Rośliny okrywowe na terenach zurbanizowanych

Transkrypt

1 Dr inż. arch. kraj. Piotr Latocha, SGGW Rośliny okrywowe terech zurbanizowanych Wprowadzenie W ostatnich latach szczególnie intensywnie rozwijają się sze miasta. Powstaje coraz więcej nowych budynków, budowane są liczne parkingi. Wszystko to odbywa się kosztem resztek terenów zieleni. Bardzo ważnym staje się więc podnoszenie jakości pozostałych jeszcze skrawków zieleni i gdzie tylko moż tworzenie nowych. Często niestety ich jakość budzi wiele zastrzeżeń (wydeptane lub zaschnięte trawniki, zdziczałe, pełne śmieci zarośla, itp.) Należy przełamać stereotyp iż poza drzewami i dużymi krzewami są tylko powierzchnie trawiaste. Ze względu konieczną intensywną pielęgcję trawniki powinny być zakładane głównie większych obszarach ( np. w parkach i większych skwerach) gdzie łatwiej jest wprowadzić mechanizację prac pielęgcyjnych. Wszelkie niewielkie obszary zieleni, zarówno towarzyszące ciągom pieszym jak i komunikacji, powinny być zagospodarowywane roślinnością trwałą, nie wymagającą dmiernej pielęgcji. Rolę taką doskole mogą spełniać rośliny okrywowe, które przy odpowiednim dopasowaniu gatunków do konkretnych warunków i potrzeb zapewniają trwały i z czasem samoutrzymujący się układ. Niezmiernie ważnym jest także fakt iż większość roślin okrywowych jest odporniejsza od trawników okresową suszę i zanieczyszczenia powietrza oraz charakteryzują się większą zmiennością w ciągu roku niż trawniki (kwitnienie, przebarwianie), przez co stają się bardzo atrakcyjne. Gdzie leży stosować rośliny okrywowe w mieście: Na obszarach towarzyszących komunikacji (wysepki, pasy między jezdniami) Na skarpach W miejscach silnie ocienionych pod drzewami Wokół drzew sadzonych w chodniku, w dużych pojemnikach W zieleni dachowej jako podstawowy składnik kompozycji (zieleń ekstensyw i intensyw niska miąższość substratu 8-25 cm) 1

2 Stosując rośliny okrywowe aby uzyskać spodziewany efekt leży przestrzegać kilka podstawowych zasad: 1. Dobrze dopasować gatunek do istniejących warunków siedliskowych. Najczęściej spotykamy trzy typy siedlisk określanych głównie przez warunki świetlne, ale także przez wilgotność i zasobność gleby: Miejsca cieniste pod drzewami to obszary trudne do obsadzenia. Obszary te są często latem i zimą mało estetyczne. Z dużej palety roślin okrywowych możemy jedk wybrać gatunki, które w sposób zadowalający są tu w stanie stworzyć zielone okrywy. Na większych ocienionych obszarach dobrze rośnie konwalia (Convallaria), gajowiec (Lamiastrum), pragnia (Waldsteinia), trzmieli (Euonymus), bluszcz (Hedera), pachysandra (Pachysandra) czy barwinek (Vinca). Miejsca półcieniste skraju drzew lub pod luźno rosnącymi drzewami mogą stanowić optymalne siedlisko dla wielu roślin okrywowych. Przy wystarczająco zasobnej glebie doskole będą rosły bodziszek korzeniasty (Geranium macchorrizum), epimedium (Epimedium), które doskole dają się komponować z tawułkami (Astilbe), Prymulami czy paprociami. W półcieniu, przy wystarczającej wilgotności podłoża doskole rośnie także niska, jedynie 15 cm tawułka (Astilbe chinensis) kwitnąca purpurowo- różowo od sierpnia do września. Roślimi dobrze komponującymi się z nią są np. funkie (Hosta), tojeść (Lysimachia) czy paprocie. Na większych obszarach doskole rosną także dąbrówka rozłogowa (Ajuga reptans), rdest pokrewny (Polygonum affine), żywokost (Symphytum), pragnia (Waldsteinia) czy turzyce (Carex). Z krzewów moż polecić tawuły (Spiraea), tawulca pogiętego kędzierzawą (Stephandra incisa Crispa ) czy śnieguliczkę Cheult a (Symphoricarpos x cheultii Hancock ). Obszar słoneczniony stwarza jwiększe możliwości. Możemy wprowadzać tu zarówno liczne byliny jak i krzewy. W miejscach o dobrze zdrenowanej glebie moż sadzić różne gatunki bylin jak rozchodniki (Sedum), lawendę, wrot czerwonobłękitny (Buglossoides purpurocaerulea), krzewy liściaste jak np. pięciorniki (Potentilla) oraz krzewy iglaste jak liczne niskie gatunki jałowców (np. J. horizontalis, J. sabi Tamariscifolia ) czy karłowe odmiany kosodrzewiny (P. mugo Mops, ssp. pumilio). Na glebach dostatecznie wilgotnych dobrze rosną odmiany zimozielonej irgi (np. Cotoneaster Coral Beauty, Skogsholmen ), tawulec pogięty kędzierzawa (Stephandra incisa Crispa ), czy niskie odmiany tawuły japońskiej (Spiraea japonica Little Princess, Golden Princess, Goldmund ). Z bylin np. rdest pokrewny (Polygonum affine) czy przywrotnik miękkowłosy (Alchemilla mollis). Odrębną grupą roślin okrywowych wymagających pełnego oświetlenia i dostatecznie wilgotnej i zasobnej gleby są róże okrywowe wyróżniające się spośród innych roślin obfitością kwitnienia. Spośród wielu odmian jako jbardziej przydatne w szych warunkach leży 2

