Metody podziału indywidualnych kosztów ogrzewania w budynkach wielorodzinnych w wietle znowelizowanego Prawa Energetycznego

Transkrypt

1 Rozliczanie kosztów ogrzewania Dr in. Paweł Michnikowski Mgr in. Stanisław Matys Metody podziału indywidualnych kosztów ogrzewania w budynkach wielorodzinnych w wietle znowelizowanego Prawa Energetycznego W maju biecego roku weszła w ycie znowelizowana ustawa Prawo Energetyczne (ustawa z dnia 10 kwietnia 1997r. z póniejszymi zmianami), w której znalazły si zapisy dotyczce rozliczania lokali mieszkalnych i uytkowych w oparciu o odczyty urzdze wskanikowych. Jednym z najwaniejszych zapisów tej ustawy, dotyczcych poruszanej problematyki jest art. 45a. pkt.9 brzmicy: Właciciel lub zarzdca budynku wielolokalowego dokonuje wyboru metody rozliczania całkowitych kosztów zakupu ciepła na poszczególne lokale mieszkalne i uytkowe w tym budynku tak, aby wybrana metoda, uwzgldniajc współczynniki wyrównawcze zuycia ciepła na ogrzewanie, wynikajce z połoenia lokalu w bryle budynku przy jednoczesnym zachowaniu prawidłowych warunków eksploatacji budynku okrelonych w odrbnych przepisach, stymulowała energooszczdne zachowania oraz zapewniała ustalanie opłat, o których mowa w ust. 4, w sposób odpowiadajcy zuyciu ciepła na ogrzewanie i przygotowanie ciepłej wody uytkowej. Zapis ten obliguje Właciciela lub Zarzdc budynku do wyboru takiego sposobu rozliczania, który pozwoli na zachowanie równowagi pomidzy energooszczdnym i jednoczenie racjonalnym uytkowaniem mieszka. Pod tym pojciem rozumiane jest takie racjonowanie zuycia ciepła, które polega na zapewnieniu mieszkaniom temperatury, zgodnej z indywidualnym odczuciem komfortu cieplnego, ale take prawidłow wentylacj wietrzenie i nie wychładzanie pomieszcze poniej rozsdnej granicy, jak jest 16 st.c. Jednoczenie zapis ten precyzyjnie okrela, jakie kryteria decydowa powinny o ustaleniu opłat indywidualnych. Metoda rozliczania całkowitych kosztów zakupu ciepła na poszczególne lokale, oparta na wykorzystaniu urzdze wskanikowych (mog to by podzielniki), musi zapewnia siln korelacj ustalonych opłat z iloci ciepła na ogrzewanie danego lokalu, czyli sezonowym zapotrzebowaniem danego lokalu na ciepło do jego ogrzania. Dotychczas realizowane w Polsce sposoby rozliczania kosztów indywidualnych ogrzewania bazuj tylko na odczycie wskaza wielkoci proporcjonalnych do iloci ciepła wyemitowanego przez instalacj grzewcz - w przypadku indywidualnych liczników ciepła lub do iloci ciepła wyemitowanego przez grzejniki w przypadku podzielników. Tematem tej publikacji jest zbadanie korelacji, pomidzy wskazaniami podzielników zwanymi w dalszej czci klasycznymi, miarodajnymi dla iloci ciepła wydzielonego przez grzejniki danej jednostki uytkowej, a jej sezonowym zapotrzebowaniem na ciepło do ogrzania. T sam metodologi zastosowano dla nowej, proponowanej metody podziału kosztów ogrzewania, wykorzystujcej jako dodatkowy parametr redni temperatur wewntrzn rozliczanego lokalu w sezonie grzewczym. 1. Wskazania podzielników kosztów ogrzewania jako kryterium podziału indywidualnych kosztów ogrzewania. Koszty ciepła dostarczonego do budynku na potrzeby centralnego ogrzewania w Polsce były dotychczas dzielone pomidzy jego uytkowników metod ryczałtow - w proporcji do zajmowanej powierzchni lokalu lub pomiarow w proporcji do wskaza ciepłomierzy lokalowych lub podzielników kosztów ogrzewania. Pierwsza z metod nie zachca do

