Słownik Biochemiczny i Biotechnologiczny

Transkrypt

1 Tadeusz Górecki Słownik Biochemiczny i Biotechnologiczny angielsko-polski TRADOVIUM Kraków 2013

2 Słownik Biochemiczny i Biotechnologiczny angielsko-polski Autor: Tadeusz Górecki Korekta specjalistyczna: Rita Tarnowska Redaktor: Dr Teofil Turecki Copyright by Tadeusz Górecki, Kraków 2013 Wszystkie prawa zastrzeŝone. Przedruk, reprodukcja lub powielanie ksiąŝki w jakiejkolwiek postaci, w tym m. in. w formie elektronicznej, w całości lub w części, lub tłumaczenie na inne języki bez uprzedniej pisemnej zgody wydawnictwa i autora są zabronione. ISBN: Księgarnia internetowa: Druk i oprawa: KNOW-HOW ul. Chełmońskiego Kraków tel Wydawca: TRADOVIUM ul. Majora Nuszkiewicza 3 lok. 3/III Kraków tel , wydawnictwo@tradovium.pl

3 WSTĘP Słownik zawiera haseł, około tłumaczeń na język polski oraz 2500 akronimów i skrótów. Jest obecnie największym w Polsce słownikiem angielskim z zakresu biochemii, biotechnologii i dziedzin pokrewnych: biofizyka, biologia molekularna, biomedycyna, chemia organiczna, genetyka, immunologia, metody instrumentalne (m.in. chromatografia i elektroforeza), mikrobiologia, nauki biologiczne itp. Kilkanaście tysięcy dodatkowych haseł znajduje się w słowniku internetowym na stronie Treść słownika jest owocem kilkunastoletniego opracowywania słownictwa i glosariuszy biochemicznych przez biuro tłumaczeń Tradovium i tłumaczy z nim współpracujących: biochemików, biotechnologów, biologów, chemików, lekarzy itd. Hasła słownikowe pochodzą z oryginalnych artykułów naukowych, literatury specjalistycznej, podręczników akademickich, kart charakterystyki substancji i materiałów marketingowych. Nomenklatura biochemiczna jest w niektórych przypadkach często nieustabilizowana, nie tylko w Polsce, lecz takŝe w krajach anglojęzycznych. Dlatego oprócz rekomendowanego słownictwa zamieszczono terminy stosowane powszechnie przez biochemików. Dla substancji chemicznych podano nazwy tradycyjne, które do dzisiaj są najczęściej uŝywane w naukach biochemicznych, a dodatkowo dla wielu związków nazwy systematyczne zalecane przez IUPAC. Układ alfabetyczny W słowniku zastosowano układ alfabetyczny bezwzględny (letter-by-letter system). W sortowaniu pominięto spacje, lokanty liczbowe i literowe, np. N, O, S (azot, tlen, siarka), oraz oznaczenia konfiguracji, np. L, D. Dla liter greckich są uŝyte pełne nazwy (m. in. α = alpha, β = beta, γ = gamma, δ = delta, ε = epsilon, ω = omega) i są one uwzględnione w układzie alfabetycznym. Przykład: 6-O-β-D-glucopyranosyl-D-glucopyranose naleŝy szukać dla betaglucopyranosylglucopyranose Pisownia W słowniku zastosowano pisownię amerykańską. Przykładowe róŝnice: angielski brytyjski anaemia analogue centre haem hybridise labelled leucocyte neighbour sulphur angielski amerykański anemia analog center heme hybridize labeled leukocyte neighbor sulfur

