Wp³yw spo ywania alkoholu etylowego na wyniki badañ laboratoryjnych
|
|
- Jolanta Pluta
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Wp³yw spo ywania alkoholu etylowego na wyniki badañ Alkoholizm laboratoryjnych i Narkomania 2009, Tom 22: nr 1, Instytut Psychiatrii i Neurologii Wp³yw spo ywania alkoholu etylowego na wyniki badañ laboratoryjnych Influence of ethyl alcohol intake on results of laboratory diagnostics Kinga Lis Uniwersytet Miko³aja Kopernika w Toruniu, Collegium Medicum im. L. Rydygiera w Bydgoszczy, Katedra i Zak³ad Diagnostyki Laboratoryjnej Abstract Alcohol consumption depending on its duration and extent may affect a number of serum and urine biochemical components. These alterations are very useful for laboratory diagnostics of alcoholism. Ethanol intake can exert an acute or chronic influence on many laboratory parameters. Alcohol-related changes depend on the duration and frequency of intoxication. The acute effects of ethanol ingestion appear within 2 4 hours and recede after about 48 hours. The long-term effects of alcohol consumption may lead to the development of alcoholism. Several biochemical and hematological tests, such as (-glutamyltransferase (GGT) activity, aspartate aminotransferase (AST) activity, HDL-cholesterol, carbo-hydrate deficient transferring (CDT) and beta-hexosaminidase ($-Hex) content of serum, and erythrocyte mean corpuscular volume (MCV) represent markers of alcohol intake. Key words: alcohol, alcoholism, biochemical markers Streszczenie Spo ywanie etanolu mo e modyfikowaæ poziom wielu ró nych sk³adników biochemicznych w surowicy i w moczu. Wp³yw ten jest zale ny od czêstotliwoœci oraz czasu przyjmowania alkoholu etylowego. Zmiany biochemiczne wywo³ane spo ywaniem etanolu znajduj¹ zastosowanie w diagnostyce alkoholizmu. Spo ywanie etanolu wywo³uje zmiany o charakterze ostrym lub przewlek³ym, w zale noœci od czasu trwania i czêstoœci intoksykacji. Ostry efekt wystêpuje w ci¹gu 2 4 godzin po przyjêciu etanolu i ustêpuje po 48 godzinach. Przewlek³y efekt jest skutkiem d³ugotrwa³ego spo ywania alkoholu etylowego. Istnieje wiele testów biochemicznych i hematologicznych jak np. aktywnoœæ (-glutamylotransferazy (GGT), aktywnoœæ aminotransferazy asparaginianowej (AST), stê enie HDL-cholesterolu, desjalowanej transferyny (CDT) i beta-heksozoaminidazy ($-Hex) w surowicy oraz œrednia objêtoœæ erytrocytu (MCV) które mog¹ stanowiæ u yteczne wskaÿniki biochemiczne zmian wywo³anych przez konsumpcjê alkoholu. S³owa kluczowe: alkohol, alkoholizm, wskaÿniki biochemiczne Alkohol etylowy Alkohol etylowy jest silnym œrodkiem odurzaj¹cym, który spo ywany w nadmiernych iloœciach doprowadza do uszkodzenia wielu narz¹dów wewnêtrznych. Alkoholizm powoduje, miêdzy innymi, spichrzanie t³uszczów w w¹trobie, hiperlipemiê oraz marskoœæ w¹troby. Mimo dzia³ania silnie uzale niaj¹cego, alkohol etylowy jest powszechnie stosowan¹ u ywk¹. W postaci wina stanowi sta³y element 65
2 Kinga Lis diety œródziemnomorskiej, zaœ w Europie pó³nocnej spo ywa siê go zwyczajowo jako piwo lub wódkê (1 4). Procentowa zawartoœæ etanolu w napojach alkoholowych jest ró na (5). Skutki oddzia³ywania alkoholu etylowego na organizm zale ¹ od iloœci wypijanego alkoholu, osobniczej podatnoœci oraz czasu systematycznego spo ywania. Nadu ywanie alkoholu prowadzi u chorego nie tylko do uszkodzenia w¹troby, ale te trzustki, mózgu, uk³adu krwiotwórczego i uk³adu kr¹ enia. Zmiany narz¹dowe spowodowane przewlek³ym spo ywaniem etanolu uwidaczniaj¹ siê równie w wynikach badañ laboratoryjnych (3 7). Ponad 95% spo ytego alkoholu etylowego jest utleniane do aldehydu octowego, pozosta³a czêœæ wydalana w formie niezmienionej z moczem oraz z wydychanym powietrzem (3, 8). Znane s¹ trzy uk³ady enzymatyczne bior¹ce udzia³ w przemianach metabolicznych etanolu: dehydrogenazy alkoholowej, enzymów mikrosomalnych i katalazy (3, 8, 9). Dehydrogenaza alkoholowa katalizuje przemianê metaboliczn¹ 80 90% etanolu. Oko³o 20% etanolu metabolizuje siê z udzia³em tlenu za pomoc¹ enzymów mikrosomalnych (MEOS). Tor ten jest uzale niony od NADPH (zredukowanego fosforanu dinukleotydu nikotynamidoadeninowego) (3, 8). Alkohol etylowy mo e byæ równie metabolizowany z udzia³em H 2 O 2 przez katalazê, jednak e tor ten wydaje siê nie mieæ istotnego znaczenia w przemianach metabolicznych etanolu in vivo (3, 8). Aldehyd octowy, powsta³y w pierwszym etapie przemian metabolicznych etanolu, nastêpnie przekszta³ca siê do octanu przy udziale dehydrogenazy acetaldehydowej (ALDH). Z octanu syntetyzowany jest acetylokoenzym-a (acetylo-coa), wykorzystywany do syntezy kwasów t³uszczowych, cholesterolu i porfiryn oraz ulega spalaniu w cyklu kwasów trójkarboksylowych (3, 8, 10). Szybkoœæ utleniania etanolu reguluje stosunek stê eñ NADP (utlenionego) do NADPH. Iloœæ powstaj¹cego NADPH zale y od zapasów glikogenu. D³ugo utrzymuj¹ce siê wysokie stê enia alkoholu etylowego prowadz¹ do wyczerpania rezerw glikogenu, przez co zmniejsza siê potencja³ redukuj¹cy komórek w¹troby. Dochodzi do przesuniêcia równowagi pirogronian mleczan na korzyœæ mleczanu, co sprzyja z kolei syntezie kwasów t³uszczowych i ich przemianie w trójglicerydy. Etanol hamuje równie przemiany kwasów t³uszczowych do acetylo-coa, nasila lipolizê w tkankach obwodowych oraz zwiêksza zu ycie tlenu w w¹trobie. Przemiany metaboliczne alkoholu etylowego prowadz¹ do postêpuj¹cego rozwoju procesu zapalnego, st³uszczenia, zw³óknienia i marskoœci w¹troby (5, 9, 10). Zmiany obserwowane w badaniach laboratoryjnych spowodowane spo yciem alkoholu etylowego W krótkim czasie po spo yciu etanolu przejœciowo wystêpuje kwasica mleczanowa, ketonemia, hiperlipidemia, porfirynuria (4 6). Spo yte jednorazowo du e dawki etanolu hamuj¹ syntezê albumin w w¹trobie. Natomiast d³ugotrwa³e przyj- 66
3 Wp³yw spo ywania alkoholu etylowego na wyniki badañ laboratoryjnych mowanie alkoholu etylowego nie wp³ywa na stê enie albumin, ale prowadzi do ograniczenia ca³kowitej syntezy bia³ek i glikoprotein (8). Etanol hamuje absorpcjê i transport aminokwasów w jelicie. Skutkiem picia alkoholu etylowego jest zmniejszone wch³anianie substancji od ywczych, co prowadzi do niedoboru retinolu, tiaminy, witaminy B12 i kwasu foliowego. U alkoholików nie dochodzi równie do konwersji tiaminy w jej postaæ aktywn¹ pirofosforan tiaminy. Zaburzenia wch³aniania i przemian witaminy B12 oraz folianów powoduj¹ niedokrwistoœæ oraz prowadz¹ do zmian syderoblastycznych w szpiku kostnym. W obrazie morfologii u osób przewlekle spo ywaj¹cych alkohol etylowy obserwuje siê makrocytozê z hiperchromi¹. Znacznie podwy szone s¹ wskaÿniki czerwonokrwinkowe (MCH, MCV) (5, 8, 11, 12). Zaburzenia przemiany witaminy A skutkuj¹ utrat¹ zdolnoœci adaptacji do ciemnoœci, potocznie nazywan¹ kurz¹ œlepot¹, czêsto spotykan¹ u alkoholików (8). U osób przewlekle spo ywaj¹cych alkohol etylowy zaburzeniu ulega równie tor przemian witaminy D. Obni one stê enie aktywnej formy witaminy D3 prowadzi do zaburzenia przemian metabolicznych tkanki kostnej oraz zmniejszenia masy koœci, któremu towarzyszy niskie stê enie osteokalcyny w surowicy (8, 13). Przewlek³y alkoholizm wi¹ e siê czêsto z niedo ywieniem, co poci¹ga za sob¹ zwykle obni one stê enie wapnia, potasu, magnezu oraz fosforanów w surowicy. Zwiêksza siê równie wydalanie cynku i magnezu z moczem (5). Spo ycie etanolu mo e spowodowaæ zarówno hipoglikemiê, jak i hiperglikemiê, co uzale nione jest od zapasów glikogenu w w¹trobie. U osób sytych po spo yciu wiêkszych iloœci alkoholu etylowego obserwuje siê zwiêkszenie stê