3 uzć: różową The Fairy (wys. 60cm) i czerwoną Chimo (wys. 80 cm). Róże wymagają szczególnie starannego przygotowania podłoża (usunięcia chwastów trwałych) ze względu utrudnioną dalszą pielęgcję (kolce). 2. Dopasować wysokość roślin okrywowych do powierzchni obsadzanej w myśl zasady że mniejszych obszarach sadzimy niższe rośliny a większych wyższe. 3. Chcąc uzyskać bariery (np. przy ulicach) stosować rośliny kolczaste lub cierniste (np. róża, pigwowiec) 4. Rozstawę dobierać do siły wzrostu roślin (silnie rosnące rzadziej, słabiej rosnące gęściej) i warunków siedliskowych (żyzności podłoża). Dobierać zalecaną rozstawę dla poszczególnych gatunków. 5. Na większych obszarach zaleca się tworzenie kompozycji wielogatunkowych sadząc je grupami z zachowaniem zasady podobieństwa wysokości, siły wzrostu oraz pokroju lub wyraźnych kontrastów. 6. Pod drzewami sadzić rośliny płytko korzeniące się. W parkach powinny być to głównie byliny lub pnącza. Przy ulicach krzewy które dodatkowo powinny spełniać funkcje ochronną w stosunku do drzew. 7. Rośliny iglaste sadzić głównie w miejscach reprezentacyjnych (mniej rażonych kradzieże, niszczenie przez psy, itp.). Niestety ulubieni przez wielu czworonodzy mają w swojej turze zapisaną potrzebę ozczania swojego terytorium przy pomocy moczu. Zawarty w nim mocznik powoduje silne uszkodzenie wielu roślin, głównie iglastych i zimozielonych co ostatecznie prowadzi do ich zamierania. Pewnym rozwiązaniem może być wygradzanie obszarów obsadzonych roślimi choć nie zawsze daje to zadowalające rezultaty. 8. Do sadzenia stosować zawsze materiał roślinny dobrej jakości (jlepiej z pojemników). 9. Dobrze przygotować teren i wykoć obsadzenia Najważniejszą czynnością decydującą o ostatecznym efekcie jest dobre oczyszczenie podłoża z chwastów trwałych w tym głównie perzu, powoju czy ostu. W przypadku ciężkiej gleby moż dodać piasku w celu jej rozluźnienia lub odwrotnie. Wzbogacanie substancją organiczną leży stosować z ostrożnością gdyż może to prowadzić to dmiernego wzrostu chwastów. Rośliny przed samym sadzeniem rozstawiamy wyzczonym do sadzenia terenie po czym sadzimy zgodnie ze sztuką ogrodniczą. Po posadzeniu rośliny dobrze podlewamy i całą powierzchnie ściółkujemy korą sosnową lub innym wybranym materiałem. (np. trocimi, matą szkółkarską itp.) co poprawia warunki wzrostu i ogranicza zachwaszczenie. Podstawowymi zabiegami pielęgcyjnymi jest odchwaszczanie i podlewanie, które prowadzimy w miarę potrzeby aż do uzyskania pełnego pokrycia gruntu przez rośliny czyli przez dwa maksymalnie trzy lata. Później rośliny nie powinny wymagać pielęgcji i samodzielnie ograniczać wzrost chwastów oraz ochraniać glebę. Korzystnie rozwój roślin 3

