Tak jak mowa poprzedziła pismo w rozwoju cywilizacji, tak tłumaczenie ustne jest z pewnością zjawiskiem o wiele starszym niż tłumaczenie pisemne i

Transkrypt

1 Kl. III e

2 Tak jak mowa poprzedziła pismo w rozwoju cywilizacji, tak tłumaczenie ustne jest z pewnością zjawiskiem o wiele starszym niż tłumaczenie pisemne i towarzyszyło człowiekowi od samego początku. Tłumacze od zawsze byli osobami kluczowymi w komunikacji międzyludzkiej, międzynarodowej i międzykulturowej. Choć często niedoceniani i traktowani jako wykonujący pracę służebną wobec władców lub specjalistów w danej dziedzinie, tłumacze okazali się niezbędni w dziedzinach takich jak handel międzynarodowy, postęp technologiczny, stosunki międzynarodowe, dyplomacja, wywiad i wojskowość, wymiana kulturowa, literatura, religia czy prawo międzynarodowe. Również dziś, w dobie globalizacji, nie słabnie popyt na pracę tłumaczy, a największa liczba tłumaczy znajduje stałe zatrudnienie w organizacjach międzynarodowych takich jak ONZ, NATO czy różne agencje Unii Europejskiej. W praktyce jednak żadna instytucja, organizacja czy firma działająca na forum międzynarodowym nie może obejść się na dłuższą metę bez profesjonalnych usług tłumaczeniowych zapewnianych przez wewnętrzne komórki ds. tłumaczeń lub też zlecanych na zasadzie outsourcingu do zewnętrznych usługodawców. Tłumaczenie staje się obecnie jednym z elementów nowoczesnego rynku lokalizacyjnego, a więc dostosowania międzynarodowych produktów, usług czy publikacji do warunków lokalnych. Tym samym tradycyjna rola tłumacza jako lingwisty często ulega rozszerzeniu i zaczyna on być postrzegany jako wszechstronny specjalista w dziedzinie skutecznej komunikacji.

3 Tłumacz to osoba, która dzięki znajomości co najmniej dwóch języków dokonuje przekładu wypowiedzi lub tekstu pisanego z języka źródłowego na język docelowy. Tłumaczenie wymaga nie tylko rozumienia tekstu, ale również sprawnego wyrażania jego treści w języku, na który ma być tłumaczony. Oprócz wysokich kompetencji językowych, dobry tłumacz powinien cechować się umiejętnością szybkiego uczenia się i wszechstronną wiedzą, a przynajmniej dobrą orientacją w swojej specjalizacji. Tłumacz musi także być osobą wzbudzającą zaufanie obu stron, którym umożliwia komunikację.

4 Wykonywanie zawodu tłumacza nie wymaga teoretycznie formalnego wykształcenia i jest regulowane prawem wolnego rynku (wyjątkiem jest tu sytuacja tłumaczy przysięgłych, którzy w Polsce muszą uzyskać formalne kwalifikacje). Najczęściej tłumaczeniem zajmują się absolwenci różnego rodzaju studiów językowych (filologia, lingwistyka stosowana) lub kierunków związanych z problematyką tłumaczonych przez nich tekstów. Niejednokrotnie jako tłumacze pracują też obcokrajowcy mieszkający w Polsce. Polskie słowo "tłumacz" obejmuje zarówno tłumaczy pisemnych jak i ustnych. Choć wiele osób zajmuje się oboma rodzajami tłumaczeń, w praktyce są to dwa różne zawody, tak więc sam proces kształcenia przebiega w obu wypadkach nieco inaczej. Tłumaczem można zostać jedynie kończąc studia filologiczne dowolnej specjalności (dowolny język) na jednym z uniwersytetów, akademii pedagogicznych czy też uczelni niepaństwowych. Część z nich proponuje specjalności translatologiczne wybierane na wyższych latach studiów, ale generalnie ośrodków kształcenia tłumaczy nie jest w Polsce wiele. Filologia obca, podobnie jak lingwistyka, to zazwyczaj kierunek trudny i wymagający intensywnej pracy. Studia trwają tu 3 lub 5 lat i kończą się uzyskaniem odpowiednio tytułu licencjata lub magistra. Żeby je ukończyć, trzeba sporo wysiłku, choćby dlatego, że już na początku studenci mają wszystkie zajęcia w języku obcym (mimo że nie znają go jeszcze dobrze). Kto jednak myśli, że filologia obca to szkoła językowa na wysokim poziomie - myli się bardzo.

