Strefa euro w świetle Teorii Optymalnych Obszarów Walutowych

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Strefa euro w świetle Teorii Optymalnych Obszarów Walutowych"

Transkrypt

1 Uniwersytet Łódzki Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Studia podyplomowe Mechanizmy Funkcjonowania Strefy Euro Aneta Piestrzeniewicz, Anna Polak Strefa euro w świetle Teorii Optymalnych Obszarów Walutowych Praca dyplomowa napisana pod kierunkiem naukowym dr hab. Małgorzaty Janickiej, prof. nadzw. UŁ w Katedrze Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych Łódź 2015

2 Spis treści Wstęp... 3 Rozdział 1. Teoria Optymalnych Obszarów Walutowych Podejście egzogeniczne do TOOW Podejście endogeniczne do TOOW... 9 Rozdział 2. Konstrukcja strefy euro i jej miejsce w Unii Europejskiej Strefa euro Kryteria konwergencji i ich znaczenie w zarządzaniu strefą euro Rozdział 3. Założenia teoretyczne tworzenia wspólnego obszaru walutowego a konstrukcja strefy euro Strefa euro nieoptymalny Obszar Walutowy Kryteria konwergencji a kraje strefy euro Zakończenie Bibliografia Spis rysunków Spis tabel Spis wykresów

3 Wstęp Wprowadzenie wspólnej europejskiej waluty było niezwykle ważnym, przełomowym dla Europy wydarzeniem. Zacieśniło ono dotychczasową współpracę oraz stworzyło unikalny na skalę światową organizm prowadzący jednolitą, wspólną politykę pieniężną, przy zachowaniu odrębnej polityki fiskalnej. Pierwsze kilka lat funkcjonowania strefy były można powiedzieć, pasmem sukcesów. W tym okresie euro stało się bowiem jedną z najważniejszych walut świata, zyskało również uznanie jako waluta rozliczeń międzynarodowych. Po okresie prosperity, niespodziewanie nadszedł kryzys finansowo-gospodarczy, który na terytorium europejskim przekształcił się w krótkim czasie w kryzys finansów publicznych. Kryzys ten obnażył wówczas słabości, a przede wszystkim ukazał błędy konstrukcyjne strefy euro. Jednym ze skutków kryzysu było także wywołanie w kręgach ekonomistów żywej dyskusji na temat przyszłości europejskiej waluty. Z jednej strony pojawiały się w niej głosy, przewidujące rychły upadek euro, z drugiej znaczna część ekonomistów broniła przyszłości europejskiej unii walutowej, jako niezwykle ważnego projektu ekonomiczno-politycznego. Istotnym elementem mającym wpływ zarówno na tak dotkliwe doświadczenie strefy przez kryzys, jak również na jej przyszłość, są uwarunkowania jakie spełniała ona w chwili tworzenia, tj. w latach roku. Niniejsza praca przedstawia historię i konstrukcję strefy euro, ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia założeń budowy obszaru walutowego. Szczegółowo opisana została w niej Teoria Optymalnych Obszarów Walutowych, na której powinna opierać się konstrukcja każdego obszaru walutowego, w tym również strefy euro. W pracy ukazano również kryteria konwergencji, których spełnienie jest niejako przepustką do wejścia do strefy euro. Celem pracy będzie dokładne przeanalizowanie spełnienia przez strefę euro założeń TOOW, jak również zbadanie, czy poszczególne kraje tworzące europejską unię walutową spełniały kryteria konwergencji w momencie jej tworzenia oraz czy spełniają je obecnie. 3

4 Rozdział 1. Teoria Optymalnych Obszarów Walutowych 1.1. Podejście egzogeniczne do TOOW O. Grubel jeden z badaczy zagadnienia Optymalnych Obszarów Walutowych zdefiniował OOW jako grupę krajów posługującą się jedną, wspólną walutą, dla których korzyści wprowadzenie jej przewyższają koszty. Głównym kosztem wg badacza posiadania owej waluty będzie konieczność rezygnacji z kursu walutowego, dlatego należy zneutralizować negatywne skutki pozbycia się tegoż instrumentu. Eksperci zajmujący się tym tematem stworzyli listą kryteriów, jakie powinny spełniać państwa obszaru walutowego, aby przyjęcie wspólnej waluty było dla nich korzystne 1. Teoria Optymalnego Obszaru Walutowego (TOOW) powstała w latach 60-tych XX wieku, jako efekt prac R. Mundell a. Za twórców TOOW uznaje się również wielu innych ekonomistów, w tym między innymi R.J. McKinnon a i P.B. Kenen a, którzy włączając się do dyskusji rozpoczętej przez Mundella a dodali swoje spostrzeżenia dotyczące warunków niezbędnych dla osiągnięcia optymalnego obszaru walutowego 2. Pierwszy z twórców Teorii Optymalnych Obszarów Walutowych R. Mundell zdefiniował obszar walutowy jako terytorium, na którym stosuje się jedną wspólną walutę, bądź też funkcjonuje wiele odrębnych walut usztywnionych kursowo względem siebie. Rozważania nad tematem OOW wynikały bezpośrednio z prowadzonych przez R. Mundell a badań nad korzyściami i wadami stosowania płynnych oraz sztywnych kursów walutowych. Poprzez analizę szoków popytowych badacz ten starał się dobrać optymalny system kursu walutowego do panujących warunków gospodarczych. Zależało mu również na wykazaniu możliwości wpływania na gospodarki, w taki sposób aby osiągnęły one równowagę zewnętrzną, rozumianą wówczas jako równowagę bilansu płatniczego. Poprzez swoje badania próbował on także stworzyć instrumentarium oddziaływania na politykę gospodarczą, tak aby mogła ona w sposób jak najbardziej efektywny osiągać i utrzymać niski poziom bezrobocia oraz stabilność inflacji 3. 1 Kaźmierczak A., Integracja Polski ze strefą euro-szanse i wyzwania, Polsko-amerykańska Fundacja Edukacji i Rozwoju Ekonomicznego, Warszawa, Tchorek G., Teoretyczne podstawy integracji walutowej [w:] Mechanizmy Funkcjonowania strefy euro, Kowalewski P., Tchorek G., Górski J. (red.), Narodowy Bank Polski, Warszawa 2014, s Ibidem. 4

5 Jako optymalny" R. Mundell rozumiał pożądany stan gospodarki, która znajduje się w równowadze wewnętrznej i zewnętrznej. Obszar" to z kolei wg badacza region ekonomiczny (grupa kilku krajów), znajdujący się na równym poziomie rozwoju technologii i wiedzy, w którym wytwarzane są podobne produkty, a gospodarki poszczególnych krajów do niego należących tak samo reagują na szoki. Na takim obszarze powinien funkcjonować jeden bank centralny, w którego gestii leży kierowanie polityką monetarną obszaru. Polityka monetarna OOW powinna bazować na stałych kursach walutowych, jednak wobec walut zewnętrznych BC może stosować kursy płynne. W kolejnych latach definicja TOOW była wielokrotnie rozszerzana, przyjęto między innymi, iż optymalność obszaru pod względem walutowym pojawia się w momencie wzrostu dobrobytu, co oznacza, iż korzyści z posiadania wspólnej waluty są dla kraju wprowadzającego wyższe niż koszty. R. Mundell, w swoich rozważaniach nad OOW skupił się przede wszystkim na zaletach jakie przynieść może dla kraju wprowadzenie stałego kursu walutowego lub wspólnej (dla kilku gospodarek) waluty. Zgodnie z jego teorią dwa kraje mogą zostać członkami unii walutowej, jeśli występuje między nimi wysoka mobilność czynników produkcji 4. Swoje badania i rozważania R. Mundell oparł na przykładzie dwóch krajów, w których zaistniało zjawisko szoku asymetrycznego. W jego modelu występują kraje A i B, znajdujące się z równowadze zarówno wewnętrznej, jak i zewnętrznej, z których każdy produkuje po jednym towarze. Co ważne R. Mundell przyjmuje również założenie o sztywności cen i dochodów oraz o negatywnym stosunku krajów A i B do inflacji i bezrobocia. W momencie zaistnienia szoku asymetrycznego wzrasta popyt na jedno z tych dóbr (kraj A), podczas gdy popyt na drugie z nich znacznie spada (kraj B). W tym momencie w kraju A zaczynamy obserwować wzrost inflacji, natomiast w kraju B wzrost bezrobocia. W takiej sytuacji w gospodarce o zmiennym kursie walutowym badacz spodziewa się obserwować deprecjację waluty kraju B i aprecjację waluty w kraju A. Problem ten nie będzie jednak występował w preferowanej przez ekonomistę gospodarce o sztywnych kursach walutowych. W tym przypadku skutki szoku asymetrycznego zniwelowane zostaną przez przepływy czynników produkcji tj.: siły roboczej i kapitału. Czynniki te będą przepływać od kraju B do kraju A, co przełoży się na zmniejszenie ryzyka inflacji w kraju A oraz spadek bezrobocia w kraju B 5. 4 Urban D., Baranowski P., Geneza i rozwój teorii optymalnego obszaru walutowego, Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego 17, s Ibidem. 5

6 Dodać należy, iż sytuacja ta może mieć miejsce tylko w momencie osiągnięcia faktycznej mobilności czynników produkcji. Jeśli czynniki te wykazują słabą mobilność w gospodarkach tych zamiast zmniejszenia bezrobocia i inflacji obserwować będziemy efekt przesunięcia popytu. Rozwój Teorii Optymalnych Obszarów Walutowych postępował wraz z dodawaniem kolejnych kryteriów, których spełnienie miało predysponować kraje do osiągania znacznych korzyści z przyjęcia wspólnej waluty. Następny z ekonomistów, który wniósł duży wkład w rozwój TOOW R. McKinnon, sformułował kolejne z kryteriów optymalności obszarów walutowych, odnoszące się do otwartości gospodarki. Twierdził on, iż dla małej gospodarki nieopłacalne jest tworzenie/utrzymywanie własnej waluty, ze względu na jej niewielkie znaczenie w skali globalnej oraz utrudnienia związane z koniecznością jej wymiany podczas prowadzenia handlu międzynarodowego. R. McKinnon uznał, iż w niewielkich gospodarkach korzyści z utrzymania własnej waluty rosną w momencie kiedy zostanie ona za pomocą sztywnego kursu walutowego powiązana z inną walutą. Poza tym stwierdził, że im otwartość kraju jest większa, tym lepszym jest on kandydatem do przystąpienia do wspólnego obszaru walutowego. Otwartość gospodarki rozumiana jest tutaj jako integracja handlowa z innymi gospodarkami, mierzona udziałem dóbr i usług będących przedmiotem wymiany w stosunku do ogółu dóbr wytwarzanych i konsumowanych w kraju. Wysoki stopień otwartości gospodarki według założeń R. McKinnon a przekłada się na silniejsze oddziaływanie zmian cen na rynkach międzynarodowych na rynek cen krajowych, a tym samym na płace. W takiej sytuacji kurs walutowy jest mniej istotny, ponieważ ma niewielki wpływ na gospodarkę, co predysponuje kraj do stosowania stałych kursów walutowych. Natomiast w przypadku gospodarki zamkniętej sytuacja przedstawiać się będzie odwrotnie, dlatego stosowany powinien być kurs płynny 6. Jeśli brać pod uwagę gospodarki otwarte i zamknięte to system zmiennych kursów walutowych wydaje się mniej efektywny jako instrument utrzymywania równowagi zewnętrznej i bardziej szkodliwy ze względu na niekorzystny wpływ na poziom stabilności cen krajowych 7 " (R. McKinnon ). 6 Ibidem. 7 Urban D., Baranowski P., Geneza i rozwój teorii optymalnego obszaru walutowego, Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego 17 [za:] McKinnon R., Optimum Currency Areas, American Economic Review, vol. 53, 1963, s