4 wpływa wożenie szczególnie w okresie wiosennym i wczesnoletnim wozami wieloskładnikowymi o zwiększonej zawartości azotu zwłaszcza gdy ściółkujemy zbyt świeżą korą. Zalety i problemy stosowania roślin okrywowych w warunkach miejskich Zalety: Odporniejsze od trawników niekorzystne warunki siedliskowe, okresową suszę i zanieczyszczenia Rosną zadowalająco przy niedużej miąższości podłoża Wraz z upływem czasu wymagają zcznie mniej pielęgcji niż trawniki przez co ograniczają kłady utrzymanie zieleni Odporniejsze zniszczenie niż trawniki (bariera psychicz przed niszczeniem roślin większa niż trawników) Zcznie atrakcyjniejsze niż monotonne trawniki zmienność w ciągu roku, bogactwo pokrojów, barwy, faktury dają duże możliwości projektowe) Duże zczenie ekologiczne siedlisko dla mikrofauny, działanie fitosanitarne (oczyszczające powietrze z zanieczyszczeń) Ograniczają erozje gleby skarpach Hamują degradację gleb miejskich poprzez ułatwienie powietrzania i zwiększanie retencji wodnej (dzięki systemowi korzeniowemu) Problemy: Nieodpowiednie przygotowanie terenu pod sadzenie roślin (pozostawienie chwastów trwałych lub ich organów podziemnych) co może zwiększyć późniejsze kłady pielęgcyjne Konieczność systematycznej pielęgcji w pierwszych dwóch-trzech latach po posadzeniu zanim rośliny osiągną pełne pokrycie Możliwość kradzieży roślin w pierwszym roku po sadzeniu Jednym z podstawowych elementów decydujących o szerszej możliwości stosowania roślin okrywowych jest czynnik ekonomiczny czyli koszty zakładania i utrzymania obsadzeń roślimi okrywowymi, które często porównywane są z trawnikami. Czy rośliny okrywowe są droższe od trawników? 4

5 Przy porównywaniu ekonomicznej strony oby tych form zieleni leży brać pod uwagę zarówno koszty związane z ich założeniem jak i koszt dalszej, właściwej pielęgcji w określonym okresie czasu. Tak samo jak nie ma jednej ceny założenie trawnika bo zależy o od typu trawnika i istniejących warunków glebowych tak i nie ma jednej ceny założenia obsadzenia z roślin okrywowych, która determinowa jest głównie przez zastosowany materiał roślinny i jego ilość jednostkę powierzchni. Warunkiem sukcesu jest także właściwe, zgodne ze sztuką ogrodniczą postępowanie związane z ich zakładaniem. Wyniki badań zarówno zagranicznych jak i krajowych wykazały iż średnio rzecz biorąc koszt założenia takiej samej powierzchni roślin okrywowych jest prawie zawsze wyższy od trawnika choć różnice te mogą być nie duże (np. przy Symphoricarpos x cheultii Hancock, Cotoneaster Coral Beauty - 1,5 szt/m 2 ), ale dalsza prawidłowa pielęgcja jest w przypadku trawników droższa niż w przypadku roślin okrywowych (biorąc pod uwagę okres 20 lat), a koszty te zrównują się po około 6-10 latach (Fintel A i B 1981). Czy w Polskich warunkach transformacji tego typu porównia są możliwe? Czy możliwe jest dokładne wyliczenie kosztów założenia obsadzenia roślimi okrywowymi albo rocznej pielęgcji trawnika? Jest to niewątpliwie trudne, ponieważ koszt ten determinowany jest w każdym przypadku przez szereg cech zależnych od: rodzaju podłoża i kosztów jego przygotowania, zaprojektowanego gatunku roślin i ich ilości, rodzaju materiału ściółkującego a w przypadku trawnika przez jego rodzaj. Próbę skalkulowania kosztów wykono w oparciu o KNR Stawki cen zaczerpnięto z katalogu Secocenbud. Koszt pielęgcji trawnika wykono w oparciu o deficyt opadów dla Polski centralnej (300 mm/rok). Do wyliczenia kosztów ich zakładania i pielęgcji wykorzystano informacje ze źródeł akademickich (Wysocki 2000). Uzyskane wyniki pokazują podobne zależności jakie moż zleźć w literaturze niemieckiej (Fintel B 1981). Może więc się zawsze zdarzyć, że w podobnych warunkach przy zastosowaniu jednej rośliny okrywowej koszt będzie porównywalny z trawnikami a przy zastosowaniu innej zcznie wyższy. Zawsze jedk dalsza pielęgcja liczo w okresie 20 lat jest droższa w przypadku trawników niż roślin okrywowych choć wydatki te są rozłożone w czasie i przez to mniej dokuczliwe dla inwestora. Nie zawsze jedk liczy się jedynie koszt. Dlatego nie zawsze porównywanie strony ekonomicznej może być jedynym kryterium. Należy zazczyć, że w wielu sytuacjach gdzie poleca się stosowanie roślin okrywowych trawnik nie jest w ogóle w stanie rosnąć zadowalająco lub jego pielęgcja staje się ekwilibrystyką dlatego takie porównia nie zawsze są miarodajne czy wręcz celowe. Trawniki i rośliny okrywowe nie powinny w ogóle być traktowane konkurencyjnie względem siebie ale uzupełniająco, altertywnie. Literatura 1. Fintel F. 1981A: Bodendeckende Gehölze für Straßenbepflanzung unter besonderer Berücksichtigung ihrer Eignung als Rasenersatz an Straßen teil I. Neue Landschaft, 26/11. s