enia glukozy w surowicy. Jest to spowodowane ograniczeniem obwodowego zu ycia glukozy, przyspieszeniem procesu glikogenolizy oraz zahamowaniem procesu glikolizy. Czêste po spo yciu etanolu obni enie stê enia glukozy w surowicy obserwuje siê z kolei u osób g³odnych oraz alkoholików, u których zapasy glikogenu w w¹trobie s¹ znacznie ograniczone (8, 13). Izolowany wzrost aktywnoœci gamma-glutamylotransferazy (GGT) wskazuje na spo ycie alkoholu w ci¹gu 7 dni przed badaniem, choæ mo e on byæ równie wywo³any ekspozycj¹ na inne ksenobiotyki lub przyjmowaniem leków przeciwzakrzepowych. Przyczyn¹ podwy szonej aktywnoœci GGT mog¹ byæ tak e ró ne choroby w¹troby (np. cholestaza, HCV) niezwi¹zane ze spo yciem etanolu. Poziom GGT w surowicy powraca do normy zwykle w ci¹gu 1 1,5 tygodnia od zaprzestania spo ywania alkoholu etylowego (10, 11, 15, 16). Przy okazjonalnym spo ywaniu etanolu nie obserwuje siê zwykle wzrostu aktywnoœci fosfatazy zasadowej (ALP) i bilirubiny. Parametry te s¹ podwy szone w zaawansowanym uszkodzeniu w¹troby i dróg ó³ciowych, które mo e byæ spowodowane alkoholizmem. Nieznacznie podwy szona jest zwykle aktywnoœæ aminotransferazy asparaginianowej (AST) i aminotransferazy alanianowej (ALT). Aktywnoœæ AST jest wy sza ni ALT z powodu uszkodzenia mitochondriów hepatocytów i uwolnienia do krwi zawartej tam aminotransferazy asparaginianowej. Stosunek AST do ALT zwykle przewy sza 2:1. Wzrost aktywnoœci amylazy i lipazy zarówno w surowicy, jak i w moczu jest najczêœciej objawem poalkoholowego uszkodzenia trzustki (5, 10, 17, 18). 67
4 Kinga Lis U osób spo ywaj¹cych du e iloœci alkoholu etylowego obserwuje siê wzrost aktywnoœci kinazy kreatyninowej (CPK), g³ównie izoformy miêœniowej (CK-MM), na skutek toksycznego wp³ywu alkoholu na tkankê miêœniow¹. Miopatia poalkoholowa prowadzi równie do wzrostu aktywnoœci AST. Gwa³towna rabdomioliza mo e byæ tak e przyczyn¹ niewydolnoœci nerek (5, 11). Spo ywanie alkoholu etylowego prowadzi do wzrostu stê enia kwasu moczowego we krwi, co jest spowodowane nasilon¹ syntez¹ kwasu moczowego w wyniku przyspieszenia obrotu nukleotydów oraz zmniejszeniem jego wydalania przez nerki. Za ograniczone wydalanie kwasu moczowego przez nerki odpowiedzialne jest zwiêkszone stê enie mleczanów, które utrudniaj¹ wydzielanie kwasu moczowego w dystalnych czêœciach nefronu (8, 9). Ze wzglêdu na stosunkowo nisk¹ czu³oœæ i swoistoœæ wskaÿników biochemicznych nadu ywania alkoholu, poszukuje siê specyficznych markerów choroby alkoholowej. Za nowe wskaÿniki biochemiczne nadu ywania alkoholu uwa a siê transferynê desjalowan¹ (transferynê ubogoglikozylowan¹ CDT), aldehyd octowy zwi¹zany z hemoglobin¹ (HAA), beta-heksoaminidazê ($-HEX), des-g-karboksyprotrombinê (DCP) oraz mitochondrialn¹ frakcjê AST (3, 19 29) (tab. 1). Tabela 1. Okres trwania zmian wskaÿników biochemicznych zwi¹zanych ze spo ywaniem alkoholu (19, 30, 31) Time frames of results of biochemical markers of alcohol consumption (19, 30, 31) wskaÿnik biochemiczny rodzaj zmiany okres trwania zmiany MCV wzrost < 3 miesi¹ce GGT w surowicy wzrost < 6 tygodni cholesterol-hdl w surowicy wzrost < 4 tygodnie CDT w surowicy wzrost 3 4 tygodnie glukuronian etylu w surowicy wykrywalny 1 doba 5-hydroksytryptofol/ kwas 5-hydroksyindolooctowy wzrost 1 doba (5HTOL/5HIAA) w moczu metanol we krwi wykrywalny 12 godzin etanol we krwi wykrywalny 24 godziny etanol w wydychanym powietrzu wykrywalny 6 godzin Ostry i przewlek³y efekt spo ywania alkoholu etylowego Spo ywanie alkoholu etylowego wywo³uje w organizmie zmiany metaboliczne okreœlane jako efekt ostry lub jako efekt przewlek³y. Do efektu ostrego dochodzi zwykle po up³ywie 2 4 godzin od spo ycia etanolu. Sporadyczne spo ycie wiêkszych iloœci alkoholu etylowego prowadzi do zahamo- 68
5 Wp³yw spo ywania alkoholu etylowego na wyniki badañ laboratoryjnych wania glukoneogenezy w w¹trobie, w zwi¹zku z czym w surowicy obni a siê stê- enie glukozy, zaœ podwy sza stê enie mleczanów. Powstaj¹ce metabolity, takie jak aldehyd octowy i octan, powoduj¹ wzrost tworzenia kwasu moczowego przez w¹trobê. Z kolei mleczany i octany obni aj¹ stê enie wodorowêglanów. Obserwuje siê równie zmiany stê eñ wielu innych parametrów biochemicznych (tab. 2) (8, 12, 40, 41). Wiêkszoœæ zmian biochemicznych spowodowanych okazjonalnym spo yciem wiêkszej iloœci etanolu ustêpuje zwykle po up³ywie 48 godzin. Zaleca siê zatem, aby krew do badañ by³a pobierana przynajmniej po 2 dobach od spo ycia alkoholu etylowego (2). Tabela 2. Efekt ostry spo ywania alkoholu etylowego (32 39) The acute effect of ethanol consumption (32 39) przybli ony % zmiany w stosunku do wartoœci referencyjnych wartoœci referencyjne wzrost stê enia w surowicy testosteron 23 K<0,86 ng/ml, M 2,0 8,5 ng/ml trójglicerydy 50 <200 mg/dl aldosteron ng/dl mleczany <16 mg/dl kwas moczowy K<5,7 mg/dl, M<7 mg/dl spadek stê enia w surowicy cholesterol ca³kowity 20 <200 mg/dl kortyzol mg/dl wazopresyna ,7 pg/ml prolaktyna 50 K 3,9 17,3 ng/ml, M 2,1 13,0 ng/ml osteokalcyna 50 2,0 15,0 ng/ml wodorowêglany mmol/l glukoza mg/dl Przewlek³y efekt dzia³ania alkoholu etylowego obserwuje siê u osób dotkniêtych alkoholizmem. Skutkiem d³ugoterminowego spo ywania etanolu jest, miêdzy innymi, wzrost aktywnoœci gamma-glutamylotransferazy wywo³any indukcj¹ enzymów. Bezpoœrednim efektem intoksykacji w¹troby jest zwiêkszenie aktywnoœci dehydrogenazy glutaminianowej oraz aminotransferaz (AST, ALT). Inhibicja enzymatycznej glikozylacji podczas potranslacyjnych przemian bia³ek w w¹trobie skutkuje wzrostem stê enia bia³ek desjalowanych (carbohydrate deficient transferrins). Obserwowany wzrost stê enia trójglicerydów spowodowany jest z kolei ograniczonym ich rozpadem w osoczu. Dzia³anie alkoholu na komórki szpiku w trakcie erytropoezy prowadzi do zwiêkszenia œredniej objêtoœci krwinki czerwonej (MCV). Przyczyn¹ zaburzeñ morfologii krwinki czerwonej mog¹ byæ równie niedobory kwasu foliowego lub witaminy B12. U alkoholików obserwuje siê zwykle zwiêkszon¹ diurezê w nastêpstwie obni enia wydzielania wazopresyny przez 69
6 Kinga Lis Tabela 3. Efekt przewlek³y spo ywania alkoholu etylowego (5, 32 34, 38 47) The long-term effect of ethanol consumption (5, 32 34, 38 47) wzrost stê enia w surowicy GGT 1000 K<31 U/l, M<50 U/l AST 250 K<31 U/l, M<37 U/l noradrenalina pg/l adrenalina pg/l kortyzol mg/dl ALT 100 K<31 U/l, M<41 U/l estradiol 100 K faza folikularna: pg/ml K faza owulacyjna: pg/ml K faza lutealna: pg/ml K okres pomenopauzalny <20 pg/ml M<40 pg/ml trójglicerydy 80 <200 mg/dl cholesterol ca³kowity 50 <200 mg/dl MCV fl lipaza 20 <190 U/l amylaza 20 <170 U/l testosteron 19 K<0,86 ng/ml, M 2,0 8,5 ng/ml bilirubina ca³kowita <1,3 mg/dl bilirubina zwi¹zana <0,3 mg/dl kinaza kreatyninowa K<167 U/l, M<190 U/l cholesterol-hdl >35 mg/dl IgA mg/dl IgG mg/dl Odczyn Biernackiego K mm/1h, M 8 10 mm/1h spadek stê enia w surowicy cholesterol-ldl 20 <155 mg/dl wazopresyna ,7 pg/ml glukoza mg/dl IgM K mg/dl, M mg/dl witamina B12 >250 pg/ml kwas foliowy >4 µg/l 70 przybli ony % zmiany w stosunku do wartoœci referencyjnych wartoœci referencyjne zwiêkszon¹ sekrecjê reniny i aldosteronu. Wydalanie du ych iloœci rozcieñczonego moczu powoduje równie zmianê parametrów fizykochemicznych wydalanego moczu, np. zmniejszenie jego ciê aru w³aœciwego (tab. 3) (32, 33, 48, 49). Podsumowanie Jak wynika z badañ Plebani i Carraro (50) ponad 68% wszystkich b³êdów wp³ywaj¹cych na wynik badania laboratoryjnego powstaje w przedanalitycznej fazie badania. Faza ta zale na jest zarówno od czynników niemodyfikowalnych, np.
