ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH RENTA Z TYTUŁU NIEZDOLNOŚCI DO PRACY

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH RENTA Z TYTUŁU NIEZDOLNOŚCI DO PRACY"

Transkrypt

1 ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH RENTA Z TYTUŁU NIEZDOLNOŚCI DO PRACY WARSZAWA 2006

2 ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH RENTA Z TYTUŁU NIEZDOLNOŚCI DO PRACY Stan prawny na dzień 1 marca 2006 r. WARSZAWA 2006

3 Autorzy Ewa Nurzyńska Eliza Skowrońska Recenzenci Barbara Sławińska Halina Wolińska Redaktor Bożena Niedziałek Redaktor techniczny Marzena Kostrowiecka Korekta Małgorzata Motyl Ewa Wojtczak Skład: Biuro Poligrafii ZUS Warszawa. Zam. nr 2581/05. Druk: Wydz. Poligr. O/ZUS Słupsk. Nakł egz. Zam. nr 526/06.

4 SPIS TREŚCI Wstęp Rozdział I. Charakter renty z tytułu niezdolności do pracy Rozdział II. Krąg osób uprawnionych do renty z tytułu niezdolności do pracy... 8 Rozdział III. Warunki wymagane do uzyskania renty z tytułu niezdolności do pracy Zasady ogólne Niezdolność do pracy Warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego Okresy uwzględniane przy ustalaniu prawa do renty i jej wysokości Okresy, w których musi powstać niezdolność do pracy Rozdział IV. Orzekanie o niezdolności do pracy dla potrzeb ustalania uprawnień do renty z tytułu niezdolności do pracy Ustalanie przewidywanego okresu niezdolności do pracy renta okresowa i renta stała Renta szkoleniowa Organizacja i tryb orzekania o niezdolności do pracy Nadzór nad wykonywaniem orzecznictwa o niezdolności do pracy Rozdział V. Podstawa wymiaru renty z tytułu niezdolności do pracy Określenie podstawy wymiaru renty Okres, z jakiego ustala się podstawę wymiaru renty zasady ogólne Szczególne zasady ustalania podstawy wymiaru renty Wynagrodzenie zastępcze Podstawa wymiaru renty dla pracowników skierowanych do pracy za granicą Zasady obliczania przychodu Zasady obliczania podstawy wymiaru renty Rozdział VI. Wysokość renty z tytułu niezdolności do pracy Ustalanie wysokości renty Wysokość renty szkoleniowej

5 3. Woloryzacja renty Wyrównanie wysokości niektórych rent Wysokość najniższej renty Górna granica świadczeń Dodatki przysługujące do renty Rozdział VII. Zasady przyznawania i wypłaty renty z tytułu niezdolności do pracy Powstanie i ustanie prawa do renty Zmiany w prawie do renty oraz jej wysokości Zasady wypłaty renty Rozdział VIII. Zawieszanie i zmniejszanie renty z tytułu niezdolności do pracy Rozdział IX. Zasiłek pogrzebowy Rozdział X. Postępowanie o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy Właściwość organów rentowych Obowiązki ubezpieczonych, pracodawców i innych płatników składek Wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy Środki dowodowe Data zgłoszenia wniosku Wycofanie wniosku Rozdział XI. Postępowanie odwoławcze Wykaz aktów prawnych Adresy oddziałów Zakładu Ubezpieczeń Społecznych

6 WSTĘP Przepisy aktów prawnych, kształtujących system emerytalno- -rentowy, podlegają licznym nowelizacjom. W okresie ostatnich dwóch lat wprowadzono istotne zmiany zarówno w przepisach ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o emeryturach i rentach z FUS, jak również w ustawie systemowej, tj. ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. nr 137, poz. 887 z późn. zm.). Szczególnie istotne zmiany wprowadzono w przepisach regulujących orzekanie o niezdolności do pracy. Nowelizacje objęły także niektóre zasady ustalania podstawy wymiaru świadczeń, obliczania i przeliczania wysokości renty oraz jej wypłaty. W związku z tym uznano za wskazane uaktualnienie informatora wydanego w 1999 r. prezentującego całokształt zagadnień związanych z rentą z tytułu niezdolności do pracy. 5

7 Rozdział I CHARAKTER RENTY Z TYTUŁU NIEZDOLNOŚCI DO PRACY Renta z tytułu niezdolności do pracy jest świadczeniem długookresowym, przysługującym ubezpieczonemu po spełnieniu także innych warunków, związanych z ubezpieczeniem w razie utraty lub ograniczenia jego zdolności do pracy zarobkowej. W 1997 r. została przeprowadzona reforma świadczeń związanych z utratą zdolności do zarobkowania. Ryzykiem objętym systemem ubezpieczenia społecznego stała się w miejsce dotychczasowego uszczerbku na zdrowiu utrata zdolności do pracy wskutek naruszenia sprawności organizmu. Tak więc renta przyznawana jest tylko w przypadku utraty lub znacznego zmniejszenia zdolności do pracy. Samo naruszenie sprawności organizmu nie stanowi podstawy do przyznania renty. Przyznanie tego świadczenia powiązane jest z brakiem pozytywnych rokowań dotyczących odzyskania zdolności do wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy. W miejsce renty inwalidzkiej wprowadzona została renta z tytułu niezdolności do pracy, a dotychczasowe grupy inwalidztwa (I, II, III) zastąpiła całkowita i częściowa niezdolność do pracy. Samo istnienie częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy nie uzasadnia przyznania renty. Osoba ubiegająca się o to świadczenie musi ponadto spełnić dodatkowe, nie mniej istotne warunki. Musi się ona legitymować wymaganym dla jej grupy wiekowej stażem ubezpieczeniowym, a także niezdolność do pracy musi powstać w określonym czasie. Ostatnie zmiany zostały wprowadzone ustawą z dnia 1 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. nr 169, poz. 1412), która znowelizowała niektóre przepisy dotyczące orzekania o niezdolności do pracy oraz okresu, na jaki organ rentowy będzie ustalał uprawnienia do renty z tytułu niezdolności do pracy. 7

8 Rozdział II KRĄG OSÓB UPRAWNIONYCH DO RENTY Z TYTUŁU NIEZDOLNOŚCI DO PRACY Renta z tytułu niezdolności do pracy na warunkach i w wysokości określonej w ustawie o emeryturach i rentach z FUS przysługuje ubezpieczonym, którzy spełnili warunki wymagane do nabycia tych uprawnień. Zgodnie z art. 4 pkt 13 ustawy o emeryturach i rentach z FUS za ubezpieczonych uważa się osoby: r które podlegały ubezpieczeniu społecznemu (z wyłączeniem ubezpieczenia społecznego rolników) lub zaopatrzeniu emerytalnemu twórców na podstawie przepisów obowiązujących do dnia 31 grudnia 1998 r., tj.: q pracowników, q osoby prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące, q osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia oraz osoby z nimi współpracujące, q członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, q duchownych, q osoby objęte ubezpieczeniem na podstawie przepisów o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu oraz q osoby objęte zaopatrzeniem emerytalnym twórców, r podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym na zasadach określonych od dnia 1 stycznia 1999 r. przepisami ustawy systemowej. Do tej grupy ubezpieczonych należą: q pracownicy, q osoby wykonujące pracę nakładczą, 8

9 q członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, q osoby prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące, q osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz osoby z nimi współpracujące, o ile osoby te nie są uczniami gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych, szkół ponadpodstawowych lub studentami, którzy nie ukończyli 26 lat (obowiązkowi ubezpieczeń podlegają uczniowie lub studenci do ukończenia 26 lat, jeżeli umowę agencyjną lub zlecenia albo inną o świadczenie usług zawarli z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują ją na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy), q posłowie i senatorowie pobierający uposażenie oraz posłowie do Parlamentu Europejskiego, wybrani w Rzeczypospolitej Polskiej, q osoby wykonujące odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, q duchowni oraz osoby nieposiadające takiego statusu, a będące alumnami seminariów duchownych, nowicjuszami, postulantami i juniorystami, jeżeli osoby te mają ukończone 25 lat, q funkcjonariusze Służby Celnej, q żołnierze niezawodowi pełniący czynną służbę, z wyłączeniem żołnierzy pełniących służbę wojskową w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego oraz żołnierzy pełniących okresową służbę wojskową, q osoby odbywające zastępczą służbę wojskową, q słuchacze Krajowej Szkoły Administracji Publicznej, pobierający stypendium, q osoby pobierające zasiłek dla bezrobotnych lub stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy, na które zostały skierowane przez powiatowy urząd pracy jeżeli nie mają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych, q osoby pobierające stałe lub gwarantowane zasiłki z pomocy społecznej, q osoby pobierające stypendium sportowe, q osoby pobierające stypendium w okresie odbywania stażu lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy, na które zostały skierowane przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące na 9

10 staż lub przygotowanie zawodowe jeżeli osoby te nie mają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych, q osoby pobierające świadczenia socjalne wypłacane w okresie urlopu oraz osoby pobierające zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, a także osoby pobierające wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie, wynikające z odrębnych przepisów lub układów zbiorowych pracy, q osoby rezygnujące z pracy w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem, za które składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe opłaca ośrodek pomocy społecznej na zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. nr 64, poz. 593 z późn. zm.), q osoby pobierające świadczenie pielęgnacyjne, na podstawie przepisów ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. nr 228, poz z późn. zm.), za które wójt, burmistrz lub prezydent miasta opłaca składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe na zasadach określonych w ustawie systemowej, q osoby pobierające świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia, q osoby przebywające na urlopach wychowawczych lub pobierające zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego, jeżeli osoby te nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie mają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych (np. nie pozostają w stosunku pracy). Dla uznania osoby ubiegającej się o rentę z tytułu niezdolności do pracy za ubezpieczonego, nie ma znaczenia, czy objęcie ubezpieczeniem było obowiązkowe czy dobrowolne. Prawo do dobrowolnego przystąpienia do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych przysługuje: q małżonkom pracowników skierowanych do pracy w przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, w stałych przedstawicielstwach przy Organizacji Narodów Zjednoczonych i w innych misjach specjalnych za granicą, w instytutach, ośrodkach informacji i kultury za granicą, q osobom, które z powodu sprawowania opieki nad członkiem rodziny, spełniającym warunki do przyznania zasiłku pielęgnacyjnego, nie 10