7 Kolejny badacz zagadnienia TOOW P. Kenen w sformułowanych przez siebie kryteriach położył nacisk na konieczność dywersyfikacji struktury produkcji. Struktura zdywersyfikowana automatycznie redukuje konieczność dostosowywania terms of trade" przy użyciu kursu walutowego. Według badacza szoki asymetryczne nie dotykają całej gospodarki jednocześnie w takim samym stopniu, lecz jedynie jednego lub kilku wybranych jej sektorów. Tym samym spadki w krajach o zdywersyfikowanej strukturze mogą być równoważone wzrostem produkcji w innych gałęziach gospodarki. W długim okresie umożliwia to krajom usztywnienie kursu/wprowadzenie wspólnej waluty. Dlatego też kraje o zróżnicowanej strukturze produkcji są lepszymi kandydatami do przystąpienia do obszaru walutowego. Kraje specjalizujące się wyłącznie w produkcji jednego dobra są natomiast silnie uzależnione od cen surowców, co sprawia, iż prowadzić muszą aktywną politykę kursową, nie powinny zatem wstępować do wspólnych obszarów walutowych. P. Kenene zwrócił także uwagę na konieczność integracji fiskalnej między państwami jednej unii monetarnej 9. Kolejny z badaczy J. Ingram zwrócił uwagę na integrację finansową, stwierdził, iż zmniejsza ona konieczność stosowania kursu walutowego jako mechanizmu dostosowawczego, z uwagi na możliwość swobodnego przepływu kapitału między zintegrowanymi krajami 10. Ważnym czynnikiem niezbędnym do stworzenia OOW w opinii N. Mintza jest z kolei integracja polityczna. Argumentował on iż, funkcjonowanie unii walutowej wymaga zgodności w kwestii poglądów na temat: wzrostu gospodarczego, inflacji, bezrobocia, a przede wszystkim wyznaczania wspólnych celów. Jego spostrzeżenia poparł B. Cohen, który analizując istniejące dotychczas unie walutowe stwierdził, że ekonomiczne kryteria w większości przypadków zdominowane były przez czynniki polityczne 11. Inflacji jako czynnikowi optymalności, szczegółowo przyjrzeli się dwaj ekonomiści, tj.: G. Magnifico i M. Fleming. Pierwszy z nich badając kryzys lat 70-tych XX w. stwierdził, iż kraje należące do jednego obszaru walutowego powinny prowadzić politykę antyinflacyjną oraz mieć podobną skłonność do akceptacji inflacji. Fleming z kolei zasugerował, że jeśli kraje utrzymują inflację na podobnym, niskim poziomie to terms of trade" są między nimi 8 McKinnon R., Optimum Currency Areas, American Economic Review, vol. 53, Urban D., Baranowski P., Geneza i rozwój teorii, op. cit. s Ibidem. 11 Ibidem. 7

8 stosunkowo stabilne. Stabilność ta przekłada się na zrównoważenie wymiany pieniężnej i handlu redukując jednocześnie zmiany kursu walutowego 12. Podsumowaniem powyższych kryteriów Teorii Optymalnych Obszarów Walutowych jest rysunek 1, który w formie przejrzystego schematu prezentuje wszystkie opisane wcześniej kryteria optymalności wspólnego obszaru walutowego, w podziale na dwie grupy: zmniejszające prawdopodobieństwo dotknięcia przez szok asymetryczny oraz sprzyjające absorpcji szoków. Rysunek 1. Tradycyjne kryteria TOOW Źródło: Tchorek G., Teoretyczne podstawy integracji walutowej [w:] Mechanizmy Funkcjonowania strefy euro, Kowalewski P., Tchorek G., Górski J. (red.), Narodowy Bank Polski, Warszawa 2014, s Ibidem. 8

9 1.2. Podejście endogeniczne do TOOW Powyższe kryteria wpisują się w nurt nazwany w literaturze podejściem egzogenicznym, badającym warunki wstępne przystąpienia do OOW. W późniejszych latach trudne gospodarczo lata 70. i 80. XX wieku sprawiły, iż Tradycyjna Teoria Optymalnych Obszarów Walutowych straciła popularność. Powrócono do niej powtórnie po ogłoszeniu Raportu Delorsa w 1989 roku (który to plan przedstawiał plan wprowadzenia wspólnej europejskiej waluty). Teoria ta uległa jednak wówczas całkowitemu przeobrażeniu. Stworzono bowiem Nową Teorię Optymalnych Obszarów Walutowych (podejście endogeniczne), która stając w opozycji do swej pierwotnej wersji głosiła przede wszystkim korzyści płynące z wprowadzenia wspólnej waluty. Jego twórcy: I. Frankel i A. Rose zakwestionowali wcześniejszą egzogeniczną TOOW i zaproponowali zupełnie nowe podejście, oparte na stwierdzeniu, iż kraje przystępujące do wspólnego obszaru walutowego wcale nie muszą spełniać powyższych, egzogenicznych kryteriów ex ante, gdyż samo przyjęcie wspólnej waluty zbliży ich gospodarki do siebie. Próbowali oni dowieść, iż powstanie UW zwiększa mobilność czynników i handel, co w konsekwencji doprowadzi do konwergencji cykli koniunkturalnych jej członków. W swoich badaniach rozważają oni endogeniczność dwóch kryteriów: otwartości gospodarki i synchronizacji cykli koniunkturalnych, stawiając tezę, mówiącą o tym, że im większy jest stopień otwartości gospodarki oraz integracji handlowej, tym lepiej skorelowane są cykle koniunkturalne państw członkowskich. W celu weryfikacji swojego założenia stworzyli oni dwa modele. Pierwszy z nich badał korelację zmian produkcji w dwóch krajach, drugi z kolei opisywał intensywność handlu pomiędzy dwoma krajami. Modele te oparte były o próbę dwudziestu uprzemysłowionych krajów oraz 30-letni okres badawczy. Wyniki z owych badań potwierdziły, iż rzeczywiście istnieje pozytywna zależność pomiędzy intensywnością handlu, a zbieżnością cykli koniunkturalnych. Dlatego właśnie autorzy twierdzą, iż możliwe jest spełnienie warunków uczestnictwa w OOW po utworzeniu unii monetarnej Sum K., "Teoria optymalnych obszarów walutowych, Katedra Finansów Międzynarodowych SGH, ( da3af13781dd/c/zeszyty_naukowe_kolegium_gospoda-r2011-t29-s pdf) 9

10 W szczególności Nowa TOOW zakładała 14 : nieefektywność polityki pieniężnej w długim okresie, nieskuteczność działania kursu walutowego, zwiększenie wiarygodności i stabilności polityki makroekonomicznej kraju, po przyjęciu wspólnej waluty, wystąpienie efektów endogenicznych w wyniku integracji gospodarczej i monetarnej. 14 Tchorek G., Teoretyczne podstawy integracji, s

11 Rozdział 2. Konstrukcja strefy euro i jej miejsce w Unii Europejskiej 2.1. Strefa euro Strefa euro (SE) to część obszaru Unii Europejskiej (UE), na którym obowiązuje wspólna waluta euro. SE tworzą państwa należące do UE, które wyraziły chęć wprowadzenia wspólnej waluty oraz spełniły warunki jej przyjęcia. Europejski obszar walutowy powstał jako efekt ciągle pogłębiających się procesów integracyjnych i jest on swego rodzaju elementem Unii Gospodarczej i Walutowej (UGW). Celem UGW było początkowo stworzenie unii celnej oraz wspólnego rynku dla rolnictwa. Z biegiem czasu integracja na tym obszarze pogłębiała się jednak coraz bardziej, wobec czego modyfikacji uległy cele. Obecnie głównym obszarem działań UGW jest pogłębianie integracji monetarnej (rozszerzanie SE) oraz koordynacja polityki pieniężnej krajów tejże strefy na poziomie ponadnarodowym 15. Etapy dochodzenia do europejskiej Unii Gospodarczej i Walutowej wpisują się w schematyczny podział na sześć etapów integracji gospodarczej, do których Komisja Europejka zalicza 16 : 1. obszar preferencyjnego handlu 2. obszar wolnego handlu 3. unię celną 4. jednolity rynek 5. unię gospodarczą i walutową 6. pełną integrację gospodarczą. Dziś Unia Europejska znajduje się już częściowo na piątym etapie integracji, jednak osiągniecie tego stanu było długotrwałym procesem, którego początki sięgają połowy XX wieku. Po raz pierwszy idea zacieśniania współpracy w obszarze walutowym przedstawiona została już w roku 1962 w memorandum Komisji Europejskiej, które sugerowało usztywnienie kursów walutowych. Z kolei pierwszą poważną propozycję utworzenia unii monetarnej wysunął w lutym 1969 roku R. Barre (Plan Barre a), zaś w grudniu tego samego 15 Definicje Komisji Europejskiej, 16 Ibidem. 11

12 roku w Hadze podjęto decyzję polityczną o stopniowym dążeniu do utworzenia unii ekonomicznej i monetarnej, która przekształcona została później w tzw. Plan Wernera 17. Najważniejszym etapem w historii tworzenia europejskiej unii walutowej był tzw. Raport Delorsa (z 1989 roku). Realizacja powziętych w raporcie zamierzeń wymagała jednak poważnych zmian struktury instytucjonalnej, co wiązało się z koniecznością nowelizacji Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Gospodarczą (TWE). W grudniu 1991 zakończono prace nad nowym Traktatem o Unii Europejskiej (TUE), który podpisano w Maastricht 7 lutego 1992 r. Traktat ten powoływał UE i ustanawiał obszary wspólnego działania, przede wszystkim rozszerzał zakres prowadzonych polityk o Unię Gospodarczą i Walutową. Ponadto traktat ten stwierdzał, iż waluty krajowe zostaną zastąpione wspólną walutą europejską, jeśli poszczególne kraje pretendujące do UGW spełnią kryteria ekonomiczne. Sam proces wprowadzania wspólnej waluty rozpoczął się 1 stycznia 1999 roku, wtedy to wprowadzono euro do obiegu bezgotówkowego. Euro, jako środek płatniczy w obrębie SE zaczął emitować Europejski Bank Centralny. Do obiegu gotówkowego euro zostało wprowadzone z początkiem 2002 roku 18. Zarówno powstanie jak i funkcjonowanie strefy euro związane są nierozerwalnie z Unią Europejską i jej historią. Dlatego też analizując kwestie dotyczące powstanie strefy warto odnieść się do wcześniejszych wydarzeń z historii Unii Europejskiej, poczynając od podpisania Traktatu Paryskiego w 1951 roku. Wspólna waluta europejska - euro jest bowiem wynikiem ciągle pogłębiającej i zacieśniającej się integracji, zarówno gospodarczej, jak i politycznej. Pierwszym krokiem na drodze integracji europejskiej było podpisanie w kwietniu 1951 roku w Paryżu traktatu powołującego do życia Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (EWWiS). Traktat ten podpisało wówczas sześć państw, tj.: Francja, Belgia, RFN, Holandia, Luksemburg oraz Włochy, które w ten sposób zrzekły się niezależności w kwestiach dotyczących przemysłu ciężkiego 19. Następnym ważnym etapem było podpisanie 25 marca 1957 roku przez członków EWWiS Traktatów Rzymskich. Na ich podstawie powstały kolejne dwie wspólnoty: 17 Opolski K., Mycielska D, Górski J., Strefa Euro-Europejska Integracja gospodarczo-walutowa, Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2011, s Ibidem. 19 Mucha Leszko B., Strefa Euro wprowadzenie funkcjonowanie międzynarodowa rola euro, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2007, s

13 Europejska Wspólnota Gospodarcza (EWG) oraz Europejska Wspólnota Energii Atomowej (Euratom). Ich funkcjonowanie oparte było przede wszystkim o swobodny przepływ towarów, kapitału, usług i pracowników 20. Plan Wernera (1970) miał być kolejnym elementem na drodze integracji europejskiej. Projekt ten dotyczył powołania do życia europejskiej UGiW na przestrzeni 10 lat, tj. w latach Ponadto plan ten zakładał: przeniesienie wybranych uprawnień z poziomu narodowego na wspólnotowy, wprowadzenie wymienialności walut oraz liberalizację przepływów kapitału. Zmiany te wprowadzane miały być etapowo (I Etap miał trwać 3 lat tj. od 1971 roku do 1974 roku), zaś cele wyznaczane miały być stopniowo. Plan ten nie został jednak zrealizowany w całości. Z jego założeń przetrwały jedynie 21 : wąż walutowy w tunelu (1972), wspólnotowa jednostka obrachunkowa późniejsze ECU (1973), EFWW (Europejski Fundusz Współpracy Walutowej) (1973). Europejski System Walutowy (ESW) powołany został 5 grudnia 1978 roku decyzją Rady Europejskiej 22. Celem jego utworzenia była chęć zapewnienie stabilności walutowej, zarówno wewnętrznej (obniżenie inflacji), jak i zewnętrznej (kontrola kursów walutowych). Europejski System Walutowy to system kilku elementów, do których Z. Wysokińska zalicza 23 : ECU (European Currency Unit), ERM (Exchange Rate Mechanism), tj. mechanizm stabilizacji kursów wymiany walut oraz mechanizm kredytowy. Kolejnym krokiem ku integracji było powołanie specjalnego Komitetu do spraw Unii Ekonomicznej i Walutowej, na którego czele stanął J. Delors. Raport z obrad tego komitetu znany jest powszechnie jako Raport Komitetu Delorsa, zaś ogłoszony został on 17 kwietnia 1989 roku. Dokument ten dotyczył takich kwestii jak: podsumowanie dotychczas podjętych kroków integracyjnych, czy opis głównych założeń unii gospodarczo-walutowej (organizacja UGiW, rola ESBC oraz zasad wspólnotowej polityki makroekonomicznej). Trzecią, poruszoną przez raport kwestią było stwierdzenie, iż unia gospodarcza i walutowa są nierozerwalną całością, co z kolei implikuje konieczność równoległego ich wprowadzenia. Dokument ten określił również definicję unii walutowej, która głosi, iż jest to obszar walutowy, na którym 20 Ibidem, s Wysokińska Z., Unia ekonomiczna i monetarna - proces jej budowy, efekty ekonomiczne i wyzwania w procesie wdrażania kryteriów konwergencji ekonomicznej, [w:] Euro doświadczenia i perspektywy, (red.) J. Witkowska, Z. Wysokińska, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2007, s Ibidem, s Ibidem, s