7 Wp³yw spo ywania alkoholu etylowego na wyniki badañ laboratoryjnych wiek, p³eæ czy rasa, jak i od czynników modyfikowalnych, np. rodzaj stosowanej diety, g³odzenie, przyjmowanie leków, u ywek. Powszechnoœæ konsumpcji alkoholu etylowego czyni z niego jedn¹ z g³ównych u ywek w znacznym stopniu interferuj¹cych w wyniki badañ laboratoryjnych. Wp³yw stosowanych leków, parafarmaceutyków czy te u ywek na wyniki tych badañ mo e w znacznym stopniu maskowaæ zmiany spowodowane chorob¹. Znajomoœæ dzia³ania tych czynników niejednokrotnie umo liwia lekarzowi prawid³ow¹ interpretacjê wyników badañ laboratoryjnych w odniesieniu do stanu klinicznego pacjenta. PIŒMIENNICTWO 1. Hanke I, Lutz W (1996) Biochemia, toksykologia i diagnostyka laboratoryjna w¹troby. ódÿ: Wydawnictwo Instytutu Medycyny Pracy. 2. Braunwald E, Isselbacher KJ, Petersdorf RG, Willson JD, Martin JB, Faucia SI (1987) Harrison s principles of internal medicine. Hamburg: McGraw-HLL Book Company GmbH. 3. Jelski W, Chrostek L, Szmitkowski M (2006) Biochemiczne podstawy alkoholowego uszkodzenia w¹troby. Polski Merkuriusz Lekarski, 21, Kostowski W, Wald I (1996) Dzia³anie biologiczne alkoholu etylowego. Warszawa: PWN. 5. Dró d R (2001) Problemy diagnostyki laboratoryjnej zwi¹zane z konsumpcj¹ alkoholu. Badanie i Diagnoza, 7, Czech E, Hartley M (2003) Polimorfizm genetyczny dehydrogenazy aldehydowej-2 (aldh2) i znaczenie patofizjologiczne i kliniczne aldehydu octowego. Alkoholizm i Narkomania, 16, Habrat B (1996) Szkody zdrowotne spowodowane alkoholem. Warszawa: Springer, PWN. 8. Jakubowski Z (1991) Biochemiczne podstawy toksykologii. W: Angielski S, Rogulski J (red.) Biochemia Kliniczna. Warszawa: PZWL. 9. Murray RK, Grammer DK, Mayes PA, Rodwell VW (1995) Biochemia Harpera. Warszawa: PZWL. 10. Das SK, Nayak P, Vasudevan DM (2003) Biochemical markers for alcohol consumption. Indian Journal of Clinical Biochemistry, 18, Sharpe PC, McBride R, Archbold GP (1996) Biochemical markers of alcohol abuse. Quarterly Journal of Medicine, 89, Rosman AS (1992) Utility and evaluation of biochemical markers of alcohol consumption. Journal of Substance Abuse, 4, Guder WG, Narayanan S, Wisser H, Zawta B (2003) Samples: from the patient to the laboratory. Weinheim: Wiley-VCH GmbH & Co. KgaA. 14. Heikkonen E, Ylikahri R, Roine R, Välimäki M, Härkönen M, Salaspuro M (1998) Effect of alcohol on exercise-induced changes in serum glucose and serum free fatty acids. Alcoholism, Clinical and Experimental Research, 22, Goldberg DM, Soleas GJ, Levesque M (1999) Moderate alcohol consumption: the gentle face of Janus. Clinical Biochemistry, 32, Nilssen O, Førde OH, Brenn T (1990) The Tromsø Study. Distribution and population determinants of gamma-glutamyltransferase. American Journal of Epidemiology, 132, Rubin E, Rottenberg H (1982) Ethanol-induced injury and adaptation in biological membranes. Federation Proceedings, 41, Gupta V, Toskes PP (2005) Diagnosis and management of chronic pancreatitis. Journal of Postgraduate Medicine, 81, Allen JP, Litten RZ, Fertig JB, Sillanaukee P (2000) Carbohydrate-deficient transferrin, gammaglutamyltransferase, and macrocytic volume as biomarkers of alcohol problems in women. Alcoholism, Clinical and Experimental Research, 24,
8 Kinga Lis 20. Mazur-Laskowska M (2001) Transferyna ubogoglikozylowana jako marker nadu ywania alkoholu. Badanie i Diagnoza, 7, Stibler H (1991) Carbohydrate deficient transferrin in serum: a new marker of potentially harmful alcohol consumption reviewed. Clinical Chemistry, 37, Kip MJ, Spies CD, Neumann T, Nachbar Y, Alling C, Aradottir S, Weinmann W, Wurst FM (2008) The Usefulness of direct ethanol metabolites in assessing alcohol intake in nonintoxicated male patients in an emergency room setting. Alcoholism, Clinical and Experimental Research, 32, 7, Choy CS, Cheah KP, Chiou HY, Li JS, Liu YH, Yong SF, Chiu WT, Liao JW, Hu CM (2008) Induction of hepatotoxicity by sanguinarine is associated with oxidation of protein thiols and disturbance of mitochondrial respiration. Journal of Applied Toxicology, 28, Chmiest W, Targosz D, Gawlikowski T (2007) Ocena zaburzeñ wentylacji u mê czyzn uzale - nionych od alkoholu. Przegl¹d Lekarski, 64, Huseby NE, Nilssen O, Kanitz RD (1997) Evaluation of two biological markers combined as a parameter of alcohol dependency. Alcohol and Alcoholism, 32, Mikkelsen IM, Kanitz RD, Nilssen O, Huseby N (1998) Carbohydrate-deficient transferrin: marker of actual alcohol consumption or chronic alcohol misuse? Alcohol and Alcoholism, 33, Augustyñska B, Zió³kowski M, Kosmowski W (2004) CDT u kobiet uzale nionych od alkoholu pilota owe badania nad przydatnoœci¹ kliniczn¹. Alkoholizm i Narkomania, 17, Ohhira M, Ohtake T, Saito H, Ikuta K, Tanaka K, Tanabe H, Kawashima T, Fujimoto Y, Naraki T, Ono M, Kohgo Y (1999) Increase of serum des-gamma-carboxy prothrombin in alcoholic liver disease without hepatocellular carcinoma. Alcoholism, Clinical and Experimental Research, 23, 67S 70S. 29. Hultberg B, Isaksson A, Tiderström G (1980) Beta-hexosaminidase, leucine aminopeptidase, cystidyl aminopeptidase, hepatic enzymes and bilirubin in serum of chronic alcoholics with acute ethanol intoxication. Clinica Chimica Acta, 105, Voltaire A, Beck O, Borg S (1992) Urinary 5-hydroxytryptophol: a possible marker of recent alcohol consumption. Alcoholism, Clinical and Experimental Research, 16, Whitfield JB, Hensley WJ, Bryden D, Gallagher H (1978) Estimation of alcohol intake from laboratory results. Annals of Clinical Biochemistry, 15, Leppäluoto J, Vuolteenaho O, Arjamaa O, Ruskoaho H (1992) Plasma immunoreactive atrial natriuretic peptide and vasopressin after ethanol intake in man. Acta Physiologica Scandinavica, 144, Sobuta E (2000) Czynniki przedanalityczne dotycz¹ce pacjenta wp³ywaj¹ce na wyniki badañ laboratoryjnych. Badanie i Diagnoza, 6, Ratage D, Brugger G, Wehr M, Bode JCh, Wiesser H (1985) Catecholamines in plasma and urine of patients with alcoholic liver damage under resting and exercise conditions. Journal of Clinical Chemistry and Clinical Biochemistry, 23, Heikkonen E, Mäki T, Kontula K, Ylikahri R, Härkönen M (1989) Effect of acute ethanol intake and hangover on the levels of plasma and urinary catecholamines and lymphocytic beta-adrenergic receptors. Alcoholism, Clinical and Experimental Research, 13, Heikkonen E, Ylikahri R, Roine R, Välimäki M, Härkönen M, Salaspuro M (1996) The combined effect of alcohol and physical exercise on serum testosterone, luteinizing hormone, and cortisol in males. Alcoholism, Clinical and Experimental Research, 20, Rico H, Cabranes JA, Cabello J, Gómez-Castresana F, Hernández ER (1987) Low serum osteocalcin in acute alcohol intoxication: a direct toxic effect of alcohol on osteoblasts. Bone and Mineral, 2, Taracha E, Habrat B, Lehner M, Wis³owska A, Woronowicz BT, Bogulas M, Charewicz J, Markuszewski C, P³aŸnik A (2006) Combining markers of nephrotoxicity and hepatotoxicity for improved monitoring and detection of chronic alcohol abuse. Clinical Chemistry and Laboratory Medicine, 44,