2 racjonalnej gospodarki ciepłem i powoduje jego marnotrawstwo, druga, mimo e stymuluje energooszczdne zachowania uytkowników lokali, to jednak jest powszechnie krytykowana. Krytyka metody rozliczania indywidualnych kosztów ogrzewania zgodnego ze zuyciem wynika z faktu, e zasada jej funkcjonowania opiera si na bezkrytycznym przekonaniu, e jedynymi ródłami ciepła w rozliczanym lokalu s grzejniki. Czyli okrelenie intensywnoci korzystania z grzejników za pomoc indywidualnych ciepłomierzy lokalowych lub podzielników kosztów ogrzewania. Pierwsza z metod nie zachca do racjonalnej gospodarki ciepłem i powoduje jego marnotrawstwo, druga, mimo e stymuluje energooszczdne zachowania uytkowników lokali, to jednak jest powszechnie krytykowana. Krytyka metody rozliczania indywidualnych kosztów ogrzewania zgodnego ze zuyciem wynika z faktu, e zasada jej funkcjonowania opiera si na bezkrytycznym przekonaniu, e jedynymi ródłami ciepła w rozliczanym lokalu s grzejniki. Czyli okrelenie intensywnoci korzystania z grzejników za pomoc indywidualnych ciepłomierzy lub podzielników na grzejnikach jest wystarczajcym kryterium okrelenia kosztów ogrzewania lokalu. Tymczasem nawet dla osób nie zwizanych z ogrzewnictwem jest oczywiste, e ciepło centralnie dostarczone do budynku rozchodzi si do pomieszcze ogrzewanych nie tylko przez grzejniki, ale take przez nie izolowane piony grzewcze i ciany ssiednich lokali o zrónicowanych temperaturach. Udział wymienionych powyej ródeł ciepła w bilansie energetycznym pomieszcze zaley do szeregu czynników, a przede wszystkim od jakoci przegród zewntrznych i wewntrznych, instalacji grzewczej oraz zachowania uytkowników lokali. Wiarygodno obecnie stosowanej powszechnie w Polsce metody wyznaczania indywidualnych kosztów ogrzewania na bazie odczytów podzielników oraz jej zgodno z zapisami znowelizowanej ustawy Prawo Energetyczne zaley od korelacji pomidzy kosztami ogrzewania naliczonymi na jej podstawie, a zuyciem ciepła na ogrzanie danego lokalu. W tym celu przeprowadzono eksperyment w jednym z budynków wielorodzinnych administrowanych przez Spółdzielni Mieszkaniow w województwie witokrzyskim (100 mieszka, 8 klatek), w którym na podstawie pomiaru redniej temperatury w mieszkaniach w sezonie grzewczym, wyliczono zapotrzebowanie ciepła na ich ogrzanie. Pomiar redniej temperatury mieszka zrealizowano za pomoc specjalnych podzielników kosztów ogrzewania, które oprócz standardowego wskazania wartoci zuycia, umoliwiały take rejestracj redniej temperatury wewntrznej pomieszczenia [ 1 ]. Prezentowany budynek posiadał nastpujce parametry budowlane: ciany zewntrzne podłune U=0,264 W/m2K, ciany zewntrzne szczytowe U=0,283 W/m2K, ciany wewntrzne U=2,727 W/m2K (pomidzy pomieszczeniami), stropy pomidzy kondygnacjami U=1,415 W/m2K. Mimo czciowej wymiany stolarki okiennej, do analizy przyjto typowe okna U=2,6 W/m2K. Na rys. 1 na pionowym przekroju budynku przedstawiono rozkład mieszka z podanymi zmierzonymi i wyliczonymi parametrami: w górnym wierszu zarejestrowan redni temperatur mieszkania wyznaczon jako redni waon, poniej zuycie ciepła na ogrzanie w GJ i