5 Wszędzie, a szczególnie na uniwersytetach studia te mają charakter właśnie filologiczny, co oznacza, że uczy się tu także historii i teorii języka, a także jego kontekstu (kultura, sztuka czy prawo właściwego obszaru językowego). Filolog musi być przecież specjalistą od języka w ogóle, a dopiero potem od języka specjalizacji. Program filologii obcej nie jest zbyt elastyczny - wymaga zaliczenia wielu przedmiotów obowiązkowych, przynajmniej zanim wybierze się specjalizację. Studia filologiczne zaczynają się od takich przedmiotów obowiązkowych, jak fonetyka i wymowa, historia literatury danego kraju, wiedza o kulturze danego obszaru językowego, gramatyka opisowa, historyczna, a nawet dialektologia. Najważniejsze są bloki przedmiotów gramatycznych (językoznawczych) oraz literackich. Na wszystkich studiach filologicznych można wybrać orientację między językoznawczą a literaturoznawczą. Przyszły tłumacz musi wiedzieć równie dużo o języku, co o literaturze i kulturze. W programie studiów lingwistycznych czy filologicznych ze specjalnością translatoryczną proponuje się podobne przedmioty. Zazwyczaj od początku studenci muszą zdeklarować wybór konkretnej specjalności translatoryki, którą będą się zajmować. Do wyboru są specjalności tłumaczy konferencyjnych, przekładu literackiego, przekładu słowa żywego i tłumaczenia pisemnego tekstów specjalistycznych.

6 Niezbędnym warunkiem wykonywania zawodu tłumacza jest bardzo dobra znajomość języków, w których ma on zamiar pracować, czyli w swojej kombinacji językowej. Znakomita znajomość języków, a nawet dwujęzyczność, nie jest jednak tożsama ze specyficzną umiejętnością tłumaczenia, która wymaga długotrwałego ćwiczenia oraz pewnych naturalnych predyspozycji. I tak na przykład tłumaczenie ustne wymaga dużej odporności na stres, szybkiego kojarzenia faktów, podzielności uwagi, a w tłumaczeniu pisemnym niezmiernie ważna jest dbałość o szczegóły, spostrzegawczość i samokrytycyzm. Ważne jest też zrozumienie na czym dokładnie polega proces przekładu i jaka jest w nim rola tłumacza, dlatego oprócz umiejętności praktycznych w programie studiów pojawia się często teoretyczna refleksja nad tłumaczeniem, tzw. translatoryka. Oprócz umiejętności językowych i technicznych (różnych w zależności od typu tłumaczenia), tłumacze powinni legitymować się możliwie szeroką wiedzą merytoryczną z zakresu swojej specjalizacji. Dlatego też w zawodzie tłumacza niezmiernie ważną rolę odgrywa doświadczenie i ciągłe kształcenie (m.in. poprzez szkolenia i staże zagraniczne), gdyż żadna z kompetencji tłumacza nie jest statyczna i musi być stale doskonalona. Wielu tłumaczy stara się poszerzać swoje kompetencje, zarówno pogłębiając znajomość języków w swojej kombinacji jak i poszerzając ją, poprzez naukę nowych. Opanowanie języka w stopniu wystarczającym do profesjonalnego tłumaczenia jest jednak na tyle trudne i czasochłonne, że tłumacze rzadko pracują w więcej niż kilku językach.

7 Bardzo pomocne, a najczęściej niezbędne dla tłumacza są następujące narzędzia: słowniki jedno- i dwujęzyczne, ogólne oraz specjalistyczne literatura fachowa z zakresu specjalizacji teksty równoległe i modelowe dostęp do grona ekspertów w danej dziedzinie, gdy konieczna jest konsultacja kanał komunikacji pozwalający na przyjmowanie i wykonywanie zleceń (telefon, fax, ) komputerowy edytor lub inne narzędzie pozwalające na szybką i fachową edycję i korektę tekstu elektroniczne narzędzia wspomagające tłumaczenie dostęp do Internetu, który pozwala na skonsolidowanie większości wyżej wymienionych elementów. Najważniejszym elementem warsztatu tłumacza jest jednak doskonała i stale uzupełniana kompetencja językowa oraz zdobywana przez lata praktyka.