14 prowadzi się wspólną politykę, prowadzoną w celu realizacji wspólnych celów makroekonomicznych 24. Etapowe wprowadzanie Unii Gospodarczej i Walutowej rozpoczęło się 1 lipca 1990 roku. Ważnym wydarzeniem z tego okresu była Konferencja Międzyrządowa (rozpoczęta 15 grudnia 1990 roku w Rzymie). Miała ona na celu wypracowanie konkretnych warunków dotyczących podpisania traktatu powołującego Unię gospodarczo-walutową. Obrady te przebiegały dość burzliwie z uwagi na różnice w poglądach niektórych członków. Osiągnięcie kompromisu nastąpiło dopiero na posiedzeniu Rady Europejskiej w Maastricht 9-10 grudnia 1991 roku. Zdecydowano wówczas, iż wprowadzona zostanie UGiW, jak i unia polityczna. Data rozpoczęcia wprowadzenia owej unii została ustalona na 1 stycznia 1994 roku. W tym czasie Wielka Brytania zagwarantowała sobie zwolnienie z wprowadzenia waluty wspólnej, osiągnęła to przez tzw. klauzulę opt-out. Opcję tą wykorzystała wówczas także Dania 25. Okres ten trwał do roku 1993, w którym to wszedł w życie Traktat z Maastricht (podpisany 7 lutego 1992 roku). Dokument ten wprowadzał wiele zmian do wcześniejszych traktatów europejskich, a przede wszystkim ustanawiał Unię Europejską. Ważnym momentem był również 31 grudnia 1992 roku, kiedy to oficjalnie zakończono tworzenie jednolitego rynku wspólnotowego. W rzeczywistości jednak wiele krajów nie było jeszcze gotowych do wprowadzenia jednolitego rynku, ze względu na problemem ze spełnieniem kryteriów z Maastricht. Drugi etap tworzenia UGiW to lata Głównym celem tego etapu było osiągnięcie pełnej konwergencji gospodarczej oraz zorganizowanie i dopracowanie szczegółów organizacyjnych, technicznych oraz instytucjonalnych UGiW. W okresie tym miało miejsce posiedzenie Rady Europejskiej (grudzień 1995 roku, Madryt), na którym ustalono, że III etap wprowadzania UGiW rozpocznie się 1 stycznia 1999 roku. Wtedy także wybrano nazwę dla wspólnej waluty europejskiej EURO. Szczegółowy plan III etapu ogłosiła Komisja Europejska z formie Zielonej Księgi. Kolejne posiedzenie RE (z grudnia 1996 roku w Dublinie) zaowocowało z kolei utworzeniem Paktu Stabilności i Wzrostu, którego celem było zagwarantowanie dyscypliny budżetowej. Rada Europejska zatwierdziła ostateczny skład UGiW na posiedzeniu w Brukseli w dniach 2-3 maja Członkami 24 Szerzej o Raporcie Komitetu Delorsa: Mucha Leszko B., Strefa Euro..., op. cit. 25 Ibidem, s

15 UGiW zostały wówczas takie kraje jak: Austria, Belgia, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Portugalia, RFN i Włochy 26. Ostatni etap wprowadzania UGiW trwał od 1999 do 2002 roku. Rok rozpoczęcia tj to również moment wprowadzenia euro do obiegu bezgotówkowym. Z kolei data zakończenie to moment wprowadzenia wspólnej waluty do obiegu gotówkowego. Wprowadzenie euro wymusiło likwidację ECU. Stosunek wymiany tych walut wynosił 1:1. Wraz z początkiem 1999 roku usztywniono również kursy między walutami krajów członkowskich 27. Ustalenie nowych tzw. kursów konwersji odbyło się na podstawie kursów walut lokalnych do dolara z dnia 31 grudnia 1998 roku. Tabela 1. Kursy konwersji walut narodowych krajów UGiW na euro (z dn r.) Waluta Równowartość 1 euro wyrażona w danej walucie Szyling austriacki 13,7603 Frank szwajcarski 40,3399 Marka fińska 5,94573 Frank francuski 6,55957 Gulden holenderski 2,20371 Peseta hiszpańska 166,386 Funt irlandzki 0, Frank luksemburski 40,3399 Marka niemiecka 1,95583 Escudo portugalskie 200,482 Lir włoski 1936,27 Źródło: Żukowski P., Euro 1999 Wspólny Pieniądz Europejski, CeDeWu, Warszawa 1999, s Strefa euro, oficjalnie utworzona 1 stycznia 1999 roku, składała się z 11 w/w członków, Grecja dołączyła do nich jako 12 kraj w 2001 roku. W związku z faktem, iż nie wszyscy członkowie UE przystąpili do SE, zaproponowano utworzenie Europejskiego Mechanizmu Kursowego II. Dzięki niemu wyznaczono stabilne relacje wymiany miedzy walutami krajów SE oraz pozostałymi członkami UE 28. Kolejne ważne wydarzenia dla strefy euro, jak również dla całej UE to kolejne przyjęcia nowych członków. Ważne są zarówno przyjęcia nowych członków do Unii 26 Ibidem, s Ibidem, s Mucha Leszko B., Strefa Euro..., op. cit., s

16 Europejskiej, jak i przyjęcie przez niektórych z nich wspólnej waluty. 1 maja 2004 roku miało miejsce największe w historii rozszerzenie UE. Przyjęto wówczas 10 krajów: Estonię, Litwę, Łotwę, Polskę, Republikę Czeską, Słowację, Słowenię oraz Węgry. Fakt ten, jest istotny również z punktu widzenia SE z uwagi na to, iż w momencie wstąpienia do unii banki centralne tych krajów stały się członkami ESBC. Kolejne rozszerzenie wspólnoty odbyło się 2007 roku, do UE dołączyły wówczas Bułgaria i Rumunia. Ostatnie przyjęcie dotyczyło Chorwacji i miało miejsce w 2013 roku. Rozszerzenia strefy euro miały miejsce w latach: Słowenia, Malta i Cypr, Słowacja, 2011 Estonia 29, Łotwa oraz Litwa. Obecnie należy więc do Strefy Euro 19 z 28 krajów Unii Europejskiej. Rysunek 1. prezentuje kraje należące do SE, jak również pozostałe kraje UE. Rysunek 2. Kraje strefy euro (2015 r.) Źródło: 29 Fontaine P., Europa w 12 lekcjach, Urząd Publikacji Unii Europejskiej, Luksemburg,

17 Jak widać na rysunku 2 nie wszystkie kraje należące do Unii Europejskiej są członkami strefy euro. Wszystkie one należą jednak do Unii Gospodarczo-Walutowej, państwa w których formalnie nie obowiązuje wspólna waluta mają status państw z derogacją. Status ten oznacza, iż kraje te podlegają unijnym regułom w kwestiach polityki fiskalnej, między innymi dotyczącym dyscypliny finansowej. W przypadku tych krajów przystąpienie w przyszłości do strefy euro jest obowiązkiem. Kraje te nie mają jednak sztywno ustalonych terminów akcesji, gdyż kwestia ta zależy od wypełnienia przez nie niezbędnych kryteriów (z Maastricht). Obecnie status krajów z derogacją posiadają: Polska, Czechy, Chorwacja, Węgry, Rumunia, Bułgaria, Szwecja. Wyjątkowy status zagwarantowały sobie z kolei Wielka Brytania i Dania. W momencie podpisywania traktatów akcesyjnych, podpisały one tzw. klauzulę opt-out, dzięki której nie są one zobowiązane do wprowadzenia euro. Euro to obecnie, obok jena oraz dolara, najważniejsza waluta świata - obejmująca szeroki rynek wewnętrzny, jak również szeroko wykorzystywana w rozliczeniach międzynarodowych Kryteria konwergencji i ich znaczenie w zarządzaniu strefą euro Kryteria konwergencji to szereg wymagań, jakie muszą spełnić kraje pretendujące do strefy euro. Zostały one ustanowione samodzielnie i wyłącznie dla europejskiego obszaru walutowego. Ustanowienie owych kryteriów miało przede wszystkim za zadanie uchronić SE przed przyjęciem w swe szeregi krajów o słabych gospodarkach, których ewentualne przyłączenie mogłoby negatywnie odbić się na kondycji całej strefy. Wg teorii sprawne funkcjonowanie strefy zagwarantować może bowiem jedynie przyjęcie członków o zbieżnych gospodarkach tj. będących na podobnym poziomie rozwoju, tak samo reagujących na wstrząsy gospodarcze. Przykład Grecji, potwierdzać może prawdziwość założeń co do konieczności wypełniania tychże kryteriów. Zastrzeżeniom poddać należy jednak sposób ich weryfikacji. Ostatni kryzys wyraźnie odkrył wady systemu akcesji nowych państw do strefy euro. Niemniej zasady te zgodnie z prawem obowiązują potencjalnych członków SE. Kryteria konwergencji dzielą się na dwie główne grupy tj.: kryteria nominalne i kryteria prawne. 17

18 Do kryteriów nominalnych, zwanych popularnie Kryteriami z Maastricht, zaliczamy 30 : kryterium kursu walutowego, kryterium stabilności cen, kryterium stóp procentowych, kryterium fiskalne. Kryteria prawne dotyczą z kolei zgodności ustawodawstwa danego kraju przystępującego do strefy z prawem wspólnotowym (tj. z: Traktatem o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, Statutem Europejskiego Systemu Banków Centralnych oraz Statutem Europejskiego Banku Centralnego) 31. Kryteria konwergencji zostały szczegółowo opisane w prawie wspólnotowym, tj. w protokołach do Traktatu o Unii Europejskiej i Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej 32. W rozumieniu tychże dokumentów kryterium kursu walutowego oznacza, iż kraj, który chce przyjąć euro, na co najmniej dwa lata przed akcesją musi przystąpić do ERM-2. Uczestnictwo w ERM-2 oznacza, iż kurs walutowego danego kraju musi się mieścić w normalnym przedziale wahań względem kursu centralnego (obecnie +/- 15%). Kryterium to zakłada również, iż kurs danej waluty nie może w tym okresie zostać zdewaluowany, jak również nie może podlegać silnym napięciom. Kryterium to zostało ustanowione, przede wszystkim po to by wykazać, że dane państwo potrafi zarządzać gospodarką bez zastosowania deprecjacji waluty 33. W przypadku tego kryterium występuje ryzyko szybkiego wzrostu zmienności kursu oraz ryzyko wyznaczenia nieodpowiedniego kursu konwergencji. Ważną kwestią dotyczącą kryterium kursu walutowego jest także odpowiednie ustanowienie poziomu kursu centralnego. Ustalenie go na zbyt wysokim poziomie może przyczynić się do obniżenia konkurencyjności gospodarki, wzrost ryzyka wystąpienia ataków spekulacyjnych, pogorszenie salda bilansów handlowych oraz ogólnego spowolnienie wzrostu gospodarczego. Sytuacja odwrotna tj. zbyt niski poziom kursu centralnego może przełożyć się na: spadek realnych wartości dochodów i zasobów, bądź zwiększyć presję inflacyjną oraz ograniczyć import 30 Wersje Skonsolidowane Traktatu o Unii Europejskiej i Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej, Urząd Publikacji Unii Europejskiej, Luksemburg, Marzec 2010, (Dz. Urz. UE 2012 C 326, s. 1) s Małecki W., Globalny kryzys finansowo-gospodarczy a integracja Polski ze strefą euro, [w:] Globalizacja, kryzys: co dalej? (red.) G.W. Kołodko, Wydawnictwo Poltext, Warszawa 2010, s Wersje Skonsolidowane Traktatu o Unii Europejskiej, op.cit., s Jedna waluta dla jednej Europy droga do euro, Komisja Europejska (ec.europa.eu/economy_finance/publications/publication6730_pl.pdf) 18