4 A acetophenetidin acetyl group acetophenetidin 1. acetofenetydyna; fenacetyna; p-n-acetylofenetydyna 2. acetofenetydynowy acetopine 1. acetopina 2. acetopinowy acetoxy steroid steroid acetoksylowany acetyl 1. acetyl; etanoil; grupa acetylowa 2. acetylowy acetylaminobenzene acetyloaminobenzen acetylase 1. acetylaza; acetylotransferaza 2. acetylazowy acetylate acetylować; wprowadzać grupę acetylową acetylated acetylowany acetylated cellulose celuloza acetylowana acetylation acetylacja; acetylowanie N-acetyl-beta-alanine deacetylase deacetylaza N-acetylo-beta-alaninowa acetylcarnitine 1. acetylokarnityna 2. acetylokarnitynowy acetylcellulose 1. acetyloceluloza; ester octowy celulozy; octan celulozy 2. acetylocelulozowy acetylcholine 1. acetylocholina; ACh 2. acetylocholinowy acetylcholine antagonist antagonista acetylocholiny acetylcholine chloride chlorek acetylocholiny acetylcholine esterase acetylocholinoesteraza; esteraza acetylocholinowa; AChE acetylcholinergic acetylocholinergiczny acetylcholinergic synapse synapsa acetylocholinergiczna acetylcholinesterase 1. acetylocholinoesteraza; esteraza acetylocholinowa; AChE 2. acetylocholinoesterazowy acetylcholinesterase inhibitor inhibitor acetylocholinoesterazy acetyl-coa acetylo-coa; acetylokoenzym A; octan aktywny acetyl-coa C-acetyltransferase C-acetylotransferaza acetylo-coa acetyl-coa carboxylase karboksylaza acetylo-coa; karboksylaza acetylokoenzymu A; ACC acetyl-coa hydrolase hydrolaza acetylo-coa acetyl-coa ligase ligaza acetylo-coa acetyl-coa synthetase syntetaza acetylo-coa acetyl coenzyme A acetylokoenzym A; acetylo-coa; octan aktywny acetylcysteine 1. acetylocysteina 2. acetylocysteinowy N-acetylcytidine 1. N-acetylocytydyna 2. N-acetylocytydynowy N-acetylcytosine 1. N-acetylocytozyna 2. N-acetylocytozynowy N-acetyl-D-glucosamine N-acetylo-D-glukozamina acetylene 1. acetylen; etyn 2. acetylenowy acetylene hydrocarbon alkin; węglowodór acetylenowy acetylene tetrachloride 1,1,2,2-tetrachloroetan; tetrachlorek acetylenu acetylenic acetylenowy acetylesterase 1. acetyloesteraza 2. acetyloesterazowy acetylgalactosamine 1. acetylogalaktozamina 2. acetylogalaktozaminowy N-acetylgalactosamine N-acetylogalaktozamina; GalNAc N-acetylgalactosamine-4-sulfatase N-acetylogalaktozamino-4-sulfataza acetylgalactosaminyltransferase acetylogalaktozaminylotransferaza acetylglucosamine 1. acetyloglukozamina 2. acetyloglukozaminowy N-acetylglucosamine N-acetyloglukozamina; GlcNAc N-acetylglucosaminidase N-acetyloglukozaminidaza N-acetylglucosaminyltransferase N-acetyloglukozaminylotransferaza acetylglutamate 1. acetyloglutaminian 2. acetyloglutaminianowy acetylglutamate kinase kinaza acetyloglutaminianowa N-acetylglutamate synthase syntaza N-acetyloglutaminianowa; (enzym katalizujący tworzenie N-acetyloglutaminianu) acetyl group acetyl; etanoil; grupa acetylowa 12

5 B biocatalyst biofilter biocatalyst biokatalizator; katalizator biochemiczny biocatalyst immobilization immobilizacja biokatalizatora biocatalytic biokatalityczny biocatalyzer biokatalizator biocenology biocenologia; biocenotyka biocenose biocenoza biocenosis biocenoza biochemical 1. produkt biochemiczny 2. biochemiczny biochemical analysis analiza biochemiczna biochemical catalyst biokatalizator; katalizator biochemiczny biochemical engineering bioinŝynieria; inŝynieria biochemiczna biochemical euthyreosis eutyreoza biochemiczna biochemical genetics genetyka biochemiczna biochemical mapping mapowanie biochemiczne biochemical marker biomarker; marker biochemiczny biochemical oxidation utlenianie biochemiczne biochemical oxygen demand biochemiczne zapotrzebowanie tlenu; BOD biochemical pathway szlak biochemiczny biochemical pharmacology farmakologia biochemiczna biochemical process proces biochemiczny biochemical reactor bioreaktor biochemical resolution rozdzielanie biochemiczne biochemist biochemik biochemistry biochemia biochip biochip biochore biochora biocidal biobójczy; biocydowy; zabójczy dla organizmów Ŝywych biocide biocyd; środek biobójczy; środek zabójczy dla organizmów Ŝywych bioclimatology bioklimatologia biocolumn biokolumna biocompatibility biokompatybilność; biozgodność; kompatybilność biologiczna; zgodność biologiczna biocompatible biokompatybilny; biozgodny bioconcentration biokoncentracja; biowzbogacanie; koncentracja biologiczna bioconcentration factor czynnik biokoncentracji; współczynnik koncentracji biologicznej biocontrol zwalczanie szkodników środkami biologicznymi bioconversion przemiana biologiczna biocybernetics biocybernetyka; cybernetyka biologiczna biocytin 1. biocytyna; (amid biotyny z L-lizyną) 2. biocytynowy biodegradability biodegradowalność; podatność na rozkład biologiczny biodegradable biodegradowalny; ulegający biodegradacji biodegradation biodegradacja; degradacja biologiczna; rozkład biologiczny biodegrade biodegradować; poddawać biodegradacji biodesulfurization biodesulfuryzacja; odsiarczanie biologiczne biodiversity bioróŝnorodność; róŝnorodność biologiczna biodynamic biodynamiczny biodynamics biodynamika bioecology bioekologia bioelectric current prąd bioelektryczny bioelectricity bioelektryczność bioelectronics bioelektronika bioelement biopierwiastek; pierwiastek biogenny; pierwiastek tworzący Ŝyjący organizm bioenergetics bioenergetyka bioengineering bioinŝynieria; inŝynieria biochemiczna; inŝynieria biologiczna bioenrichment biowzbogacanie bioethics bioetyka biofeedback biologiczne sprzęŝenie zwrotne biofilm biofilm; błona biologiczna; warstwa biologiczna biofilm growth wzrost warstwy biologicznej biofilter biofiltr; filtr biologiczny 62