9 Wp³yw spo ywania alkoholu etylowego na wyniki badañ laboratoryjnych 39. Czech E, Hartleb M (2007) Tradycyjne i nowe wskaÿniki spo ywania alkoholu w iloœciach szkodliwych dla zdrowia. Alkoholizm i Narkomania, 20, Grunst J, Dietze G, Wicklmayr M (1977) Effect of ethanol on uric acid production of human liver. Nutrition and Metabolism, 21, Dietze G, Wicklmayr M, Grunst J, Hepp KD, Braun S, Mehnert H (1973) Glycogenolysis and gluconeogenesis of human liver under ethanol influence. Verhandlungen der Deutschen Gesellschaft für Innere Medizin, 79, Eriksson CJ, von der Pahlen B, Sarkola T, Seppä K (2003) Oestradiol and human male alcoholrelated aggression. Alcohol and Alcoholism, 38, Sarkola T, Eriksson CJ (2003) Testosterone increases in men after a low dose of alcohol. Alcoholism, Clinical and Experimental Research, 27, Sarkola T, Adlercreutz H, Heinonen S, von Der Pahlen B, Eriksson CJ (2001) The role of the liver in the acute effect of alcohol on androgens in women. The Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism, 86, Rico H, Gomez-Castresana F, Cabranes JA, Almoguera I, Lopez Duran L, Matute JA (1985) Increased blood cortisol in alcoholic patients with aseptic necrosis of the femoral head. Calcif Tissue International, 37, Wadstein J, Skude G (1979) Changes in amylase, hepatic enzymes and bilirubin in serum upon initiation of alcohol abstinence. Acta Medica Scandinavica, 205, Ahlgren A, Hedenborg G, Norman A, Wisén O (1988) Serum bilirubin subfractions in patients with alcohol abuse during detoxication. Scandinavian Journal of Clinical and Laboratory Investigation, 48, Freer DE, Statland BE (1977) Effects ethanol (0,75 g/kg body weight) on the activities of selected enzymes in sera of healthy young adults: 2. Interindividual variations in response of (-glutamyltransferase to repeated ethanol challenges. Clinical Chemistry, 23, Rico H (1990) Alcohol and bone disease. Alcohol and Alcoholism, 25, Plebani M, Carraro P (1997) Mistakes in stat laboratory: types and frequency. Clinical Chemistry, 43, Adres do korespondencji Kinga Lis Collegium Medicum UMK Katedra i Zak³ad Diagnostyki Laboratoryjnej ul. M. Sk³odowskiej-Curie 9, Bydgoszcz kzlis@gazeta.pl otrzymano: przyjêto do druku:
Robert Olek Gdańsk, 09/10/2015. Realizacja: semestr I, 2015/2016, rok studiów 1 / kierunek fizjoterapia / studia stacjonarne / stopień 2
Robert Olek Gdańsk, 09/10/2015 Regulamin przedmiotu: Biochemia kliniczna Realizacja: semestr I, 2015/2016, rok studiów 1 / kierunek fizjoterapia / studia stacjonarne / stopień 2 1. Zajęcia z przedmiotu
Bardziej szczegółowoSeminarium 1: 08. 10. 2015
Seminarium 1: 08. 10. 2015 Białka organizmu ok. 15 000 g białka osocza ok. 600 g (4%) Codzienna degradacja ok. 25 g białek osocza w lizosomach, niezależnie od wieku cząsteczki, ale zależnie od poprawności
Bardziej szczegółowoMIOTKE ROBERT. Nazwisko: Imię: PESEL: 13240508492. Katecholaminy w osoczu. Adrenalina Noradrenalina Dopamina. Kwasy tłuszczowe. D-3 Hydroksymaślan
Strona: 1 / 6 Katecholaminy w osoczu Adrenalina Noradrenalina Dopamina Kwasy tłuszczowe 83 333 90 pg/ml (
Bardziej szczegółowoHormony płciowe. Macica
Hormony płciowe Macica 1 Estrogeny Działanie estrogenów Działanie na układ rozrodczy (macica, endometrium, pochwa) Owulacja Libido Przyspieszenie metabolizmu Zwiększenie ilości tkanki tłuszczowej Tworzenie
Bardziej szczegółowoUkład wydalniczy i skóra
Układ wydalniczy i skóra 1. Zaznacz definicję wydalania. A. Usuwanie z organizmu szkodliwych produktów przemiany materii. B. Pobieranie przez organizm substancji niezbędnych do podtrzymywania funkcji Ŝyciowych
Bardziej szczegółowoWITAMINY. www.pandm.prv.pl
WITAMINY - wpływa na syntezę białek, lipidów, hormonów a szczególnie hormonów tarczycy - pomaga w utrzymaniu prawidłowej czynności uk.immunologicznego - pomaga w leczeniu : rozedmy płuc i nadczynności
Bardziej szczegółowoPracownia Analiz Lekarskich CITO TEST ul. Łużycka 55, 30-658 Kraków
Pracownia Analiz Lekarskich CITO TEST ul. Łużycka 55, 30-658 Kraków Cennik badań laboratoryjnych obowiązujący od 01.07.2011 HEMATOLOGIA, KOAGUOLOGIA, ANALITYKA OGÓLNA Nr NAZWA BADANIA Cena 1 Morfologia
Bardziej szczegółowoPAKIETY BADAŃ PROFILAKTYCZNYCH DLA MĘŻCZYZN
Wojewódzki Szpital Zespolony w Elblągu ul. Królewiecka 146, 82-300 Elbląg www. szpital.elblag.pl PAKIETY BADAŃ PROFILAKTYCZNYCH DLA MĘŻCZYZN Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej Rejestracja: tel. 55 239 59
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM ANALIZ LEKARSKICH SP ZOZ MSW w Zielonej Górze ul. Wazów 42
BADANIA PODSTAWOWE Nazwa badania Materiał Czas oczekiwania na wynik (dni robocze) HEMATOLOGIA I KOAGULOLOGIA Morfologia DIFF Krew EDTA Morfologia CBC Krew EDTA OB Krew cytrynianowa Płytki krwi na cytrynian
Bardziej szczegółowoDOPALACZE. - nowa kategoria substancji psychoaktywnych
DOPALACZE - nowa kategoria substancji psychoaktywnych CZYM SĄ DOPALACZE? Dopalacze stosowana w Polsce, potoczna nazwa różnego rodzaju produktów zawierających substancje psychoaktywne, które nie znajdują
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM ANALIZ LEKARSKICH
LABORATORIUM ANALIZ LEKARSKICH mgr PIOTR ZIELIŃSKI 44 200 Rybnik, ul. Marii Skłodowskiej Curie 7 tel. 32 42 38 313 www.laborpz.pl labor.pz@wp.pl punkt pobrań czynny: poniedziałek piątek : 6:30 17:00 sobota:
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM MEDYCZNEGO Nr AM 006