19 technologii. Najlepszym momentem na przystąpienie do ERM-2 powinien być zatem moment zbliżenia się wartości kursu walutowego, do kursu centralnego 34. Kryterium inflacyjne zakłada z kolei, iż średnia roczna stopa inflacji (w roku poprzedzającym badanie) nie może przekraczać o więcej niż 1,5 punktu procentowego średniej stopy inflacji z trzech krajów o najniższym poziomie inflacji. Co ciekawe bierze się tutaj pod uwagę wszystkie kraje należące do UE (nawet te które nie należą do strefy euro) 35. Kryterium stóp procentowych stwierdza, że w roku poprzedzającym badanie średnia długoterminowa stopa procentowa nie może być wyższa o więcej niż 2 punkty procentowe od średniej stopy liczonej dla trzech państw o najniższej inflacji. W tym przypadku również brane są pod uwagę wszystkie kraje UE, a nie tylko strefy euro 36. Z ustanowieniem jednej wspólnej stopy procentowej wiąże się duże ryzyko. Dla jednych państw wspólna stopa może okazać się bowiem zbyt wysoka, podczas gdy dla innych będzie zbyt niska. Co ważne w krajach szybko rozwijających się zbyt niska stopa procentowa powoduje presję inflacyjną, natomiast w państwach wolno rozwijających się zbyt wysoka stopa procentowa osłabia tym bardziej wzrost gospodarczy. Ważna jest również zależność między zróżnicowanym poziomem inflacji, który znacząco wpływa na gospodarkę realną, a wspólną nominalną stopą procentową (EBC). Współdziałanie obydwu tych zmiennych prowadzić może bowiem do rozbieżności w poziomie realnych stóp procentowych. Niska realna stopa procentowa wpływa na wzrost produkcji i popytu, co dodatkowo pobudza aktywność gospodarczą 37. Kryterium fiskalne sprowadza się do oceny kraju pretendującego do SE pod kątem procedury nadmiernego deficytu 38. W celu stwierdzenia, czy dane państwo objęte jest procedurą nadmiernego deficytu, bierze się pod uwagę dwa wskaźniki gospodarcze 39 : poziom deficytu budżetowego państwa - który nie może być wyższy od 3% PKB kraju. W przypadku niespełnienia tego założenia, możliwe są dwa wyjścia: o deficyt musi w sposób trwały i znaczący spadać, a tym samym zbliżać się do wymaganej wartości 3% PKB; 34 Małecki W., Globalny kryzys, op. cit., s Jedna waluta dla jednej Europy..., op. cit. 36 Ibidem. 37 Strefa euro konwergencja nominalna vs realna ( 38 Małecki W., Globalny kryzys, op. cit., s Ibidem, s

20 o kraj mimo przekroczenia 3% PKB nie zostaje objęty procedurą nadmiernego deficytu kiedy jest to sytuacja chwilowa, a sam poziom deficytu tylko nieznacznie przekracza wymagany próg 3% PKB. poziom długu publicznego który nie może przekraczać 60% PKB. W sytuacji niespełnienia powyższego założenia, podobnie jak miało to miejsce w przypadku deficytu, dopuszczalne jest aby wskażnik ten malał w stosunkowo szybkim tempie, jednocześnie zbliżając się do wartości progowej 60% PKB. Dla większości krajów przystępujących do SE to właśnie kryterium fiskalne jest najbardziej problemowym spośród wszystkich kryteriów nominalnych z Maastricht. Co ważne także wiele państw będących już członkami strefy euro także objętych jest procedurą nadmiernego deficytu. Kolejną grupą kryteriów są wcześniej wspomniane kryteria prawne, które odnoszą do konieczności zapewnienia zgodności ustawodawstwa krajowego ze wspólnotowym, w szczególności z Traktatem o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz ze Statutem ESBC i EBC. Analizowane są tutaj w szczególności 40 : niezależność instytucjonalna, finansowa i personalna krajowego banku centralnego (art. 130 TFUE), zapewnienie przez kraj członkowski zgodności legislacji krajowej z TFUE i Statutem Europejskiego Systemu Banków Centralnych i Europejskiego Banku Centralnego (art. 131 TFUE), spójność celów banku centralnego z celami sformułowanymi w art. 127(1) TFUE i art. 2 Statutu ESBC i EBC. Spełnienie wszystkich powyższych kryteriów zbieżności, zarówno nominalnej, jak i prawnej jest warunkiem wejścia do strefy euro. Najważniejszy jest jednak proces konwergencji realnej, który jest dużo trudniejszy do określenia. Konwergencja realna odnosi się bowiem do wszystkich istniejących mechanizmów pozwalających wyeliminować ryzyko wystąpienia szoków asymetrycznych w gospodarce, jak również do możliwości ich szybkiego zaabsorbowania. Proces ten jest związany przede wszystkim z koniecznością synchronizacji cykli koniunkturalnych krajów pretendujących do SE i obecnych członków strefy 41. Na VII 40 Warunki przyjęcia euro - kryteria konwergencji, ( 41 Ibidem. 20

21 Kongresie ekonomistów polskich stwierdzono natomiast, iż konwergencja realna to trwałe przemiany strukturalne zachodzące w gospodarce regionu, kraju lub grupy krajów, skutkujące w dłuższym okresie, nadrabianiem dystansu wobec gospodarek najlepiej rozwiniętych lub upodobnienie się gospodarek 42. Z definicji tej wynika, iż konwergencja realna wiąże się z teorią wzrostu i rozwoju gospodarczego. Konwergencja nominalna natomiast ukazuje podejście instytucjonalne i polityczne do tworzenia Unii Gospodarczej i Walutowej, którego celem jest zapewnienie sprawnego funkcjonowania europejskiej UGW 43. Podsumowując należy stwierdzić, iż osiągnięcie konwergencji realnej jest dużo łatwiejsze w sytuacji wypełnienia kryteriów nominalnych i prawnych. Dlatego też tak ważne jest przestrzeganie zapisów Traktatu z Maastricht w kwestii warunków przystąpienia do strefy euro. 42 Malaga K., Konwergencja gospodarcza Polski, VIII Kongres ekonomistów polskich PANEL III, PTE Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, listopada 2007, Warszawa ( 43 Ibidem. 21

22 Rozdział 3. Założenia teoretyczne tworzenia wspólnego obszaru walutowego a konstrukcja strefy euro 3.1. Strefa euro nieoptymalny Obszar Walutowy W momencie tworzenia strefy euro wymieniano przede wszystkim korzyści jakie powinna ona przynieść krajom członkowskim. Do zalet utworzenia SE zaliczano wówczas eliminację ryzyka kursowego, jak również kosztów transakcyjnych w wymianie międzynarodowej. Według badaczy czynniki te powinny pozytywnie wpłynąć na sferę finansową i realną krajów nowo utworzonej unii walutowej. Ponadto integracja walutowa miała być lekarstwem na problemy inflacyjne, które w latach 70. i 80. XX w. były główną przyczyną niestabilności gospodarczej. Pokryzysowa Europa liczyła również, iż wyeliminowanie ryzyka kursowego zniweluje możliwość wystąpienia ewentualnych spekulacji walutowych. Połączone wspólną walutą kraje miały tworzyć razem duży, zintegrowany rynek finansowy, stymulujący konwergencję realną tego obszaru. Zakładano ponadto, iż zintegrowany rynek finansowy Europy zadziała jak mechanizm absorbowania szoków asymetrycznych. Zgodnie z teorią wprowadzenie wspólnej waluty przełożyć powinno się również na zwiększenie przejrzystości cen, konkurencji, a także na wzrost handlu i inwestycji na całym zintegrowanym obszarze 44. Strefa euro zgodnie z założeniami miała być właśnie takim Optymalnym Obszarem Walutowym, przynoszącym krajom członkowskim liczne korzyści. Niestety, realizacja polityczna projektu odbiegała od założeń teoretycznych, tworząc nieoptymalny obszar będący bardziej projektem politycznym aniżeli gospodarczym 45. Tworzące SE kraje można byłoby uznać za Optymalny Obszar Walutowy tylko w sytuacji, jeśli faktycznie spełniałyby kryteria wymienione i opisane w rozdziale pierwszym. Niestety strefa euro nigdy nie spełniała wszystkich kryteriów TOOW. Jak również samo uczestnictwo w SE nie spowodowało zsynchronizowania cykli koniunkturalnych europejskich gospodarek, jak zakładała nowa 44 Tchorek G., Źródła kryzysu a nowe rozwiązania instytucjonalne w strefie euro, ( 45 Czarczyńska A., Euro jako nieoptymalna strefa Optymalnego Obszaru Walutowego [w:], Perspektywy integracji ekonomicznej i walutowej w gospodarce światowej. Dokąd zmierza strefa euro?, (red.) K. Opolski, J. Górski, Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2012, s

23 TOOW. Słabości europejskiej Unii Walutowej zostały szczególnie uwydatnione podczas ostatniego kryzysu. Problemy strefy euro wynikają w głównej mierze z niewystarczających instrumentów równoważących utratę kursów walutowych, co jest tożsame z niespełnianiem kryteriów TOOW. Eliminacja ryzyka kursowego była jednym z ważniejszych postulatów przemawiających za wprowadzeniem wspólnej waluty. Niestety okazało się, iż w rzeczywistości przyniosła ona wiele kłopotów. Jak pokazała historia brak mechanizmu kursowego prowadzić może bowiem do powstania wielu problemów w funkcjonowaniu mechanizmów rynkowych, m.in.: wzrostu zadłużenia i boomów kredytowych. Ponadto może przyczynić się do wzrostu podatności gospodarki na spekulacje, jak również na ryzyko bankructwa, z uwagi na brak możliwości zmonetaryzowania długu 46. Strefa euro została utworzona przez bardzo zróżnicowane gospodarki, o różnych poziomach PKB per capita oraz różnych strukturach wytwarzanego PKB. W momencie tworzenia SE zabrakło niestety mechanizmów pozwalających na niwelowanie i korygowanie tychże różnic strukturalnych. Występujące wówczas w gospodarce boomy konsumpcyjne i inwestycyjne doprowadziły do dywergencji gospodarczej krajów członkowskich. Do czego znacząco przyczyniły się: sztywność rynku pracy oraz rynku dóbr i usług. Konsekwencją braku odpowiednich mechanizmów były także: aprecjacja kursów walutowych, brak trwałego wypełniania kryterium inflacyjnego oraz narastania różnic inflacyjnych 47. Jednym z warunków utworzenia optymalnego obszaru walutowego było osiągnięcie zbieżności cykli koniunkturalnych, co w uproszczeniu może być rozumiane jako zmienność PKB z roku na rok. Wykres 1 przedstawia takie właśnie porównanie cykli koniunkturalnych krajów które pierwotnie tworzyły strefę euro. Jak widać na wykresie 1 dynamika PKB poszczególnych krajów w badanym okresie była różna. Zaobserwować można względne podobieństwo wykresów, jednak zdarzają się przypadki krajów, które zarówno w przeszłości jak i obecnie wykazują tendencje do wykazywania reakcji przeciwnych do pozostałych krajów SE. Szczególnie widoczne jest to w przypadku Grecji w roku 2003, 2005 oraz w latach pokryzysowych. 46 Tchorek G., Źródła kryzysu a nowe rozwiązania, op. cit. 47 Ibidem. 23

24 dynamika PKB (% rok do roku) Wykres 1. Dynamika PKB w ujęciu rocznym (% w stosunku do roku poprzedniego) dla krajów strefy euro w latach ,00 5,00 0, ,00-10,00 Austria Belgia Finlandia Francja Grecja Hiszpania Holandia Irlandia Luxemburg Niemcy Portugalia Włochy Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Banku Światowego (