11 podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułów określonych w art. 6 ust. 1 i 2 ustawy systemowej, np. z tytułu wykonywania pracy w ramach stosunku pracy lub wykonywania pracy nakładczej, q obywatelom polskim wykonującym pracę za granicą w podmiotach zagranicznych oraz obywatelom polskim wykonującym pracę w podmiotach zagranicznych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli podmioty te nie posiadają w Polsce siedziby lub przedstawicielstwa, q studentom oraz uczestnikom studiów doktoranckich, jeżeli nie podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innego tytułu, np. z tytułu pozostawania w stosunku pracy, q alumnom seminariów duchownych, nowicjuszom, postulantom i juniorystom do ukończenia 25 roku życia, q odbywającym na podstawie nieodpłatnych umów cywilnoprawnych staż adaptacyjny wnioskodawcom-obywatelom państwa członkowskiego Unii Europejskiej w postępowaniu w sprawie uznania kwalifikacji do wykonywania zawodu regulowanego lub działalności regulowanej w rozumieniu odpowiednio przepisów o zasadach uznawania nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej kwalifikacji do wykonywania zawodów regulowanych lub przepisów o zasadach uznawania nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej kwalifikacji do podejmowania lub wykonywania niektórych działalności, q osobom, które podlegały obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu oraz rentowym i po ustaniu tego obowiązku chcą nadal kontynuować te ubezpieczenia, q obywatelom polskim, którzy dobrowolnie przystąpili do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych z tytułu wykonywania pracy za granicą w podmiotach zagranicznych albo w podmiotach zagranicznych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli podmioty te nie posiadają w Polsce swojej siedziby ani przedstawicielstwa, i po ustaniu tych ubezpieczeń chcą je nadal kontynuować. Zakres podmiotowy, określony w art. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, uległ zmianie z dniem 1 października 2003 r. w związku z wejściem w życie przepisów ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 166, poz. 1609). Ustawa ta spowodowała m.in.: wyłączenie z systemu ubezpieczeń społecznych żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy służb mundurowych, którzy wstąpili do służby po dniu 1 stycznia 1999 r. i objęcie ich zaopatrzeniowym systemem emerytalnym, 11

12 zmianę zasad ustalania wysokości, trybu przyznawania oraz wypłaty emerytury osobie, która ma okresy zatrudnienia lub innej działalności, podlegającej ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz okresy zawodowej służby, z tytułu której podlegała zaopatrzeniowemu systemowi emerytalnemu. W związku z wprowadzonymi zmianami, świadczenia określone w ustawie o emeryturach i rentach z FUS przysługują ubezpieczonym, w razie spełnienia warunków uprawniających do świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń emerytalnego i rentowych Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z wyjątkiem tych ubezpieczonych, którzy mają ustalone prawo do emerytury określonej w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej, obliczonej z uwzględnieniem okresów składkowych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1-3, 5 i 7-10 oraz w ust. 2 ustawy.

13 Rozdział III WARUNKI WYMAGANE DO UZYSKANIA RENTY Z TYTUŁU NIEZDOLNOŚCI DO PRACY 1. Zasady ogólne Uzyskanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy uzależnione jest od spełnienia łącznie następujących warunków: q istnienia niezdolności do pracy, q posiadania wymaganego, stosownie do wieku ubezpieczonego, okresu składkowego i nieskładkowego, q powstania niezdolności do pracy w określonym ustawą okresie składkowym lub nieskładkowym albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów. 2. Niezdolność do pracy Niezdolną do pracy w rozumieniu art. 12 ustawy o emeryturach i rentach z FUS jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania tej zdolności po przekwalifikowaniu. Ocena rokowania odnośnie odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu jest istotną wskazówką ustawodawcy dla lekarza orzecznika i komisji lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, orzekających o niezdolności do pracy i powinna mieć decydujący wpływ na treść ustaleń orzeczniczych, a w konsekwencji na rodzaj 13

14 przyznanego świadczenia (renta z tytułu niezdolności do pracy, renta szkoleniowa). Niezdolność do pracy może być częściowa lub całkowita. Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła w znacznym stopniu zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Za całkowicie niezdolną do pracy uważa się osobę, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Począwszy od 1 listopada 2005 r., niezdolność do pracy orzeka się na okres nie dłuższy niż 5 lat. Jednakże, jeżeli według wiedzy medycznej nie ma rokowań co do odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu, lekarz orzecznik/komisja lekarska może orzec o niezdolności do pracy na dłuższy okres. Natomiast w przypadku osoby, której brakuje mniej niż 5 lat do osiągnięcia wieku emerytalnego (60 lat dla kobiety i 65 lat dla mężczyzny), niezdolność do pracy orzeka się na okres do dnia osiągnięcia tego wieku, pod warunkiem, że osoba ta: jest już uprawniona do renty z tytułu niezdolności do pracy, prawo do tej renty istnieje przez okres co najmniej 5 lat poprzedzających dzień badania lekarskiego oraz jest nadal niezdolna do pracy. Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy organ orzekający powinien uwzględnić, między innymi, stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności poprzez leczenie i rehabilitację, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy, a także celowość przekwalifikowania zawodowego. Ocena ta powinna uwzględniać także rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne badanej osoby. Zachowanie zdolności do pracy w warunkach określonych w przepisach o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych nie stanowi przeszkody do orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy. Naruszenie sprawności organizmu w stopniu powodującym konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych stanowi podstawę do orzeczenia niezdolności do samodzielnej egzystencji. 14

15 3. Warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego Okres składkowy i nieskładkowy wymagany do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy uzależniony jest od wieku, w którym powstała niezdolność do pracy. Okres ten wynosi: q 1 rok jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat, q 2 lata jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 lat do 22 lat, q 3 lata jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 lat do 25 lat, q 4 lata jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 lat do 30 lat, q 5 lat jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat. Zgodnie z art. 58 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS pięcioletni okres składkowy i nieskładkowy wymagany od ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy powstała po ukończeniu 30 lat życia, musi przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia poprzedzającego dzień: zgłoszenia wniosku o rentę albo powstania niezdolności do pracy. Badając spełnienie wymienionego warunku, organ rentowy sprawdza, przyjęcie którego z dziesięcioleci jest dla świadczeniobiorcy korzystniejsze. Oczywiście konieczność takiego postępowania zachodzi w przypadku, gdy w jednym ze wskazanych dziesięcioletnich okresów osoba ubiegająca się o rentę nie posiada wymaganej liczby lat okresów składkowych i nieskładkowych. Przykład W dniu 17 kwietnia 2005 r. z wnioskiem o rentę z tytułu niezdolności do pracy wystąpiła 52-letnia ubezpieczona. W okresie od 15 kwietnia 2000 r. do 31 marca 2005 r. była zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy. Ponadto wnioskodawczyni w latach studiowała na wyższej uczelni, a od 1 czerwca 1992 r. do 15 kwietnia 1995 r. prowadziła pozarolniczą działalność gospodarczą. Lekarz orzecznik orzekł, iż niezdolność do pracy istnieje od 1 kwietnia 2005 r. Dziesięciolecie poprzedzające datę zgłoszenia wniosku o świadczenie przypada na okres od 17 kwietnia 1995 r. do 16 kwietnia 2005 r. W okresie tym wnioskodawczyni udowodniła 4 lata, 15

16 16 11 miesięcy i 16 dni okresów składkowych. Jest to okres niewystarczający do ustalenia prawa do renty. W dziesięcioleciu poprzedzającym datę powstania niezdolności do pracy, tj. od 1 kwietnia 1995 r. do 31 marca 2005 r., wnioskodawczyni przebyła okresy składkowe w wymiarze 5 lat i 1 dnia, a zatem spełniony jest warunek posiadania okresu wymaganego do przyznania renty. Do dziesięcioletniego okresu poprzedzającego datę zgłoszenia wniosku o rentę lub datę powstania niezdolności do pracy nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej lub renty rodzinnej. Przykład W dniu 6 maja 2005 r. z wnioskiem o rentę z tytułu niezdolności do pracy wystąpiła 47-letnia ubezpieczona. Okres wymagany do przyznania renty wynosi w tym przypadku co najmniej 5 lat składkowych i nieskładkowych, przypadających na dziesięciolecie poprzedzające datę zgłoszenia wniosku lub datę powstania niezdolności do pracy. Lekarz orzecznik orzekł, iż całkowita niezdolność do pracy powstała od dnia 1 maja 2005 r. W latach r. wnioskodawczyni studiowała na wyższej uczelni, którą ukończyła w czasie wyznaczonym programem studiów (od 1 października 1981 r. do 30 września 1985 r.), następnie wychowywała dziecko urodzone 17 stycznia 1985 r. Od 1 lutego 1989 r. do 31 stycznia 2001 r. pobierała rentę rodzinną po zmarłym mężu. Od 1 lipca 2001 r. do 30 kwietnia 2005 r. wnioskodawczyni wykonywała zatrudnienie w ramach stosunku pracy. Ustalając wskazane dziesięciolecie, organ rentowy wyłączy okres pobierania renty rodzinnej. A zatem, 5-letni okres składkowy i nieskładkowy musi przypadać na dziesięciolecie ustalone od 1 maja 1983 r. do 31 stycznia 1989 r. i od 1 lutego 2001 r. do 30 kwietnia 2005 r. W dziesięcioleciu tym wnioskodawczyni udowodniła okres składkowy w wymiarze 3 lata i 10 miesięcy. Przypadające na to dziesięciolecie okresy nieskładkowe (studia od 1 maja 1983 r. do 30 września 1985 r. oraz wychowywanie dziecka w wieku do lat 4 od 1 października 1985 r. do 30 września 1988 r.) podlegają ograniczeniu do 1/3 okresów składkowych. Tym samym więc mogą być przyjęte w wymiarze 1 roku, 3 miesięcy i 10 dni. Łącznie więc wnioskodawczyni udowodniła okres składkowy i nieskładkowy wymagany do przyznania renty.

