do niszczenia odpadów wielkogabarytowych np. mebli. Czyli osiedlowy Eko-domek pochłonie naprawdę wiele z naszych odpadów, a co więcej moŝna go pomalować tak, by kolorystycznie wpasował się w otoczenie i cieszył równieŝ zmysły kaŝdego estety. Skuteczność tej metody sprawdzono juŝ w Bytomiu Odrzańskim, Płocku czy Nowej Soli. System ten pozwala na odizolowanie gryzoni od odpadów, zlikwidowanie nieprzyjemnych zapachów z altanek śmietnikowych i przede wszystkim na zmaksymalizowanie odzysku odpadów do powtórnej przeróbki oraz zapewnia nowe miejsca pracy. Obecnie np. krakowskie MPO wprowadza zmiany w odbiorze śmieci. Chcąc ułatwić segregacje na osiedlach domków jednorodzinnych będzie wprowadzony system odbioru suchych odpadów do Ŝółtych worków. Do Ŝółtych 120 litrowych worków mieszkańcy będą wrzucać odpady nadające się do recyklingu i raz w miesiącu MPO będzie je odbierać. Co waŝne, za odbiór tych śmieci nie trzeba będzie płacić. Do Ŝółtych worków wrzucamy papier, szkło, metal i plastik. Nie moŝe tam trafiać gruz i inne materiały budowlane, odpady higieniczne, lustra i szło Ŝaroodporne, szkło okienne, zbrojone i szyby samochodowe, ceramika, fajans, kryształ i porcelana, papier faksowy i termiczny, Ŝarówki, świetlówki, lampy fluorescencyjne i neonowe, opakowania po aerozolach i lekach oraz same leki, baterie, zabawki i sprzęt AGD. Co więcej, w Krakowie maja powstać tzw. Centra Recyklingu. Ma powstać od 7 do 9 Zbiorczych Punktów Gromadzenia Odpadów, gdzie mieszkańcy będą mogli zostawiać takie odpady jak: zuŝyty sprzęt AGD, RTV, IT, stare opony, baterie, zuŝyty olej i inne odpady problemowe. Centrum recyklingu będzie posiadało szczelne podłoŝe, by Ŝadne substancje nie przedostawały się do gruntu i otoczone będzie terenem zielonym oraz ekranem akustycznym. Oddawane tam odpady trafią w ręce wykwalifikowanych osób, będą przetrzymywane zgodnie z normami i co więcej nie będziemy za to płacić. Ciekawą akcję prowadzi równieŝ Zakład Zagospodarowania Odpadami w Poznaniu. Uruchomił on interaktywną mapę, na której moŝna znaleźć miejsca gdzie moŝemy oddać nasze odpady problemowe takie jak: przeterminowane leki 9

10 czy zuŝyte baterie. Na stronie internetowej ZZO w Poznaniu moŝna znaleźć równieŝ miejsca, w których stacjonuje Gratowóz - czyli mobilny punkt odbioru odpadów problemowych. Wszystkie informacje o akcjach prowadzonych przez ZZO w Poznaniu znajdziecie na stronie internetowej: A jeśli nie wiecie co zrobić ze starymi lecz nadal uŝytecznymi rzeczami jak ubrania, meble czy gadŝety domowe poszukajcie miejsc, gdzie moŝecie je oddać. Czasem warto pomyśleć o innych i umieścić zdjęcie takich zbędnych rzeczy np. na stronie ogólnopolskiej akcji graty z chaty MoŜe się okazać, Ŝe rzeczy, które ci zbywają mogą być bardzo przydatne innym. Śmieci- mam pomysł Śmieci moŝna równieŝ wykorzystać na swój własny uŝytek. Przykładem twórczego wykorzystania odpadów mogą być np. pokazy mody recyklingowej, czyli pokazy strojów zrobionych ze śmieci. Oryginalne pomysły na wykorzystanie odpadów moŝna bardzo łatwo zaadoptować na miarę swoich potrzeb i moŝliwości. Torebka z tetrapak u. Tetrapak, czyli popularne pudełko po mleku czy sokach, to odpad tak zwany wielomateriałowy, który trudny jest do odzysku z powodu uŝytych do jego produkcji róŝnych materiałów tj. papieru, folii i plastiku. Obecnie próbuje się przerabiać tetrapaki na płyty czy teŝ odzyskiwać z nich wysokiego gatunku celulozę, ale i ty moŝesz dać temu niewygodnemu śmieciowi drugie Ŝycie! Oto torebka z tetrapaku, szarego papieru i drewnianego klipsa, który zagubił na jednej z imprez swego towarzysza z drugiego ucha a jako pasek oczywiście sznurek konopny! MoŜna tez do obklejenia opakowania 10