25 Warto również, nadmienić, iż w momencie utworzenia strefy euro tj. w roku 1999 różnica pomiędzy najwyższym, a najniższym wskaźnikiem dynamiki PKB w krajach członkowskich wynosiła około 9 punktów procentowych. Jeden z ekonomistów badający zagadnienie integracji Polski ze strefą euro A. Kaźmierczak stwierdza, iż SE nie spełnia kryterium elastyczności cenowo-płacowej. Powszechnie wiadomo, iż zupełnie różne są płace w poszczególnych krajach strefy. Jako przykład podaje on rozbieżność kosztów pracy pomiędzy krajami strefy, tj. znaczny ich wzrost np. w Grecji (35 %) przy niewielkim wzroście w Niemczech (2 %) w tym samym czasie. Duże znaczenie na rynkach pracy ma także siła i znaczenie związków zawodowych, czy też związków pracodawców, która w poszczególnych krajach jest różna. Istnienie i aktywność związków przekłada się bowiem na usztywnienie cen, jak również płac. Wolność konkurencji zakłócana jest wg A. Kaźmierczaka również poprzez skomplikowany system limitów produkcyjnych oraz sposób i wysokość przyznawania dopłat (różne dla poszczególnych krajów), co hamuje swobodny przepływ czynników produkcji w strefie euro 48. Kolejnym niespełnionym kryterium jest wspomniana wcześniej mobilność czynników produkcji, w szczególności siły roboczej. Strefa euro pomimo zastosowania wielu polityk wspierających mobilność pracowników, od momentu powstania ciągle boryka się z problemami w przemieszczaniu się ludności. Problemy te ujawniają się w postaci różnic kulturowych, językowych, mentalnych, czy zaszłości historycznych 49 (w 1998 r. odsetek migracji pomiędzy krajami SE wynosił 0,28%, obecnie zaś rok kształtuje się na poziomie 0,44%) 50 Kryteria TOOW zakładają także efektywność i integrację rynków finansowych, które ustabilizować miałyby przepływy finansowe. Jak się okazało próba zintegrowania tych rynków przyczyniła się do wystąpienia zjawiska boom and bust (szybki wzrost gospodarczy zakończony załamaniem), przez co spotęgowała zjawisko dywergencji. Eliminacja ryzyka kursu walutowego i polaczenie dwunastu odrębnych polityk w jedną wspólną politykę pieniężną przyczyniło się do skokowego spadku stóp procentowych, które z kolei doprowadziły do nadmiernego wzrostu zadłużenia sektora prywatnego, przetransferowanego później również na sektor publiczny. Ponadto integracja rynków finansowych, jak stwierdza 48 Kaźmierczak A., Integracja Polski, op. cit. 49 Czarczyńska A., Euro jako nieoptymalna, op. cit., s

26 G. Tchorek zadziałała jak generator i akcelerator szoku. Autor zwraca również uwagę na fakt, iż integracja ta jest zjawiskiem dynamicznym i w warunkach kryzysowych rynki podlegają fragmentaryzacji, co negatywnie oddziałuje na wspólną politykę pieniężną SE (narastające zróżnicowanie długoterminowych stóp procentowych przy najniższej w historii stopie EBC) 51. Obecnie 15-letnie już doświadczenia strefy euro pokazują, iż również nowa endogeniczna Teoria Optymalnych Obszarów Walutowych nie przyniosła oczekiwanych rezultatów. Jak się okazało wpływ wprowadzenia euro na wzrost handlu i inwestycji bezpośrednich okazał się bowiem mniejszy niż pierwotnie zakładano. Endogeniczne podejście do obszaru walutowego zakładało, iż wprowadzenie wspólnej waluty wywrze ogromny, pozytywny wpływ na wzajemny handel i korelację cykli gospodarczych państw członkowskich. Doświadczenia pierwszych kilku lat funkcjonowania unii walutowej pokazały, że wzrost handlu zrealizowany pomiędzy krajami strefy dzięki przyjęciu euro, wynosił jedynie ok. 2 5% (poziom niższy niż wcześniej oczekiwano) 52. Podsumowując, przeprowadzona powyżej analiza wypełniania kryteriów TOOW przez strefę euro wskazuje, iż optymalne działanie SE jako obszaru walutowego jest możliwe jedynie w przypadku braku szoków asymetrycznych. Co w perspektywie długookresowej jest po prostu niemożliwe. A. Czarczyńska stwierdza, iż: Strefa euro zaprojektowana dla całej wspólnoty zdecydowanie nie byłaby strefą optymalną niezależnie od tego, na której wersji teorii optymalizacji byśmy bazowali Kryteria konwergencji a kraje strefy euro Kryteria konwergencji ustanowione traktatem z Maastricht miały za zadanie chronić strefę euro przed przyjęciem w swe szeregi nieprzygotowanych do członkowstwa w strefie euro państw. Określono je w wydawałoby sie jasny i prosty do weryfikacji sposób ustanawiając progi wymagalności dla niektórych wskaźników ekonomicznych. Aby kraj mógł zostać przyjęty do SE powinien mieścić się w dopuszczalnym zakresie pod względem: kursu walutowego, inflacji, wysokości stóp procentowych, deficytu budżetowego oraz długu 51 Tchorek G., Źródła kryzysu a nowe rozwiązania, op. cit. 52 Mroczek W., Wpływ wprowadzenia euro na stopień otwartości i zmiany strukturalne w handlu krajów strefy euro, [w:] Raport na temat pełnego uczestnictwa Rzeczypospolitej Polskiej w trzecim etapie Unii Gospodarczej i Walutowej, Wydawnictwo NBP, Czarczyńska A., Euro jako nieoptymalna, op. cit., s

27 publicznego. Okazało się jednak, iż wypełnienie kryteriów nie jest zadaniem prostym, nawet dla wysoko rozwiniętych krajów Europy Zachodniej. Proste z założenia kryteria zostały zapisane więc w dość specyficzny sposób, dopuszczający w pewnych warunkach przyjęcie krajów niespełniających nominalnie wartości krytycznych. Kryterium stabilności kursu walutowego, mówi o konieczności 2 letniego uczestnictwie w mechanizmie ERM-2. Spełnienie tego kryterium sprowadza się przede wszystkim do stwierdzenia czy dany kraj wyraził chęć uczestnictwa w mechanizmie ERM-2 oraz do weryfikacji, czy dany kurs walutowy nie został zdewaluowany w tym okresie. Zauważyć należy, iż w latach poprzedzających wprowadzenie euro wszystkie kraje, które zgłosiły chęć wstąpienia do SE utrzymały kurs walutowy w odpowiednim przedziale, co przedstawia tabela 2. Dane w tabeli 2 przedstawiają roczną, uśrednioną (średnia z 12 miesięcy kursu walutowego) zmienność kursu walutowego waluta narodowa/euro. Jest to zmienność względna liczona jako procentowy wzrost/spadek w stosunku do roku poprzedniego. Tabela 2. Zmienność kursu walutowego walut krajów członkowskich względem euro w latach poprzedzających wprowadzenie euro ( ) Austria 3% 0% -1% 0% 0% Belgia 3% 0% -1% 0% 0% Niemcy 3% 0% -1% 0% 0% Hiszpania 3% 1% 0% 0% 0% Finlandia 1% 2% -1% 0% 0% Francja 2% 0% -1% 0% 0% Grecja 1% 7% -2% 3% 1% Irlandia -6% 5% 0% 0% 0% Włochy -2% 1% 0% 0% 0% Luksemburg 3% 0% -1% 0% 0% Holandia 3% 0% -1% 0% 0% Portugalia 1% 2% -1% 0% 0% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych eurostat ( Kolejne kryterium - inflacyjne zakłada, iż stopa inflacji w kraju kandydującym w roku poprzedzającym wstąpienie nie może przekraczać o więcej niż 1,5 punktu procentowego średniej stopy inflacji z trzech krajów o najniższym poziomie inflacji. Po zastosowaniu powyższego sposobu liczenia tego kryterium dla roku 1998 (tj. rok poprzedzający 27

Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ

Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji

Bardziej szczegółowo

Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ

Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji

Bardziej szczegółowo

Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ

Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro część I Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji

Bardziej szczegółowo

Teoria Optymalnego Obszaru Walutowego

Teoria Optymalnego Obszaru Walutowego Teoria Optymalnego Obszaru Walutowego dr Grzegorz Tchorek Biuro ds. Integracji ze Strefą Euro, Narodowy Bank Polski Uniwersytet Warszawski, Wydział Zarządzania Poglądy wyrażone przez autora nie stanowią

Bardziej szczegółowo

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Urszula Kurczewska EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Urszula Kurczewska EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Urszula Kurczewska Szkoła Główna Handlowa w Warszawie 23 października 2012 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY

Bardziej szczegółowo

D Huto. UTtt. rozsieneoia o Somne

D Huto. UTtt. rozsieneoia o Somne D Huto UTtt rozsieneoia o Somne Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne Warszawa 2007 Wstęp 9 ROZDZIAŁ I Zarys teoretycznych podstaw unii monetarnej 15 1. Główne koncepcje i poglądy teoretyczne 15 1.1. Unia monetarna

Bardziej szczegółowo

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wspólna waluta euro dr Marta Musiał Katedra Bankowości i Finansów Porównawczych Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytet Szczeciński 17 listopad 2016 r. PLAN

Bardziej szczegółowo

Integracja walutowa w Europie: geneza EMU

Integracja walutowa w Europie: geneza EMU Integracja walutowa w Europie: geneza EMU Wykład 13 z Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych, CE UW Copyright Gabriela Grotkowska 2 Wykład 13 Europejska integracja gospodarcza: podstawowe fakty Integracja

Bardziej szczegółowo

Warunki uzyskania zaliczenia z przedmiotu, na którym słuchacz studiów podyplomowych był nieobecny

Warunki uzyskania zaliczenia z przedmiotu, na którym słuchacz studiów podyplomowych był nieobecny Studia podyplomowe Mechanizmy funkcjonowania strefy euro Projekt realizowany z Narodowym Bankiem Polskim w ramach programu edukacji ekonomicznej VII edycja Rok akademicki 2015/2016 Warunki uzyskania zaliczenia

Bardziej szczegółowo

Plan wykładu 8 Równowaga ogólna w małej gospodarce otwartej

Plan wykładu 8 Równowaga ogólna w małej gospodarce otwartej Plan wykładu 8 Równowaga ogólna w małej gospodarce otwartej 1. Model Mundella Fleminga 2. Dylemat polityki gospodarczej małej gospodarki otwartej 3. Skuteczność polityki monetarnej i fiskalnej w warunkach

Bardziej szczegółowo

dr Bartłomiej Rokicki Chair of Macroeconomics and International Trade Theory Faculty of Economic Sciences, University of Warsaw

dr Bartłomiej Rokicki Chair of Macroeconomics and International Trade Theory Faculty of Economic Sciences, University of Warsaw Chair of Macroeconomics and International Trade Theory Faculty of Economic Sciences, University of Warsaw Kryzysy walutowe Modele pierwszej generacji teorii kryzysów walutowych Model Krugmana wersja analityczna

Bardziej szczegółowo

Wykład 12. Integracja walutowa. Plan wykładu

Wykład 12. Integracja walutowa. Plan wykładu Wykład 12 Integracja walutowa Plan wykładu 1. Waluta globalna 2. Teoria optymalnych obszarów walutowych 3. Europejska Unia Walutowa i Gospodarcza (EMU) 4. Działalność ECB 1 1. Waluta globalna Paul Volcker

Bardziej szczegółowo

Nowa Teoria Optymalnego Obszaru Walutowego

Nowa Teoria Optymalnego Obszaru Walutowego Nowa Teoria Optymalnego Obszaru Walutowego dr Grzegorz Tchorek Biuro ds. Integracji ze Strefą Euro, Narodowy Bank Polski Uniwersytet Warszawski, Wydział Zarządzania Poglądy wyrażone przez autora nie stanowią

Bardziej szczegółowo

Unia walutowa korzyści i koszty. Przystąpienie do unii walutowej wiąże się z kosztami i korzyściami.