sum wartoci zuycia (po uwzgldnieniu współczynników oceny). W 15 mieszkaniach nie zostały zamontowane podzielniki i na rys. 1 widoczne s w postaci zacienionej. Zuycie ciepła na ogrzanie odczytane z ciepłomierza w wle analizowanego budynku w sezonie grzewczym 2004/2005 wyniosło 2109 GJ. Suma wyliczonego zuycia ciepła przy uwzgldnieniu rzeczywistych temperatur wewntrznych dla mieszka opomiarowanych wynosi 1136,63 GJ. Wyliczona suma sezonowego zuycia ciepła dla mieszka, w których nie zostały zamontowane podzielnik i uwzgldniono normatywne warunki eksploatacji pomieszcze wynosi 225,09 GJ. Razem z uwzgldnieniem 8 klatek schodowych wyliczone

3 zapotrzebowanie ciepła na ogrzanie budynku wynosi 1774,60 GJ. Aby móc porówna wyliczone zapotrzebowanie na ciepło do ogrzania z rzeczywistym licznikowym zuyciem ciepła budynku, naley uwzgldni sprawnoci. Skorzystano z rozporzdzenia w sprawie zakresu audytu energetycznego [ 4 ] i wyznaczono: Rónica pomidzy teoretyczn iloci ciepła 2009,03 GJ, a rzeczywicie pomierzon 2109,33 GJ w sezonie grzewczym 2004/2005, wynoszca około 5%, moe wynika przede wszystkim z niedoszacowania zuycia w mieszkaniach, w których na skutek braku opomiarowania, załoono normatywne warunki eksploatacji pomieszcze. Jak uczy praktyka w mieszkaniach nie wyposaonych w urzdzenia pomiarowe, brakuje ich uytkownikom motywacji do racjonalnego gospodarowania ciepłem. Wnikliwa analiza obu rysunków pozwala na wycignicie nastpujcych wniosków: z analizy rys.1. wynika, e amplituda waha zapotrzebowania ciepła na jednostk powierzchni lokali (stosunek wskanika maksymalnego do minimalnego) wynosi 4,24, a odpowiadajcy jej stosunek wskanika sumy wskaza podzielników do powierzchni wynosi

4 602. Według kryterium podawanego w [ 5 ] amplituda wskanika wskaza podzielników wiksza od 6 wiadczy o nieprawidłowej rejestracji ciepła. z analizy rys.2. wida, e w niektórych mieszkaniach wskazania podzielników oscyluj w okolicy wartoci zerowej, mimo zapotrzebowania ciepła na ogrzanie wahajcego si pomidzy 6 13 GJ. S to znaczce argumenty przemawiajce za krytyczn ocen dotychczasowych metod rozliczania indywidualnych kosztów ogrzewania opartych na odczycie klasycznych wskaza podzielników kosztów ogrzewania. Aby jednoznacznie stwierdzi, czy metoda oparta na klasycznych wskazaniach podzielników, spełnia postulat zapewnienia opłat w sposób odpowiadajcy zuyciu ciepła na ogrzewanie, naley okreli korelacj pomidzy zbiorem sum zredukowanych wskaza podzielników, a sezonowym zapotrzebowaniem na ciepło odpowiadajcych im lokali. Korelacja to współzaleno liniowa dwóch zmiennych losowych. Liczbow miar korelacji dwóch zmiennych losowych X i Y jest współczynnik korelacji. Współczynnik korelacji jest zawsze liczb z przedziału [-1;1]. Przyjmuje warto 1 lub 1, gdy midzy rozwaanymi zmiennymi losowymi istnieje funkcyjna zaleno liniowa; gdy przyjmuje warto 0, rozwaane zmienne losowe nazywa si nie skorelowanymi. W przypadku gdy obie zmienne losowe X i Y maj rozkład normalny, współczynnik korelacji jest miar zalenoci (nie tylko zalenoci liniowej) midzy tymi zmiennymi losowymi. To czy współczynnik korelacji jest istotny decyduje tzw. test istotnoci współczynnika korelacji. Współczynnik korelacji r pomidzy zredukowanymi wskazaniami podzielników elektronicznych (bez współczynników redukcyjnych na połoenie mieszkania w bryle budynku), a zuyciami ciepła na ogrzanie, wyznaczony dla wszystkich 85 lokali opomiarowanych budynku wynosi 0,42. Oznacza to i opłaty za centralne ogrzewanie ustalone na poszczególne lokale w 100% w proporcji do wskaza podzielników, s w sposób słaby zalene od zuycia ciepła na ogrzewanie tych lokali. Aby zbada istotno współczynnika korelacji, wyznaczono z zalenoci dla próby n=85 (ilo mieszka opomiarowanych) warto statystyki t = 4,216. Dla przyjtego poziomu istotnoci = 0,05 (prawdopodobiestwo 95%) mona odczyta z tablic rozkładu t - Studenta przy 83 stopniach swobody (85 pomiarów minus 2) warto krytyczn statystyki wynoszc t = 2. Poniewa mamy t = 4,216 to t = 2,00 nie ma podstaw do odrzucenia hipotezy o istotnoci współczynnika korelacji. Ciekawa jest analiza współczynnika korelacji dla pierwszych dwóch klatek (mieszkania od 1 do 25). Wynosi on tylko 0,09 czyli ze statystycznego punktu widzenia zmienne nie s skorelowane (t = 0,433 to t = 2,069). Na rys. 2. zaleno dla dwóch pierwszych klatek przedstawiono w postaci duych kwadratów koloru niebieskiego. Z dotychczasowej praktyki realizacyjnej wynika, e firmy rozliczeniowe niweluj brak korelacji pomidzy kosztami ogrzewania wyznaczonymi na podstawie klasycznych wskaza podzielników, a zuyciem ciepła na ogrzewanie, zwikszajc udział kosztów stałych, dzielonych w proporcji do powierzchni lokalu. Aby sprawdzi jak zwikszanie udziału kosztów stałych zmienia korelacj pomidzy kosztami ogrzewania, a zuyciem ciepła, w tabeli 1 przedstawiono zaleno współczynnika korelacji w funkcji procentowego udziału kosztów stałych rozliczanego budynku. Symulacji dokonano dla wszystkich 85 opomiarowanych mieszka.

5 Jak wynika z analizy powyszej tabeli, siła zalenoci pomidzy kosztami ogrzewania wyznaczonymi w oparciu o odczyt klasyczny podzielnika z uwzgldnieniem udziału kosztów stałych, a zapotrzebowaniem lokalu na ciepło do ogrzania, posiada warto ekstremaln. Dla poszczególnych budynków moe si ona róni w zalenoci od parametrów budowlanych oraz zachowania uytkowników. W analizowanym budynku w woj. witokrzyskim optymaln wartoci jest przyjcie 70% udziału kosztów stałych, co postrzegane moe by jako rozliczania prawie ryczałtowe. Godnym zaakcentowania natomiast jest fakt, e dla 100% kosztów stałych korelacja pomidzy tzw. ryczałtowymi kosztami ogrzewania, a ciepłem na ogrzanie jest mniejsza ni w przypadku przyjcia 100% kosztów zmiennych uzalenionych od klasycznych wskaza podzielników, co zdecydowanie przemawia za wyszoci rozliczania zalenego od zuycia nad rozliczaniem zalenym tylko od powierzchni. 2. Metoda rozliczania całkowitych kosztów ogrzewania na poszczególne lokale zgodna z aktualn ustaw Prawo energetyczne. Celem umoliwienia kontroli i porównywania zuycia ciepła w sezonie grzewczym, wprowadzono w ogrzewnictwie pojcie liczby stopniodni Sd [ 3 ]. Jest ona iloczynem liczby dni ogrzewania i rónicy pomidzy redni temperatur ogrzewanego pomieszczenia, a redni temperatur zewntrzn w sezonie grzewczym, czyli Zaleno (4) mona uproci zakładajc podobne zyski ciepła dla wszystkich pomieszcze oraz podstawiajc zamiast rednich dobowych temperatur pomieszczenia oraz zewntrznej, redni temperatur pomieszczenia i zewntrzn z całego sezonu grzewczego. Nastpnie aby zsumowa sezonowe zapotrzebowania na ciepło dla poszczególnych pomieszcze tworzcych lokal lub mieszkanie, trzeba wyznaczy redni waon temperatur wewntrznych. Rozpisujc wskanik C jako iloczyn jednostkowego zapotrzebowania na moc grzewcz i powierzchni, podzielonych przez rónic obliczeniowych temperatur: wewntrznych i zewntrznej danej strefy klimatycznej, otrzymano ostateczn posta zalenoci na ciepło do ogrzania jednostki uytkowej w trakcie sezonu grzewczego:

6 Dla analizowanego budynku, dla którego przytoczono ju w tej publikacji zaleno pomidzy klasycznymi wskazaniami podzielników elektronicznych, a zuyciami ciepła na ogrzanie poszczególnych lokali, zgromadzano dane potrzebne do wyznaczenia zuycia ciepła w sezonie grzewczym zgodnie z równaniem (6). W tym celu sporzdzono projekt Obliczania Zapotrzebowania na Ciepło (OZC), z którego otrzymano jednostkowe zapotrzebowania na moc grzewcz w warunkach obliczeniowych, wyznaczono rednie waone temperatury i na tej podstawie nadwyk temperatur rednich w lokalach nad rednimi temperaturami zewntrznymi sezonu grzewczego. Powysze dane zestawiono ze zbiorem zapotrzebowa ciepła dla lokali i dla pierwszych dwóch klatek analizowanego budynku przedstawiono w tabeli 2. Przyjto tak warto współczynnika k, która wynika z podstawienia rzeczywistych danych dni sezonu grzewczego i przekształceniu jednostek na GJ/a. Jako QH oznaczono wyliczone zapotrzebowanie ciepła na ogrzanie lokalu, natomiast jako Q parametr wyznaczony zgodnie z zalenoci (6).

7 Podobnie jak dla klasycznych wskaza podzielników wyznaczono współczynnik korelacji pomidzy parametrem Q otrzymanym z równania (6), a zapotrzebowaniem ciepła QH dla analizowanych lokali. Dla zbioru mieszka z pierwszych dwóch klatek (25 lokali), współczynnik korelacji wyniósł 0,91 co w porównaniu ze współczynnikiem korelacji dla klasycznych wskaza podzielnika wynoszcym 0,09, wiadczy o silnej zalenoci obu parametrów. Dla wszystkich 85 opomiarowanych lokali współczynnik korelacji wyniósł 0,94 (dla porównania dla klasycznych wskaza podzielnika 0,42). Graficzny obraz zalenoci pomidzy wyznaczonymi parametrami Q, a zuyciami ciepła na ogrzanie lokali QH przedstawiono na rys. 3. Z pozoru moe si wydawa, e trudno było oczekiwa innego wyniku, poniewa metoda rozliczania kosztów całkowitych na poszczególne lokale za pomoc kryterium pomiaru ich temperatury wewntrznej, przy jednoczesnym posiadaniu wiedzy o ich parametrach termicznych (zuycie energii na przenikanie i podgrzanie powietrza wentylacyjnego) ju z definicji wydaje si najbardziej oczywista. Ma ona jednak podstawow wad, bazuje na stałych, normatywnych warunkach wentylacji. Inn cech charakterystyczn takiego kryterium wyznaczenia indywidualnych kosztów ogrzewania jest jego wraliwo na wpływ innych ródeł ciepła, co w przypadku nie izolowanych pionów oraz strumieni ciepła przenikajcego przez przegrody wewntrzne jest zalet, natomiast w przypadku zrónicowanych wewntrznych zysków ciepła jest wad. Do wad tej metody rozliczenia kosztów ogrzewania mona zaliczy take fakt, e prowadzi do braku motywacji lokatorów do prywatnych inwestycji w podniesienie standardu cieplnego mieszkania np. wymian stolarki okiennej, bo nie przekłada si to bezporednio na obnienie kosztów ogrzewania lokalu.