17 Natomiast w przypadku osób, u których niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 30 roku życia, uwzględnia się okresy składkowe i nieskładkowe udowodnione na przestrzeni całego życia, bez ograniczeń do ostatniego dziesięciolecia. Jeżeli ubezpieczony nie osiągnął okresu składkowego i nieskładkowego uzależnionego od wieku, w którym powstała niezdolność do pracy, warunek posiadania wymaganego okresu uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony został zgłoszony do ubezpieczenia: przed ukończeniem 18 lat albo w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu nauki w szkole ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej lub w szkole wyższej oraz do dnia powstania niezdolności do pracy miał, bez przerwy lub z przerwami nieprzekraczającymi 6 miesięcy, okresy składkowe i nieskładkowe. Należy zaznaczyć, że w omawianym przypadku warunkiem uzyskania prawa do renty jest powstanie niezdolności do pracy w wymienionych w art. 57 pkt 3 okresach składkowych lub okresach nieskładkowych. Okresy te wymienione są w rozdziale III w podrozdziale 5 niniejszego informatora. Ustawa o emeryturach i rentach z FUS zawiera szczególną regulację, przewidującą możliwość przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy w przypadku, gdy nie został udowodniony okres składkowy i nieskładkowy wymagany do przyznania tej renty. Możliwość ta ma miejsce wówczas, gdy częściowa lub całkowita niezdolność do pracy jest skutkiem wypadku w drodze do pracy lub z pracy zaistniałego po dniu 31 grudnia 2002 r. Zgodnie z art. 57b tej ustawy za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana. Przerwanie drogi nie jest przeszkodą do uznania zdarzenia za wypadek w drodze do lub z pracy, pod warunkiem że przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby. Przeszkodą do uznania zdarzenia za wypadek w drodze do (z) pracy nie jest również wybranie przez poszkodowanego drogi dłuższej (nie najkrótszej), jeśli wybór ten jest wynikiem dogodności komunikacyjnej. Za drogę do pracy lub z pracy uważa się: q drogę z domu do pracy lub drogę z pracy do domu, q drogę do miejsca lub z miejsca innego zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego, 17

18 q drogę do miejsca lub z miejsca zwykłego wykonywania funkcji lub zadań zawodowych albo społecznych, q drogę do miejsca lub z miejsca zwykłego spożywania posiłków, q drogę do miejsca lub z miejsca odbywania nauki lub studiów. Ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku w drodze do pracy lub z pracy w odniesieniu do pracowników dokonują pracodawcy. Natomiast w odniesieniu do pozostałych ubezpieczonych ustaleń tych dokonują podmioty wymienione w art. 5 ust. 1 ustawy, tj. ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. nr 199, poz z późn. zm.). Są to: q podmiot wypłacający stypendium sportowe w stosunku do pobierających te stypendia, q podmiot, na którego rzecz wykonywana jest odpłatnie praca w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania w stosunku do wykonujących tę pracę na podstawie skierowania do pracy, q Kancelaria Sejmu w stosunku do posłów i posłów do Parlamentu Europejskiego wybranych w Rzeczypospolitej Polskiej; Kancelaria Senatu sporządza dokumentację w stosunku do senatorów, q pracodawca, u którego osoba pobierająca stypendium odbywa staż, przygotowanie zawodowe w miejscu pracy lub szkolenie, lub jednostka, w której osoba pobierająca stypendium odbywa szkolenie w stosunku do osoby pobierającej stypendium w okresie odbywania tego stażu, przygotowania zawodowego w miejscu pracy lub szkolenia na podstawie skierowania wydanego przez powiatowy urząd pracy lub przez inny podmiot kierujący, q spółdzielnia produkcyjna, spółdzielnia kółek rolniczych w stosunku do członków tych spółdzielni oraz innych osób traktowanych na równi z członkiem spółdzielni, w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych, wykonujących pracę na rzecz tych spółdzielni, q podmiot, na którego rzecz wykonywana jest praca na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia w stosunku do wykonujących te umowy, q osoba wykonująca pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia w stosunku do współpracujących z tą osobą, q Zakład Ubezpieczeń Społecznych w stosunku do prowadzących pozarolniczą działalność oraz współpracujących przy prowadzeniu 18

19 takiej działalności w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych, a więc również, gdy wypadkowi uległ twórca lub artysta, q właściwa zwierzchnia instytucja diecezjalna lub zakonna w stosunku do duchownych, q pracodawca, u którego poborowy odbywa zastępczą służbę wojskową w stosunku do odbywających tę służbę, q Krajowa Szkoła Administracji Publicznej w stosunku do słuchaczy tej szkoły pobierających stypendium, q pracodawca w stosunku do osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło, jeżeli umowa taka została zawarta z pracodawcą, z którym osoby te pozostają w stosunku pracy, q podmiot, z którym została zawarta umowa agencyjna, umowa zlecenia lub umowa o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowa o dzieło w stosunku do osób wykonujących umowę, jeżeli w ramach takiej umowy praca jest wykonywana na rzecz pracodawcy, z którym osoby te pozostają w stosunku pracy, q podmiot, w którym funkcjonariusz celny pełni służbę w stosunku do tych funkcjonariuszy. Wymienione wyżej podmioty dokonują ustaleń okoliczności i przyczyn wypadku w drodze do pracy lub z pracy w karcie wypadku w drodze do pracy lub z pracy. Zasady kwalifikacji zdarzenia za wypadek w drodze do/z pracy tych ubezpieczonych oraz wzór karty wypadku zostały określone w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 24 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad oraz trybu uznawania zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy, sposobu jego dokumentowania, wzoru karty wypadku w drodze do pracy lub z pracy oraz terminu jej sporządzania (Dz.U. nr 237, poz. 2015). Jak już wyżej wspomniano, osoba ubiegająca się o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy, która stała się niezdolną do pracy w wyniku wypadku w drodze do pracy lub z pracy, nie musi spełniać warunku posiadania wymaganych lat składkowych i nieskładkowych stosownych do wieku, w którym powstała ta niezdolność. Musi ona jednak spełniać dwa pozostałe warunki wymagane do przyznania tej renty. Pierwszym z nich jest stwierdzenie niezdolności do pracy całkowitej lub częściowej która jest skutkiem takiego wypadku. Drugim warunkiem jest powstanie niezdolności do pracy w okresach 19

20 wskazanych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS lub w ciągu 18 miesięcy od ich ustania. 20 Przykład 24-letni pracownik uległ wypadkowi komunikacyjnemu w drodze z pracy do domu. Po zakończeniu leczenia zgłosił wniosek o rentę. Lekarz orzecznik ZUS orzekł częściową niezdolność do pracy, będącą skutkiem tego wypadku. Niezdolność do pracy powstała w okresie zatrudnienia (ubezpieczenia). W celu uzyskania renty z tytułu niezdolności do pracy 24-letni pracownik powinien udowodnić 3 lata okresów składkowych i nieskładkowych. Na podstawie przedłożonych dokumentów organ rentowy ustalił, że ubezpieczony udowodnił 1 rok, 4 miesiące i 12 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Mimo niespełnienia warunku posiadania 3-letniego stażu pracy pracownik uzyska prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, bowiem niezdolność ta jest skutkiem wypadku w drodze z pracy i powstała w okresie zatrudnienia. Należy zaznaczyć, że prawo do tak ustalanej renty przysługuje niezależnie od tego, czy osoba, która uległa wypadkowi w drodze do(z) pracy, jest objęta ubezpieczeniem wypadkowym. Dla przyznania tego świadczenia wystarczające jest podleganie ubezpieczeniu rentowemu. Oznacza to, że omawiane świadczenie przysługuje np. nakładcy albo też osobie podlegającej dobrowolnemu ubezpieczeniu. Ustawa o emeryturach i rentach z FUS nie przewiduje uprawnień do tzw. renty uczniowskiej, a więc renty, która pod rządami przepisów obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1999 r. przysługiwała uczniom szkół ponadpodstawowych, studentom szkół wyższych i uczestnikom studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej, którzy stali się całkowicie niezdolni do pracy w czasie uczęszczania do szkoły lub odbywania studiów. Prawo do tych rent zachowały osoby, u których ustalono trwałą całkowitą niezdolność do pracy, a także osoby, wobec których orzeczono okresową całkowitą niezdolność do pracy, jeżeli po upływie okresu, na jaki została przyznana ta renta zostanie stwierdzone dalsze, nieprzerwane istnienie całkowitej niezdolności do pracy. Przykład W dniu 31 października 2004 r. upłynął okres, na jaki została przyznana renta uczniowska. Lekarz orzecznik na wniosek zgłoszony w lipcu 2005 r. ustalił, że całkowita niezdolność do pracy ustała

21 i ponownie powstała od maja 2005 r. W takim przypadku organ rentowy wyda decyzję odmawiającą dalszego prawa do renty z uwagi na to, że ustawa o emeryturach i rentach z FUS nie przewiduje takich świadczeń. Studenci oraz uczestnicy studiów doktoranckich mogą uzyskać prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy na zasadach ogólnych, dotyczących innych ubezpieczonych, jeśli zgodnie z ustawą systemową dobrowolnie, a więc na swój wniosek, zostali objęci ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi. Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przysługuje również osobie, która prawo to utraciła wskutek ustania całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, a następnie ponownie stała się niezdolna do pracy w ciągu 18 miesięcy od ustania prawa do renty. W takim przypadku należy uznać, że nastąpiła przerwa w pobieraniu świadczenia spowodowana okresową poprawą stanu zdrowia. Oznacza to, że nie ustala się na nowo prawa do renty, a przywraca się prawo do poprzednio ustalonego świadczenia. W związku z tym za datę przyznania renty przyjmuje się datę przyznania poprzedniego świadczenia oraz nie ustala się ponownie wysokości podstawy wymiaru renty. Wysokość renty stanowi odpowiednio podwyższone w kolejnych terminach waloryzacji, jakie miały miejsce od daty ustania prawa do renty do daty przywrócenia tego prawa świadczenie przyznane poprzednio. 4. Okresy uwzględniane przy ustalaniu prawa do renty i jej wysokości Ustawa o emeryturach i rentach z FUS utrzymała klasyfikację okresów uwzględnianych przy ustalaniu prawa do renty i jej wysokości wprowadzoną w 1991 r. przez ustawę o rewaloryzacji. Okresy te zostały podzielone na składkowe i nieskładkowe, przy czym wyraźnie preferowane są okresy składkowe, podlegające zaliczaniu do stażu pracy bez żadnych ograniczeń. Przy ustalaniu okresu uprawniającego do renty z tytułu niezdolności do pracy dla płatników składek, zobowiązanych do opłacania składek na własne ubezpieczenia emerytalne i rentowe (poczynając od dnia 1 stycznia 1999 r.), czy też na ubezpieczenie społeczne (do dnia 31 grudnia 1998 r.) oraz osób z nimi współpracujących, nie 21

22 uwzględnia się okresów, za które nie zostały opłacone składki mimo podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom w tym okresie. Nie uwzględnia się także okresów służby w Wojsku Polskim, w Policji, w Biurze Ochrony Rządu, w Agencji Wywiadu, w Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, w Straży Pożarnej, w Straży Granicznej, w Państwowej Straży Pożarnej czy w Służbie Więziennej, jeżeli z tytułu tych okresów służby zostało ustalone prawo do emerytury lub renty inwalidzkiej na podstawie przepisów regulujących zasady nabywania prawa do świadczeń przez żołnierzy zawodowych lub pozostałych funkcjonariuszy tzw. służb mundurowych. Za okresy składkowe ustawa o emeryturach i rentach z FUS uważa przede wszystkim: q przypadające od dnia 1 stycznia 1999 r. okresy ubezpieczenia q przebyte od 15 listopada 1991 r. od 31 grudnia 1998 r. okresy opłacania składek na ubezpieczenie społeczne w wysokości określonej w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie przepisów o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych, w odrębnych przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym lub ubezpieczeniu społecznym, w przepisach Prawa o adwokaturze oraz w przepisach o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu q niektóre okresy przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r., za które opłacono składkę lub za które nie było obowiązku opłacania składek. Okresy składkowe Przy ustalaniu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy oraz wysokości tego świadczenia uwzględnia się następujące okresy składkowe: 1) ubezpieczenia a więc: okresy opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz okresy nieopłacania składek z powodu przekroczenia w trakcie roku kalendarzowego kwoty rocznej podstawy wymiaru składek, zarówno wtedy, gdy tytuł podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym istniał do końca roku kalendarzowego, jak również wtedy, gdy ustał przed końcem roku, lecz po opłaceniu składek od rocznej podstawy wymiaru. Zgodnie z ustawą systemową roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy. Kwota ta wynosi: w 1999 r ,22 zł, w 2000 r ,00 zł, w 2001 r ,00 zł, 22