Unia walutowa korzyści i koszty. Przystąpienie do unii walutowej wiąże się z kosztami i korzyściami. Unia walutowa korzyści i koszty rzystąpienie do unii walutowej wiąże się z kosztami i korzyściami. Korzyści: Eliminacja ryzyka kursowego i obniżenie ryzyka makroekonomicznego obniżenie stóp procentowych

Bardziej szczegółowo

EURO jako WSPÓLNA WALUTA

EURO jako WSPÓLNA WALUTA Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy EURO jako WSPÓLNA WALUTA Prof. dr hab. Eugeniusz Gatnar Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach 18 marca 2013 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL

Bardziej szczegółowo

Akademia Młodego Ekonomisty

Akademia Młodego Ekonomisty Akademia Młodego Ekonomisty Po co komu Unia Europejska i euro? Prof. dr hab. Elżbieta Kawecka-Wyrzykowska (Katedra Integracji Europejskiej im. Jeana Monneta; www.kawecka.eu) Poprzedniczka strefy euro Łacińska

Bardziej szczegółowo

Studia podyplomowe Mechanizmy funkcjonowania strefy euro finansowane przez Narodowy Bank Polski

Studia podyplomowe Mechanizmy funkcjonowania strefy euro finansowane przez Narodowy Bank Polski Załącznik do uchwały nr 548 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego w sprawie określenia efektów kształcenia dla studiów podyplomowych prowadzonych na Wydziale Ekonomii i Zarządzania Studia podyplomowe Mechanizmy

Bardziej szczegółowo

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Walutowa wieża Babel

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Walutowa wieża Babel Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Walutowa wieża Babel dr Monika Pettersen-Sobczyk Uniwersytet Szczeciński 3 grudnia 2015 r. Temat: Walutowa Wieża Babel 1) Czy potrzebujemy własnej waluty? 2) Czy ma sens

Bardziej szczegółowo

Informator uro w Polsce w roku 20.?.?. Ekonomiczne, polityczne i społeczne aspekty rezygnacji z waluty narodowej

Informator uro w Polsce w roku 20.?.?. Ekonomiczne, polityczne i społeczne aspekty rezygnacji z waluty narodowej Informator uro w Polsce w roku 20.?.?. Ekonomiczne, polityczne i społeczne aspekty rezygnacji z waluty narodowej Konwergencja nominalna a konwergencja realna kiedy będzie możliwe wprowadzenie euro? Joanna

Bardziej szczegółowo

STUDIA PODYPLOMOWE "OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM

STUDIA PODYPLOMOWE OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM 3 4 5 6 7 Unia Europejska i prawo unijne po Traktacie z Lizbony -zagadnienia wprowadzające Prof. dr hab. Stanisław Biernat 7 listopada 05 r. Droga Polski do Unii Europejskiej 99 Podpisanie Układu Europejskiego

Bardziej szczegółowo

Droga Polski do Unii Europejskiej

Droga Polski do Unii Europejskiej Prof. dr hab. Stanisław Biernat Unia Europejska i prawo unijne po Traktacie z Lizbony -zagadnienia wprowadzające STUDIA PODYPLOMOWE 7 listopada 2015 r. Droga Polski do Unii Europejskiej 1991 Podpisanie

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wstęp Dariusz Rosati... 11. Część I. Funkcjonowanie strefy euro

Spis treści. Wstęp Dariusz Rosati... 11. Część I. Funkcjonowanie strefy euro Spis treści Wstęp Dariusz Rosati.............................................. 11 Część I. Funkcjonowanie strefy euro Rozdział 1. dziesięć lat strefy euro: sukces czy niespełnione nadzieje? Dariusz Rosati........................................

Bardziej szczegółowo

Wniosek DECYZJA RADY. w sprawie przyjęcia przez Litwę euro w dniu 1 stycznia 2015 r.

Wniosek DECYZJA RADY. w sprawie przyjęcia przez Litwę euro w dniu 1 stycznia 2015 r. KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 4.6.2014 r. COM(2014) 324 final 2014/0170 (NLE) Wniosek DECYZJA RADY w sprawie przyjęcia przez Litwę euro w dniu 1 stycznia 2015 r. PL PL UZASADNIENIE 1. KONTEKST WNIOSKU

Bardziej szczegółowo

Polityka monetarna Unii Europejskiej dr Joanna Wolszczak-Derlacz. Wykład 14 i 15 Polska w strefie euro

Polityka monetarna Unii Europejskiej dr Joanna Wolszczak-Derlacz. Wykład 14 i 15 Polska w strefie euro Polityka monetarna Unii Europejskiej dr Joanna Wolszczak-Derlacz Wykład 14 i 15 Polska w strefie euro http://www.zie.pg.gda.pl/~jwo/ email: jwo@zie.pg.gda.pl Czy opłaca się wejść do strefy euro? 1. Rola

Bardziej szczegółowo

WPŁYW GLOBALNEGO KRYZYSU

WPŁYW GLOBALNEGO KRYZYSU WPŁYW GLOBALNEGO KRYZYSU GOSPODARCZEGO NA POZYCJĘ KONKURENCYJNĄ UNII EUROPEJSKIEJ W HANDLU MIĘDZYNARODOWYM Tomasz Białowąs Katedra Gospodarki Światowej i Integracji Europejskiej, UMCS w Lublinie bialowas@hektor.umcs.lublin.pl

Bardziej szczegółowo

Wykład 23: Europejska integracja walutowa. Gabriela Grotkowska

Wykład 23: Europejska integracja walutowa. Gabriela Grotkowska Międzynarodowe Stosunki Ekonomiczne Makroekonomia gospodarki otwartej i finanse międzynarodowe Wykład 23: Europejska integracja walutowa Gabriela Grotkowska Plan wykładu Europejska integracja gospodarcza:

Bardziej szczegółowo

Wykład XII Unia Gospodarczo-Walutowa

Wykład XII Unia Gospodarczo-Walutowa Gospodarka i funkcjonowanie Unii Europejskiej Wykład XII Unia Gospodarczo-Walutowa Optymalny obszar walutowy Kiedy do euro? Danemu krajowi opłaca się przyjąć wspólną walutę wtedy, kiedy korzyści z tym

Bardziej szczegółowo

FINANSE. Rezerwa obowiązkowa. Instrumenty polityki pienięŝnej - podsumowanie. dr Bogumiła Brycz

FINANSE. Rezerwa obowiązkowa. Instrumenty polityki pienięŝnej - podsumowanie. dr Bogumiła Brycz Rezerwa obowiązkowa FINANSE dr Bogumiła Brycz Zakład Analiz i Planowania Finansowego Rezerwa obowiązkowa - częśćśrodków pienięŝnych zdeponowanych na rachunkach bankowych, jaką banki komercyjne muszą przekazać

Bardziej szczegółowo

Wyzwania dla sektora finansowego związane ze środowiskiem niskich stóp procentowych

Wyzwania dla sektora finansowego związane ze środowiskiem niskich stóp procentowych Anna Trzecińska, Wiceprezes NBP Wyzwania dla sektora finansowego związane ze środowiskiem niskich stóp procentowych Warszawa / XI Kongres Ryzyka Bankowego BIK / 25 października 2016 11-2002 5-2003 11-2003

Bardziej szczegółowo

Monitor konwergencji nominalnej

Monitor konwergencji nominalnej Ministerstwo Finansów Departament Polityki Finansowej, Analiz i Statystyki Numer 5 / 1 Monitor konwergencji nominalnej Kontakt: tel. (+8 ) 69 36 69 36 fax (+8 ) 69 1 77 e-mail: dziennikarze @mofnet.gov.pl

Bardziej szczegółowo

PROGNOZY WYNAGRODZEŃ W EUROPIE NA 2018 ROK

PROGNOZY WYNAGRODZEŃ W EUROPIE NA 2018 ROK 29.2.207 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: tel. 509 509 536 media@sedlak.pl PROGNOZY WYNAGRODZEŃ W EUROPIE NA 208 ROK Końcowe miesiące roku to dla większości menedżerów i specjalistów

Bardziej szczegółowo

Endogeniczność kryteriów OOW/ Otwartość gospodarki i kurs walutowy

Endogeniczność kryteriów OOW/ Otwartość gospodarki i kurs walutowy Endogeniczność kryteriów OOW/ Otwartość gospodarki i kurs walutowy Do połowy lat 90. badania empiryczne nie potwierdzały hipotezy o negatywnym wpływie wahań kursów na handel zagraniczny Obstfeld (1997),

Bardziej szczegółowo

BIULETYN 6/2017. Punkt Informacji Europejskiej EUROPE DIRECT - POZNAŃ. Wzmocnienie unii walutowej i gospodarczej. Strefa euro

BIULETYN 6/2017. Punkt Informacji Europejskiej EUROPE DIRECT - POZNAŃ. Wzmocnienie unii walutowej i gospodarczej. Strefa euro Wzmocnienie unii walutowej i gospodarczej Współpraca gospodarcza i walutowa w państwach UE, której efektem jest posługiwanie się wspólną walutą euro ( ) jest jedną z największych osiągnięć integracji europejskiej.

Bardziej szczegółowo

Wniosek DECYZJA RADY. w sprawie przyjęcia przez Estonię euro w dniu 1 stycznia 2011 r.

Wniosek DECYZJA RADY. w sprawie przyjęcia przez Estonię euro w dniu 1 stycznia 2011 r. KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 12.5.2010 KOM(2010) 239 wersja ostateczna 2010/0135 (NLE) C7-0131/10 Wniosek DECYZJA RADY w sprawie przyjęcia przez Estonię euro w dniu 1 stycznia 2011 r. PL PL UZASADNIENIE

Bardziej szczegółowo

Monitor Konwergencji Nominalnej

Monitor Konwergencji Nominalnej Ministerstwo Finansów Departament Polityki Makroekonomicznej Numer 5 / 015 Monitor Konwergencji Nominalnej Kontakt: tel. (+8 ) 9 3 00 9 3 0 fax (+8 ) 9 1 77 e-mail: dziennikarze @mf.gov.pl Ministerstwo

Bardziej szczegółowo

JEDNOLITA POLITYKA PIENIĘŻNA EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGO, A HETEROGENICZNOŚĆ STREFY EURO. mgr Dominika Brózda Uniwersytet Łódzki

JEDNOLITA POLITYKA PIENIĘŻNA EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGO, A HETEROGENICZNOŚĆ STREFY EURO. mgr Dominika Brózda Uniwersytet Łódzki JEDNOLITA POLITYKA PIENIĘŻNA EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGO, A HETEROGENICZNOŚĆ STREFY EURO mgr Dominika Brózda Uniwersytet Łódzki Plan wystąpienia 1. Ogólne założenia polityki pieniężnej EBC 2. Dywergencja

Bardziej szczegółowo

KONFERENCJE MIĘDZYRZĄDOWE

KONFERENCJE MIĘDZYRZĄDOWE KONFERENCJE MIĘDZYRZĄDOWE 1990-1991 Katedra Studiów nad Procesami Integracyjnymi INPiSM UJ ul. Wenecja 2, 33-332 Kraków PODSTAWA PRAWNA 1. Art. 96 TEWWS 2. Art. 236 TEWG 3. Art. 204 TEWEA FAZA PRZYGOTOWAWCZA

Bardziej szczegółowo

Monitor Konwergencji Nominalnej

Monitor Konwergencji Nominalnej Ministerstwo Finansów Departament Polityki Makroekonomicznej Numer 11 / 01 Monitor Konwergencji Nominalnej Kontakt: tel. (+ ) 9 00 9 0 fax (+ ) 9 1 e-mail: dziennikarze @mf.gov.pl Ministerstwo Finansów

Bardziej szczegółowo

Monitor konwergencji nominalnej

Monitor konwergencji nominalnej Ministerstwo Finansów Departament Polityki Finansowej, Analiz i Statystyki Numer 7 / 2014 Monitor konwergencji nominalnej Kontakt: tel. (+48 22) 694 36 00 694 36 04 fax (+48 22) 694 41 77 e-mail: dziennikarze

Bardziej szczegółowo

Informator uro w Polsce w roku 20.?.?. Ekonomiczne, polityczne i społeczne aspekty rezygnacji z waluty narodowej

Informator uro w Polsce w roku 20.?.?. Ekonomiczne, polityczne i społeczne aspekty rezygnacji z waluty narodowej Informator uro w Polsce w roku 20.?.?. Ekonomiczne, polityczne i społeczne aspekty rezygnacji z waluty narodowej DOCHODZĄC DO EURO dr Monika Poboży, UW Plan Wernera pierwsze podejście Państwa założycielskie,

Bardziej szczegółowo

Wyzwania dla polityki makroekonomicznej na drodze do wspólnej waluty. Doświadczenia krajów strefy euro

Wyzwania dla polityki makroekonomicznej na drodze do wspólnej waluty. Doświadczenia krajów strefy euro Wyzwania dla polityki makroekonomicznej na drodze do wspólnej waluty Doświadczenia krajów strefy euro Przeprowadzone na potrzeby Raportu analizy NBP (2009) wskazują, że: w perspektywie długookresowej przyjęcie

Bardziej szczegółowo

Prognozy gospodarcze dla

Prognozy gospodarcze dla Prognozy gospodarcze dla Polski po I kw. 21 Łukasz Tarnawa Główny Ekonomista Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, 13.5.21 Gospodarka globalna po kryzysie finansowym Odbicie globalnej aktywności gospodarczej

Bardziej szczegółowo

Makroekonomia Gospodarki Otwartej Wykład 11 Równowaga zewnętrzna i wewnętrzna w gospodarce otwartej Diagram Swana

Makroekonomia Gospodarki Otwartej Wykład 11 Równowaga zewnętrzna i wewnętrzna w gospodarce otwartej Diagram Swana Makroekonomia Gospodarki Otwartej Wykład 11 Równowaga zewnętrzna i wewnętrzna w gospodarce otwartej Diagram Swana Leszek Wincenciak Wydział Nauk Ekonomicznych UW 2/26 Plan wykładu: Prosty model keynesowski

Bardziej szczegółowo

dr Bartłomiej Rokicki Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW

dr Bartłomiej Rokicki Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW Model klasyczny podstawowe założenia Podstawowe założenia modelu są dokładnie takie same jak w modelu klasycznym gospodarki

Bardziej szczegółowo

Akademia Młodego Ekonomisty. Walutowa Wieża Babel

Akademia Młodego Ekonomisty. Walutowa Wieża Babel Akademia Młodego Ekonomisty Walutowa Wieża Babel Dr Andrzej Dzun Uniwersytet w Białymstoku 20 listopada 2014 r. Pieniądz- powszechnie akceptowany z mocy prawa lub zwyczaju środek regulowania zobowiązań,

Bardziej szczegółowo

Unia Gospodarcza i Pieniężna

Unia Gospodarcza i Pieniężna Unia Gospodarcza i Pieniężna Polityka gospodarcza i pieniężna (art. 119 TfUE) Dla osiągnięcia celów określonych w artykule 3 Traktatu o Unii Europejskiej, działania Państw Członkowskich i Unii obejmują,

Bardziej szczegółowo

Monitor Konwergencji Nominalnej

Monitor Konwergencji Nominalnej Ministerstwo Finansów Departament Polityki Makroekonomicznej Numer 9 / 1 Monitor Konwergencji Nominalnej Kontakt: tel. (+ ) 9 9 fax (+ ) 9 1 77 e-mail: dziennikarze @mf.gov.pl Ministerstwo Finansów Ul.