PCA Zakres akredytacji Nr AM 006 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM MEDYCZNEGO Nr AM 006 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 7 Data wydania: 2 maja 2016
Bardziej szczegółowoLaboratorium analityczne ZAPRASZA. do skorzystania
Laboratorium analityczne ZAPRASZA do skorzystania z promocyjnych PAKIETÓW BADAŃ LABORATORYJNYCH Pakiet I Pakiet II Pakiet III Pakiet IV Pakiet V Pakiet VI Pakiet VII Pakiet VIII Pakiet IX Pakiet X "CUKRZYCA"
Bardziej szczegółowoDawkowanie leków w szczególnych sytuacjach
Dawkowanie leków w szczególnych sytuacjach Jeffrey L. Wagner, PharmD, Carlton K.K. Lee, PharmD, MPH I Ogólne zasady dawkowania leków w pediatrii A. Obliczanie masy ciała Najczęstszym sposobem dawkowania
Bardziej szczegółowoNazwa usługi HEMATOLOGIA. Morfologi krwi, rozmaz i retykulocyty. OB. - Odczyn opadania krwinek czerwonych HEMOSTAZA
CENNIK USŁUG MEDYCZNYCH ZAKŁADU DIAGNOSTYKI LABORATORYJNEJ Obowiązuje od 01.01.2018 r. Lp. Materiał Nazwa usługi Cena w PLN HEMATOLOGIA 1. krew żylna pełna Morfologia krwi 2. krew żylna pełna Morfologi
Bardziej szczegółowoCDT U KOBIET UZALE NIONYCH OD ALKOHOLU PILOTA OWE BADANIA NAD PRZYDATNOŒCI KLINICZN
Alkoholizm i Narkomania 2004, Tom 17: nr 1-2, 103-110 CDT U KOBIET UZALE NIONYCH OD ALKOHOLU PILOTA OWE BADANIA NAD PRZYDATNOŒCI KLINICZN Beata Augustyñska 1, Marcin Zió³kowski 2, Wojciech Kosmowski 3
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM MEDYCZNEGO Nr AM 006
PCA ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM MEDYCZNEGO Nr AM 006 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 10 Data wydania: 10 lipca 2018 r. Nazwa i adres Diagnostyka
Bardziej szczegółowoKlasyfikacja i oznakowanie substancji chemicznych i ich mieszanin. Dominika Sowa
Klasyfikacja i oznakowanie substancji chemicznych i ich mieszanin Dominika Sowa Szczecin, 8 maj 2014 Program prezentacji: 1. Definicja substancji i mieszanin chemicznych wg Ustawy o substancjach chemicznych
Bardziej szczegółowoANALITYKA OGÓLNA. Strona 1/10 CZAS RODZAJ BADANIA METODY ANALITYCZNE OCZEKIWANIA NA ZAKRES REFERENCYJNY SPRAWOZDANIE
Uwaga: Czas oczekiwania na sprawozdanie z badania laboratoryjnego może ulec zmianie z przyczyn technicznych np.: (awaria aparatu, która może skutkować wydłużeniem czasu wydania sprawozdania). Jednocześnie
Bardziej szczegółowoCZAS OCZEKIWANIA NA WYNIK
PAKIET OGÓLNY Morfologia (C55) Odczyn Biernackiego (C59) Badanie ogólne moczu (A0) Sód w surowicy (O35) Potas w surowicy (N45) Chlorki w surowicy (I97) Cholesterol całkowity (I99) Triglicerydy (O49) Cholesterol
Bardziej szczegółowoCENNIK USŁUG MEDYCZNYCH ZAKŁADU DIAGNOSTYKI LABORATORYJNEJ NA ROK 2017
CENNIK USŁUG MEDYCZNYCH ZAKŁADU DIAGNOSTYKI LABORATORYJNEJ NA ROK 2017 Lp. Materiał Nazwa usługi Cena w PLN HEMATOLOGIA 1. krew żylna pełna Morfologia krwi 2. krew żylna pełna Morfologi krwi i rozmaz 3.
Bardziej szczegółowoUrząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: 2016-06-17/10:16:18
Europejski Dzień Prostaty obchodzony jest od 2006 roku z inicjatywy Europejskiego Towarzystwa Urologicznego. Jego celem jest zwiększenie społecznej świadomości na temat chorób gruczołu krokowego. Gruczoł
Bardziej szczegółowoTEST dla stanowisk robotniczych sprawdzający wiedzę z zakresu bhp
TEST dla stanowisk robotniczych sprawdzający wiedzę z zakresu bhp 1. Informacja o pracownikach wyznaczonych do udzielania pierwszej pomocy oraz o pracownikach wyznaczonych do wykonywania działań w zakresie
Bardziej szczegółowoTradycyjne i nowe wskaÿniki biologiczne spo ywania alkoholu w iloœciach szkodliwych dla zdrowia
Alkoholizm i Narkomania 2007, Tom 20: nr 1, 103 118 2007 Instytut Psychiatrii i Neurologii Tradycyjne i nowe wskaÿniki biologiczne spo ywania alkoholu w iloœciach szkodliwych dla zdrowia Traditional and
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM MEDYCZNEGO Nr AM 006
PCA Zakres akredytacji Nr AM 006 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM MEDYCZNEGO Nr AM 006 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 10 Data wydania: 10 lipca
Bardziej szczegółowoDane Oferenta: nazwa... ... NIP... REGON...
Załącznik Nr 2 do Zarządzenia Nr 17/2012 Kierownika Samodzielnego Gminnego Zakładu Opieki Zdrowotnej z dnia 16 listopada 2012 roku Wilkowice dnia. Samodzielny Gminny Zakład Opieki Zdrowotnej w Wilkowicach
Bardziej szczegółowoOmówienie wyników badañ krwi
Omówienie wyników badañ krwi ej asz n y w ializ m a D t Wi tacji S Dlaczego badania krwi s¹ wykonywane tak czêsto? Co miesi¹c pobieramy seriê próbek krwi w celu sprawdzenia skutecznoœci zabiegu dializy
Bardziej szczegółowoskąd pochodzi Nasz Kurczak
Nasz Kurczak to mięso pochodzące od sprawdzonych dostawców. W większości to odbiorcy pasz marki Wipasz - znamy ich hodowle, wspieramy wiedzą, szkolimy. 1 Wiemy skąd pochodzi Nasz Kurczak Kontrolujemy jakość
Bardziej szczegółowoJAK DZIAŁA WĄTROBA? Wątroba spełnia cztery funkcje. Najczęstsze przyczyny chorób wątroby. Objawy towarzyszące chorobom wątroby
SPIS TREŚCI JAK DZIAŁA WĄTROBA? Wątroba spełnia cztery funkcje Wątroba jest największym narządem wewnętrznym naszego organizmu. Wątroba jest kluczowym organem regulującym nasz metabolizm (każda substancja
Bardziej szczegółowoKoszty obciążenia społeczeństwa. Ewa Oćwieja Marta Ryczko Koło Naukowe Ekonomiki Zdrowia IZP UJ CM 2012
Koszty obciążenia społeczeństwa chorobami układu krążenia. Ewa Oćwieja Marta Ryczko Koło Naukowe Ekonomiki Zdrowia IZP UJ CM 2012 Badania kosztów chorób (COI Costof illnessstudies) Ekonomiczny ciężar choroby;
Bardziej szczegółowoADUNEK RODZAJ ZAGRO ENIA OCHRONA OSOBISTA PODSTAWOWE CZYNNOŒÆI KIEROWCY DODATKOWE I SPECJALNE CZYNNOŒÆI KIEROWCY PO AR PIERWSZA POMOC INFORMACJE
INSTRUKCJA DLA UN1263 FARBA, UN1263 MATERIA POKREWNY DO FARBY, UN1866 YWICA W ROZTWORZE, zapalna, UN1120 BUTANOLE, UN1993 MATERIA ZAPALNY CIEK Y I.N.O., klasa 3 - bezbarwna ciecz o zapachu ostrym, przenikliwym;
Bardziej szczegółowoII. III. Środki dydaktyczne formularz testu. Scenariusz lekcji. I. Cele lekcji. Metoda pracy rozwiązywanie testu. Przebieg lekcji
Scenariusz lekcji I. Cele lekcji 1) Wiadomości Uczeń: zna pojęcia wydalanie, filtracja, wchłanianie zwrotne; zna funkcje jakie pełni układ moczowy; nazywa narządy układu moczowego; określa rolę nerki,
Bardziej szczegółowoSUMMIT INTERNATIONAL ANESTHESIOLOGY. 7 marca 2009, Marakesz,, Maroko