23 w 2002 r ,00 zł, w 2003 r ,00 zł, w 2004 r ,00 zł, w 2005 r ,00 zł, w 2006 r ,00 zł, 2) opłacania składek na ubezpieczenie społeczne w wysokości określonej w przepisach o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych, w przepisach wymienionych w art. 195 pkt 1-4 i 8 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, w przepisach o adwokaturze, w przepisach o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu oraz w przepisach o pomocy społecznej, a więc okresy opłacania składek na zasadach obowiązujących od 15 listopada 1991 r. do 31 grudnia 1998 r. na podstawie przepisów dotyczących ubezpieczenia społecznego pracowników, innych poszczególnych grup zawodowych, a także osób bezrobotnych lub osób objętych pomocą społeczną, 3) zaliczone do okresów ubezpieczenia społecznego duchownych: a) okresy pozostawania duchownymi przed dniem 1 lipca 1989 r., pod warunkiem opłacania składek na ubezpieczenie społeczne za cały okres podlegania temu ubezpieczeniu, b) okresy przebywania duchownych na misjach oraz okresy prowadzenia przez duchownych działalności duszpasterskiej wśród Polonii, przypadające po dniu 14 listopada 1991 r., do dnia wejścia w życie ustawy (tj. do 1 stycznia 1999 r.), 4) czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim lub okresy jej równorzędne albo okresy zastępczych form tej służby, 5) działalności kombatanckiej, działalności równorzędnej z tą działalnością, a także okresy zaliczane do okresów tej działalności oraz okresy podlegania represjom wojennym i okresu powojennego, określone w przepisach ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz.U. z 2002 r. nr 42, poz. 371 z późn. zm.), Wskazany okres musi być udowodniony odpowiednimi zaświadczeniami, wydawanymi przez Kierownika Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. 6) okresy pełnionej w Polsce służby: a) w Policji (Milicji Obywatelskiej), b) w Urzędzie Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu (w organach bezpieczeństwa publicznego), c) w Straży Granicznej, d) w Służbie Więziennej, 23

24 e) w Państwowej Straży Pożarnej, f) w Służbie Celnej, g) w Biurze Ochrony Rządu, 7) pobierania zasiłku macierzyńskiego, 8) osadzenia w więzieniach lub w innych miejscach odosobnienia na terytorium Polski na mocy skazania albo bez wyroku po dniu 31 grudnia 1956 r. za działalność polityczną, 9) zatrudnienia za granicą osób, które w tym czasie nie były obywatelami polskimi, jeżeli powróciły do kraju po dniu 22 lipca 1944 r. i zostały uznane za repatriantów, 10) świadczenia pracy po 1956 r. na rzecz organizacji politycznych i związków zawodowych, nielegalnych w rozumieniu przepisów obowiązujących do kwietnia 1989 r. Za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. okresy, za które była opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne. Są to: 1) okresy zatrudnienia po ukończeniu 15 roku życia: a) na obszarze państwa polskiego w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, jeżeli w czasie tych okresów pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego: chorobowy, macierzyński lub opiekuńczy albo rentę chorobową (pod pojęciem państwo polskie należy również rozumieć tereny wchodzące w skład państwa polskiego w obecnych granicach oraz przed ustaleniem jego obecnych granic), b) obywateli polskich za granicą w polskich przedstawicielstwach dyplomatycznych i urzędach konsularnych, w stałych przedstawicielstwach przy Organizacji Narodów Zjednoczonych i w innych misjach lub misjach specjalnych, a także w innych polskich placówkach, instytucjach lub przedsiębiorstwach, do których zostali delegowani lub skierowani; dotyczy to również członków rodziny delegowanego lub skierowanego tam pracownika, którzy podjęli zatrudnienie w tych placówkach w czasie pobytu za granicą, c) obywateli polskich za granicą w organizacjach międzynarodowych, zagranicznych instytucjach i w zakładach, do których zostali skierowani w ramach współpracy międzynarodowej lub w których byli zatrudnieni za zgodą właściwych władz polskich; zgoda nie jest wymagana w odniesieniu do pracowników, którzy wyjechali za granicę przed dniem 9 maja 1945 r., 24

25 d) obywateli polskich za granicą u innych pracodawców zagranicznych, jeżeli w okresie pracy były opłacane składki na ubezpieczenie społeczne w Polsce, 2) okresy pracy przymusowej: a) wykonywanej na rzecz hitlerowskich Niemiec w okresie II wojny światowej, b) wykonywanej na obszarze Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w okresie od dnia 17 września 1939 r. do dnia 31 grudnia 1956 r., c) wykonywanej na rozkaz władz alianckich w okresie do dnia 31 grudnia 1945 r., d) wykonywanej w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach pozyskiwania i wzbogacania rud uranu oraz batalionach budowlanych podczas odbywania służby wojskowej w Wojsku Polskim, 3) okresy zatrudnienia młodocianych na obszarze państwa polskiego na warunkach określonych w przepisach obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1975 r., 4) okresy pracy wykonywanej w czasie odbywania na obszarze państwa polskiego kary pozbawienia wolności, kary aresztu za wykroczenie oraz w czasie tymczasowego aresztowania w wymiarze czasu nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy określonego dla takiej pracy, 5) okresy niewykonywania pracy po ustaniu zatrudnienia, jeżeli za te okresy na podstawie przepisów Kodeksu pracy zostało wypłacone wynagrodzenie lub odszkodowanie, 6) okresy czasowego pozostawania bez pracy na obszarze państwa polskiego z powodu niemożności jej otrzymania lub niemożności podjęcia szkolenia zawodowego, w tym okresy pobierania zasiłków z funduszu aktywizacji zawodowej, zasiłków dla bezrobotnych oraz zasiłków szkoleniowych z Funduszu Pracy, 7) okresy sprawowania mandatu posła lub senatora w państwie polskim, 8) okresy internowania na podstawie art. 42 dekretu z dnia 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym (Dz.U. nr 29, poz. 154 z późn. zm.), 9) okresy wykonywania działalności twórczej lub artystycznej na obszarze państwa polskiego: a) objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego, za które opłacono składkę na ubezpieczenie społeczne lub w których ubezpieczony był zwolniony od opłacania składki, b) przypadającej przed dniem 1 stycznia 1974 r., uznane przez Komisję do spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców, działającą przy mini- 25

26 strze właściwym do spraw kultury, pod warunkiem że twórca lub artysta opłacał składki na ubezpieczenie społeczne po dniu 31 grudnia 1973 r., 10) okresy pracy adwokatów na obszarze państwa polskiego: a) objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego, za które opłacono składkę na ubezpieczenie społeczne lub w których występowało zwolnienie od opłacania składki, b) przypadającej przed dniem objęcia obowiązkiem ubezpieczenia społecznego, 11) okresy wykonywania na obszarze państwa polskiego pracy nakładczej: a) objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego, za które opłacono składkę na ubezpieczenie społeczne lub w których występowało zwolnienie od opłacania składki, b) przypadającej przed dniem objęcia obowiązkiem ubezpieczenia społecznego z tego tytułu, jeżeli w tych okresach osoba wykonująca taką pracę uzyskiwała wynagrodzenie w wysokości co najmniej połowy obowiązującego najniższego wynagrodzenia, określonego na podstawie Kodeksu pracy, 12) okresy pracy na obszarze państwa polskiego w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych i w innych spółdzielniach zrzeszonych w Centralnym Związku Spółdzielni Produkcyjnych, w zespołowych gospodarstwach rolnych spółdzielni kółek rolniczych zrzeszonych w Krajowym Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych oraz pracy na rzecz tych spółdzielni: a) objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego, za które opłacono składkę na ubezpieczenie społeczne lub w których występowało zwolnienie od opłacania składki, b) przypadającej przed dniem objęcia obowiązkiem ubezpieczenia społecznego z tego tytułu, 13) okresy pracy na obszarze państwa polskiego wykonywanej na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub zlecenia oraz współpracy przy wykonywaniu takiej umowy: a) objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego i okresy kontynuowania tego ubezpieczenia, za które opłacono składkę na ubezpieczenie społeczne lub w których występowało zwolnienie od opłacania składki, b) wykonywanej przed dniem 1 stycznia 1976 r., jeżeli umowa odpowiadała warunkom ubezpieczenia obowiązującym w tym dniu, 14) okresy pozarolniczej działalności gospodarczej na obszarze państwa polskiego: 26

27 a) objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego i okresy kontynuowania tego ubezpieczenia, za które opłacono składkę na ubezpieczenie społeczne lub w których występowało zwolnienie od opłacania składki, b) prowadzonej przed dniem objęcia obowiązkiem ubezpieczenia z tego tytułu, jeżeli prowadzenie działalności gospodarczej odpowiadało warunkom ubezpieczenia, 15) okresy współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej na obszarze państwa polskiego objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego oraz okresy kontynuowania tego ubezpieczenia, za które opłacono składkę na ubezpieczenie społeczne lub w których występowało zwolnienie od opłacania składki, 16) ubezpieczenia społecznego duchownych na obszarze państwa polskiego, za które opłacono składkę na to ubezpieczenie lub w których występowało zwolnienie od opłacania składki, 17) okresy pobierania stypendium sportowego z tytułu wyczynowego uprawiania sportu na obszarze państwa polskiego, po ukończeniu 15 roku życia, z wyjątkiem okresów pobierania stypendium przez osoby uczące się lub studiujące w systemie studiów dziennych. Okresy: q zatrudnienia za granicą osób, które w tym czasie nie były obywatelami polskimi, jeżeli osoby te powróciły do kraju po dniu 22 lipca 1944 r. i zostały uznane za repatriantów, q zatrudnienia obywateli polskich za granicą w organizacjach międzynarodowych, zagranicznych instytucjach i w zakładach, do których zostali skierowani w ramach współpracy międzynarodowej lub w których byli zatrudnieni za zgodą właściwych władz polskich; zgoda nie jest wymagana w odniesieniu do pracowników, którzy wyjechali za granicę przed dniem 9 maja 1945 r., q urlopu bezpłatnego oraz przerw w zatrudnieniu w razie nieudzielenia urlopu bezpłatnego małżonkom pracowników skierowanych do pracy w przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, w stałych przedstawicielstwach przy ONZ i w innych misjach specjalnych za granicą, w instytutach, ośrodkach informacji i kultury za granicą uwzględnia się pod warunkiem stałego zamieszkania zainteresowanego na obecnym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Na równi z zamieszkiwaniem w Polsce należy traktować zamieszkiwanie w państwie członkowskim Unii Europejskiej. Okresy te, pomimo spełnienia warunku zamieszkania na obecnym obszarze Polski, nie zostaną uwzględnione, jeżeli z ich tytułu jest wy- 27