6 C centromere distance CETP centromere distance odległość centromeru centromere DNA DNA centromerowy centromere DNA element element DNA centromerowego; CDE centromere interference interferencja centromeru centromere-linking protein białko wiąŝące centromery centromere protein białko centromerowe; CENP centromeric centromerowy; centromeryczny centromeric sequence sekwencja centromerowa centroplasm centroplazma centrosome 1. centrosom 2. centrosomowy centrosphere centrosfera CEP wrodzona porfiria erytropoetyczna CEP ang. congenital erythropoietic porphyria cephaeline 1. cefelina 2. cefelinowy cephalexin 1. cefaleksyna 2. cefaleksynowy cephalin 1. kefalina 2. kefalinowy cephalodium cefalodium cephalosporanic cefalosporanowy cephalosporanic acid kwas cefalosporanowy cephalosporin 1. cefalosporyna 2. cefalosporynowy cephalosporinase 1. cefalosporynaza 2. cefalosporynazowy cephalosporin-c deacetylase deacetylaza cefalosporyny C cephradine 1. cefradyna 2. cefradynowy Cer ceramid Cer ang. ceramide ceramidase 1. ceramidaza 2. ceramidazowy ceramide 1. ceramid 2. ceramidowy ceramide cholinephosphotransferase cholinofosfotransferaza ceramidowa ceramide glucosyltransferase glukozylotransferaza ceramidowa cerasin cerezyna ceratin 1. keratyna 2. keratynowy cerebellin 1. cerebelina; (związek z grupy peptydów heksadekamerowych) 2. cerebelinowy cerebral mózgowy cerebral metabolism metabolizm mózgowy cerebrocystatin 1. cerebrocystatyna 2. cerebrocystatynowy cerebrodiene 1. cerebrodien; 2-aminooktadeka-3,14-dien-1-ol 2. cerebrodienowy cerebroglycan 1. cerebroglikan; glipikan 2; GPC2 2. cerebroglikanowy cerebron 1. cerebron; frenozyna 2. cerebronowy cerebronic cerebronowy cerebronic acid kwas cerebronowy cerebrosidase 1. cerebrozydaza 2. cerebrozydazowy cerebroside 1. cerebrozyd 2. cerebrozydowy cerebroside-sulfatase sulfataza cerebrozydowa; arylosulfataza A cerebroside sulfuric ester ester cerebrozydowy kwasu siarkowego cerebrospinal mózgowo-rdzeniowy cerebrospinal fluid płyn mózgowo-rdzeniowy; CSF ceresin 1. cerezyna 2. cerezynowy ceresin wax cerezyna cerin cerezyna cerosin cerezyna cerotic cerotynowy cerotic acid kwas cerotynowy; kwas heksakozanowy cerulenin 1. cerulenina; (antybiotyk przeciwgrzybiczy) 2. ceruleninowy ceruloplasmin 1. ceruloplazmina 2. ceruloplazminowy cerumen woskowina ceryl alcohol alkohol cerylowy; heksakozanol cesium cez; Cs cetin 1. cetyna; heksadekanian heksadecylu; palmitynian cetylu 2. cetynowy CETP białko przenoszące estry cholesterolu CETP ang. cholesteryl ester transfer protein 84