Bardziej szczegółowo

WYRÓWNYWANIE POZIOMU ROZWOJU POLSKI I UNII EUROPEJSKIEJ

WYRÓWNYWANIE POZIOMU ROZWOJU POLSKI I UNII EUROPEJSKIEJ dr Barbara Ptaszyńska Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu WYRÓWNYWANIE POZIOMU ROZWOJU POLSKI I UNII EUROPEJSKIEJ Wprowadzenie Podstawowym celem wspólnoty europejskiej jest wyrównanie poziomu rozwoju poszczególnych

Bardziej szczegółowo

Strukturalne źródła kryzysu strefy euro

Strukturalne źródła kryzysu strefy euro Strukturalne źródła kryzysu strefy euro dr hab. prof. UW Mieczysław Socha dr Leszek Wincenciak Konferencja Niedoskonała globalizacja. Czy światowy system gospodarczy wymaga gruntownych reform? WNE UW,

Bardziej szczegółowo

Wizja rozwoju rolnictwa wg przedstawicieli nauki - aspekty środowiskowe -

Wizja rozwoju rolnictwa wg przedstawicieli nauki - aspekty środowiskowe - Wizja rozwoju rolnictwa wg przedstawicieli nauki - aspekty środowiskowe - IV KONGRES POLSKIEGO ROLNICTWA 1 XII 2018 Poznań dr hab. Mariusz Matyka prof. nadzw. Rolnictwo vs środowisko Problem nieracjonalnego

Bardziej szczegółowo

Euro wspólny pieniądz

Euro wspólny pieniądz Euro wspólny pieniądz dr Agnieszka Kłos Polskie Stowarzyszenie Badań Wspólnoty Europejskiej Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Projekt realizowany z Narodowym Bankiem Polskim w ramach programu edukacji

Bardziej szczegółowo

dr hab. Tomasz Nieborak Wydział Prawa i Administracji UAM w Poznaniu Katedra Prawa Finansowego

dr hab. Tomasz Nieborak Wydział Prawa i Administracji UAM w Poznaniu Katedra Prawa Finansowego dr hab. Tomasz Nieborak Wydział Prawa i Administracji UAM w Poznaniu Katedra Prawa Finansowego Pojęcie integracji Integracja to proces scalania grupy elementów, który ma miejsce w ramach poszczególnych

Bardziej szczegółowo

Data Temat Godziny Wykładowca

Data Temat Godziny Wykładowca Harmonogram zajęć w ramach Studiów Podyplomowych Mechanizmy funkcjonowania strefy EURO (IV edycja) organizowanych przez Uniwersytet Opolski przy wsparciu Narodowego Banku Polskiego (zajęcia odbywać się

Bardziej szczegółowo

OCENA POTENCJALNYCH KONSEKWENCJI INTEGRACJI POLSKI ZE STREFĄ EURO Z PERSPEKTYWY POLSKIEGO SEKTORA BANKOWEGO. Artykuł wprowadzający do e-debaty

OCENA POTENCJALNYCH KONSEKWENCJI INTEGRACJI POLSKI ZE STREFĄ EURO Z PERSPEKTYWY POLSKIEGO SEKTORA BANKOWEGO. Artykuł wprowadzający do e-debaty OCENA POTENCJALNYCH KONSEKWENCJI INTEGRACJI POLSKI ZE STREFĄ EURO Z PERSPEKTYWY POLSKIEGO SEKTORA BANKOWEGO Artykuł wprowadzający do e-debaty Marta Penczar, Monika Liszewska, Piotr Górski Ocena potencjalnych

Bardziej szczegółowo

Gospodarka i funkcjonowanie Unii Europejskiej. Wykład XI Unia Gospodarczo-Walutowa

Gospodarka i funkcjonowanie Unii Europejskiej. Wykład XI Unia Gospodarczo-Walutowa Gospodarka i funkcjonowanie Unii Europejskiej Wykład XI Unia Gospodarczo-Walutowa Geneza UGW System z Bretton Woods Złoto jako główny środek rezerwowy i płatniczy Stały parytet wymiany dolara na złoto

Bardziej szczegółowo

Zimowa prognoza na lata : do przodu pod wiatr

Zimowa prognoza na lata : do przodu pod wiatr EUROPEAN COMMISSION KOMUNIKAT PRASOWY Bruksela, 22 lutego 2013 r. Zimowa prognoza na lata 2012-14: do przodu pod wiatr Podczas gdy sytuacja na rynkach finansowych w UE znacząco poprawiła się od lata ubiegłego

Bardziej szczegółowo

PŁACA MINIMALNA W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ

PŁACA MINIMALNA W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ 10.05.2018 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: tel. 12 423 00 45 media@sedlak.pl PŁACA MINIMALNA W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ Wysokość płacy minimalnej jest tematem wielu dyskusji.

Bardziej szczegółowo

ROZDZIAŁ 7 WPŁYW SZOKÓW GOSPODARCZYCH NA RYNEK PRACY W STREFIE EURO

ROZDZIAŁ 7 WPŁYW SZOKÓW GOSPODARCZYCH NA RYNEK PRACY W STREFIE EURO Samer Masri ROZDZIAŁ 7 WPŁYW SZOKÓW GOSPODARCZYCH NA RYNEK PRACY W STREFIE EURO Najbardziej rewolucyjnym aspektem ogólnej teorii Keynesa 1 było jego jasne i niedwuznaczne przesłanie, że w odniesieniu do

Bardziej szczegółowo

Zatrudnienie w Polsce Iga Magda Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej

Zatrudnienie w Polsce Iga Magda Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej Iga Magda Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej Trendy na polskim rynku pracy 80 75 Wskaźnik zatrudnienia Wskaźnik aktywności Stopa bezrobocia 20 18 70 16 65 60 14 55 12 50 10 45 8 40 35 6 30 4 Turcja

Bardziej szczegółowo

Czy widać chmury na horyzoncie? dr Mariusz Cholewa Prezes Zarządu Biura Informacji Kredytowej S.A.

Czy widać chmury na horyzoncie? dr Mariusz Cholewa Prezes Zarządu Biura Informacji Kredytowej S.A. Czy widać chmury na horyzoncie? dr Mariusz Cholewa Prezes Zarządu Biura Informacji Kredytowej S.A. W której fazie cyklu gospodarczego jesteśmy? Roczna dynamika PKB Polski (kwartał do kwartału poprzedniego

Bardziej szczegółowo

WPŁYW INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ NA KSZTAŁTOWANIE SIĘ WOLNOŚCI GOSPODARCZEJ

WPŁYW INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ NA KSZTAŁTOWANIE SIĘ WOLNOŚCI GOSPODARCZEJ WPŁYW INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ NA KSZTAŁTOWANIE SIĘ WOLNOŚCI GOSPODARCZEJ dr Anna Stępniak-Kucharska Uniwersytet Łódzki Plan wystąpienia 1. 2. 3. 4. Cel referatu Dane źródłowe Pojęcie wolności gospodarczej

Bardziej szczegółowo

Monitor konwergencji nominalnej

Monitor konwergencji nominalnej PF Monitor konwergencji nominalnej w UE czerwiec Ministerstwo Finansów Departament Polityki Finansowej, Analiz i Statystyki Numer / Monitor konwergencji nominalnej Kontakt: tel. (+ ) fax (+ ) e-mail: dziennikarze

Bardziej szczegółowo

Polityka monetarna Unii Europejskiej dr Joanna Wolszczak-Derlacz. Wykład 4 Teoria optymalnych obszarów walutowych Koszty Unii Walutowej

Polityka monetarna Unii Europejskiej dr Joanna Wolszczak-Derlacz. Wykład 4 Teoria optymalnych obszarów walutowych Koszty Unii Walutowej Polityka monetarna Unii Europejskiej dr Joanna Wolszczak-Derlacz Wykład 4 Teoria optymalnych obszarów walutowych Koszty Unii Walutowej http://www.zie.pg.gda.pl/~jwo/ email: jwo@zie.pg.gda.pl Teoria optymalnych

Bardziej szczegółowo

Polska w Onii Europejskiej

Polska w Onii Europejskiej A/452928 Polska w Onii Europejskiej - wybrane polityki sektorowe Wydawnictwo SGGW Warszawa 2004 Spis treści Wstęp 9 1. CHARAKTERYSTYKA PORÓWNAWCZA GOSPODAREK POLSKI I UNII EUROPEJSKIEJ 11 1.1. Dynamika

Bardziej szczegółowo

Polska bez euro. Bilans kosztów i korzyści

Polska bez euro. Bilans kosztów i korzyści Polska bez euro Bilans kosztów i korzyści Warszawa, marzec 2019 AUTORZY RAPORTU Adam Czerniak główny ekonomista Polityka Insight Agnieszka Smoleńska starsza analityczka ds. europejskich Polityka Insight

Bardziej szczegółowo

Monitor Konwergencji Nominalnej

Monitor Konwergencji Nominalnej PM Monitor konwergencji nominalnej w UE styczeń Ministerstwo Finansów Departament Polityki Makroekonomicznej Numer / Monitor Konwergencji Nominalnej Kontakt: tel. (+ ) fax (+ ) e-mail: dziennikarze @mf.gov.pl

Bardziej szczegółowo

Mikro i makroekonomia integracji europejskiej Spotkanie 8

Mikro i makroekonomia integracji europejskiej Spotkanie 8 Mikro i makroekonomia integracji europejskiej Spotkanie 8 Makroekonomiczne aspekty integracji gospodarczej Integracja monetarna Katarzyna Śledziewska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego

Bardziej szczegółowo

Stosunki handlowe Unii Europejskiej z Chinami. Tomasz Białowąs

Stosunki handlowe Unii Europejskiej z Chinami. Tomasz Białowąs Stosunki handlowe Unii Europejskiej z Chinami Tomasz Białowąs Wysoki dynamika wymiany handlowej 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Eksport całkowity UE Eksport UE do Chin Import całkowity UE Import

Bardziej szczegółowo

Art. 127 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej: 1. Głównym celem ESBC (Eurosystemu) jest utrzymanie stabilności cen.