28 płacane świadczenie rentowe z instytucji zagranicznej inne niż renta z ubezpieczenia dodatkowego. Również okresy zatrudnienia po ukończeniu 15 roku życia w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, jeżeli w czasie tych okresów pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego: chorobowy, macierzyński lub opiekuńczy albo rentę chorobową, wykonywanego na obszarze państwa polskiego, w czasie gdy obszar ten nie wchodził w skład państwa polskiego oraz okresy pracy przymusowej wykonywanej na rzecz hitlerowskich Niemiec w okresie II wojny światowej czy też wykonywanej na obszarze ZSRR w okresie od dnia 17 września 1939 r. do dnia 31 grudnia 1956 r. uwzględnia się pod warunkiem stałego zamieszkania zainteresowanego na obecnym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej o ile z ich tytułu nie jest wypłacane świadczenie rentowe z instytucji zagranicznej inne niż renta z ubezpieczenia dodatkowego. Większość z okresów składkowych przebytych przed dniem 15 listopada 1991 r. podlega uwzględnieniu na podstawie dokumentów (zaświadczeń) albo wpisów w legitymacji ubezpieczeniowej lub orzeczeń sądu. Zeznania świadków mogą stanowić środek dowodowy przy ustalaniu okresów zatrudnienia na obszarze państwa polskiego po ukończeniu 15 lat (punkt 1a), okresów pracy przymusowej wykonywanej na rzecz hitlerowskich Niemiec, na obszarze ZSRR i na rozkaz władz alianckich (punkt 2a-c) oraz zatrudnienia młodocianych (punkt 3). Okresy nieskładkowe Oprócz okresów składkowych przy ustalaniu prawa do renty uwzględnia się również okresy nieskładkowe. Są to: 1) okresy pobierania: a) wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wypłaconego na podstawie przepisów Kodeksu pracy, b) zasiłków z ubezpieczenia społecznego: chorobowego lub opiekuńczego, c) świadczenia rehabilitacyjnego, d) świadczeń wymienionych pod lit. b i c po ustaniu obowiązku ubezpieczenia, 2) okresy pobierania renty chorobowej po ustaniu zatrudnienia w wymiarze czasu pracy nie niższym niż połowa obowiązującego w danym zawodzie lub po ustaniu obowiązku ubezpieczenia społecznego z innego tytułu, 28

Zbieg tytułów w ubezpieczeniu emerytalnym

Zbieg tytułów w ubezpieczeniu emerytalnym Zbieg tytułów w ubezpieczeniu emerytalnym 1 Art. 6 ust. 1 ustawy o sus Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które są: 1)pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów,

Bardziej szczegółowo

Nazwisko... Imię... Data urodzenia...pesel... NIP..., seria i nr dok.tożsamości: dowód -paszport*/... Miejsce zamieszkania...

Nazwisko... Imię... Data urodzenia...pesel... NIP..., seria i nr dok.tożsamości: dowód -paszport*/... Miejsce zamieszkania... Załącznik 1 OŚWIADCZENIE dla celów ustalenia obowiązku ubezpieczeń społecznych osoby przebywającej na urlopie wychowawczym*/ osoby pobierającej zasiłek macierzyński*/ osoby pobierającej zasiłek w wysokości

Bardziej szczegółowo

ZASIŁEK CHOROBOWY ŚWIADCZENIE REHABILITACYJNE ZASIŁEK WYRÓWNAWCZY

ZASIŁEK CHOROBOWY ŚWIADCZENIE REHABILITACYJNE ZASIŁEK WYRÓWNAWCZY ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH ZASIŁEK CHOROBOWY ŚWIADCZENIE REHABILITACYJNE ZASIŁEK WYRÓWNAWCZY Zasiłek chorobowy r Komu przysługuje zasiłek chorobowy? Zasiłek chorobowy przysługuje osobom objętym ubezpieczeniem

Bardziej szczegółowo

INFORMACJA O OKRESACH SKŁADKOWYCH I NIESKŁADKOWYCH

INFORMACJA O OKRESACH SKŁADKOWYCH I NIESKŁADKOWYCH INFORMACJA O OKRESACH SKŁADKOWYCH I NIESKŁADKOWYCH Instrukcja wypełniania Dołącz ten formularz do wniosku o: emeryturę, emeryturę pomostową, emeryturę częściową, rentę z tytułu niezdolności do pracy, nauczycielskie

Bardziej szczegółowo

OŚWIADCZENIE. dla celów ustalenia obowiązku ubezpieczeń społecznych

OŚWIADCZENIE. dla celów ustalenia obowiązku ubezpieczeń społecznych Załączniki Załącznik 1 OŚWIADCZENIE dla celów ustalenia obowiązku ubezpieczeń społecznych osoby przebywającej na urlopie wychowawczym*/ (wypełnia ubezpieczony na podstawie art. 36 ust. 2a ustawy z dnia

Bardziej szczegółowo

Dz.U. 1998 Nr 162 poz. 1118 USTAWA. z dnia 17 grudnia 1998 r. DZIAŁ I. Przepisy ogólne. Rozdział 1. Zakres podmiotowy i przedmiotowy ustawy

Dz.U. 1998 Nr 162 poz. 1118 USTAWA. z dnia 17 grudnia 1998 r. DZIAŁ I. Przepisy ogólne. Rozdział 1. Zakres podmiotowy i przedmiotowy ustawy Kancelaria Sejmu s. 1/117 Dz.U. 1998 Nr 162 poz. 1118 USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Opracowano na podstawie: t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 748,

Bardziej szczegółowo

Emerytury i renty z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. USTAWA. z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Emerytury i renty z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. USTAWA. z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Emerytury i renty z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Dz.U.2015.748 z dnia 2015.06.01 Status: Akt obowiązujący Wersja od: 1 czerwca 2015 r. tekst jednolity USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach

Bardziej szczegółowo

RENTY (rodzaje/osoby uprawione do pobierania/wysokości/ograniczenia pobierania)

RENTY (rodzaje/osoby uprawione do pobierania/wysokości/ograniczenia pobierania) RENTY (rodzaje/osoby uprawione do pobierania/wysokości/ograniczenia pobierania) I. Renta z tytułu niezdolności do pracy Kto jest uprawniony do renty z tytułu niezdolności do pracy? Osoba ubezpieczona spełniająca

Bardziej szczegółowo

U. 17 1998 1998 162 1118) 2004 39 353) 2009 153 1227) 2013 1440) DZIAŁ I P

U. 17 1998 1998 162 1118) 2004 39 353) 2009 153 1227) 2013 1440) DZIAŁ I P LexPolonica nr 9090. Stan prawny 2014-02-02 Dz.U.2013.1440 (U) Emerytury i renty z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Bardziej szczegółowo

Zasady potwierdzania uprawnień do świadczeń w ramach ubezpieczenia zdrowotnego od 1 stycznia 2013 r.

Zasady potwierdzania uprawnień do świadczeń w ramach ubezpieczenia zdrowotnego od 1 stycznia 2013 r. Urząd Pracy opłaca składkę zdrowotną za osobę zarejestrowaną jako bezrobotna tylko w przypadku braku innej podstawy do objęcia jej obowiązkiem ubezpieczenia*. KOMUNIKAT Zasady potwierdzania uprawnień do

Bardziej szczegółowo

Dz.U Nr 162 poz z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych DZIAŁ I. Przepisy ogólne.

Dz.U Nr 162 poz z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych DZIAŁ I. Przepisy ogólne. Kancelaria Sejmu s. 1/130 Dz.U. 1998 Nr 162 poz. 1118 U S T AWA z dnia 17 grudnia 1998 r. Opracowano na podstawie: t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 887, 1948, 2036, 2260, z 2017 r. poz. 2, 38. o emeryturach

Bardziej szczegółowo

Informacja dla emerytów i rencistów osiągających dodatkowe przychody

Informacja dla emerytów i rencistów osiągających dodatkowe przychody Informacja dla emerytów i rencistów osiągających dodatkowe przychody I. Podstawa prawna: 1. ustawa z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego,

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 4 grudnia 2013 r. Poz OBWIESZCZENIE MARSZAŁKA SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. z dnia 15 października 2013 r.

Warszawa, dnia 4 grudnia 2013 r. Poz OBWIESZCZENIE MARSZAŁKA SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. z dnia 15 października 2013 r. DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 4 grudnia 2013 r. Poz. 1440 OBWIESZCZENIE MARSZAŁKA SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 15 października 2013 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego

Bardziej szczegółowo

USTAWA. z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. (tekst jednolity) DZIAŁ I PRZEPISY OGÓLNE.

USTAWA. z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. (tekst jednolity) DZIAŁ I PRZEPISY OGÓLNE. merytury i renty z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. - Dz.U.2015... 1 z 66 2015-10-26 08:10 Wydruk z 2015.10.26 Dz.U.2015.748 -j.t. - Emerytury i renty z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Wersja 2015.09.11

Bardziej szczegółowo

USTAWA. z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. (tekst jednolity) DZIAŁ I PRZEPISY OGÓLNE.

USTAWA. z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. (tekst jednolity) DZIAŁ I PRZEPISY OGÓLNE. Dz.U.2009.153.1227 2010-03-01 zm.wyn.z M.P.2010.10.110 ogólne 2010-05-01 zm. Dz.U.2010.40.224 art. 1 2010-07-23 zm.wyn.z Dz.U.2010.134.903 ogólne 2010-11-03 zm.wyn.z Dz.U.2010.205.1365 ogólne 2011-01-01

Bardziej szczegółowo

Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii RENTY Z FUS

Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii RENTY Z FUS RENTY Z FUS CHRONIONE RYZYKA Niezdolność do pracy (częściowa lub całkowita) Niezdolność do samodzielnej egzystencji Utrata żywiciela ŚWIADCZENIA Renta z tytułu niezdolności do pracy (stała lub okresowa)

Bardziej szczegółowo

Renty z tytułu niezdolności do pracy

Renty z tytułu niezdolności do pracy I Renty z tytułu niezdolności do pracy Wiadomości ogólne Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki: został uznany za niezdolnego

Bardziej szczegółowo

Dz.U. 1998 Nr 162 poz. 1118. USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Dział I Przepisy ogólne

Dz.U. 1998 Nr 162 poz. 1118. USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Dział I Przepisy ogólne Kancelaria Sejmu s. 1/90 Dz.U. 1998 Nr 162 poz. 1118 USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Dział I Przepisy ogólne Rozdział 1 Zakres podmiotowy i przedmiotowy

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 22 czerwca 2016 r. Poz. 887 OBWIESZCZENIE MARSZAŁKA SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 20 maja 2016 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu

Bardziej szczegółowo

USTAWA. z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. (tekst jednolity) DZIAŁ I PRZEPISY OGÓLNE.