8 Aby wyeliminowa wady metody rozdziału kosztów ogrzewania wykorzystujcej tylko iloczyn rónicy nadwyki redniej temperatury pomieszczenia nad redni zewntrzn temperatur sezonu grzewczego oraz wskanika całkowitego zapotrzebowania pomieszczenia na pokrycie strat na przenikanie i wentylacj zwanej dalej metod komfortu cieplnego, wprowadzono do opisanego powyej systemu, klasyczne wskazania podzielników. Po tej modyfikacji metoda podziału całkowitych kosztów dostawy ciepła do budynku składa si z trzech składników: - udział stały dzielony w proporcji do powierzchni (20-30%), - udział komfortu dzielony w proporcji do iloczynu rónicy rednich temperatur: wewntrznej lokalu i zewntrznej sezonu grzewczego oraz powierzchni (35-40%). - udział grzejnika dzielony w proporcji do klasycznego wskazania podzielnika (35-40%), Korelacja kosztów ogrzewania wyznaczonych w oparciu o metod uwzgldniajc np. 30% udziału stałego, 35% udziału komfortu i 35% udziału grzejnika i zuycia ciepła na ogrzanie, wynosi 0,73. Opisana powyej metoda nie uwzgldnia redukcji kosztów ze wzgldu na połoenie lokalu, poniewa słuyła do stwierdzenia siły zalenoci pomidzy wyznaczonymi kosztami, a rzeczywistym zuyciem ciepła na ogrzanie. W praktyce, aby spełni wymagania ustawy Prawo energetyczne naley uwzgldni w rzeczywistym systemie współczynniki wyrównawcze, zakładajce nie zawinione przez uytkowników zrónicowanie jakoci energetycznej lokali. W tym celu wystarczy w systemie opisanym powyej w równaniu (6) pomin - jednostkowe zapotrzebowanie na moc grzewcza lokalu, aby otrzyma obiektywne kryterium zachowania uytkownika lokalu, zalene tylko od redniej temperatury wewntrznej i powierzchni mieszkania. Ostatecznie udział komfortu w metodzie podziału kosztów sprowadza si do równania: Porównujc współczynnik korelacji dla cytowanych w tej publikacji metod rozliczania kosztów ogrzewania w budynku wielorodzinnym trzeba obiektywnie stwierdzi, e najbardziej skorelowana z uyciem ciepła na ogrzewanie jest metoda wykorzystujca tylko iloczyn rónicy rednich temperatur, czyli metoda komfortu cieplnego. Niestety posiada ona powan wad, a mianowicie zakłada stał dla danej kubatury wentylacj dla wszystkich lokali zlokalizowanych w rozliczanym budynku. Dlatego zaproponowano metod mieszan, wykorzystujc dobrodziejstwo czystej metody opartej na

9 redniej temperaturze pomieszczenia, czyli siln korelacj z rzeczywistym zuyciem ciepła na ogrzanie, połczon z klasycznym odczytem podzielników. Osobn kwesti jest decyzja wyboru udziału procentowego kadego z kryterium, co powinno wiza si z analiz stanu realizacji wymaga ochrony cieplnej rozliczanego budynku. Budynki bez izolacji termicznej i wymiany stolarki okiennej posiadaj duy udział strat cieplnych na przenikanie (niezalenych od woli uytkownika) w całkowitych stratach ciepła, co pozwala na zwikszenie udziału kryterium nadwyki redniej temperatury wewntrznej. Budynki ocieplone, w których ronie znaczenie strat wentylacji w bilansie strat całkowitych, ronie jednoczenie udział parametru zalenego od uytkownika. Mona obrazowo powiedzie, e rónice w zuyciach ciepła na grzejnikach s odpowiedzialne za róny stopie wentylacji, czyli take za rón intensywno wietrzenia. Aby móc zrealizowa proponowany nowy system rozliczeniowy w budynkach wyposaonych w standardowe podzielniki wyparkowe lub elektroniczne, naley