8 Specjalizacji tłumaczy jest tyle ile dziedzin, w których wykorzystywana jest ich praca. Oto kilka przykładów: Tłumacz przysięgły Tłumacz konferencyjny Tłumacz kabinowy Tłumacz sądowy Tłumacz ekonomiczny Tłumacz wojskowy Tłumacz literacki Tłumacz symultaniczny Tłumacz konsekutywny

9 Skrupulatność. Jedną z cech wyróżniających dobrych tłumaczy jest drobiazgowe, wręcz pedantyczne, podejście do tłumaczenia. Podczas pracy nad tekstem tłumacz musi zwracać uwagę na szczegóły i precyzyjnie oddawać sens każdego zdania, nie zapominając jednocześnie o kontekście całości dokumentu. Umiejętność wyszukiwania informacji w Internecie. Obecnie trudno wyobrazić sobie pracę tłumacza bez korzystania z Internetu jako źródła informacji i żywego języka. Warto budować własny katalog wiarygodnych źródeł oraz doskonalić metody skutecznego wyszukiwania niezbędnych informacji. Rzetelność - dotrzymywanie warunków uzgodnionych z klientem, wśród których znajdują się przede wszystkim terminowość oraz zapewnienie oczekiwanej jakości tłumaczenia.

10 Wysoki poziom umiejętności językowych, na które składają się: Posiadanie "lekkiego pióra ". Jedną z podstawowych kompetencji, jakie powinien posiadać tłumacz, jest umiejętność swobodnego układania zdań, zrozumiałego i swobodnego pisania. Aby doskonalić swój warsztat tłumaczeniowy, warto zdecydować się na współpracę z doświadczonym redaktorem. Bardzo dobra znajomość języka polskiego. Podstawowa kompetencja, bez której trudno mówić o rozwijaniu pozostałych umiejętności tłumaczeniowych. Dbałość o poprawną polszczyznę i ścisłe stosowanie się do reguł gramatyki, ortografii czy zasad stylistycznych stanowi konieczny warunek dobrego warsztatu. Bardzo dobra znajomość języka obcego Umiejętność szybkiego tłumaczenia. Bardzo często tłumacz pracuje pod presją czasu. Mimo to od tłumacza oczekuje się jednakowo wysokiej jakości tłumaczenia, niezależnie od wielkości czy stopnia trudności dokumentu oraz ustalonego terminu. Uporządkowanie. Wypracowanie własnej metody segregowania plików tłumaczonych i związanych z nimi dokumentów pomocniczych pomaga w zachowaniu porządku oraz umożliwia szybkie docieranie do potrzebnych dokumentów.

11 Umiejętność szybkiego pisania na klawiaturze. Podstawą warsztatu tłumacza jest komputer i edytor tekstów. W doskonaleniu szybkości i poprawności pisania pomocny jest dostępny na polskim rynku program Mistrz Klawiatury. Sprawny i doświadczony tłumacz potrafi pisać zupełnie bezwzrokowo. Swoboda obsługi przynajmniej kilku programów biurowych. Edytor tekstów oraz arkusz kalkulacyjny stanowią podstawowy zestaw programów biurowych wykorzystywanych przez tłumaczy. Coraz częściej sięgają oni również do programów wspomagających proces tłumaczenia typu CAT. Dogłębna wiedza z danej dziedziny, której przekład dotyczy. Wnikliwa znajomość tematyki tłumaczonych dokumentów jest niezbędna zwłaszcza w wypadku trudnych, specjalistycznych tekstów, do których należą m.in. dokumenty finansowo-prawne. Błędy merytoryczne wypaczające sens tłumaczonego dokumentu wynikają najczęściej z braku stosownej wiedzy. Specjalizacja. Duża konkurencja na rynku tłumaczeń oraz rosnące wymagania klientów powodują konieczność określenia swojej specjalizacji. Wczesne skoncentrowanie się na jednej dziedzinie tłumaczeń pomaga w rozwijaniu umiejętności zawodowych.

