Dział instrumentalny. ZESPÓŁ Duet fortepianowy PROGRAM NAUCZANIA OPRACOWANIE: klasa IV 6 letniego cyklu kształcenia i III 4 letniego cyklu kształcenia

Transkrypt

1 PROGRAM NAUCZANIA Dział instrumentalny ZESPÓŁ Duet fortepianowy klasa IV 6 letniego cyklu kształcenia i III 4 letniego cyklu kształcenia OPRACOWANIE: Małgorzata Fiszer Szczepańska Lucyna Rempoła Maria Kulczycka Nr 14/2014 zatwierdzony przez Radę Pedagogiczną w dniu r.

2 Spis treści 1. Wstęp... str Cele kształcenia wymagania ogólne... str Cele kształcenia wymagania szczegółowe... str Materiał nauczania: 4.1. Treści nauczania... str Repertuar... str Proponowana literatura... str Formy sprawdzania osiągnięć ucznia... str Opis osiągnięć ucznia na zakończenie etapu edukacyjnego... str Komentarz do realizacji programu nauczania: 5.1. Ogólna koncepcja programu nauczania... str Wskazówki metodyczne... str Opis warunków niezbędnych do realizacji programu nauczania... str. 9 Zakończenie... str. 9 2 S t r o n a

3 1. Wstęp Niniejszy program został opracowany na podstawie Rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 2 lipca 2014 roku w sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa artystycznego w publicznych szkołach artystycznych (Dz. U z 2014 r. poz. 1039), a także Rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 9 grudnia 2010 roku w sprawie ramowych planów nauczania w publicznych szkołach i placówkach artystycznych (Dz. U z 2011 r. Nr 15 poz. 69). Podstawowe znaczenie dla niniejszego programu miało określenie celów nauczania gry w zespole instrumentalnym oraz wskazanie umożliwiającego ich realizację materiału nauczania. Materiał ten zawiera problematykę techniczną i muzyczną oraz teoretyczny opis poszczególnych działów. Program nauczania dla zespołu duetu fortepianowego uwzględnia pełny zakres treści nauczania oraz wszystkie cele i opis przewidywanych osiągnięć, jakie zostały wyznaczone temu przedmiotowi. Autor: Małgorzata Fiszer Szczepańska, Lucyna Rempoła, Maria Kulczycka Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia im. Krzysztofa Komedy w Lubaczowie Etap edukacyjny: Szkoła Muzyczna I stopnia Przedmiot : Dział instrumentalny ZESPÓŁ Duet fortepianowy 3 S t r o n a

4 2. Cele kształcenia wymagania ogólne: kształcenie umiejętności gry w zespole instrumentalnym rozwój umiejętności wykonawczych w zespole instrumentalnym prezentacja muzyczna 3. Cele kształcenia wymagania szczegółowe: Uczeń: zdobywa umiejętność współdziałania oraz pracy w grupie. Jest odpowiedzialny za wykonywaną pracę. Kształci umiejętność gry w zespole o różnorodnym składzie. posiada wiedzę i umiejętności zdobyte na indywidualnych lekcjach gry na instrumencie, umie je wykorzystać w pracy w zespole. Wykazuje się kreatywnością w odczytaniu i wykonaniu utworu. bierze aktywny udział w audycjach, koncertach indywidualnych i zespołowych. rozwija swoją wrażliwość muzyczną i estetyczną. rozwija swoje zainteresowania muzyczne i pasję do muzykowania zespołowego. 4 S t r o n a

5 4. Materiał nauczania 4.1 Treści nauczania 1. Rola ucznia w duecie. 2. Samodzielna praca ucznia i korekta własnych błędów. 3. Umiejętność wzajemnej obserwacji podczas gry w duecie ze szczególnym zwróceniem uwagi na elementy metrorytmiczne. 4. Wrażliwość na artystyczne walory utworu. 5. Rozwój takich cech jak: systematyczność, punktualność, cierpliwość, wytrwałość i koleżeńskość. 6. Notacja muzyczna z uwzględnieniem podziału wartości nut i pauz, metrum, wysokości dźwięków, znaki chromatyczne. 7. Rozwijanie umiejętności gry z nut oraz orientacji we współzależności głosów w utworach. 8. Gra z nut a vista prostych utworów muzycznych w wolnym tempie. 9. Kontakt z instrumentem: prawidłowa postawa podczas gry. 10. Technika gry na fortepianie. 11. Jakość i barwa wydobywanego dźwięku podczas gry. 12. Umiejętność wykorzystania w grze charakterystycznych dla swojego instrumentu sposobów artykulacji, agogiki oraz dynamiki. 13. Umiejętność prowadzenia myśli muzycznej - frazowanie. 14. Realizacja założonego programu. 15. Prezentacje sceniczne: uczestnictwo, wizerunek. 16. Dokonywanie krytycznej oceny wykonanego utworu. 17. Korzystanie z technologii informacyjnej i komunikacyjnej. 4.2 Repertuar Repertuar powinien zawierać problemy muzyczne i pianistyczne uwzgledniające stopień zaawansowania uczniów i ich indywidualne możliwości psychofizyczne. Powinien również rozwijać umiejętność logicznego myślenia i działania. W jego ramach mogą się znaleźć utwory pisane z przeznaczeniem na cztery ręce oraz transkrypcje i inne opracowania muzyczne z zakresu muzyki klasycznej, ludowej lub rozrywkowej. Repertuar powinien obejmować: ćwiczenia artykulacyjne, ćwiczenia metrorytmiczne, utwory na cztery ręce. 5 S t r o n a