USTAWA. z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. (tekst jednolity) DZIAŁ I PRZEPISY OGÓLNE. Dz.U.2013.1440 2014-01-01 zm. przen. Dz.U.2013.983 art. 7 zm. Dz.U.2013.1734 art. 1 2014-02-01 zm. Dz.U.2013.1717 art. 6 2014-05-15 zm. Dz.U.2014.567 art. 16 2014-05-18 zm. Dz.U.2014.496 art. 5 2014-05-26

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 4 grudnia 2013 r. Poz. 1440 OBWIESZCZENIE MARSZAŁKA SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. z dnia 15 października 2013 r.

Warszawa, dnia 4 grudnia 2013 r. Poz. 1440 OBWIESZCZENIE MARSZAŁKA SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. z dnia 15 października 2013 r. DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 4 grudnia 2013 r. Poz. 1440 OBWIESZCZENIE MARSZAŁKA SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 15 października 2013 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego

Bardziej szczegółowo

Dz.U poz OBWIESZCZENIE MARSZAŁKA SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 15 października 2013 r.

Dz.U poz OBWIESZCZENIE MARSZAŁKA SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 15 października 2013 r. Dz.U. 2013 poz. 1440 OBWIESZCZENIE MARSZAŁKA SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 15 października 2013 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń

Bardziej szczegółowo

USTAWA. z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. (tekst jednolity) DZIAŁ I. Przepisy ogólne.

USTAWA. z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. (tekst jednolity) DZIAŁ I. Przepisy ogólne. Dz.U.2017.1383 2017.08.31 zm. Dz.U.2017.1386 art. 4 Istnieją późniejsze wersje tekstu USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity) DZIAŁ

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 17 lipca 2017 r. Poz. 1383

Warszawa, dnia 17 lipca 2017 r. Poz. 1383 Warszawa, dnia 17 lipca 2017 r. Poz. 1383 OBWIESZCZENIE MARSZAŁKA SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 7 lipca 2017 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu

Bardziej szczegółowo

Komentarz. do ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych

Komentarz. do ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych Komentarz do ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322 ze zm.) - wybrane zagadnienia Spis

Bardziej szczegółowo

EMERYTURA Obowiązkowy Dobrowolny Dobrowolny

EMERYTURA Obowiązkowy Dobrowolny Dobrowolny ZUS OFE Zabezpieczenie indywidualne 2015-01-12 Reforma ubezpieczeń społecznych podzieliła społeczeństwo na trzy grupy Grupa 1 Grupa 2 Grupa 3 Ubezpieczenia społeczne I Filar czyli zreformowany ZUS Urodzeni

Bardziej szczegółowo

Komentarz. do ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych

Komentarz. do ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych Komentarz do ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322 ze zm.) - wybrane zagadnienia

Bardziej szczegółowo

Informacja w sprawie zasad i trybu przyznawania oraz wypłaty renty socjalnej

Informacja w sprawie zasad i trybu przyznawania oraz wypłaty renty socjalnej Źródło: http://www.zer.msw.gov.pl/zer/informacj/archiwum/3467,informacja-w-sprawie-zasad-i-trybu-przyznawania-oraz-wypla ty-renty-socjalnej.html Wygenerowano: Wtorek, 9 lutego 2016, 11:48 Informacja w

Bardziej szczegółowo

USTAWA z dnia 28 czerwca 1996 r. o zmianie niektórych ustaw o zaopatrzeniu emerytalnym i o ubezpieczeniu społecznym

USTAWA z dnia 28 czerwca 1996 r. o zmianie niektórych ustaw o zaopatrzeniu emerytalnym i o ubezpieczeniu społecznym Kancelaria Sejmu s. 1/9 Dz.U. 1996 Nr 100 poz. 461 USTAWA z dnia 28 czerwca 1996 r. o zmianie niektórych ustaw o zaopatrzeniu emerytalnym i o ubezpieczeniu społecznym Art. 1. W ustawie z dnia 14 grudnia

Bardziej szczegółowo

Ubezpieczenie chorobowe

Ubezpieczenie chorobowe Ubezpieczenie chorobowe Polski system ubezpieczeo społecznych obejmuje: ubezpieczenie emerytalne, ubezpieczenie rentowe, ubezpieczenie chorobowe, ubezpieczenie wypadkowe. PODSTAWA PRAWNA 1. ustawa z dnia

Bardziej szczegółowo

Dr Eliza Mazurczak-Jasińska

Dr Eliza Mazurczak-Jasińska Dr Eliza Mazurczak-Jasińska Regulacja prawna Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 z późn.zm. Przedmiot ochrony:

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 1 czerwca 2015 r. Poz. 748 OBWIESZCZENIE MARSZAŁKA SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 7 maja 2015 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu

Bardziej szczegółowo

Powiatowy Urząd Pracy w Opolu

Powiatowy Urząd Pracy w Opolu Powiatowy Urząd Pracy w Opolu http://pup.opole.pl/strona/zasilek-dla-bezrobotnych/78 Zasiłek dla bezrobotnych I. Prawo do zasiłku przysługuje bezrobotnemu za każdy dzień kalendarzowy od dnia zarejestrowania

Bardziej szczegółowo

Dr Monika Lewandowicz-Machnikowska

Dr Monika Lewandowicz-Machnikowska Dr Monika Lewandowicz-Machnikowska Ubezpieczenie rentowe (I) Niezdolność do pracy, a niepełnosprawność. Niezdolność do pracy, jako ryzyko socjalne w systemie zabezpieczenia społecznego podlega odrębnej

Bardziej szczegółowo

ZAŚWIADCZENIE PŁATNIKA SKŁADEK Przed wypełnieniem należy zapoznać się z pouczeniem (wypełnia płatnik składek)

ZAŚWIADCZENIE PŁATNIKA SKŁADEK Przed wypełnieniem należy zapoznać się z pouczeniem (wypełnia płatnik składek) Pieczątka płatnika składek [1] DANE IDENTYFIKACYJNE PŁATNIKA SKŁADEK 01. Numer NIP (wpisać bez kresek) (1) 02. Numer REGON (1) ZAŚWIADCZENIE PŁATNIKA SKŁADEK Przed wypełnieniem należy zapoznać się z pouczeniem

Bardziej szczegółowo

Dz.U. 1998 Nr 162 poz. 1118. USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Dział I Przepisy ogólne

Dz.U. 1998 Nr 162 poz. 1118. USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Dział I Przepisy ogólne Kancelaria Sejmu s. 1/90 Dz.U. 1998 Nr 162 poz. 1118 USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Dział I Przepisy ogólne Opracowano na podstawie:tj Dz.U.

Bardziej szczegółowo

Zasiłek dla bezrobotnych

Zasiłek dla bezrobotnych Zasiłek dla bezrobotnych Prawo do zasiłku przysługuje bezrobotnemu za każdy dzień kalendarzowy po upływie 7 dni od dnia zarejestrowania się we właściwym powiatowym urzędzie pracy, z zastrzeżeniem art.

Bardziej szczegółowo

USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Dział I Przepisy ogólne

USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Dział I Przepisy ogólne Kancelaria Sejmu s. 1/90 USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Dział I Przepisy ogólne Opracowano na podstawie: tj Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353,

Bardziej szczegółowo

Dr Eliza Mazurczak-Jasińska

Dr Eliza Mazurczak-Jasińska Dr Eliza Mazurczak-Jasińska Regulacja prawna Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 z późn.zm. Przedmiot ochrony:

Bardziej szczegółowo

Ustawa o rentach i emeryturach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Ustawa o rentach i emeryturach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Ustawa o rentach i emeryturach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. Nr 39 z dn. 11.03.2004 r. poz. 353, Nr 64 poz. 593, Nr 99 poz. 1001, Nr 121 poz. 1264 - od 01.01.2005 r., Nr 144

Bardziej szczegółowo

Kancelaria Sejmu s. 1/96. Dz.U. 1998 Nr 137 poz. 887 USTAWA. z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych

Kancelaria Sejmu s. 1/96. Dz.U. 1998 Nr 137 poz. 887 USTAWA. z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Kancelaria Sejmu s. 1/96 Dz.U. 1998 Nr 137 poz. 887 USTAWA Opracowano na podstawie: tj. Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74, Nr 17, poz. 95. z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych

Bardziej szczegółowo

Zasiłek chorobowy. Zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego.

Zasiłek chorobowy. Zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. ZUS dodane 2014-01-14 Zasiłek chorobowy Ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie okresu wyczekiwania. Okres ten jest zróżnicowany w zależności od charakteru ubezpieczenia. Osoba podlegająca

Bardziej szczegółowo

Dział I Przepisy ogólne

Dział I Przepisy ogólne Dz.U.04.39.353 2004-05-01 zm. przen.dz.u.03.228.2255 art.45 zm. Dz.U.04.64.593 art.139 2004-06-01 zm.dz.u.04.99.1001 art.134 2004-06-24 zm.wyn.z Dz.U.04.144.1530 ogólne 2004-07-01 zm.dz.u.04.121.1264 art.1

Bardziej szczegółowo

Dz.U Nr 162 poz USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Dział I Przepisy ogólne

Dz.U Nr 162 poz USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Dział I Przepisy ogólne Kancelaria Sejmu s. 1/90 Dz.U. 1998 Nr 162 poz. 1118 USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Dział I Przepisy ogólne Rozdział 1 Zakres podmiotowy i przedmiotowy

Bardziej szczegółowo

Komentarz. do ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa

Komentarz. do ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa Komentarz do ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby (tekst jednolity: Dz. U. z 2016 r. poz. 372) - wybrane zagadnienia Spis treści Prawo

Bardziej szczegółowo

Dz.U. 1998 Nr 162 poz. 1118. USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Dział I Przepisy ogólne

Dz.U. 1998 Nr 162 poz. 1118. USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Dział I Przepisy ogólne Kancelaria Sejmu s. 1/1 Dz.U. 1998 Nr 162 poz. 1118 USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Dział I Przepisy ogólne Rozdział 1 Zakres podmiotowy i przedmiotowy

Bardziej szczegółowo

Dz.U. 1998 Nr 162 poz. 1118 USTAWA. z dnia 17 grudnia 1998 r. DZIAŁ I. Przepisy ogólne. Rozdział 1. Zakres podmiotowy i przedmiotowy ustawy