12 Zdolność do indywidualnej pracy przy komputerze. Tłumaczenia wiążą się z wielogodzinnym wykorzystaniem komputera i związanymi z tym negatywnymi konsekwencjami. Z pewnością nie jest to praca polegająca na częstych kontaktach z ludźmi. Umiejętność analizy tekstu. Dokładne przeczytanie dokumentu przed rozpoczęciem tłumaczenia potrafi zaoszczędzić czas i poniesiony nakład pracy. Należy zwracać uwagę na strukturę i budowę zdań oraz przeznaczenie tekstu. Inne formy stosuje się w wypadku tłumaczenia dokumentów prawnych, inne przy przekładzie artykułów. Umiejętność parafrazowania. Tłumaczenie wiąże się również z koniecznością przekształcania tekstów oraz nadawania im formy odpowiedniej do specyfiki określonego dokumentu, przy jednoczesnym zachowaniu przesłania tekstu

13 Tłumacz tłumaczy tekst lub mowę z jednego języka na inny. Mało która osoba jednak wie jak dużymi umiejętnościami muszą dysponować tłumacze i w czym się mogą specjalizować. Bardzo ważną cechą jaką powinien posiadać dobry tłumacz Wrocław jest oprócz znajomości ogromnego zakresu słów w obu językach jest umiejętność rozumowania i myślenia w tym języku. bo dopiero tak przygotowany tłumacz jest w stanie dokładnie oddać w swoim tłumaczeniu to co miał na myśli autor jakiegoś tekstu czy też ustnej wypowiedzi. Wynika też z tego, że tłumaczy możemy podzielić na tłumaczy ustnych i tłumaczy tekstów pisanych. Jeżeli zaś chodzi o wymagania co do wykształcenia tłumaczy, to w naszym kraju aby pracować w tym zawodzie wykształcenie jako takie nie jest potrzebne. Jednakże najczęściej tłumaczami zostają osoby, które skończyły studia językowe lub tez którąś z filologii. Ukończenie studiów nie jest jednak warunkiem koniecznym aby tłumaczem zostać. Inaczej rzecz się ma jeżeli chodzi o tłumaczy przysięgłych. w tym przypadku osoba taka musi mieć ukończone odpowiednie studia i co ważne nie może być karana.

14 W Polsce gruntownym przygotowaniem do zawodu tłumacza, zarówno jeśli chodzi o tłumaczy pisemnych, jak i ustnych, zajmują się m.in.: Katedra UNESCO Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Wydział Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego Wydział Neofilologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Centrum Szkoleń Tłumaczeniowych w Sosnowcu Instytut Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Wyższa Szkoła Lingwistyczna w Częstochowie. Akademia Polonijna w Częstochowie Państwowa Wyższa Szkoła Wschodnioeuropejska w Przemyślu

15 Bez wątpienia tłumacz należy do zawodów przyszłościowych. W momencie, kiedy większość z nas podejmuje decyzje o wyjeździe do pracy za granicę, potrzebujemy wykonania różnego rodzaju tłumaczeń, bez których nie mamy szans na pracę poza granicami naszego kraju. Takich zleceń jest coraz więcej, korzystamy z usług tłumaczy przysięgłych, jak i tych którzy zajmują się zwykłymi tłumaczeniami. Popularnym zjawiskiem stało się, że duże koncerny międzynarodowe zatrudniają na stałe tłumacza, który pomaga w sprawnych funkcjonowaniu firmy. Tłumacz zatrudniony w zagranicznej firmie najczęściej zajmuje się obsługą konferencji, organizuje szkolenia i wyjazdy biznesowe. Poza tym tłumacz jako zawód daje wiele możliwości, osoba ta może pracować w dużej firmie, w Biurze Tłumaczeń, może uczyć języka obcego w szkołach językowych, itp. Szczególnie pożądany jest tłumacz przysięgły, zawód jakże prestiżowy, jednak wymagający specjalnych uprawnień do jego wykonywania. Świat się rozwija a wraz z nim zawód tłumacza, który niezaprzeczalnie zawsze będzie potrzebny!