6 4.3 Proponowana literatura (do wyboru) E. Altberg, Z, Romaszkowa (opracowanie): Wybór łatwych utworów na 4 ręce z. I E. Altberg (opracowanie): Francuski wachlarzyk. Wybór łatwych utworów na fortepian na 4 ręce A. Diabelli: Ćwiczenia melodyjne op. 149 J. Garścia: Graj ze mną na 4 ręce op. 37 A. Greczaninow: Na zielonej łące. 10 łatwych utworów na fortepian na 4 ręce op.99 J. Łuciuk: Mini Opus N. Lubomudrowa, K. Sorokin, A. Tumanian: Chrestomatija pedagogiczeskiego repertuara dla fortepiano (Wypisy z pedagogicznego repertuaru fortepianowego) utwory na cztery ręce S. Majkapar (opracowanie Z. Śliwiński): Pierwsze kroki. Zbiór utworów na 4 ręce M. Preuschoff-Kaźmierczakowa, F. Woźniak: Muzyka dla najmłodszych S. Raube (opracowanie): Drobiazgi na fortepian na 4 ręce z. I, z. II A. Różycki: ABC na fortepian Literatura pomocnicza W. Chmielowska: Z zagadnień nauczania gry na fortepianie. PWM. Warszawa J. Kępińska - Welbel: Trema. W: Psychologiczne podstawy kształcenia muzycznego - materiały z ogólnopolskiego seminarium dla nauczycieli i psychologów szkół muzycznych. Warszawa A. Kierska: Nauczanie gry na fortepianie powołanie, umiejętność, wiedza. Akademia Muzyczna im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu. Wrocław M. Niemira: Jak zdobywać i utrzymać technikę pianistyczną. Magrafsen. Bydgoszcz B. Poźniak: ABC pianisty. ARS NOVA. Poznań M. Preuschoff-Kaźmierczakowa: Fortepian dla najmłodszych - metodyka nauczania początkowego. Wydawnictwo ARS NOVA Poznań 1994 r. C. Sielużycki: Ręka pianisty. Fizjologiczne podstawy techniki. PWM Formy sprawdzania osiągnięć ucznia Sprawdzenie nabytych umiejętności przez uczniów może odbywać się poprzez: 1. prezentację realizowanych zadań podczas lekcji indywidualnie i zespołowo, 2. prezentację pracy domowej, 3. prezentacje publiczną: popisy, koncert, audycje muzyczne. 6 S t r o n a

7 4.5 Opis osiągnięć ucznia na zakończenie etapu edukacyjnego Uczeń: jest świadomy roli, jaką pełni instrumentalista w zespole; wykazuje dbałość o elementy metrorytmiczne podczas pracy w zespole; jest systematyczny, punktualny, cierpliwy i wytrwały oraz koleżeński w grupie; potrafi samodzielnie przygotować swój warsztat pracy do zajęć; pracuje w zespole nad zadaniami wyznaczonymi przez nauczyciela; dostrzega i koryguje błędy popełniane w grze zespołowej; zna notację muzyczną, w szczególności: podział wartości nut i pauz, metrum, wysokości dźwięków, znaki chromatyczne; wykazuje umiejętności gry z nut oraz orientację we współzależności głosów w utworach; czyta nuty ze zrozumieniem, potrafi wykonać a vista łatwe utwory muzyczne o prostej fakturze, zagrane w wolnym tempie; posługuje się prawidłową postawą podczas gry; w sposób prawidłowy posługuje się techniką gry na swoim instrumencie; wykazuje dbałość o barwę i jakość dźwięku podczas gry; wykorzystuje w grze charakterystyczne dla swojego instrumentu sposoby artykulacji, agogiki, dynamiki oraz frazowania; wykonuje program przygotowany w ramach zespołu; uczestniczy w prezentacjach zespołu; dba o swój wizerunek sceniczny oraz estetykę zespołu; potrafi dokonać krytycznej oceny wykonanego utworu; wykorzystuje do prezentacji muzycznej technologię informacyjną i komunikacyjną w zakresie wskazanym przez nauczyciela. Roczne minimum materiału nauczania: W ciągu roku szkolnego uczeń powinien zrealizować w grze z nut co najmniej cztery utwory z dowolnego repertuaru muzyki klasycznej, rozrywkowej lub ludowej. 7 S t r o n a