Dz.U. 1998 Nr 162 poz. 1118 USTAWA. z dnia 17 grudnia 1998 r. DZIAŁ I. Przepisy ogólne. Rozdział 1. Zakres podmiotowy i przedmiotowy ustawy Kancelaria Sejmu s. 1/129 Dz.U. 1998 Nr 162 poz. 1118 USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. Opracowano na podstawie: t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 1440, 1717, 1734, z 2014 r. poz. 496, 567, 683, 684, 1682, z 2015

Bardziej szczegółowo

ZAŚWIADCZENIE PŁATNIKA SKŁADEK Przed wypełnieniem należy zapoznać się z pouczeniem (wypełnia płatnik składek)

ZAŚWIADCZENIE PŁATNIKA SKŁADEK Przed wypełnieniem należy zapoznać się z pouczeniem (wypełnia płatnik składek) .................................... Pieczątka płatnika składek [1] ZAŚWIADCZENIE PŁATNIKA SKŁADEK Przed wypełnieniem należy zapoznać się z pouczeniem (wypełnia płatnik składek) DANE IDENTYFIKACYJNE PŁATNIKA

Bardziej szczegółowo

Posługuj c si poj ciem pracownika w kontek cie ubezpiecze społecznych to: Osoba współpracuj Pracodawc nice mi dzy umow zlecenia a umow o dzieło

Posługuj c si poj ciem pracownika w kontek cie ubezpiecze społecznych to: Osoba współpracuj Pracodawc nice mi dzy umow zlecenia a umow o dzieło 1 Posługując się pojęciem pracownika w kontekście ubezpieczeń społecznych to: osoby pozostające w stosunku pracy, a także osoby wykonujące pracę na podstawie umowy cywilno-prawnej zawartej ze swoim pracodawcą

Bardziej szczegółowo

SYSTEMOWE TWORZENIE DOKUMENTÓW

SYSTEMOWE TWORZENIE DOKUMENTÓW ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH Zwolnienie płatników składek z obowiązku składania dokumentów rozliczeniowych SYSTEMOWE TWORZENIE DOKUMENTÓW r Na jakiej podstawie dokumenty rozliczeniowe tworzone są systemowo?

Bardziej szczegółowo

warunki nabywania prawa do świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń emerytalnego i rentowych;

warunki nabywania prawa do świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń emerytalnego i rentowych; Ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227) Dz.U.04.39.353 ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach

Bardziej szczegółowo

Dz.U Nr 162 poz USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Dział I Przepisy ogólne

Dz.U Nr 162 poz USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Dział I Przepisy ogólne Kancelaria Sejmu s. 1/91 Dz.U. 1998 Nr 162 poz. 1118 USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych 1. Ustawa określa: Dział I Przepisy ogólne Rozdział 1 Zakres

Bardziej szczegółowo

USTAWA. z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Stan prawny na r. (Dz.U ze zm.

USTAWA. z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Stan prawny na r. (Dz.U ze zm. USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Stan prawny na 01.03.2012r. (Dz.U.2009.153.1227 ze zm.) DZIAŁ I PRZEPISY OGÓLNE Rozdział 1 Zakres podmiotowy

Bardziej szczegółowo

Ubezpieczenie rentowe. Podstawa prawna - ustawa z r. o emeryturach i rentach z FUS (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz ze zm.

Ubezpieczenie rentowe. Podstawa prawna - ustawa z r. o emeryturach i rentach z FUS (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz ze zm. Ubezpieczenie rentowe Podstawa prawna - ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 1383 ze zm.) Przedmiot ochrony a) tzw. bardziej trwała niezdolność do pracy z tzw.

Bardziej szczegółowo

Dz.U Nr 137 poz USTAWA z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Rozdział 1 Przepisy ogólne

Dz.U Nr 137 poz USTAWA z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Rozdział 1 Przepisy ogólne Kancelaria Sejmu s. 1/107 Dz.U. 1998 Nr 137 poz. 887 USTAWA z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Opracowano na podstawie: tj. Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74. Rozdział 1 Przepisy

Bardziej szczegółowo

Dz.U Nr 162 poz. 1118

Dz.U Nr 162 poz. 1118 Dz.U. 1998 Nr 162 poz. 1118 Opracowano na podstawie: t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1383, 1386, 2120. U S T AWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych DZIAŁ I

Bardziej szczegółowo

Jeśli nie podałeś NIP, podaj REGON. Jeśli nie masz nadanego NIP i REGON, podaj PESEL. Podaj, jeśli Twój adres jest inny niż polski

Jeśli nie podałeś NIP, podaj REGON. Jeśli nie masz nadanego NIP i REGON, podaj PESEL. Podaj, jeśli Twój adres jest inny niż polski ZAŚWIADCZE PŁATNIKA SKŁADEK Pieczątka płatnika składek, jeśli ją posiadasz Instrukcja wypełniania Wypełnij to zaświadczenie i przekaż je do nas, jeśli osobie niebędącej pracownikiem mamy ustalić prawo

Bardziej szczegółowo

Dz.U Nr 162 poz USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Dział I Przepisy ogólne

Dz.U Nr 162 poz USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Dział I Przepisy ogólne Kancelaria Sejmu s. 1/91 Dz.U. 1998 Nr 162 poz. 1118 USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Opracowano na podstawie: tj. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz.

Bardziej szczegółowo

USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Dział I Przepisy ogólne

USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Dział I Przepisy ogólne Kancelaria Sejmu s. 1/1 USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Dział I Przepisy ogólne Rozdział 1 Zakres podmiotowy i przedmiotowy ustawy Art. 1. 1.

Bardziej szczegółowo

USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Dział I Przepisy ogólne

USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Dział I Przepisy ogólne Kancelaria Sejmu s. 1/99 Dz.U. 1998 Nr 162 poz. 1118 USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Opracowano na podstawie: tj. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz.

Bardziej szczegółowo

U S T A W A. z dnia. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw 1)

U S T A W A. z dnia. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw 1) Projekt z dnia U S T A W A o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw 1) Art. 1. W ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach

Bardziej szczegółowo

ZASIŁEK DLA OSÓB BEZROBOTNYCH

ZASIŁEK DLA OSÓB BEZROBOTNYCH ZASIŁEK DLA OSÓB BEZROBOTNYCH Prawo do zasiłku przysługuje bezrobotnemu za każdy dzień kalendarzowy od dnia zarejestrowania się we właściwym powiatowym urzędzie pracy, z zastrzeżeniem art. 75, jeżeli:

Bardziej szczegółowo

USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Dział I Przepisy ogólne

USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Dział I Przepisy ogólne Kancelaria Sejmu s. 1/91 USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Dział I Przepisy ogólne Rozdział 1 Zakres podmiotowy i przedmiotowy ustawy Art. 1. 1.

Bardziej szczegółowo

PRAWO DO RENTY ZUS PORADNIK I WZORY

PRAWO DO RENTY ZUS PORADNIK I WZORY PRAWO DO RENTY ZUS PORADNIK I WZORY JOANNA SILUK KANCELARIA RADCY PRAWNEGO JOANNA SILUK UL. OBROŃCÓW BYDGOSZCZY 8/3 85-054 BYDGOSZCZ TEL. 530 633 600 JOANNA SILUK 0 Renta z tytułu niezdolności do pracy

Bardziej szczegółowo

Zwolnienia od opłat abonamentowych

Zwolnienia od opłat abonamentowych Zwolnienia od opłat abonamentowych Warunkiem koniecznym do uzyskania zwolnienia od opłat abonamentowych jest dopełnienie formalności w placówce pocztowej tj. przedstawienie dokumentów potwierdzających

Bardziej szczegółowo

Ustawa zasiłkowa 2014 z komentarzem ZUS

Ustawa zasiłkowa 2014 z komentarzem ZUS dwutygodnik prawa pracy MONITOR i ubezpieczeń KODEKS KADR I PŁAC tom 6 Ustawa zasiłkowa 2014 z komentarzem ZUS Stan prawny na 1 listopada 2014 r. Publikacja wchodzi w skład MONITORA prawa pracy i ubezpieczeń

Bardziej szczegółowo

Dział I. Przepisy ogólne Rozdział 1. Zakres podmiotowy i przedmiotowy ustawy

Dział I. Przepisy ogólne Rozdział 1. Zakres podmiotowy i przedmiotowy ustawy brzmienie od 2011-03-01 Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 grudnia 1998 r. (Dz.U. Nr 162, poz. 1118) tekst jednolity z dnia 1 marca 2004 r. (Dz.U. Nr 39, poz. 353)

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Warszawa, dnia 29 czerwca 2018 r. Poz. 1270

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Warszawa, dnia 29 czerwca 2018 r. Poz. 1270 DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 29 czerwca 2018 r. Poz. 1270 OBWIESZCZENIE MARSZAŁKA SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 14 czerwca 2018 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 29 czerwca 2018 r. Poz. 1270

Warszawa, dnia 29 czerwca 2018 r. Poz. 1270 Warszawa, dnia 29 czerwca 2018 r. Poz. 1270 OBWIESZCZENIE MARSZAŁKA SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 14 czerwca 2018 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu

Bardziej szczegółowo

Kancelaria Sejmu s. 1/83. Dz.U. 1998 Nr 137 poz. 887. USTAWA z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych

Kancelaria Sejmu s. 1/83. Dz.U. 1998 Nr 137 poz. 887. USTAWA z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Kancelaria Sejmu s. 1/83 Dz.U. 1998 Nr 137 poz. 887 USTAWA z dnia 13 października 1998 r. Opracowano na podstawie: tj. Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74, Nr 17, poz. 95, Nr 21, poz. 125. o systemie ubezpieczeń

Bardziej szczegółowo

USTAWA. z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. (tekst jednolity) Rozdział 1. Przepisy ogólne

USTAWA. z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. (tekst jednolity) Rozdział 1. Przepisy ogólne Dz.U.2015.121 Istnieją późniejsze wersje tekstu USTAWA z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity) Rozdział 1 Przepisy ogólne Art. 1. Ubezpieczenia społeczne obejmują:

Bardziej szczegółowo

Dz.U. 1998 Nr 137 poz. 887 USTAWA. z dnia 13 października 1998 r. Rozdział 1. Przepisy ogólne

Dz.U. 1998 Nr 137 poz. 887 USTAWA. z dnia 13 października 1998 r. Rozdział 1. Przepisy ogólne Kancelaria Sejmu s. 1/134 Dz.U. 1998 Nr 137 poz. 887 USTAWA z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Rozdział 1 Opracowano na podstawie: t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 121, 689. Przepisy

Bardziej szczegółowo

Dz.U Nr 162 poz z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych DZIAŁ I. Przepisy ogólne.