6 2. Fintel F. 1981B: Bodendeckende Gehölze für Straßenbepflanzung unter besonderer Berücksichtigung ihrer Eignung als Rasenersatz an Straßen teil II. Neue Landschaft, 27/12. s Kolb W. 1981: Pflegeaufwand bei bodendeckenden Stauden und Gehölzen Lehrstuhl für Wirtschaftslehre des Gartenbaues, Technische Universität München Dissertation. 4. Secocenbud 1999: Informacja o stawkach robocizny kosztorysowej oraz cech jmu sprzętu budowlanego w I kwartale Wysocki 2000: Informacje ustne 6

7 Zestawienie kosztów założenia i utrzymania trawnika gazonowego i liściastych oraz iglastych krzewów okrywowych w różnych wariantach rozstawy i pielęgcji w okresie 20 lat - obszar 100 m Koszt PLN (wg cen 1999/2000) Trawnik 20 razy koszony, wożenie 240 kg NPK/ha, wadnianie 300mm deficyt opadów Liściaste krzewy okrywowe 1,5 szt/m2, odchwaszczanie systematyczne przez 20 lat Liściaste krzewy okrywowe 4 szt/m2, odchwaszczanie systematyczne przez 20 lat Lata Liściaste krzewy okrywowe 4 szt/m2, odchwaszczanie przez pierwsze 3 lata, po 12 latach cięcie odmładzające (maszynowo) i odchwaszczanie przez kolejne 3 sezony Iglaste krzewy okrywowe 3 szt/m2, odchwaszczanie systematyczne przez 20 lat 7

8 Podstawowy dobór krzewów i bylin okrywowych dla różnych warunków siedliskowych. A. miejsca w pełni słonecznione Krzewy liściaste GATUNEK, ODMIANA Berberis thunbergii Nazwa polska berberys Thunberga Wysokość Ulistnienie Kolor kwiatów Pora kwitnienia Gleba 1 / Wilgotność 2 / Gęstość szt/m 2 sezonowe żółte V przecięt świeżasucha B. t. 'Green Carpet' 80 sezonowe żółte V przecięt świeżasucha Walory ozdobne 3, liście jesienią 3 pokrój, liście jesienią Chaenomeles x superba 'Colour Trail' pigwowiec pośredni 60 sezonowe jasnoróżowe IV-V przecięt świeża 4, Ch. x s. 'Low'n White' 60 sezonowe jasno-zielone IV-V przecięt świeża 4, Ch. x s. 'Pink Trail' 60 sezonowe pomarańczo wo- różowe IV-V przecięt świeża 4, Ch. x s. 'Texas Scarlet' 60 sezonowe karminowoczerwone IV-V przecięt świeża 4, Cornus sericea 'Kelseyi' dereń rozłogowy 70 sezonowe - - przecięt świeżasucha 3 pokrój, pędy zimą Cotoneaster 'Coral Beauty' irga 60 zimozielone / sezonowe białe V-VI przecięt świeża 3 liście,, C. 'Skogholm' Irga 100 zimozielone / sezonowe białe V-VI przecięt świeża 2 liście,, 8