wyposay dodatkowo wszystkie opomiarowane pomieszczenia w rejestratory temperatury wewntrznej. Z punktu widzenia wiarygodnoci pomiaru oraz optymalizacji kosztów inwestycji, korzystniejsze jest zainwestowanie w specjalne elektroniczne podzielniki kosztów ogrzewania posiadajce jednoczenie funkcj rejestracji redniej temperatury pomieszczenia. Taki podzielnik trudniej oszuka stwarzajc w pobliu czujnika temperatury od strony pomieszczenia mikroklimat, czyli obniajc w jego otoczeniu temperatur. Kady podzielnik elektroniczny wyposaony jest w oprogramowanie wykluczajce manipulacj lub tzw. zakłócenia cieplne w okolicy grzejnika [ 2 ]. 3. Praktyczna realizacja nowego systemu rozliczeniowego. Opisany w tej publikacji nowy sposób rozliczania indywidualnych kosztów ogrzewania został oparty na dwóch parametrach: klasycznej wartoci wskaza podzielników oraz rónicy redniej temperatury pomieszczenia i redniej temperatury zewntrznej w sezonie grzewczym. Jako kryterium wyznaczenia opłaty zmiennej, został sprawdzony w praktyce w kilku budynkach administrowanych przez jedn ze spółdzielni mieszkaniowej w województwie witokrzyskim. Wyniki analizy z jednego z budynków zostały opisane w dwóch poprzednich rozdziałach. Poniej przedstawiono wyniki konkretnego rozliczenia indywidualnych kosztów ogrzewania wykonane dla analizowanego budynku dla nastpujcych parametrów: całkowite koszty ogrzewania składaj si z 30% kosztów stałych dzielonych według powierzchni, 35% kosztów proporcjonalnych do iloczynu nadwyki redniej temperatury pomieszczenia nad temperatur zewntrzn i powierzchni oraz 35% kosztów grzejnika (wskazania podzielnika po uwzgldnieniu współczynników oceny i redukcyjnych na połoenie lokalu). Fragment zestawienia kosztów dla budynku przedstawiono na rys. 4.

10 Stosunek maksymalnego kosztu jednostkowego do minimalnego w analizowanym budynku wyniósł 3,25, kiedy dla klasycznego sposobu rozliczania, przy podobnym udziale kosztów stałych (30%), wynosił 8,81. Powyej na rys. 5. pokazano rachunek indywidualny dla mieszkania o najniszej redniej temperaturze wewntrznej 15,960C (rónica temperatur 14,800C) i niskiej sumie wskaza podzielników równej 71,8 jednostek zredukowanych (po uwzgldnieniu współczynników oceny i redukcyjnych ze wzgldu na połoenie mieszkania). Maksymalna suma wskaza podzielników wynosiła w tym budynku ponad jednostek, przy podobnej powierzchni grzewczej. Jako koszty zmienne I uwzgldniono udział iloczynu rónicy redniej temperatury wewntrznej i zewntrznej lokalu oraz powierzchni, w całkowitym iloczynie dla budynku, natomiast koszty zmienne II udział sumy zredukowanych jednostek zuycia lokalu w

11 całkowitej sumie jednostek dla całego budynku. Dla porównania na rys. 6. przedstawiono rachunek indywidualny dla tego samego mieszkania wykonany metod klasyczn, czyli uwzgldniajc 70% kosztów zmiennych, wyznaczonych tylko w oparciu o wskazania podzielnika. Jak wida z porównania tych rachunków przy redniej temperaturze w tym mieszkaniu wynoszcej 15,960C i sumie wskaza podzielników 71,8 jednostek, dla klasycznego sposobu rozliczania koszty zmienne wyniosły tylko 12,14 zł, a nadpłata 901,80 zł, natomiast dla nowego sposobu rozliczania suma kosztów zmiennych wyniosła 215,24 +6,07=221,31 zł, a nadpłata spadła do 692,63 zł. Mieszkanie o redniej temperaturze wewntrznej wynoszcej 15,960C wbrew temu co wskazywały podzielniki, take zuywało ciepło. Z kolei due wskazanie podzielników wynoszce powyej jednostek, w mieszkaniu o redniej temperaturze wewntrznej 20,060C, moe wynika nie tylko z intensywnego wietrzenia, lecz take z faktu ssiedztwa mieszka nie zamieszkałych, które w wikszoci maj zakrcone grzejniki. 