7 DMABA DNA profiling D DMABA 4-(dimetyloamino)benzaldehyd DMABA ang. 4-(dimethylamino)benzaldehyde DMD lek modyfikujący przebieg choroby DMD ang. disease-modifying drug DMDCS dimetylodichlorosilan DMDCS ang. dimethyldichlorosilane DMF 1. dimetyloformamid 2. główna dokumentacja leku DMF 1. ang. dimethyl formamide 2. ang. drug master file DMH 1. dimetylohydantoina 2. dimetylohydrazyna DMH 1. ang. dimethylhydantoin 2. ang. dimethylhydrazine DMP ftalan dimetylu DMP ang. dimethyl phthalate DMSO dimetylosulfotlenek DMSO ang. dimethyl sulfoxide DMT 1. dimetoksytrytyl 2. dimetylotryptamina 3. tereftalan dimetylu DMT 1. ang. dimethoxytrityl 2. ang. dimethyltryptamine 3. ang. dimethyl terephthalate DNA kwas deoksyrybonukleinowy DNA ang. deoxyribonucleic acid DNA amplification amplifikacja DNA; powielanie DNA DNA bank bank DNA; repozytorium DNA DNA-binding wiąŝący DNA DNA-binding domain domena wiąŝąca DNA; DBD DNA-binding protein białko wiąŝące DNA; DBP DNA-binding protein inhibitor inhibitor białkowy wiąŝący DNA DNA chip chip DNA; mikromacierz DNA DNA cloning klonowanie DNA DNA-containing virus wirus zawierający DNA DNA cyclobutadipyrimidine cyklobutadipirymidyna w DNA DNA damage uszkodzenie DNA DNA-dependent protein kinase DNA-zaleŜna kinaza białkowa; kinaza białkowa zaleŝna od DNA; DNA-PK DNA-directed kierowany przez DNA DNA double helix dwuniciowa helisa DNA; podwójna helisa DNA DNA duplex DNA dwuniciowy DNA elongation elongacja DNA; wydłuŝanie DNA DNA enzyme deoksyrybozym DNA fingerprint genetyczny odcisk palca DNA fingerprinting daktyloskopia DNA; profilowanie genetyczne DNA fragment fragment kwasu deoksyrybonukleinowego; fragment DNA DNA glycosylase glikozylaza DNA DNA gyrase gyraza DNA DNA helicase helikaza DNA DNA helix helisa DNA DNA hybridization hybrydyzacja DNA DNA labeling znakowanie DNA DNA library biblioteka DNA DNA ligase ligaza DNA DNA-like podobny do DNA DNA marker marker DNA; znacznik DNA DNA methylase metylaza DNA DNA methylation metylacja DNA; metylowanie DNA DNA methyltransferase metylotransferaza DNA; DNMT DNA microarray mikromacierz DNA; chip DNA DNA modification modyfikacja DNA DNA nucleotidylexotransferase nukleotydyloegzotransferaza DNA DNA nucleotidyltransferase nukleotydylotransferaza DNA DNAP polimeraza DNA DNAP ang. DNA polymerase DNA photolyase fotoliaza DNA DNA-PK kinaza białkowa zaleŝna od DNA DNA-PK ang. DNA-dependent protein kinase DNA polymerase polimeraza DNA; DNAP DNA polymorphism polimorfizm kwasu deoksyrybonukleinowego DNA primase prymaza DNA DNA probe sonda DNA DNA profiling daktyloskopia DNA; profilowanie DNA; profilowanie genetyczne Dodatkowe hasła: 131

8 E enzyme inactivation epigenome enzyme inactivation deaktywacja enzymu; inaktywacja enzymu enzyme inducer induktor enzymatyczny enzyme induction indukowanie enzymu enzyme inhibition hamowanie enzymu; inhibicja enzymu enzyme inhibitor inhibitor enzymu enzyme-inhibitor complex kompleks enzymu z inhibitorem enzyme isoform izoforma enzymu enzyme kinetics kinetyka enzymów enzyme-linked immunosorbent assay test immunoenzymosorbcyjny; ELISA enzyme-linked immunosorbent test test immunoenzymosorbcyjny enzyme membrane membrana enzymatyczna enzyme mismatch cleavage metoda EMC enzyme modification modyfikacja enzymu enzyme protection ochrona enzymatyczna enzyme protein białko enzymatyczne enzyme reactor reaktor enzymatyczny enzyme replacement therapy enzymatyczna terapia zastępcza; ERT enzyme repression hamowanie syntezy enzymu enzyme specificity specyficzność enzymu; swoistość enzymu enzyme stabilization stabilizacja enzymu enzyme-substrate complex kompleks enzym-substrat enzyme support nośnik enzymu enzyme technology technologia enzymów enzyme therapy terapia enzymatyczna enzyme unit jednostka aktywności enzymu; jednostka enzymatyczna; jednostka enzymu; U enzymic enzymatyczny enzymology enzymologia enzymolysis rozkład enzymatyczny enzymopathy enzymopatia; choroba związana z niedoborem enzymu eobiogenesis eobiogeneza EOF przepływ elektroosmotyczny EOF ang. electroosmotic flow eosin 1. eozyna 2. eozynowy eosinophil 1. eozynofil 2. granulocyt kwasochłonny 3. eozynofilowy eosinophil chemotactic factor eozynofilowy czynnik chemotaktyczny; ECF eosinophilic eozynofilowy eotaxin 1. eotaksyna 2. eotaksynowy ep czystość enancjomeryczna ep ang. enantiomeric purity EP epoksyd EP ang. epoxide EPA kwas eikozapentaenowy EPA ang. eicosapentaenoic acid EPC śródbłonkowa komórka progenitorowa EPC ang. endothelial progenitor cell ependymal cell komórka wyściółki ephapse efapsa ephedrine 1. efedryna; 1-fenylo-2-(metyloamino)propan-1-ol 2. efedrynowy ephetonin efetonina ephrins efryny epiblast ektoderma; epiblast epicatechin 1. epikatechina 2. epikatechinowy epicatechin gallate galusan epikatechiny; ECG epichlorohydrin 1. epichlorohydryna; chlorometylooksiran; ECH 2. epichlorohydrynowy epicotyl epikotyl epidermal cell komórka naskórka epidermal growth factor czynnik wzrostu naskórka; EGF epidermal growth factor receptor receptor czynnika wzrostu naskórka; EGFR epidermis naskórek epigenesis epigeneza epigenetic epigenetyczny epigenetics epigenetyka epigenetic variation zmienność epigenetyczna epigenome epigenom 146