16 Tłumacz to profesja bodaj najbardziej prestiżowa wśród filologów i jedna z najbardziej atrakcyjnych. Co prawda, nie jest on bardzo widoczny w miejscach, gdzie pracuje (jego rolą jest tłumaczenie, a nie prezentowanie się mediom), jednak często pojawia się w ciekawych miejscach, w trakcie interesujących imprez, a jako autor tłumaczeń literackich jest znany z książek oraz czasopism. Jako tłumacz przysięgły należy do grupy zawodów wolnych stosunkowo nieźle wynagradzanych. Z tych wszystkich powodów tłumacz należy do zawodów elitarnych, szanowanych i nieźle wynagradzanych. Stawki w tej branży są bardzo zróżnicowane - zależą od formy tłumaczenia, specyfiki języka (np. słownictwo medyczne), czasu, kierunku tłumaczenia (język obcy na polski lub odwrotnie). W przypadku wyjazdów normą jest pokrywanie przez zleceniodawcę kosztów podróży i utrzymania. Trudno jest precyzyjnie określić zarobki - rozbieżności są ogromne i zależą od bardzo wielu czynników. Np. same tylko stawki tłumaczeń za stronę formatu A4 wahają się w przedziale od 20 do 40 zł, podobnie stawki godzinowe. Średnie wynagrodzenie miesięczne (dla osób pracujących na etacie) jest bardzo zróżnicowane. Najczęściej mieści się w granicach od 1500 zł do 3500 złotych netto. Tyle miesięcznie najczęściej zarabiają asystencitłumacze i sekretarki, które również zajmują się tłumaczeniami. O wiele większe dochody osiągają osoby, które pracują w firmach prywatnych i administracji publicznej na stanowisku tłumacza. Ich miesięczne dochody osiągają pułap kilku, a nawet kilkunastu tysięcy złotych.

17 W ostatnich latach w Polsce zmalał rynek pracy dla tłumaczy profesjonalnych, bo - w związku z lepszym wykształceniem sekretarek czy asystentek - to one przejęły częściowo funkcje tłumaczy. Tłumacz nie jest już - jak kilkanaście lat temu - zawodem egzotycznym. Wciąż jednak wysokiej klasy profesjonaliści, niezbędni w kontaktach rządowych, samorządowych, administracyjnych i w prywatnym biznesie, są niezbędni i poszukiwani. Tłumacze mogą jednak wykonywać swoją pracę w innych dziedzinach, np. tłumaczyć filmy, instrukcje sprzętu (tłumaczenia techniczne). Atutem tej pracy jest to, że można ją wykonywać w domowym zaciszu i samodzielnie organizować sobie czas pracy. Można też jako tłumacz współpracować z firmami na stałe albo zostać tłumaczem niezastąpionym, specjalistą, który opanował specyficzne słownictwo pewnej branży. Tłumacze odnajdują się również w pracy w urzędach państwowych, dużych redakcjach gazet i czasopism, radiu czy telewizji. Specyficzną stroną tego zawodu są tłumaczenia literackie - najczęściej w formie zleceń od wydawnictw. Są intratne, na pewno dają dużo zadowolenia, ale dodatkowo wymagają literackiego wyczucia, a czasem talentu. Wielu tłumaczy pracuje na zasadzie zleceń na tłumaczenia symultaniczne lub kabinowe. Ta bardzo trudna forma tłumaczeń wymaga nie tylko doskonałej znajomości języka, ale również bardzo dużej koncentracji, refleksu i podzielności uwagi. Wreszcie w Polsce można zostać tzw. tłumaczem przysięgłym. Droga do tego jest jednak dłuższa, bo po studiach trzeba zdać egzamin organizowany przez Stowarzyszenie Tłumaczy Polskich i dopiero potem można zacząć działalność. Praca tłumacza przysięgłego, ze względu na nielicznych przedstawicieli tego zawodu, jest intratna i gwarantuje większą stabilizację. Na ten rynek nie wkradną się amatorzy.

18 Twórcy: Bartosz Cichocki Grzegorz Tobolski Informacje: Błażej Błaszak Natalia Człapińska Daria Pawlak Dominik Nowakowski Larysa Maciejewska Kornelia Grabkowska Magda Och Klaudia Skórzewska Michał Dębczyński Sylwia Kaźmierczak Ola Szczepaniak Manuela Nowakowska Justyna Rębiałkowska