9 C. 'Ursynów' Irga 50 zimozielone / sezonowe C. dammeri var. radicans Irga Dammera rozesła C.d. 'Eichholz' Irga Dammera 20 zimozielone / sezonowe 25 zimozielone / sezonowe białe V-VI przecięt świeża 3 liście,, białe V-VI przecięt świeża 5 liście,, białe V-VI przecięt świeża 4 liście,, Cotoneaster horizontalis irga pozioma 60 sezonowe białoróżowe V-VI przecięt świeża 3 liście,, Euonymus fortunei var. radicans trzmieli Fortune a położo 30 zimozielone b.z. - przecięt próchnicz b.z. - przecięt próchnicz b.z. - przecięt próchnicz świeżawilgot E. f 'Emerald'n Gold' 50 zimozielone żółtozielone świeżawilgot E. f 'Emerald Gaiety' 30 zimozielone białozielone świeżawilgot 8 liście 8 żółtopstre, zimozielone liście 8 białopstre, zimozielone liście Forsythia 'Courtasol' forsycja 60 sezonowe ciemnożółte IV zasob- świeża 4(5) (syn. 'Maree d'or') przecięt Gaulteria procumbens golteria płożąca 20 zimozielone jasnoróżowe VII-VIII żyz, kwaś świeżawilgot 12 liście, Gaulteria shallon golteria szallon 30 zimozielone białe VII-VIII żyz, kwaś świeżawilgot 8 liście, Ligustrum vulgare 'Lodense' ligustr pospolity (50)10 sezonowe białe VI-VII przecięt świeżasucha 2 liście 0 Potentilla fruticosa 'Goldteppich' 70 sezonowe żółte VI-X przecięt świeżasucha 4 obfite 9

10 P. f. var. mandschurica mandżurska 45 sezonowe białe VI-X przecięt swieżasucha 4 obfite Rosa 'Heideroslein Nozomi' róża 30 sezonowe różowe VI-VII przecięt świeża 3 pokrój, Rosa x mariae-graebneriae 'Hannover' róża Graebner a 100 sezonowe różowe VI przecięt -słaba świeżasucha 2, Rosa 'Intercher' (syn. róża 60 sezonowe czerwone VI-X przecięt świeża 2 Chimo ) Rosa 'The Fairy' róża 60 sezonowe różowe pełne VI-X przecięt świeża 2 Rubus crataegifolius 'Prelude' Spiraea albiflora Spiraea betulifolia jerzy głogolist tawuła białokwiatowa tawuła brzozolist 60 sezonowe białe VI-VII przecięt świeża 3 przebarwie nie jesienne 60 sezonowe białe VII przecięt świeża sezonowe białe VI-VII przecięt świeża 4, przebarwie nie liści jesienią S. b. 'Tor' 70 sezonowe białe VI-VII przecięt świeża 4, przebarwie nie liści jesienią Spiraea densiflora tawuła 50 sezonowe różowe VII przecięt świeża 6 gęstokwiatowa Spiraea japonica 'Dart's Red' tawuła japońska 90 sezonowe ciemnoróżow VI-VII przecięt świeża 4 e S. j. 'Little Princess' 80 sezonowe różowe VI-VII przecięt świeża 4 S. j. 'Golden Princess' 50 sezonowe różowe VI-VII przecięt świeża 4, żółte liście latem 10

11 Spiraea decumbens tawuła rozesła 30 sezonowe białe VI-VII przecięt świeża 4 Stephandra incisa 'Crispa' tawulec pogięty Symphoricarpos x cheultii śnieguliczka 'Hancock' Cheult a odm 50 sezonowe białe VI-VII przecięt świeża 3 pokrój (50)90 sezonowe różowe VI-VII przecięt świeża 2 pokrój, liście długo zielone Krzewy iglaste Juniperus communis 'Hornibrookii' jałowiec pospolity 30 zielone igły b.z. - przecięt J. c. 'Repanda' 50 zielone igły b.z. - przecięt Juniperus horizontalis jałowiec płożący 30 łuski b.z. - przecięt J. h. 'Glauca' 30 łuski b.z. - przecięt niebieskozielone Juniperus sabi 50 drobne b.z. - przecięt 'Tamariscifolia' zielone igły Juniperus x 'Blue Carpet' jałowiec 50 srebrzystoniebieskie igły Microbiota decussata mikrobiota 100 zielone syberyjska łuski Pinus mugo 'Pumilio' 70 krótkie, ciemnozielo ne igły b.z. - przecięt b.z. - przecięt b.z. - przecięt świeżasucha świeżasucha świeżasucha świeżasucha 3 pokrój, 2 pokrój, 3 pokrój, 3 pokrój, świeżasucha 2 pokrój, świeża 2 pokrój, świeża 1(2) pokrój, świeża- 3 pokrój, sucha 11