9 feline sarcoma virus F factor F feline sarcoma virus wirus mięsaka kotów; FeSV FeLV wirus białaczki kotów FeLV ang. feline leukemia virus female 1. osobnik płci Ŝeńskiej 2. samica 3. Ŝeński female hormone hormon Ŝeński female pronucleus przedjądrze Ŝeńskie female sex hormone Ŝeński hormon płciowy ferment 1. enzym; ferment 2. fermentować fermentation fermentacja fermentation broth poŝywka fermentacyjna fermentation medium poŝywka fermentacyjna fermentation nutrient poŝywka fermentacyjna fermentation substrate substrat do fermentacji; substrat fermentacyjny fermentative fermentacyjny fermentative pathway szlak fermentacji fermented 1. fermentowany 2. sfermentowany fermenter 1. czynnik powodujący fermentację 2. fermentor; zbiornik fermentacyjny fermenting 1. fermentowanie; poddawanie fermentacji 2. fermentujący fermentor fermentor; zbiornik fermentacyjny ferredoxin 1. ferredoksyna; Fd 2. ferredoksynowy ferredoxin-nitrate reductase reduktaza ferredoksyna-azotan ferredoxin-nitrite reductase reduktaza ferredoksyna-azotyn ferredoxin-reducing redukujący ferredoksynę ferric Ŝelazowy ferric ion jon Ŝelazowy; jon Ŝelaza(III) ferricyanide Ŝelazicyjanek ferritin 1. ferrytyna 2. ferrytynowy ferritin heavy chain łańcuch cięŝki ferrytyny ferritin light chain łańcuch lekki ferrytyny ferrochelatase 1. ferrochelataza; FECH 2. ferrochelatazowy ferrocyanide Ŝelazocyjanek ferrocytochrome ferrocytochrom ferroprotein ferroproteina ferrous Ŝelazawy ferrous gluconate glukonian Ŝelazawy; glukonian Ŝelaza(II) ferrous ion jon Ŝelazawy; jon Ŝelaza(II) ferrous sulfate siarczan Ŝelazawy; siarczan Ŝelaza(II) ferroxidase 1. ferroksydaza 2. ferroksydazowy fertile 1. płodny 2. Ŝyzny fertility 1. płodność 2. Ŝyzność fertility factor czynnik płodności; czynnik F; czynnik płciowy fertility vitamin witamina płodności; witamina E fertilization 1. nawoŝenie 2. uŝyźnianie 3. zapłodnienie fertilize 1. nawozić 2. uŝyźniać 3. zapłodnić fertilizer nawóz fertilizin 1. fertylizyna 2. fertylizynowy ferulic ferulowy ferulic acid kwas ferulowy; kwas 4-hydroksy-5-metoksycynamonowy FES koci onkogen mięsaka FES ang. feline sarcoma oncogene FeSV wirus mięsaka kotów FeSV ang. feline sarcoma virus fetal płodowy fetal antigen antygen płodowy fetal bovine serum płodowa surowica bydlęca; FBS fetal calf serum płodowa surowica cielęca; FCS fetal hemoglobin hemoglobina płodowa fetal protein białko płodowe fetal serum surowica płodowa fetoprotein 1. fetoproteina 2. fetoproteinowy fetus płód FF frakcja filtracyjna FF ang. filtration fraction FFA wolny kwas tłuszczowy FFA ang. free fatty acid F factor czynnik F; czynnik płciowy; czynnik płodności Dodatkowe hasła: 157