INTERNATIONAL ANESTHESIOLOGY SUMMIT 7 marca 2009, Marakesz,, Maroko GŁÓWNE TEMATY Znieczulenie ogólne anestezja wziewna. Intensywna terapia zastosowanie levosimendanu. Levobupivacaina zastosowanie w ortopedii
Bardziej szczegółowoBEZPIECZE STWO PRACY Z LASERAMI
BEZPIECZE STWO PRACY Z LASERAMI Szkodliwe dzia anie promieniowania laserowego dotyczy oczu oraz skóry cz owieka, przy czym najbardziej zagro one s oczy. Ze wzgl du na kierunkowo wi zki zagro enie promieniowaniem
Bardziej szczegółowoCENNIK USŁUG MEDYCZNYCH. Laboratorium Analiz Lekarskich PRO LAB
CENNIK USŁUG MEDYCZNYCH Laboratorium Analiz Lekarskich PRO LAB RODZAJ OZNACZENIA CENA Czas oczekiwania liczony w dniach roboczych HEMATOLOGIA I KOAGUOLOGIA Morfologia z rozmazem (5diff) 12 zł 1 dzień Morfologia
Bardziej szczegółowoRODZAJ OZNACZENIA CENA Czas oczekiwania liczony w dniach roboczych HEMATOLOGIA I KOAGUOLOGIA
CENNIK USŁUG MEDYCZNYCH dla pacjentów Medar-Pro Laboratorium Analiz Lekarskich PRO LAB RODZAJ OZNACZENIA CENA Czas oczekiwania liczony w dniach roboczych HEMATOLOGIA I KOAGUOLOGIA Morfologia z rozmazem
Bardziej szczegółowoCENTRALNY OŚRODEK BADAŃ JAKOŚCI
CENTRALNY OŚRODEK BADAŃ JAKOŚCI W DIAGNOSTYCE LABORATORYJNEJ Centralny Ośrodek Badań Jakości w Diagnostyce Laboratoryjnej, ul. Gdańska 80, 90-613 Łódź Tel./Fax. (0 42) 230-25-78, 230-25-79, email: osrodek@cobjwdl.lodz.pl,
Bardziej szczegółowoARKUSZ ASORTYMENTOWO-CENOWY
Załącznik nr 2 ARKUSZ ASORTYMENTOWO-CENOWY Przedmiot zamówienia: wykonanie usług zdrowotnych w zakresie badań laboratoryjnych obowiązujących w podstawowej opiece zdrowotnej oraz wykonanie usług zdrowotnych
Bardziej szczegółowoCENNIK BADAŃ DIAGNOSTYCZNYCH wykonywanych w Dziale Diagnostyki Laboratoryjnej SPSK Nr 1
Załącznik Nr 3 do Zarządzenia Nr 57/2018 Dyrektora SPSK Nr 1 w Lublinie z dnia 30 października 2018r. CENNIK BADAŃ DIAGNOSTYCZNYCH wykonywanych w Dziale Diagnostyki Laboratoryjnej SPSK Nr 1 Załącznik Nr
Bardziej szczegółowoWyniki przeszczepiania komórek hematopoetycznych od dawcy niespokrewnionego
Wyniki przeszczepiania komórek hematopoetycznych od dawcy niespokrewnionego W ramach realizacji projektu badawczego w³asnego finansowanego przez Ministerstwo Nauki igrano Szkolnictwa Wy szego (grant nr
Bardziej szczegółowoCENNIK USŁUG MEDYCZNYCH ZAKŁADU DIAGNOSTYKI LABORATORYJNEJ NA ROK 2016
CENNIK USŁUG MEDYCZNYCH ZAKŁADU DIAGNOSTYKI LABORATORYJNEJ NA ROK 2016 Lp. Materiał Nazwa usługi Cena w PLN HEMATOLOGIA 1. krew żylna pełna Morfologia krwi 2. krew żylna pełna Morfologi krwi i rozmaz 15,00
Bardziej szczegółowoWykaz badań laboratoryjnych Przeciętny czas oczekiwania na wynik Cennik 2016 rok
BIOCHEMIA/IMMUNOCHEMIA ALAT (Aminotransferaza 5.00 zł alaninowa) ALBUMINY 20,00 zł AMYLAZA (Diastaza) 6,00 zł OSOCZE/ MOCZ ANTY TPO (przeciwciała przeciw 35,00 zł peroksydazie tarczycowej) ASPAT (Aminotransferaza
Bardziej szczegółowoSYSTEMY CZASU PRACY. 1. PODSTAWOWY [art. 129 KP]
1. PODSTAWOWY [ 129 KP] Podstawowy system czasu w typowych (standardowych) stosunkach : do 8 godzin Standardowo: do 4 miesięcy Wyjątki: do 6 m-cy w rolnictwie i hodowli oraz przy ochronie osób lub pilnowaniu
Bardziej szczegółowoCzym naprawdę jest picie alkoholu w czasie ciąŝ
Czym naprawdę jest picie alkoholu w czasie ciąŝ ąŝy? Anna Dobrzańska Warszawa 2008 CZYM JES FAS? (Fetal Alcohol Syndrom) FAS to skutek spustoszeń,, jakie czyni alkohol przyjmowany przez cięŝ ęŝarną kobietę,,
Bardziej szczegółowoFetal Alcohol Syndrome
Stowarzyszenie Zastêpczego Rodzicielstwa Fetal Alcohol Syndrome Debra Evensen Cechy charakterystyczne i objawy Program FAStryga Stowarzyszenie Zastêpczego Rodzicielstwa Oddzia³ Œl¹ski Ul. Ho³dunowska 39
Bardziej szczegółowoDIAGNOSTYKA LABORATORYJNA
DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA Załącznik Nr 4 do konkursu nr A.I.4240-7/18 (Załącznik nr 1a do umowy) Lp Badanie Szacunkowa ilość badań (1 rok) 1. TSH 111 2. FT4 18 3. FT3 11 4. T4 1 5. T3 1 6. Anty-TPO 2 7.
Bardziej szczegółowoARKUSZ ASORTYMENTOWO-CENOWY
Załącznik nr 2 ARKUSZ ASORTYMENTOWO-CENOWY Tryb postępowania: Przetarg nieograniczony Przedmiot zamówienia: wykonanie usług zdrowotnych w zakresie badań laboratoryjnych i diagnostyki obrazowej /RTG/ obowiązujących
Bardziej szczegółowoUrząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: 2016-06-30/02:29:36. Wpływ promieni słonecznych na zdrowie człowieka
Wpływ promieni słonecznych na zdrowie człowieka Światło słoneczne jest niezbędne do trwania życia na Ziemi. Dostarcza energii do fotosyntezy roślinom co pomaga w wytwarzaniu tlenu niezbędnego do życia.
Bardziej szczegółowoŁukasz Supronowicz ZASTOSOWANIE NIEINWAZYJNYCH BIOMARKERÓW DO DIAGNOSTKI ALKOHOLOWYCH CHORÓB WĄTROBY
Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej Uniwersytet Medyczny w Białymstoku Łukasz Supronowicz ZASTOSOWANIE NIEINWAZYJNYCH BIOMARKERÓW DO DIAGNOSTKI ALKOHOLOWYCH CHORÓB WĄTROBY Rozprawa
Bardziej szczegółowoCENNIK BADAŃ LABORATORYJNYCH
CENNIK BADAŃ LABORATORYJNYCH Lp. Hematologia i hemostaza Cena 1 Morfologia krwi obwodowej 24 parametry 15,00 2 Retikulocyty 12,00 3 Odczyn Biernackiego 8,00 4 Czas kaolinowo kefalinowy w osoczu APTT 9,00
Bardziej szczegółowoKONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW
KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW WOJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE Etap wojewódzki rok szkolny 2009/2010 Dane dotyczące ucznia (wypełnia Komisja Konkursowa po rozkodowaniu prac) wylosowany numer uczestnika
Bardziej szczegółowoWykaz badań. Załącznik nr 2 do Materiałów informacyjnych KO/01/201 Wojewódzki Szpital Chorób Płuc i Rehabilitacji w Jaroszowcu
Załącznik nr 2 do Materiałów informacyjnych KO/01/201 Wojewódzki Szpital Chorób Płuc i Rehabilitacji w Jaroszowcu Wykaz badań NAZWA BADANIA RODZAJ MATERIAŁU CZAS OCZEKIWANIA NA WYNIK ILOŚĆ DNI CENA BRUTTO
Bardziej szczegółowoINFORMACJA O LEKU DLA PACJENTA
INFORMACJA O LEKU DLA PACJENTA Witagin tabletka Działanie: Korzeń żeń-szenia wykazuje działanie stymulujące na OUN. Witaminy i mikroelementy zawarte w preparacie uzupełniają niedobory tych związków powstałe
Bardziej szczegółowoINTERPRETACJA BADAŃ KRWI
INTERPRETACJA BADAŃ KRWI PODSTAWY www.slideproject.com 1 www.slideproject.com 2 Treści oraz wyniki badań zawarte na stronie objęte są prawami autorskimi. Bez zgody MEDFOOD nie wolno ich kopiować i rozpowszechniać.