12 Byliny Alchemilla mollis przywrotnik miękkowłosy 30 sezonowe szarozielone jasnożółte VI-VII żyz świeża 6 pokrój, Alyssum argenteum smagliczka 30 drobne, żółte VI-VII przecięt sucha 12 srebrzysta srebrzyste Buglossoides wrot czerwonobłękitny lancetowate czerwono- V-VI przecięt świeża- 8 purpurocaerulea szarozielone niebieskie sucha Cerastium tomentosum rogownica 10 sezonowe białe V-VI przecięt świeża- 12 var. colume kutnerowata kolumnowa srebrzyste sucha Ceratostigma ceratostigma 20 sezonowe niebieskie VIII-X przecięt świeża 16 plumbaginoides zawciągowata zielone, żyz Dianthus gratianopolitanus goździk siny 20 wąskie, sine różowe VI przecięt świeża- 9 sucha Dryas octopetala dębik ośmiopłatkowy 10 zimozielone "dębowate" białe V-VI żyz suchaświeża 12, Euphorbia epithymoides wilczomlecz pstry 30 wąskie podsadki IV-V przecięt świeża 8 żółtopomarańczo we Festuca ovi kostrzewa owcza 20 niebieskozielone b.z. - przecięt sucha 12 pokrój Geranium platypetalum Geranium sanguineum Iberis sempervirens Lavandula angustifolia Nepeta x fassenii bodziszek wielkopłatkowy bodziszek czerwony ubiorek wieczniezielony lawenda wąskolist kocimiętka Fasse sezonowe niebieskofioletowe 20 sezonowe karminowoczerwone V-VI przecięt świeża 9 VI-VII przecięt świeża - sucha sezonowe szarozielone VI-IX zimozielone białe IV-VI żyzpróchnicz świeża sezonowe niebieskofioletowe VII-VIII przecięt sucha 10 srebrzyste niebieskofioletowe żyzpróchnicz sucha 12 12

13 Phlox subulata płomyk szydlasty 15 sez. zależnie od V-VI żyz świeża 16 odmiany Polygonum affine rdest pokrewny 20 sezonowe różowe VII-IX przecięt świeża 12 liście, Potentilla alba pięciornik biały 20 pięciolistkowe białe V przecięt świeża- 12 wilgot Potentilla reptans pięciornik 20 pięciolistkowe żółte VII-VIII przecięt świeża 16 rozłogowy Salvia nemorosa szałwia omszo 30 eliptyczno- fioletowe VI-VII przecięt świeżasucha 9 podłużne Sedum spurium 'Album Superbum' rozchodnik kaukaski 15 sezonowe białe VII-VIII przecięt sucha 12 liście, Teuricum chamaedrys ożanka właściwa sezonowe szarozielone purpuroworóżowe VII-IX żyz sucha 12 liście, Thymus serphyllum cierzanka piaskowa 5 drobne różowe VII-IX przecięt sucha 18 1 / Gleba: Żyz- bogata w składniki pokarmowe o dobrej strukturze. Próchnicz- z dużą zawartością próchnicy. Przecięt- przepuszczal, piaszczysto gliniasta o niewielkiej ilości próchnicy i poziomie składników pokarmowych wymaganych przez większość roślin ogrodniczych. Słaba- uboga w składniki pokarmowe o złej strukturze (bardzo lekka lub zdegradowa). 2 / Wilgotność: Sucha- okresowy brak wilgoci, słaba sorbcyjność, częste przesuszenie strefy korzeniowej. Świeża- optymal zawartość wilgoci, dobra sorbcyjność, woda gruntowa poza zasięgiem systemu korzeniowego. Wilgot- duża zawartość wilgoci oraz sorbcyjność, woda gruntowa przyjmniej okresowo w zasięgu systemu korzeniowego. 13

14 B. Półcień, luźne zadrzewienia Krzewy liściaste GATUNEK, ODMIANA Euonymus fortunei 'Emerald Gaiety' Nazwa polska trzmieli Fornune'a Wysokość Ulistnienie Kolor kwiatów Pora kwitnienia 30 zimozielone biało- ziel. E. f. 'Gracilis' 30 zimozielone biało- ziel. Pyracantha coccinea 'Red Cushion' Rubus crataegifolius 'Prelude' ognik szkarłatny jerzy głogolist 60 zimozielone, drobne b.z. - przecięt próchniczn a b.z. - przecięt próchniczn a białe V przeciętpróchniczn a Gleba 1 / Wilgotność 2 / Gęstość szt/m 2 świeżawilgot świeżawilgot Walory ozdobne 8 białopstre zimozielone liście 8 białopstre zimozielone liście świeża 4, liście, 60 sezonowe białe VI-VII przecięt świeża 3 przebarwie nie jesienne 14