10 G gene fragment genetic code gene fragment fragment genu gene frequency częstość genów; frekwencja genów gene fusion fuzja genowa; fuzja genów gene gun armatka genowa; pistolet genowy; strzelba genowa gene imprinting imprinting genowy gene insertion insercja genów gene interaction interakcja genów; wzajemne oddziaływanie genów gene knockdown zmniejszanie ekspresji genów gene knockout knockout genowy; rozbicie genu; wyłączenie genu gene library biblioteka genów gene locus locus genu; miejsce genu w chromosomie gene manipulation manipulowanie genami gene map mapa genowa; mapa genów gene mapping mapowanie genów gene migration przechodzenie genów; przepływ genów gene modification modyfikacja genu gene mutation mutacja genowa; mutacja genów gene overexpression nadekspresja genu gene pair para genów gene polymorphism polimorfizm genu gene pool pula genowa; pula genów gene probe sonda genowa gene product produkt genu gene quelling wyciszanie genów genera rodzaje general environmental variance ogólna wariancja środowiskowa general recombination rekombinacja ogólna general transcription factor główny czynnik transkrypcyjny; podstawowy czynnik transkrypcyjny; GTF generation 1. generacja 2. generowanie 3. pokolenie 4. wytwarzanie generation time czas Ŝycia pokolenia generative 1. generatywny 2. rozrodczy generative cell komórka generatywna; komórka rozrodcza generative nucleus jądro generatywne; jądro komórki generatywnej gene rearrangement rearanŝacja genu gene recombination rekombinacja genowa; rekombinacja genów gene regulation regulacja genów gene replacement wymiana genów gene repression represja genu gene repressor represor genu gene resource conservation ochrona zasobów genowych gene segregation segregacja genu gene sequencing sekwencjonowanie genów gene silencing wyciszanie genów gene-silencing wyciszający geny genesis 1. geneza 2. pochodzenie 3. początek 4. powstawanie gene splicing składanie genów; splicing genów genet 1. genet 2. osobnik genetyczny gene targeting celowanie genowe gene therapy terapia genowa genetic genetyczny genetical genetyczny genetically genetycznie genetically engineered 1. zmodyfikowany genetycznie; GE 2. zmodyfikowany za pomocą inŝynierii genetycznej genetically engineered organism organizm zmodyfikowany genetycznie genetically modified zmodyfikowany genetycznie genetically modified food Ŝywność modyfikowana genetycznie; GMF genetically modified organism organizm zmodyfikowany genetycznie; GMO genetically modified tumor vaccine genetycznie modyfikowana szczepionka nowotworowa; GMTV genetic analysis analiza genetyczna genetic assimilation asymilacja genetyczna genetic carrier nosiciel genów genetic code kod genetyczny genetic code degeneracy degeneracja kodu genetycznego 170

11 H hormonal HR hormonal hormonalny hormonal imbalance nierównowaga hormonalna hormonally-dependent zaleŝny od hormonów hormonal receptor receptor hormonalny hormonal response odpowiedź hormonalna hormone hormon hormone blocker bloker hormonów hormone breakdown rozkład hormonów hormone chemical substancja o działaniu hormonalnym hormone chemistry chemia hormonów hormone-dependent hormonozaleŝny; zaleŝny od hormonów hormone imbalance nierównowaga hormonalna hormone-like hormonopodobny; podobny do hormonu hormone release uwalnianie hormonu hormone response odpowiedź na hormon hormone-response element element odpowiedzi na hormon; HRE hormone-sensitive hormonowraŝliwy; wraŝliwy na hormony hormone-sensitive lipase lipaza wraŝliwa na hormony; lipaza hormonowraŝliwa; HSL hormonogen prekursor hormonu; prohormon hormonogenesis hormonogeneza horny layer warstwa rogowa horseradish peroxidase peroksydaza chrzanowa; HRP horticulture ogrodnictwo HOS struktura wyŝszego rzędu HOS ang. higher-order structure host 1. gospodarz 2. Ŝywiciel host cell komórka gospodarza host-parasite interaction oddziaływanie gospodarz-pasoŝyt host range zakres gospodarzy; zakres Ŝywicieli host-specific specyficzny dla gospodarza host strain szczep gospodarza host-vector system system gospodarz-wektor housekeeping genes geny podstawowego metabolizmu HOX kaseta homeo HOX ang. homeobox HOX gene gen homeoboksowy; gen homeotyczny Hp haptoglobina Hp ang. haptoglobin HPA ludzki antygen płytkowy HPA ang. human platelet antigen HPCE wysokosprawna elektroforeza kapilarna HPCE ang. high-performance capillary electrophoresis HPETEA kwas hydroperoksyeikozatetraenowy HPETEA ang. hydroperoxyeicosatetraenoic acid hpg ludzka gonadotropina przysadkowa hpg ang. human pituitary gonadotropin HPI izomeraza heksozofosforanowa HPI ang. hexose phosphate isomerase hpl ludzki laktogen łoŝyskowy hpl ang. human placental lactogen HPLC 1. wysokociśnieniowa chromatografia cieczowa 2. wysokosprawna chromatografia cieczowa HPLC 1. ang. high-pressure liquid chromatography 2. ang. high-performance liquid chromatography hprl prolaktyna ludzka hprl ang. human prolactin HPRT fosforybozylotransferaza hipoksantynowa HPRT ang. hypoxanthine phosphoribosyltransferase HPTLC wysokosprawna chromatografia cienkowarstwowa HPTLC ang. high-performance thin layer chromatography HPV wirus brodawczaka ludzkiego HPV ang. human papillomavirus HR rekombinacja homologiczna HR ang. homologous recombination 198