8 5. Komentarz do realizacji programu nauczania 5.1 Ogólna koncepcja programu nauczania Dla pianisty kameralistyka jest czymś szalenie ważnym. Daje pełniejsze spojrzenie na muzykę. Partner to jakby lustro, które natychmiast odzwierciedla każdą nielogiczność frazowania, każdą niesolidność muzyczną. Krystian Zimermann Wspólne muzykowanie jest najlepszą drogą do wyjaśniania wielu pojęć muzycznych lub utrwalania wiedzy na ich temat. Nabytą wiedzę i umiejętności na lekcjach indywidualnych uczniowie maja możliwość wykorzystania i rozwijania w grze w duecie. W związku z tym uczniowie powinni przestrzegać dwóch zasad: dyscypliny i rzetelnej pracy a dzięki temu gra zespołowa przyniesie im dużo radości i satysfakcji. 5.2 Wskazówki metodyczne Gra zespołowa jest wzbogacającą formą uprawiania muzyki, dlatego też należy wypracować u uczniów cechy i umiejętności, które pomogą im dobrze i z satysfakcją ją wykonywać. Chodzi tu przede wszystkim o refleks, dyscyplinę rytmiczną, wyczucie proporcji dynamicznych, umiejętność jednoczesnego słuchania obu partii, umiejętność porozumiewania się z partnerem. W duecie ważny jest także wzajemny szacunek, życzliwość i poczucie odpowiedzialności. W celu lepszego zrozumienia dotyczącego interpretacji utworów, zachowania się na scenie itp. nauczyciel powinien zachęcać uczniów do korzystania z nagrań wybitnych pianistów kameralistów. W celach ćwiczeniowych dobrze również jest korzystać z nagrywania dokonań duetu, aby później uczniowie mieli możliwość wysłuchania i wspólnego z nauczycielem ich omówienia. Etapy pracy z uczniem: ćwiczenia wstępne, wybór repertuaru, podział na role: primo i secondo, ćwiczenia indywidualne i w duecie, 8 S t r o n a

9 ujęcie w całości utworu z uwzględnieniem podstawowych zasad w pracy nad utworem, prezentacja utworu podczas lekcji, popisu lub koncertu. 5.3 Opis warunków niezbędnych do realizacji programu Podstawowym warunkiem w realizacji programu jest przede wszystkim systematyczność i rzetelność uczestnictwa uczniów w zajęciach duetu. Ważnym czynnikiem jest również właściwy dobór repertuaru, zgodny z możliwościami i zainteresowaniami uczniów. Bardzo istotne jest także przygotowywanie się uczniów do zajęć, czyli rzetelna praca domowa, która powinna uwzględniać wskazówki nauczyciela, utrwalać nabytą wiedzę i umiejętności. Zajęcia powinny odbywać się w salach lekcyjnych o odpowiedniej powierzchni i akustyce do prowadzenie zajęć (ze szczególnym uwzględnieniem odpowiedniego oświetlenia i prawidłowej wentylacji). Sala powinna być wyposażona w dobrze nastrojone pianino lub fortepian. Do instrumentu niezbędny jest stołek o regulowanej wysokości oraz podnóżek dostosowany do wzrostu dziecka. Wśród sal lekcyjnych powinny znajdować się pomieszczenia wyposażone w sprzęt komputerowy i audiowizualny umożliwiający odtwarzanie materiałów dźwiękowych i filmowych. Każdy nauczyciel powinien dysponować metronomem. W szkole powinna znajdować się biblioteka która w swoich zasobach zawiera materiały niezbędne do realizacji podstawy programowej i programów nauczania (nuty, książki, nagrania). Zgodnie z założeniami ramowego planu nauczania w PSM I st. im. K. Komedy w Lubaczowie, na zajęcia zespołu (duetu fortepianowego) przewidziana została 1 godzina lekcyjna (45 min.) tygodniowo w klasie IV 6 letniego cyklu kształcenia i klasie III 4 letniego cyklu kształcenia. Zakończenie W podanym materiale nauczania nie jest określony stopień trudności. O stopniu trudności może decydować nauczyciel. Nauka gry na instrumencie wymaga wybitnie indywidualnego podejścia. Cechy fizyczne ucznia, jego predyspozycje motoryczne, wrażliwość muzyczna i psychiczna to elementy, które warunkują wybór metody kształcenia. Program jest dostosowany do indywidualnych potrzeb oraz możliwości uczniów, dla których jest przeznaczony. 9 S t r o n a