Dz.U Nr 162 poz z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych DZIAŁ I. Przepisy ogólne. Dz.U. 1998 Nr 162 poz. 1118 U S T AWA z dnia 17 grudnia 1998 r. Opracowano na podstawie: t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1383, 1386, 2120, z 2018 r. poz. 138, 357, 730. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń

Bardziej szczegółowo

INFORMACJA Przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji o zwolnieniach od opłat abonamentowych

INFORMACJA Przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji o zwolnieniach od opłat abonamentowych INFORMACJA Przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji o zwolnieniach od opłat abonamentowych I. Na podstawie art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 21 kwietnia 2005 r. o opłatach abonamentowych (Dz. U.

Bardziej szczegółowo

USTAWA z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw

USTAWA z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw Kancelaria Sejmu s. 1/1 USTAWA z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw Art. 1. Przepisy ustawy stosuje się do

Bardziej szczegółowo

USTAWA. z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. (tekst jednolity) DZIAŁ I. Przepisy ogólne.

USTAWA. z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. (tekst jednolity) DZIAŁ I. Przepisy ogólne. Dz.U.2018.1270 2019.03.01 zm. Dz.U.2019.39 art. 1 USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity) DZIAŁ I Przepisy ogólne Rozdział 1 Zakres

Bardziej szczegółowo

USTAWA. z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. (tekst jednolity) Rozdział 1. Przepisy ogólne

USTAWA. z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. (tekst jednolity) Rozdział 1. Przepisy ogólne Dz.U.2015.121 USTAWA z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity) Rozdział 1 Przepisy ogólne Art. 1. Ubezpieczenia społeczne obejmują: 1) ubezpieczenie emerytalne;

Bardziej szczegółowo

Dział I. Przepisy ogólne Rozdział 1. Zakres podmiotowy i przedmiotowy ustawy

Dział I. Przepisy ogólne Rozdział 1. Zakres podmiotowy i przedmiotowy ustawy brzmienie od 2010-07-23 Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 grudnia 1998 r. (Dz.U. Nr 162, poz. 1118) tekst jednolity z dnia 1 marca 2004 r. (Dz.U. Nr 39, poz. 353)

Bardziej szczegółowo

USTAWA. z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. (tekst jednolity) DZIAŁ I. Przepisy ogólne.

USTAWA. z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. (tekst jednolity) DZIAŁ I. Przepisy ogólne. Dz.U.2018.1270 2019.01.01 zm. Dz.U.2018.357 art. 4 Istnieją późniejsze wersje tekstu USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity) DZIAŁ

Bardziej szczegółowo

Dz.U Nr 137 poz z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Rozdział 1. Przepisy ogólne

Dz.U Nr 137 poz z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Rozdział 1. Przepisy ogólne Kancelaria Sejmu s. 1/132 Dz.U. 1998 Nr 137 poz. 887 U S T AWA z dnia 13 października 1998 r. Opracowano na podstawie: t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 963, 1247, 1579, 1807, 1810, 1921. o systemie ubezpieczeń

Bardziej szczegółowo

Dz.U Nr 137 poz z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Rozdział 1. Przepisy ogólne

Dz.U Nr 137 poz z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Rozdział 1. Przepisy ogólne Kancelaria Sejmu s. 1/132 Dz.U. 1998 Nr 137 poz. 887 U S T AWA z dnia 13 października 1998 r. Opracowano na podstawie: t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 963, 1247, 1579, 1807, 1810. o systemie ubezpieczeń społecznych

Bardziej szczegółowo

art. 196 Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1999 r., z tym że art. 182 wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2004 r.

art. 196 Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1999 r., z tym że art. 182 wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2004 r. Emerytury i renty z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Dz.U.2017.1383 t.j. z dnia 2017.07.17 Status: Akt obowiązujący Wersja od: 1 stycznia 2018 r. Wejście w życie: 1 stycznia 1999 r., 1 stycznia 2004 r.

Bardziej szczegółowo

Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Dz. U ze zm. do Dz. U

Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Dz. U ze zm. do Dz. U 1 Opracowano na podstawie: Dz.U.2013.1442 j.t. Dz.U.2013.827 Dz.U.2013.983 Dz.U.2013.1717 Dz.U.2013.1623 Dz.U.2013.1650 USTAWA z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity)

Bardziej szczegółowo

z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych DZIAŁ I Przepisy ogólne Rozdział 1

z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych DZIAŁ I Przepisy ogólne Rozdział 1 Opracowano na podstawie: t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1383, 1386, 2120. U S T AWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych DZIAŁ I Przepisy ogólne Rozdział 1 Zakres

Bardziej szczegółowo

USTAWA. z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. (tekst jednolity) Rozdział 1. Przepisy ogólne

USTAWA. z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. (tekst jednolity) Rozdział 1. Przepisy ogólne 1 Opracowano na podstawie: Dz.U.2015.121 USTAWA z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity) Rozdział 1 Przepisy ogólne Art. 1. Ubezpieczenia społeczne obejmują:

Bardziej szczegółowo

USTAWA. z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. (tekst jednolity) Rozdział 1. Przepisy ogólne

USTAWA. z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. (tekst jednolity) Rozdział 1. Przepisy ogólne 1 Opracowano na podstawie: Dz.U.2015.121 Dz.U.2015.1037 Dz.U.2015.1269 Dz.U.2015.1240 Dz.U.2015.1506 USTAWA z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity) Rozdział

Bardziej szczegółowo

ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH RENTA RODZINNA

ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH RENTA RODZINNA ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH RENTA RODZINNA WARSZAWA 2005 ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH RENTA RODZINNA Stan prawny na dzień 30 września 2005 r. WARSZAWA 2005 Autor Alina Kobierska Recenzent Halina Wolińska

Bardziej szczegółowo

USTAWA z dnia 13 października 1998 r. (tekst jednolity)

USTAWA z dnia 13 października 1998 r. (tekst jednolity) Dz.U.2009.205.1585 zm. do 2011.138.808 1 Opracowano na podstawie: Dz.U.09.205.1585 j.t. Dz.U.2009.218.1690 Dz.U.2008.237.1656 Dz.U.2009.71.609 Dz.U.2009.161.1278 Dz.U.2009.71.609 Dz.U.2010.105.668 Dz.U.2009.157.1241

Bardziej szczegółowo

Za kogo składki na Fundusz Pracy

Za kogo składki na Fundusz Pracy Za kogo składki na Fundusz Pracy Autor: Bożena Wiktorowska Firmy nie muszą płacić składek za starszych pracowników, którzy ukończyli, kobiety 55 lat, a mężczyźni 60 lat. Składka na Fundusz Pracy wynosi

Bardziej szczegółowo

SYSTEM UBEPIECZEŃ SPOŁECZNYCH KIERUNEK ADMINISTRACJA 2015/2016 ŚWIADCZENIA PIENIĘŻNE Z UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO W RAZIE CHOROBY I MACIERZYŃSTWA

SYSTEM UBEPIECZEŃ SPOŁECZNYCH KIERUNEK ADMINISTRACJA 2015/2016 ŚWIADCZENIA PIENIĘŻNE Z UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO W RAZIE CHOROBY I MACIERZYŃSTWA SYSTEM UBEPIECZEŃ SPOŁECZNYCH KIERUNEK ADMINISTRACJA 2015/2016 ŚWIADCZENIA PIENIĘŻNE Z UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO W RAZIE CHOROBY I MACIERZYŃSTWA STRESZCZENIE WYKŁADU Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o

Bardziej szczegółowo

1. Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych

1. Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych 1. Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r. (Dz.U. Nr 137, poz. 887) Tekst jednolity z dnia 24 października 2013 r. (Dz.U. 2013, poz. 1442) 1 (zm.: Dz.U. 2013, poz. 827,

Bardziej szczegółowo

USTAWA z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity)

USTAWA z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity) Dz.U.2009.205.1585 ze zm. do Dz.U.2011.232.1378 1 Opracowano na podstawie: Dz.U.2009.205.1585 j.t. Dz.U.2009.218.1690 Dz.U.2008.237.1656 Dz.U.2009.71.609 Dz.U.2009.161.1278 Dz.U.2009.71.609 Dz.U.2010.105.668

Bardziej szczegółowo

Dz.U Nr 162 poz z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych DZIAŁ I. Przepisy ogólne.

Dz.U Nr 162 poz z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych DZIAŁ I. Przepisy ogólne. Dz.U. 1998 Nr 162 poz. 1118 Opracowano na podstawie t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1270. U S T AWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych DZIAŁ I Przepisy ogólne

Bardziej szczegółowo

1 z 42 2012-09-11 11:43

1 z 42 2012-09-11 11:43 1 z 42 2012-09-11 11:43 Dziennik Ustaw rok 2009 nr 205 poz. 1585 wersja obowiązująca od 2012-07-21 do 2012-12-31 USTAWA z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (ostatnia zmiana:

Bardziej szczegółowo

Zasiłek dla bezrobotnych

Zasiłek dla bezrobotnych Powiatowy Urząd Pracy w Tomaszowie Mazowieckim http://puptomaszow.pl/strona/zasilek-dla-bezrobotnych/78 Zasiłek dla bezrobotnych Prawo do zasiłku Prawo do zasiłku będzie Ci przysługiwać od dnia zarejestrowania

Bardziej szczegółowo

Komentarz. do ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa

Komentarz. do ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa Komentarz do ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby (tekst jednolity: Dz. U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512 ze zm.) - wybrane zagadnienia Spis

Bardziej szczegółowo

USTAWA z dnia 13 października 1998 r.

USTAWA z dnia 13 października 1998 r. Dz.U.2009.205.1585 zm. do 2011.171.1016 1 Opracowano na podstawie: Dz.U.09.205.1585 j.t. Dz.U.2009.218.1690 Dz.U.2008.237.1656 Dz.U.2009.71.609 Dz.U.2009.161.1278 Dz.U.2009.71.609 Dz.U.2010.105.668 Dz.U.2009.157.1241

Bardziej szczegółowo

art. 196 Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1999 r., z tym że art. 182 wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2004 r.

art. 196 Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1999 r., z tym że art. 182 wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2004 r. Emerytury i renty z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Dz.U.2017.1383 t.j. z dnia 2017.07.17 Status: Akt obowiązujący Wersja od: 1 stycznia 2018 r. Wejście w życie: 1 stycznia 1999 r., 1 stycznia 2004 r.

Bardziej szczegółowo

Dz.U Nr 137 poz z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Rozdział 1. Przepisy ogólne

Dz.U Nr 137 poz z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Rozdział 1. Przepisy ogólne Kancelaria Sejmu s. 1/142 Dz.U. 1998 Nr 137 poz. 887 U S T AWA Opracowano na podstawie: t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1778. z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Rozdział 1 Przepisy

Bardziej szczegółowo

Dz.U Nr 162 poz USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Dział I Przepisy ogólne

Dz.U Nr 162 poz USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Dział I Przepisy ogólne Kancelaria Sejmu s. 1/100 Dz.U. 1998 Nr 162 poz. 1118 USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Dział I Przepisy ogólne Rozdział 1 Zakres podmiotowy i

Bardziej szczegółowo