12 I immunoglobulin immunosuppressive agent immunoglobulin 1. immunoglobulina; Ig 2. immunoglobulinowy immunoglobulin-binding factor czynnik wiąŝący immunoglobuliny; IBF immunoglobulin heavy chain cięŝki łańcuch imunoglobuliny; IgH immunoglobulin superfamily nadrodzina immunoglobulin immunohistochemical immunohistochemiczny immunohistochemistry immunohistochemia immunoincompetence immunoniekompetencja immunologic immunologiczny immunological immunologiczny immunological barrier bariera immunologiczna immunological deficiency niedobór immunologiczny; niedobór odporności immunological deviation odchylenie immunologiczne immunological effect efekt immunologiczny immunologically competent kompetentny immunologicznie immunological memory pamięć immunologiczna immunological method metoda immunologiczna immunological reaction odczyn odpornościowy immunological response odpowiedź immunologiczna; odpowiedź odpornościowa; reakcja immunologiczna; reakcja odpornościowa; IR immunological tolerance tolerancja immunologiczna immunologic competence immunokompetencja immunologic incompetence immunoniekompetencja immunologic memory pamięć immunologiczna immunologic suppression immunosupresja immunologic tolerance tolerancja immunologiczna immunologist immunolog immunology immunologia; nauka o odporności immunomodulation immunomodulacja immunomodulatory immunomodulacyjny immunomodulatory protein białko immunomodulacyjne immunopathogenesis immunopatogeneza immunopathology immunopatologia immunopharmacology immunofarmakologia immunophenotype immunofenotyp immunophenotyping fenotypowanie immunologiczne; immunofenotypowanie immunopotentiation immunopotencjacja immunoprecipitation immunoprecypitacja; IP immunoproliferative immunoproliferacyjny immunoprotein białko odpornościowe immunoradiometric assay test immunoradiometryczny; IRMA immunoradiometry immunoradiometria immunoreactive immunoreaktywny immunoreceptor immunoreceptor immunoregulation immunoregulacja immunoselection immunoselekcja immunosensor czujnik immunologiczny; immunosensor immunosorbent immunosorbent immunosorption immunosorpcja immunostaining barwienie immunologiczne immunostimulant czynnik pobudzający odporność; immunostymulator immunostimulation immunostymulacja; pobudzenie układu odpornościowego immunostimulator czynnik pobudzający odporność; immunostymulator immunosuppressant 1. czynnik tłumiący odporność; immunosupresant 2. środek immunosupresyjny 3. immunosupresyjny immunosuppression immunosupresja; supresja immunologiczna immunosuppressive immunosupresyjny immunosuppressive agent środek immunosupresyjny 210