15 Stephandra incisa 'Crispa' Symphoricarpos x cheultii 'Hancock' tawulec pogięty śnieguliczka Cheult a 50 sezonowe białe VI-VII przecięt świeża 3 pokrój (50)9 0 sezonowe różowe VI-VII przecięt świeża 2 pokrój, liście długo zielone Krzewy iglaste Juniperus communis 'Hornibrookii' jałowiec pospolity 30 zielone igły b.z. - przecięt J. c. 'Repanda' 50 zielone igły b.z. - przecięt Juniperus sabi 50 drobne b.z. - przecięt 'Tamariscifolia' zielone igły Taxus baccata 'Repandens' cis pospolity 50 igły b.z. - przecięt - żyz świeżasucha świeżasucha świeżasucha świeżawilgot 3 pokrój 2 pokrój 2 pokrój 2 pokrój Byliny Ajuga reptans 'Atropurpurea' dąbrówka rozłogowa 10 zielonopurpurowe niebieskie V-VII przecięt -żyz świeżawilgot 12, Alchemilla mollis przywrotnik 30 okrągławe żółtozielone VI-VIII przecięt świeża 6 ostroklapowy płytko klapowane Anemone nemorosa zawilec gajowy listkowe białe IV przecięt świeża 12 rośli efemeroidal 15

16 Bergenia cordifolia bergenia sercowata 40 skórzaste, okazałe, zimozielone 30 ciemnozielon e różowe, czerwone, białe ciemnoniebieskie IV-V żyz świeża 7 Brunnera macrophylla brunera IV-V przecięt świeża 5 wielkolist - żyz Caltha palustris knieć błot 30 sercowate żółte IV-V przecięt wilgot 9 Cardamine trifolia rzeżucha trójlistkowa 20 ciemnozielone Carex digitata turzyca palczasta 20 ciemnozielone Carex plantaginea Cruciata laevipes turzyca babkowata przytulia krzyżowa białoróżowe IV-V żyz wilgot 16 b.z. - żyzpróchnicz 40 zielone b.z. - żyzpróchnicz 40 częściowo zimozielone, eliptyczne Epimedium grandiflorum epimedium wielkokwiatowe Epimedium perralderianum epimedium 'Frohnleiten' Perralderian a Epimedium x versicolor epimedium pstre 35 sezonowe, złożone Geranium macrorrhizum 'Spessart' Geranium platypetalum Glechoma hederacea bodziszek korzeniasty bodziszek wielkopłatkowy bluszczyk kurdybanek świeża 7 pokrój, świeża 7 pokrój, żółte V-VI przecięt świeża 7 pokrój, złożone różowe V-VI przecięt świeżawilgot 25 sezonowe, brązowożółte IV-V żyzpróchnicz świeżawilgot złożone żółte IV-V żyzpróchnicz świeżawilgot 40 zimozielone jasnoróżowe VI-VII przecięt świeża 9, wcine, niebieskie VI przecięt świeża 9, okazałe okazałe okrągławe, niebiesko- IV-V żyzpróchnicz świeża 12 karbowane fioletowe Hosta plantaginea funkia babkowata 60 jasnozielone białe VII-VIII żyz świeża 5, 16

17 Lamium maculatum jasnota plamista jajowatotrójkątne, zaostrzone VI-VIII Hosta sieboldia 'Elegans' funkia si 50 okazałe, sine fioletowobiaławe żyzpróchnicz czerwowe V-VII Żyzpróchnicz wilgot 7, świeża 12 Lysimachia numularia tojeść rozesła 5 zielone żółte V-VII żyz świeża 16 Metteuccia struthiopteris pióropusznik 80 pierzaste - - żyzpróchnicz wilgot 5 strusi okazałe Omphalodes ver ułudka wiosen 20 sezonowe niebieskie IV-V żyzpróchnicz Prunella grandiflora Pulmoria angustifolia Stachys grandiflora Superba' Symphytum grandiflorum Waldsteinia geoides Waldsteinia terta głowienka wielkokwiatowa miodunka wąskolist czyściec wielkokwiatowy żywokost wielkokwiatowy pragnia kuklikowata pragnia syberyjska świeża 9 15 zielone lilowy VII-IX żyz świeża zielone niebieskie IV-V żyzpróchnicz 40 zielone purpuroworóżowe świeża 12 VII-VIII przecięt świeża 9, 25 lancetowate, zielone kremowe IV-V przecięt świeża 7, klapowe, żółte IV-V żyz świeża 16, okrągławe 15 zimozielone żółte IV-V żyz świeża 16, 1 / Gleba: Żyz- bogata w składniki pokarmowe o dobrej strukturze. Próchnicz- z dużą zawartością próchnicy. Przecięt- przepuszczal, piaszczysto gliniasta o niewielkiej ilości próchnicy i poziomie składników pokarmowych wymaganych przez większość roślin ogrodniczych. Słaba- uboga w składniki pokarmowe o złej strukturze (bardzo lekka lub zdegradowa). 2 / Wilgotność: Sucha- okresowy brak wilgoci, słaba sorbcyjność, częste przesuszenie strefy korzeniowej. 17