11 uŝyć resztek materiałów po przeróbkach ubrań. Przetestowałam równieŝ portfel z tetrapaku, który to obkleiłam filcem a za zapięcie posłuŝyły mi drewniane guziki i koraliki. Masz starą, potarganą bluzkę, którą lubiłaś za jej kolor czy wzorki? Ja ze swojej zrobiłam etui na telefon! Przy bardzo małym nakładzie środków i nawet przy kiepskiej zdolności posługiwania się igłą i nitką moŝesz sobie zrobić naprawdę fajne i oryginalne etui na telefon. W ciekawy sposób wykorzystać moŝna korki od wina - jeśli nie masz ukończonych 18 lat pozbieraj korki od wina od rodziców. Korki od wina moŝna wykorzystać do zrobienia tablicy korkowej, która przyda Ci się do przyczepiania waŝnych informacji czy teŝ wakacyjnych pocztówek. Klejem do drewna przyklejaj korki do kawałka sklejki czy grubej tektury jeden obok drugiego i gotowe! Ostrzegam, Ŝe przedsięwzięcie to wymaga wypicia czasem nawet do paruset win ;-) Fajnym pomysłem na wykorzystanie korków i starych gazet jest zrobienie kolorowego naszyjnika i kolczyków. Z kolorowych gazet wycinamy trójkąty równoramienne, zwijamy na patyczku od podstawy a końcówkę przyklejamy klejem. Korek tniemy na wąskie krąŝki, nabijamy na wykałaczkę i malujemy farbami na dowolne kolory, następnie w dowolnej kolejności nawlekamy wszystko na nitkę i gotowe! Dla wielbicieli sklejania czy tworzenia modeli śmieci dają niezliczone moŝliwości. Jako przykład mogę podać pracę pana Zhu z Chin, który zafascynowany Transformersami skonstruował sobie swoje własne roboty zrobione ze śmieci. Zobaczcie na Mam nadziej, Ŝe przykład ten zainspiruje Was do stworzenia swojego własnego modelu. 11

12 Śmieci - działam Wiele organizacji w naszym kraju prowadzi akcje poświęcone sprzątaniu śmieci, ich segregacji i edukacji ekologicznej. JeŜeli czujesz, w sobie chęć działania na rzecz ochrony środowiska przyłącz się do jednej z akcji. Fundacja Nasz Ziemia organizuje w Polsce słynne juŝ Sprzątanie Świata, jest to akcja organizowana w wielu krajach, polega na sprzątaniu śmieci znajdujących się np. przy drogach, na skraju lasów itp. Na co dzień fundacja prowadzi równieŝ wiele warsztatów i szkolenia z zakresu edukacji ekologicznej np. Szkoła z klimatem oraz na swej stronie internetowej zamieszcza wiele cennych rad, jak stać się bardziej eco. Na wzór powyŝszych działań w tym roku Google wystartowało z akcją zatytułowaną Międzynarodowy Weekend Sprzątania (International Cleanup Weekend). Początkowo miało być to lokalne, skromne przedsięwzięcie zorganizowane przez uŝytkowników Google, z czasem rozrosło się jednak do projektu koordynowanego przez organizacje ekologiczne z piętnastu krajów i wspierane przez UNEP. Idea akcji jest bardzo prosta i polega na wyznaczeniu obszaru do sprzątania dla niewielkich grób chcących wziąć udział w sprzątaniu i zaznaczenia go na stronie stworzonej na potrzeby tego projektu przy Google Maps. W ten sposób powstaje mapa sprzątanych miejsc na całym świecie. Wcześniejsza współpraca Google i UNEP zaowocowała stworzeniem Atlasu Zmieniającego się Środowiska. Na mapach Atlasu zaznaczono 100 miejsc zagroŝonych nieodwracalnymi zmianami w środowisku naturalnym. Wiele projektów nie ma tak szerokiego zasięgu, realizowane są w szkołach, mniejszych społecznościach, ale za to przez dłuŝszy okres czasu. W szkołach podstawowych i gimnazjach w Warszawie, Poznaniu, Krakowie i Łodzi realizowany jest np. projekt, mający na celu edukację z zakresu świadomej konsumpcji i wdroŝenia selektywnej zbiórki odpadów na terenie szkół oraz monitoring funkcjonowania systemu tej zbiórki. Więcej informacji o tym projekcie moŝecie uzyskać na stronie internetowej Interesującą akcję prowadzi firma Eko Service wraz z polskim oddziałem UNICEF. Przedsięwzięcie to polega na łączeniu segregacji śmieci i pomocy dzieciom z Afryki. W budynkach firm, szkolnych czy teŝ urzędów rozstawiane są pojemniki, do których wrzucamy zuŝyte kartridŝe i stare telefony komórkowe. Firma odbierająca te odpady za kaŝdą ich sztukę płaci 1,5 zł na konto UNICEF, który uzyskane w ten sposób pieniądze przeznacza na pomoc afrykańskim dzieciom. W ten oto sposób za pośrednictwem Eco Service puste 12