4. Wnioski. Analiza dotychczasowego sposobu rozliczania w budynku wielorodzinnym wykazała nisk korelacj pomidzy kosztami indywidualnymi ogrzewania wyznaczonymi w oparciu o klasyczne wskazania podzielników elektronicznych, a zuyciem ciepła dla lokali w tym budynku. wiadczy to o braku wypełniania wymaga znowelizowanej ustawy Prawo Energetyczne przez obecnie stosowane metody rozliczania kosztów ogrzewania w budynkach wielorodzinnych z zastosowaniem wskaza podzielników kosztów ogrzewania. Przeprowadzona analiza potwierdza negatywne oceny fachowców i uytkowników, wyraane czsto na łamach prasy codziennej lub w publikacjach naukowych. W artykule zaproponowano zupełnie nowy sposób wyznaczania kosztów ogrzewania lokali zaopatrywanych w energi ciepln dostarczon centralnie do budynku. Opiera si on na wykorzystaniu dodatkowego parametru w postaci redniej temperatury wewntrznej z sezonu grzewczego, która przy zachowaniu okrelonych warunków (stała krotno wentylacji) jest miarodajna dla zuycia ciepła na ogrzanie danego pomieszczenia lub lokalu. Z uwagi na

12 zapewnienie obiektywnego kryterium uwzgldniajcego zmienny parametr wentylacji oraz stworzenie mechanizmu zachcajcego do inwestycji w podniesienie jakoci energetycznej lokalu, zachowano w systemie rozliczeniowym udział klasycznych wskaza podzielników. Otrzymano całkowicie nowy system rozliczeniowy, który dziki wysokiej korelacji pomidzy wyznaczonymi na jego podstawie opłatami a zuyciem ciepła na ogrzewanie, zapewnia pełn zgodno z zapisami znowelizowanego w 2005 roku Prawa Energetycznego. Dziki wykorzystaniu specjalnych podzielników elektronicznych z dodatkow funkcj rejestracji redniej temperatury pomieszczenia zapewniono nowej metodzie rozliczeniowej mał wraliwo na manipulacj oraz spełnienie kryterium dostpnoci (cena podzielników minimalnie wysza od standardowych podzielników). Jednoczenie z uwagi na prostot i przejrzysto systemu rozliczeniowego oraz jego matematyczn logiczno, nowa metoda rozliczeniowa jest łatwiejsza do wyjanienia potencjalnym uytkownikom, czyli Lokatorom. LITERATURA 1. Michnikowski P., Sposób poredniego pomiaru temperatury pomieszczenia w dwuczujnikowym elektronicznym podzielniku kosztów ogrzewania, Zgłoszenie patentowe P Michnikowski P., Elektroniczne podzielniki kosztów ogrzewania w warunkach polskiego budownictwa wielorodzinnego, CIEPŁOWNICTWO, OGRZEWNICTWO, WENTYLACJA, 3/ Recknagel, Sprenger, Hoenmann, Schramek, Poradnik Ogrzewnictwo i Klimatyzacja, E, Wydanie 1, Gdask Rozporzdzenia Ministra Infrastruktury z dnia 15 stycznia 2002r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy audytu energetycznego (Dz.U. nr 12 poz. 114). 5. Zoellner G., Przewymiarowane grzejniki i znaczenie ciepła oddawanego przez rury grzewcze w rozliczaniu kosztów ogrzewania z zastosowaniem podzielników kosztów, V Midzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna Rozliczanie kosztów ciepła i wody w aspekcie członkostwa Polski w Unii Europejskiej, Krynica Zdrój, maja 2004r.