13 IVF juvenile J IVF 1. płyn śródnaczyniowy 2. zapłodnienie in vitro IVF 1. ang. intravascular fluid 2. ang. in vitro fertilization IVM dojrzewanie in vitro IVM ang. in vitro maturation J J leucyna lub izoleucyna J ang. leucine or isoleucine JA kwas jasmonowy JA ang. jasmonic acid JAK kinaza Janusa; po prostu inna kinaza JAK ang. Janus kinase; just another kinase Janus kinase kinaza Janusa; kinaza JAK; po prostu inna kinaza; JAK jararhagin 1. jararagina; (endopeptydaza w jadzie Bothrops jararaca) 2. jararaginowy jasmonate 1. jasmonian 2. ester kwasu jasmonowego 3. sól kwasu jasmonowego 4. jasmonianowy jasmonic jasmonowy jasmonic acid kwas jasmonowy; JA jelly 1. galareta 2. galaretowacieć JH hormon juwenilny JH ang. juvenile hormone JHE esteraza hormonu juwenilnego JHE ang. juvenile-hormone esterase JNK kinaza fosforylująca N-terminalną część białka Jun JNK ang. c-jun N-terminal kinase joining chain łańcuch łączący joining peptide peptyd łączący; JP JP peptyd łączący JP ang. joining peptide J segment segment łączący juglone 1. juglon; 5-hydroksynaftaleno-1,4-dion 2. juglonowy jumping gene gen skaczący; gen wędrujący; transpozon junk DNA DNA niekodujący just another kinase po prostu inna kinaza; kinaza Janusa juvenile 1. dojrzewający 2. juwenilny 3. młodzieńczy Dodatkowe hasła: 225

14 K ketonic decarboxylation kynurenine hydrolase ketonic decarboxylation dekarboksylacja z utworzeniem ketonu ketonization ketonizacja; przekształcanie w keton ketopentose 1. ketopentoza 2. ketopentozowy ketoplastic ketoplastyczny ketoprofen ketoprofen ketose 1. ketoza 2. ketozowy ketosteroid 1. ketosteroid; ketosteryd; KS 2. ketosteroidowy ketosuccinic acid kwas ketobursztynowy; kwas szczawiooctowy; kwas 2-oksobutanodiowy ketotetrose-phosphate aldolase aldolaza ketotetrozofosforanowa ketothiolase 1. ketotiolaza 2. ketotiolazowy ketoxime 1. ketoksym 2. ketoksymowy kexin 1. keksyna 2. keksynowy KGF czynnik wzrostu keratynocytów KGF ang. keratinocyte growth factor kidney 1. nerka 2. nerkowy KIF protein białko z rodziny kinezyn; białko KIF killed vaccine szczepionka inaktywowana killer cell komórka zabójca; komórka cytotoksyczna; komórka K killer T cell zabójczy limfocyt T kin altruism altruizm krewniaczy kinase 1. kinaza 2. kinazowy kinase substrate substrat kinazy kinesin 1. kinezyna 2. kinezynowy kinesin family protein białko z rodziny kinezyn; białko KIF kinesin-like protein białko kinezynopodobne; KLP kinesis 1. kineza 2. kinezowy kinetensin 1. kinetensyna 2. kinetensynowy kinetics kinetyka kinetin 1. kinetyna 2. kinetynowy kinetochore 1. kinetochor 2. kinetochorowy kinetoplast kinetoplast kinetosome kinetosom kingdom królestwo kinin 1. kinina 2. kininowy kininase 1. kininaza 2. kininazowy kininogen 1. kininogen 2. kininogenowy kininogenase 1. kininogenaza 2. kininogenazowy kinomere kinomer; centromer kin selection dobór krewniaczy KIR immunoglobulinopodobny receptor komórek NK KIR ang. natural killer cell immunoglobulin-like receptor klendusity odporność KLP białko kinezynopodobne KLP ang. kinesin-like protein knock out 1. usunąć 2. wyeliminować 3. wyłączyć knockout 1. nokaut 2. wyłączenie 3. nokautowy 4. z wyłączonym genem knockout animal zwierzę z wyłączonym genem knockout gene gen wyłączony knockout organism organizm z wyłączonym genem kojic kojowy kojic acid kwas kojowy kokusaginine 1. kokusaginina 2. kokusagininowy Krebs cycle cykl Krebsa; cykl kwasów trikarboksylowych; cykl kwasu cytrynowego KS 1. siarczan keratanu 2. ketosteroid; ketosteryd KS 1. ang. keratan sulfate 2. ang. ketosteroid KSP proteoglikan keratanosiarczanowy KSP ang. keratan sulfate proteoglycan kynuramine 1. kinuramina; 3-(2-aminofenylo)-3-oksopropyloamina 2. kinuraminowy kynurenic kinurenowy kynurenic acid kwas kinurenowy; kwas 4-hydroksychinolino-2-karboksylowy kynureninase 1. kinureninaza 2. kinureninazowy kynurenine 1. kinurenina; kwas 2-amino-4-(2-aminofenylo)- 4-oksobutanowy 2. kinureninowy kynurenine formamidase formamidaza kinureninowa kynurenine hydrolase hydrolaza kinureninowa; kinureninaza 228