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM MEDYCZNEGO Nr AM 007
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM MEDYCZNEGO Nr AM 007 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 6 Data wydania: 6 maja 2016 r. Nazwa i adres INVICTA Sp. z
Bardziej szczegółowoQUALITY CONTROL PROGRAMMES IN POLAND
QUALITY CONTROL PROGRAMMES IN POLAND Centre for Quality Assessment in Laboratory Medicine Survey Programmes Basic Chemistry Programmes Surveys / year General Programme Central Programme Control samples
Bardziej szczegółowoKierunek studiów: Analityka medyczna Studia stacjonarne jednolite Rok: III Przedmiot: Chemia kliniczna
Kierunek studiów: Analityka medyczna Studia stacjonarne jednolite Rok: III Przedmiot: Chemia kliniczna Tematy wykładów I Dział: Kontrola wiarygodności badań laboratoryjnych. 1 Cechy analityczne metody
Bardziej szczegółowo3.2 Warunki meteorologiczne
Fundacja ARMAAG Raport 1999 3.2 Warunki meteorologiczne Pomiary podstawowych elementów meteorologicznych prowadzono we wszystkich stacjach lokalnych sieci ARMAAG, równolegle z pomiarami stê eñ substancji
Bardziej szczegółowoStrona 1 z 3 P/LAB/70 -F2 Lista badań prowadzonych w ramach zakresu elastycznego Wersja: I Data wydania: Nazwa i adres MEDYCZNE LABORATORIU
Strona 1 z 3 P/LAB/70 -F2 Lista badań prowadzonych w ramach zakresu elastycznego Wersja: I Data wydania: 2018-03-23 Nazwa i adres MEDYCZNE LABORATORIUM DIAGNOSTYKA ul. Cegłowska 80, 01-809 Warszawa Lp.
Bardziej szczegółowoWPROWADZENIE 15. Podstawowe pojêcia chemiczne stosowane w biochemii...15
Spis treœci WPROWADZENIE 15 Podstawowe pojêcia chemiczne stosowane w biochemii...15 Rozdzia³ 1 KOMÓRKA 17 B³ona komórkowa...17 J¹dro komórkowe...19 Mitochondria...19 Rybosomy...20 Siateczka endoplazmatyczna...20
Bardziej szczegółowoUchwała nr... z dnia... Rady Miejskiej w Brwinowie
Projekt Uchwała nr... z dnia... Rady Miejskiej w Brwinowie w sprawie przyjęcia Gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii w gminie Brwinów na
Bardziej szczegółowoJeśli wyniki tego samego badania przeprowadzone dwoma różnymi metodami nie różnią się od siebie
lek.wet. Agnieszka Dereczeniuk Badania laboratoryjne w hodowli Łódź 24.03.2012 Po co badać? Badania przesiewowe Badania profilaktyczne Badania obowiązkowe dla danej rasy Badania okresowe Badania diagnostyczne
Bardziej szczegółowoCENNIK BADANIA LABORATORYJNE*
CENNIK BADANIA LABORATORYJNE* W ofercie szpitala GeoMedical znajduje się ponad 1500 badań laboratoryjnych. Poniżej wybrany zakres badań, w sprawie cen badań nie wykazanych poniżej oraz ich możliwości wykonania,
Bardziej szczegółowo23PLN OD OSOBY PRZERWY KAWOWE@NOVOTEL KATOWICE CENTRUM. Czy wiesz, że...? PRZERWA OCZYSZCZAJĄCA
Ludzki organizm w ok. 60% składa się z wody. Bardzo ważne jest wypijanie przynajmniej 1,5 l płynów dziennie - zapobiegasz w ten sposób odwodnieniu organizmu oraz wspomagasz pracę mózgu. PRZERWA OCZYSZCZAJĄCA
Bardziej szczegółowoKoło Biologiczne Liceum Ogólnokształcące nr II w Gliwicach 2015-2016. Zadania maturalne z biologii - 6
Koło Biologiczne Liceum Ogólnokształcące nr II w Gliwicach 2015-2016 Zadania maturalne z biologii - 6 Wykonaj polecenia na podstawie tekstu źródłowego i schematu. Tekst źródłowy do zadań: Schemat do zadań:
Bardziej szczegółowoLECZENIE NIEDOKRWISTOŚCI W PRZEBIEGU PRZEWLEKŁEJ NIEWYDOLNOŚCI
Załącznik nr 14 do Zarządzenia Nr 41/2009 Prezesa NFZ z dnia 15 września 2009 roku Nazwa programu: LECZENIE NIEDOKRWISTOŚCI W PRZEBIEGU PRZEWLEKŁEJ NIEWYDOLNOŚCI NEREK ICD-10 N 18 przewlekła niewydolność
Bardziej szczegółowoBadania wykonywane w LABORATORIUM CENTRALNYM ZOZ ŁOWICZ dla pacjentów ambulatoryjnych.
Badania wykonywane w LABORATORIUM CENTRALNYM ZOZ ŁOWICZ dla pacjentów ambulatoryjnych. Lp. Nazwa badania Badania hematologiczne 1 Morfologia krwi obwodowej 2 Rozmaz liczony w mikroskopie 3 Retikulocyty
Bardziej szczegółowoprof. dr hab. Maciej Ugorski Efekty kształcenia 2 Posiada podstawowe wiadomości z zakresu enzymologii BC_1A_W04
BIOCHEMIA (BC) Kod przedmiotu Nazwa przedmiotu Kierunek Poziom studiów Profil Rodzaj przedmiotu Semestr studiów 2 ECTS 5 Formy zajęć Osoba odpowiedzialna za przedmiot Język Wymagania wstępne Skrócony opis
Bardziej szczegółowoDokumentacja obejmuje następujące części:
Załącznik nr 6 WYMAGANIA, JAKIM POWINNA ODPOWIADAĆ DOKUMENTACJA NIEZBĘDNA DO OCENY SUBSTANCJI CZYNNEJ JAKĄ SĄ MIKROORGANIZMY, W TYM TAKŻE WIRUSY I GRZYBY, ZAWARTE W PRODUKCIE BIOBÓJCZYM Wymagania ogólne.
Bardziej szczegółowoZarządzanie projektami. wykład 1 dr inż. Agata Klaus-Rosińska
Zarządzanie projektami wykład 1 dr inż. Agata Klaus-Rosińska 1 DEFINICJA PROJEKTU Zbiór działań podejmowanych dla zrealizowania określonego celu i uzyskania konkretnego, wymiernego rezultatu produkt projektu
Bardziej szczegółowoDZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO. Szczecin, dnia 26 marca 2012 r. Poz. 722 UCHWAŁA NR XII/96/2012 RADY POWIATU W WAŁCZU
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO Szczecin, dnia 26 marca 2012 r. UCHWAŁA NR XII/96/2012 RADY POWIATU W WAŁCZU z dnia 24 lutego 2012 r. określenia rodzajów świadczeń przyznawanych w ramach
Bardziej szczegółowoZakłócenia. Podstawy projektowania A.Korcala
Zakłócenia Podstawy projektowania A.Korcala Pojęciem zakłóceń moŝna określać wszelkie niepoŝądane przebiegi pochodzenia zewnętrznego, wywołane zarówno przez działalność człowieka, jak i zakłócenia naturalne
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 27 stycznia 2012 r. Pozycja 104
Warszawa, dnia 27 stycznia 2012 r. Pozycja 104 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI z dnia 16 stycznia 2012 r. w sprawie sposobu przeprowadzania badań na obecność alkoholu, środków odurzających lub
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM MEDYCZNEGO Nr AM 007
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM MEDYCZNEGO Nr AM 007 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 8 Data wydania: 1 marca 2018 r. Nazwa i adres MEDYCZNE LABORATORIA
Bardziej szczegółowoZałącznik do Uchwały Nr.../.../2007 Rady Miasta w Lubawie z dnia 05 grudnia 2007 r. MIEJSKI PROGRAM ZAPOBIEGANIA NARKOMANII DLA MIASTA LUBAWA
Załącznik do Uchwały Nr.../.../2007 Rady Miasta w Lubawie z dnia 05 grudnia 2007 r. MIEJSKI PROGRAM ZAPOBIEGANIA NARKOMANII DLA MIASTA LUBAWA NA ROK 2008 ROZDZIAŁ I Postanowienia ogólne: Ustawa z dnia
Bardziej szczegółowoROLA SZKOŁY W PROFILAKTYCE OTYŁOŚCI DZIECI I MŁODZIEŻY Barbara Woynarowska Kierownik Zakładu Biomedycznych i Psychologicznych Podstaw Edukacji, Wydział Pedagogiczny UW Przewodnicząca Rady Programowej ds.