13 pojemniki po kartridŝach zamiast na wysypisko trafią na linie produkcyjne, gdzie zostaną przetworzone, a UNICEF uzyskuje środki na realizację swoich planów pomocy w Afryce. By wziąć udział w takiej zbiórce moŝna bezpośrednio skontaktować się z organizatorami Eco Service- biuro@ecomind.pl. W akcji moŝe wziąć udział kaŝda firma lub instytucja, gdzie tylko produkowane są tego rodzaju odpady. Jak widać śmieci dają wiele moŝliwości działania. Temat ten długo jeszcze będzie na topie, gdyŝ problem odpadów jest wciąŝ aktualny. O tym jak naukowcy prześcigają się w nowych pomysłach na wykorzystanie śmieci i ich segregację moŝe świadczyć fakt, Ŝe opracowano juŝ np. drukarkę, która zamiast atramentu uŝywa fusów z kawy. Oby tak dalej! Utylizacja opon samochodowych Bardzo często natrafić moŝemy na zuŝyte opony samochodowe porzucane w rowach i rzekach, czy ich sterty zalegające wokół zakładów wulkanizacji. Czasem wykorzystywane są jako wątpliwa ozdoba ogródków i placów zabawa. Pierwsze opony zostały wynalezione pod koniec wieku XIX. Od samego początku ich podstawowym składnikiem była guma, najpierw wypełniająca oponę w całości, potem w połączeniu z metalowym szkieletem wypełniona powietrzem. Od ponad stu lat technologia produkcji opon mocno ewoluowała. Najczęściej uŝywanymi obecnie są opony bezdętkowe. Powszechne zastosowanie zrodziło problem utylizacji starych opon będących odpadami, których ilość systematycznie rośnie. Na świecie opracowuje się bardzo róŝne technologie pozbywania się niepotrzebnych opon, bowiem do ich produkcji wykorzystywanych jest szereg surowców wartych odzyskania, w tym guma, stal czy grafit. W Polsce obecnie najczęściej stosuje się termiczną utylizację w cementowniach jako paliwo o duŝym potencjale energetycznym, porównywalnym z węglem kamiennym. Spalanie zuŝytych opon ma szereg zalet, między innymi w jego trakcie do powietrza emitowane jest mniej dwutlenku węgla i siarki niŝ w wypadku wykorzystywania węgla. Guma, zanim trafi do pieców, jest wcześniej rozdrabniana. W takiej formie dodaje się ją do spalanego węgla jako procent całkowitego wkładu piecowego. Kosztowne i dosyć trudne technologicznie jest tutaj przygotowanie opon do spalania, zwłaszcza usuwanie metalowego szkieletu, dlatego od lat pracuje się nad sposobami spalania opon w całości. Piece pozwalające na taki sposób utylizacji 13

14 funkcjonują juŝ w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii oraz we Włoszech, głównie w elektrociepłowniach. Jednak spalanie to nie jedyne wyjście z sytuacji, a często uznaje się, Ŝe jest to wyjście najgorsze z moŝliwych. Przyszłość recyklingu opon to odzysk materiałowy w postaci granulatu gumowego. Rozdrobnione opony, w zaleŝności od wielkości ziaren klasyfikowane jako pył, miał, granulat ora grys, stosowane są z odpowiednimi lepiszczami do pokrywania terenów boisk, placów zabawach oraz budowy ścian dźwiękoszczelnych. Wykonuje się z nich takŝe obcasy do butów, maty, dywaniki samochodowe. Istnieje równieŝ moŝliwość wykorzystania ich jako dodatków do asfaltów, jednak tutaj podstawową przeszkodą wysokie koszty stosowania nowatorskich rozwiązań, przewyŝszające wypracowane do tej pory metody budowy dróg. Amerykanie opracowali sposób przetwarzania opon na olej napędowy oraz gaz. Technika przetwarzania zuŝytej gumy jest podobna do funkcjonowania mikrofalówki. Pod wypływem określonej długości fal zostają wprowadzone w drgania łańcuchy węglowodorów aŝ do ich przerwania. Struktura związku chemicznego zmienia się tworząc ciecz lub gaz. Jak wyliczono z 9 kg opon moŝna wytworzyć 4,5 l oleju napędowego, 1,4 metra sześciennego gazu, 3,4 kg grafitu oraz 1 kg stali. Z rozdrobnionych opon oraz resztek powstających w trakcie bieŝnikowania tworzony jest regenerat gumowy, mogący w części zastępować kauczuk. Jest kilka metod jego produkcji, najczęściej stosuje się metodę kotłowo-parową. Rozdrobniona guma zostaje podgrzana do temperatury 60 C i wymieszana z olejem talowym. Całość regeneruje się w kotłach parowych o temperaturze 200 C. Przedstawione metody dają nadzieję, Ŝe pomimo coraz większej ilości pojazdów na naszych drogach, przynajmniej ich opony będą dobrze wykorzystywane. Kontakt: Barbara Draus tel.: (012) wew. 103; edukacja@fwie.eco.pl Fundacja Wspierania Inicjatyw Ekologicznych ul. Czysta 17/4, Kraków tel./fax.: (012) biuro@fwie.eco.pl 14