18 Świeża- optymal zawartość wilgoci, dobra sorbcyjność, woda gruntowa poza zasięgiem systemu korzeniowego. Wilgot- duża zawartość wilgoci oraz sorbcyjność, woda gruntowa przyjmniej okresowo w zasięgu systemu korzeniowego. C. Miejsca silnie ocienione Krzewy liściaste GATUNEK, ODMIANA Euonymus fortunei var. radicans Nazwa polska trzmieli Fortune'a położo Wysokość Ulistnienie Kolor kwiatów Pora kwitnienia Gleba 1 / Wilgotność 2 / Gęstość szt/m 2 Walory ozdobne 30 zimozielone b.z. - przecięt świeża 8 zimozielone E.f. 'Minimus' 10 zimozielone b.z. - przecięt świeża 10 zimozielone Hedera helix bluszcz pospolity 20 zimozielone żółto-zielone IX-X żyz świeża 4 zimozielone Pachysandra termilis runianka japońska 25 zimozielone białe IV-V żyz świeża 12 zimozielone P.t. 'Green Carpet' 15 zimozielone białe IV-V żyz świeża 14 zimozielone 18

19 Vinca minor barwinek pospolity 10 zimozielone niebieskie IV-V żyzpróchnicz Vinca major barwinek większy 25 zimozielone niebieskie IV-V żyzpróchnicz świeża 12 zimozielone, świeża 9 zimozielone, Byliny Anemone nemorosa zawilec gajowy listkowe białe IV przecięt świeża 12 rośli efemeroidal Asarum europaeum kopytnik pospolity 15 zimozielone brutne IV-V żyz- świeża 14 próchnicz Brunnera macrophylla brunera wielkolist 30 ciemnozielone ciemnoniebieskie IV-V przecięt - żyz świeża 5, Carex morrowii Variegata' turzyca Morrow a 30 zielonożółte b.z. - żyzpróchnicz Convalaria majalis konwalia majowa 20 lancetowate białe V żyz świeżawilgot Corydalis cava kokorycz pusta 20 wcine purpurowolilowe, żółtawe Dryopteris filix-mas recznica samcza 80 pierzaste okazałe Galium odoratum marzanka won 30 drobne w okółkach świeża 7 pokrój, 9, IV żyz wilgot 12 rośli efemeroidal - - żyzpróchnicz białe V-VI żyzpróchnicz wilgot pokrój, wilgot 16, 19

20 Hosta lancifolia funkia lancetolist Hosta plantaginea funkia babkowata 60 jasnozielone sezonowe Hosta sieboldia 'Elegans' funkia si 50 okazałe, sine Lamiastrum galeobdolon 'Florentinum' Luzula sylvatica Majanthemum bifolium gajowiec żółty kosmatka olbrzymia konwalijka dwulist 25 zielone fioletowe VII-VIII żyz świeża 7, białe VII-VIII żyz świeża 5, VI-VIII fioletowobiaławe żyzpróchnicz 20 białopstre żółte V-VI żyzpróchnicz częściowo zimozielone, okazałe 15 sercowatojajowate Matteuccia struthiopteris pióropusznik strusi pierzaste okazałe Mercurialis perennis szczyr trwały eliptyczne, zaostrzone Polygotum odoratum kokoryczka won eliptycznojajowate niepozorne V żyzpróchnicz białe V żyzpróchnicz - - żyzpróchnicz niepozorne IV-V żyzpróchnicz białe V-VI żyzpróchnicz wilgot 7, wilgot 7 białopstre liście, wilgot 7 wilgot 16 wilgot 5 wilgot 12 wilgot 9 Tiarella cordifolia tiarella sercolist 20 sezonowe białe IV-V żyz świeża 16 1 / Gleba 2 / Wilgotność: Ozczenia jak poprzednio 20