Bardziej szczegółowoTechniczne nauki М.М.Zheplinska, A.S.Bessarab Narodowy uniwersytet spożywczych technologii, Кijow STOSOWANIE PARY WODNEJ SKRAPLANIA KAWITACJI
Techniczne nauki М.М.Zheplinska, A.S.Bessarab Narodowy uniwersytet spożywczych technologii, Кijow STOSOWANIE PARY WODNEJ SKRAPLANIA KAWITACJI SKLAROWANEGO SOKU JABŁKOWEGO Skutecznym sposobem leczenia soku
Bardziej szczegółowoGrupa SuperTaniaApteka.pl Utworzono : 23 czerwiec 2016
SERCE I UKŁAD KRĄŻENIA > Model : 8217012 Producent : - POLIXAR 10 NA WYSOKI CHOLESTEROL Preparat przeznaczony dla osób pragnących zmniejszyć ryzyko podwyższenia poziomu cholesterolu we krwi. POLIXAR 5
Bardziej szczegółowoProducent P.P.F. HASCO-LEK S.A nie prowadził badań klinicznych mających na celu określenie skuteczności produktów leczniczych z ambroksolem.
VI.2 Podsumowanie danych o bezpieczeństwie stosowania produktów leczniczych z ambroksolem VI.2.1 Omówienie rozpowszechnienia choroby Wskazania do stosowania: Ostre i przewlekłe choroby płuc i oskrzeli
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne
Załącznik nr 3 do Zarządzenia Rektora PUM.. z dnia.2012 r. S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów
Bardziej szczegółowoCENNIK BADANIA LABORATORYJNE*
CENNIK BADANIA LABORATORYJNE* W ofercie szpitala GeoMedical znajduje się ponad 1500 badań laboratoryjnych. Poniżej wybrany zakres badań, w sprawie cen badań nie wykazanych poniżej oraz ich możliwości wykonania,
Bardziej szczegółowoOcena ilościowa reakcji antygen - przeciwciało. Mariusz Kaczmarek
Ocena ilościowa reakcji antygen - przeciwciało Mariusz Kaczmarek Metody ilościowe oparte na tworzeniu immunoprecypitatów immunodyfuzja radialna wg Mancini immunoelektroforeza rakietowa wg Laurella turbidymetria
Bardziej szczegółowoAktywność ruchowa osób starszych Nordic Walking
Aktywność ruchowa osób starszych Nordic Walking Agnieszka Kwiatkowska II rok USM Proces starzenia Spadek beztłuszczowej masy ciała, wzrost procentowej zawartości tkanki tłuszczowej, Spadek siły mięśniowej,
Bardziej szczegółowoROZPORZ DZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia.2008 r.
ROZPORZ DZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia.2008 r. PROJEKT zmieniaj ce rozporz dzenie w sprawie wysoko ci i sposobu uiszczania op aty za prowadzenie oceny warto ci u ytkowej pszczó i stad
Bardziej szczegółowoPAKIETY BADAŃ PROFILAKTYCZNYCH DLA KOBIET
Wojewódzki Szpital Zespolony w Elblągu ul. Królewiecka 146, 82-300 Elbląg www. szpital.elblag.pl PAKIETY BADAŃ PROFILAKTYCZNYCH DLA KOBIET Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej Rejestracja: tel. 55 239 59
Bardziej szczegółowoNarodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Program dla przedsięwzięć w zakresie odnawialnych źródeł energii Cel programu Dofinansowanie dużych inwestycji wpisujących się w cele: Zobowiązań
Bardziej szczegółowozywania Problemów Alkoholowych
Państwowa Agencja Rozwiązywania zywania Problemów Alkoholowych Konferencja Koszty przemocy wobec kobiet w Polsce 2013 Warszawa, 27 maja 2013 r. www.parpa.pl 1 Podstawy prawne Ustawa o wychowaniu w trzeźwości
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR LV/552/2014 RADY GMINY SZEMUD. z dnia 29 maja 2014 r.
UCHWAŁA NR LV/552/2014 RADY GMINY SZEMUD z dnia 29 maja 2014 r. w sprawie określenia rodzajów świadczeń oraz warunków i sposobu ich przyznawania w ramach pomocy zdrowotnej dla nauczycieli, nauczycieli
Bardziej szczegółowoCENNIK KOMERCYJNY PODSTAWOWYCH BADAŃ LABORATORYJNYCH
CENNIK KOMERCYJNY PODSTAWOWYCH BADAŃ LABORATORYJNYCH Oferujemy szeroki wachlarz badań laboratoryjnych w atrakcyjnych cenach Nie możesz znaleźć badania? Zdzwoń lub napisz do nas tel. 71 300 12 72, email:
Bardziej szczegółowoLaboratorium. M i e j s k i e g o s z p i t a l a Z e s p o l o n e g o. zaprasza
Laboratorium M i e j s k i e g o s z p i t a l a Z e s p o l o n e g o zaprasza Polecane badania: AspAT AlAT GGTP 5.00 zł 5.00 zł 5.00 zł Bilirubina 5.00 zł HBSAg 12.00 zł AntyHCV 35.00 zł Albuminy 5.00
Bardziej szczegółowoBudowa i czynnoœæ uk³adu nerwowego Piotr Krutki, Jan Celichowski Komórki glejowe
SPIS TREŒCI 1. UK AD NERWOWY 8............................... 013 Budowa i czynnoœæ uk³adu nerwowego Piotr Krutki, Jan Celichowski... 013 Komórki glejowe.............................. 014 Neuron....................................
Bardziej szczegółowoTematy prac licencjackich w Zakładzie Fizjologii Zwierząt
Tematy prac licencjackich w Zakładzie Fizjologii Zwierząt Zegar biologiczny Ekspresja genów i białek zegara Rytmy komórkowe Rytmy fizjologiczne Rytmy behawioralne Lokalizacja neuroprzekźników w układzie
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM MEDYCZNEGO Nr AM 007
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM MEDYCZNEGO Nr AM 007 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 9 Data wydania: 15 stycznia 2019 r. Nazwa i adres MEDYCZNE
Bardziej szczegółowoUDZIAŁ W SPRAWDZIANACH COBJWDL W RAMACH PROGRAMU POWSZECHNEGO. 2. Nazwa pełna lub pieczątka 3. Data wypełnienia (dzień miesiac rok)
90-613 Łódź, ul.gdańska 80 tel/fax (0-4 230-25-78, 230-25-79 e-mail: osrodek@cobjwdl.lodz.pl 1. Nr kodowy laboratorium (wypełnić tylko przy aktualizacji) COB-U UDZIAŁ W SPRAWDZIANACH COBJWDL W RAMACH PROGRAMU
Bardziej szczegółowoCENNIK SKRÓCONY PRO-LAB. Nazwa badania Cena Materiał Morfologia (3 diff)
CENNIK SKRÓCONY PRO-LAB HEMATOLOGIA Morfologia (3 diff) 12,00 Krew ( EDTA) 1 dzień Ocena rozmazu 6,00 Krew ( EDTA) 1 dzień Morfologia (3 diff) + CRP ilościowe 25,00 Krew ( EDTA) 1 dzień Retikulocyty 6,00
Bardziej szczegółowoZałącznik Nr 4 do konkursu A.I.420-4/15 (Załącznik Nr 1b do umowy)
Diagnostyka Laboratoryjna Załącznik Nr 4 do konkursu A.I.420-4/15 (Załącznik Nr 1b do umowy) Lp. BADANIE Ilość badań Cena jednostkowa 1 2 3 4 1. Mocz - badanie ogólne 1636 2. Glukoza 1803 3. TSH 47 4.
Bardziej szczegółowoKWALIFIKACJA I WERYFIKACJA LECZENIA DOUSTNEGO STANÓW NADMIARU ŻELAZA W ORGANIZMIE
Opis świadczenia KWALIFIKACJA I WERYFIKACJA LECZENIA DOUSTNEGO STANÓW NADMIARU ŻELAZA W ORGANIZMIE 1. Charakterystyka świadczenia 1.1 nazwa świadczenia Kwalifikacja i weryfikacja leczenia doustnego stanów
Bardziej szczegółowoRosliny do oczka wodnego Utworzono : 21 czerwiec 2016
Rośliny > ZIOŁA > Model : - Producent : - kontakt : - biuro@roslinydooczka.pl Strona 1 Rośliny > ZIOŁA > kontakt : - biuro@roslinydooczka.pl Strona 2 Rośliny > ZIOŁA > kontakt : - biuro@roslinydooczka.pl
Bardziej szczegółowoTRENING ZDROWOTNY jest to rodzaj aktywności fizycznej podjętej z motywów zdrowotnych, mającej na celu podniesienie poziomu wydolności i sprawności
TRENING ZDROWOTNY jest to rodzaj aktywności fizycznej podjętej z motywów zdrowotnych, mającej na celu podniesienie poziomu wydolności i sprawności psychofizycznej oraz usprawnienie procesów życiowych własnego
Bardziej szczegółowo