Art. 127 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej: 1. Głównym celem ESBC (Eurosystemu) jest utrzymanie stabilności cen. Jednolita polityka pieniężna EBC, a zróżnicowanie strefy euro mgr Dominika Brózda Plan wystąpienia 1. Ogólne założenia polityki pieniężnej EBC 2. Rozbieżność gospodarek strefy euro, a jednolita polityka

Bardziej szczegółowo

Makroekonomia Gospodarki Otwartej Wykład 15 Europejska Unia Monetarna

Makroekonomia Gospodarki Otwartej Wykład 15 Europejska Unia Monetarna Makroekonomia Gospodarki Otwartej Wykład 15 Europejska Unia Monetarna Leszek Wincenciak Wydział Nauk Ekonomicznych UW 2/30 Plan wykładu: Wprowadzenie Integracja walutowa w Europie Od mechanizmu kursowego

Bardziej szczegółowo

MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE Kursy i rynki walutowe - synteza

MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE Kursy i rynki walutowe - synteza MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE 2017 Kursy i rynki walutowe - synteza Rodzaje notowań 2 Pośrednie liczba jednostek pieniądza zagranicznego przypadającego na jednostkę pieniądza krajowego 0,257 PLN/EUR

Bardziej szczegółowo

Wybór optymalnego kursu centralnego w ramach ERM II w kontekście zastąpienia złotego przez wspólną walutę. Marcin Konarski

Wybór optymalnego kursu centralnego w ramach ERM II w kontekście zastąpienia złotego przez wspólną walutę. Marcin Konarski Wybór optymalnego kursu centralnego w ramach ERM II w kontekście zastąpienia złotego przez wspólną walutę Marcin Konarski EURO jako waluta międzynarodowa 1. Walutą euro posługuje się dziś około 330 milionów

Bardziej szczegółowo

=Dá F]QLN QU s}ï v] }o] Çl] ] v]'ïv i v }l îìíï

=Dá F]QLN QU s}ï v] }o] Çl] ] v]'ïv i v }l îìíï 736 M. Belka Narodowy Bank Polski Warszawa, r. Z nia na rok 2013 przed do projektu u Z nia. W ch realizowanej przez Narodowy Bank Polski 3 r. Ponadto i W na rok 2013 10 2012 r. p 2. W 2013 r. olskim w

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie z konwergencji za 2010 r. - jedynie Estonia. gotowa na przyjęcie waluty euro z dniem 1 stycznia 2011 r.

Sprawozdanie z konwergencji za 2010 r. - jedynie Estonia. gotowa na przyjęcie waluty euro z dniem 1 stycznia 2011 r. Bruksela, dnia 12 maja 2010 r. Sprawozdanie nr 29/2010 Sprawozdanie z konwergencji za 2010 r. - jedynie Estonia gotowa na przyjęcie waluty euro z dniem 1 stycznia 2011 r. Wstęp W sprawozdaniu z konwergencji

Bardziej szczegółowo

Wykład 19: Model Mundella-Fleminga, część I (płynne kursy walutowe) Gabriela Grotkowska

Wykład 19: Model Mundella-Fleminga, część I (płynne kursy walutowe) Gabriela Grotkowska Międzynarodowe Stosunki Ekonomiczne Makroekonomia gospodarki otwartej i finanse międzynarodowe Wykład 19: Model Mundella-Fleminga, część I (płynne kursy walutowe) Gabriela Grotkowska Plan wykładu Model

Bardziej szczegółowo

Konsolidacja finansów publicznych a kryzys strefy euro. Jerzy Osiatyński

Konsolidacja finansów publicznych a kryzys strefy euro. Jerzy Osiatyński Konsolidacja finansów publicznych a kryzys strefy euro Jerzy Osiatyński 2 Kryzys euro i lekcje dla Polski Czy załamanie się obszaru euro nie osłabi samej Unii Europejskiej lub w ogóle jej nie przekreśli?

Bardziej szczegółowo

Informator uro w Polsce w roku 20.?.?. Ekonomiczne, polityczne i społeczne aspekty rezygnacji z waluty narodowej

Informator uro w Polsce w roku 20.?.?. Ekonomiczne, polityczne i społeczne aspekty rezygnacji z waluty narodowej Informator uro w Polsce w roku 20.?.?. Ekonomiczne, polityczne i społeczne aspekty rezygnacji z waluty narodowej STABILIZACJA KURSU WALUTOWEGO PRZED PRZYSTĄPIENIEM DO STREFY EURO Joanna Stryjek, SGH Wejście

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Przedmowa do wydania polskiego Przedmowa WPROWADZENIE

Spis treści. Przedmowa do wydania polskiego Przedmowa WPROWADZENIE Spis treści Przedmowa do wydania polskiego Przedmowa xiii xv WPROWADZENIE l Rozdział l. Ekonomiczne opisanie świata 3 1.1. Stany Zjednoczone 4 1.2. Unia Europejska 10 1.3. Chiny 15 1.4. Spojrzenie na inne

Bardziej szczegółowo

Monitor konwergencji nominalnej

Monitor konwergencji nominalnej PM Monitor konwergencji nominalnej w UE październik Ministerstwo Finansów Departament Polityki Makroekonomicznej Numer / Monitor konwergencji nominalnej Kontakt: tel. (+ ) fax (+ ) e-mail: dziennikarze

Bardziej szczegółowo

dr Bartłomiej Rokicki Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW

dr Bartłomiej Rokicki Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW Model klasyczny podstawowe założenia Podstawowe założenia modelu są dokładnie takie same jak w modelu klasycznym gospodarki

Bardziej szczegółowo

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Mariusz Sagan

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Mariusz Sagan Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Mariusz Sagan Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji w Lublinie 18 marca 2013 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY

Bardziej szczegółowo

Każde pytanie zawiera postawienie problemu/pytanie i cztery warianty odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa.

Każde pytanie zawiera postawienie problemu/pytanie i cztery warianty odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa. Każde pytanie zawiera postawienie problemu/pytanie i cztery warianty odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa. 1. Zaznacz państwa członkowskie starej Unii Europejskiej, które nie wprowadziły dotąd

Bardziej szczegółowo

Dr Łukasz Goczek. Uniwersytet Warszawski

Dr Łukasz Goczek. Uniwersytet Warszawski Dr Łukasz Goczek Uniwersytet Warszawski Dlaczego kraje chcą mieć niedowartościowane zamiast prawdziwe kursy walut? Może niedowartościowanie ma na celu zwiększenie eksportu? Co wpływa na RER? Czy możemy

Bardziej szczegółowo

MODEL AS-AD. Dotąd zakładaliśmy (w modelu IS-LM oraz w krzyżu keynesowskim), że ceny w gospodarce są stałe. Model AS-AD uchyla to założenie.

MODEL AS-AD. Dotąd zakładaliśmy (w modelu IS-LM oraz w krzyżu keynesowskim), że ceny w gospodarce są stałe. Model AS-AD uchyla to założenie. MODEL AS-AD Dotąd zakładaliśmy (w modelu IS-LM oraz w krzyżu keynesowskim), że ceny w gospodarce są stałe. Model AS-AD uchyla to założenie. KRZYWA AD Krzywą AD wyprowadza się z modelu IS-LM Każdy punkt

Bardziej szczegółowo

Makroekonomia Gospodarki Otwartej Wykład 14 Unia monetarna: teoria optymalnych obszarów walutowych

Makroekonomia Gospodarki Otwartej Wykład 14 Unia monetarna: teoria optymalnych obszarów walutowych Makroekonomia Gospodarki Otwartej Wykład 14 Unia monetarna: teoria optymalnych obszarów walutowych Leszek Wincenciak Wydział Nauk Ekonomicznych UW 2/36 Plan wykładu: Teoria optymalnych obszarów walutowych

Bardziej szczegółowo

Wpływ wprowadzenia euro na stopień otwartości i zmiany strukturalne w handlu krajów strefy euro

Wpływ wprowadzenia euro na stopień otwartości i zmiany strukturalne w handlu krajów strefy euro Wpływ wprowadzenia euro na stopień otwartości i zmiany strukturalne w handlu krajów strefy euro PREZENTACJA WYNIKÓW Wojciech Mroczek Znaczenie strefy euro w światowym handlu 1996-1998 2004-2006 Czy wprowadzenie

Bardziej szczegółowo

Spis treêci. www.wsip.com.pl

Spis treêci. www.wsip.com.pl Spis treêci Jak by tu zacząć, czyli: dlaczego ekonomia?........................ 9 1. Podstawowe pojęcia ekonomiczne.............................. 10 1.1. To warto wiedzieć już na początku.............................

Bardziej szczegółowo

Europejski System Banków Centralnych

Europejski System Banków Centralnych Europejski System Banków Centralnych Katedra Studiów nad Procesami Integracyjnymi INPiSM UJ ul. Wenecja 2, 33-332 Kraków Instytucje i organy UGiW 1. Rada Europejska 2. Rada Unii Europejskiej 3. Komisja

Bardziej szczegółowo

Spójność w UE15 po kryzysie fiskalnym

Spójność w UE15 po kryzysie fiskalnym Konferencja Wyzwania dla spójności Europy 21-22 kwietnia 2016 Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Spójność w UE15 po kryzysie fiskalnym dr Agnieszka Tomczak Politechnika Warszawska atomczak@ans.pw.edu.pl

Bardziej szczegółowo

Cezary Kosikowski, Finanse i prawo finansowe Unii Europejskiej

Cezary Kosikowski, Finanse i prawo finansowe Unii Europejskiej Cezary Kosikowski, Finanse i prawo finansowe Unii Spis treści: Wykaz skrótów Wprowadzenie Część I USTRÓJ WALUTOWY I FINANSE UNII EUROPEJSKIEJ Rozdział I Ustrój walutowy Unii 1. Pojęcie i zakres oraz podstawy

Bardziej szczegółowo

Postępy w zakresie sytuacji gospodarczej

Postępy w zakresie sytuacji gospodarczej #EURoad2Sibiu Postępy w zakresie sytuacji gospodarczej Maj 219 r. KU BARDZIEJ ZJEDNOCZONEJ, SILNIEJSZEJ I DEMOKRATYCZNIEJSZEJ UNII Ambitny program UE na rzecz zatrudnienia, wzrostu gospodarczego i inwestycji

Bardziej szczegółowo

Zakończenie Summary Bibliografia

Zakończenie Summary Bibliografia Spis treści: Wstęp Rozdział I Zakresy i ich wpływ na pojmowanie bezpieczeństwa wewnętrznego 1.1. Zakresy pojmowania bezpieczeństwa wewnętrznego 1.1.1. Zakres wąski bezpieczeństwa wewnętrznego 1.1.2. Zakres

Bardziej szczegółowo

Wynagrodzenie minimalne w Polsce i w krajach Unii Europejskiej

Wynagrodzenie minimalne w Polsce i w krajach Unii Europejskiej Wynagrodzenie minimalne w Polsce i w krajach Unii Europejskiej Płaca minimalna w krajach unii europejskiej Spośród 28 państw członkowskich Unii Europejskiej 21 krajów posiada regulacje dotyczące wynagrodzenia

Bardziej szczegółowo

Monitor konwergencji nominalnej

Monitor konwergencji nominalnej PF Monitor konwergencji nominalnej w UE 7 marzec Ministerstwo Finansów Departament Polityki Finansowej, Analiz i Statystyki Numer / Monitor konwergencji nominalnej Kontakt: tel. (+ ) 9 9 fax (+ ) 9 77

Bardziej szczegółowo

Korekta nierównowagi zewnętrznej

Korekta nierównowagi zewnętrznej Wykład 4 Korekta nierównowagi zewnętrznej Plan wykładu 1. System kursu walutowego 2. Korekta przy sztywnym kursie 1. System kursu walutowego W systemie płynnych kursów walutowych cena waluty jest wyznaczona

Bardziej szczegółowo

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wyzwania stojące przed Polską gospodarką Paweł Kruk Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie 04-12-2014 r. Jeśli nie wiadomo o co chodzi, chodzi o : Pieniądze

Bardziej szczegółowo

Konkurencyjność polskiej gospodarki na tle krajów unijnych

Konkurencyjność polskiej gospodarki na tle krajów unijnych Konkurencyjność polskiej gospodarki na tle krajów unijnych Dr Magdalena Hryniewicka Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Zakład Ekonomii Plan wystąpienia Cel Definicje konkurencyjności w literaturze

Bardziej szczegółowo

Wprowadzenie CZĘŚĆ I TEORETYCZNE PODSTAWY POLITYKI GOSPODARCZEJ

Wprowadzenie CZĘŚĆ I TEORETYCZNE PODSTAWY POLITYKI GOSPODARCZEJ Spis treści Wprowadzenie...... 11 CZĘŚĆ I TEORETYCZNE PODSTAWY POLITYKI GOSPODARCZEJ Rozdział 1 Istota i zakres przedmiotowy polityki gospodarczej - Aneta Kosztowniak, Marzena Sobol 17 1.1. Pojęcie, zakres

Bardziej szczegółowo

Europejska Unia Gospodarcza i Walutowa

Europejska Unia Gospodarcza i Walutowa Europejska Unia Gospodarcza i Walutowa I. Polityka pieniężna EBC Znowu kamienie milowe :-) Kamień 1: utworzenie strefy euro 1992-1998 Traktat z Maastricht, art.109j: Kryteria konwergencji Kraje prowadzą

Bardziej szczegółowo

Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego na podstawie modelu NECMOD

Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego na podstawie modelu NECMOD Warszawa,.. r. Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego na podstawie modelu NECMOD Instytut Ekonomiczny Plan prezentacji. Zmiany pomiędzy rundami prognostycznymi Zmiana założeń

Bardziej szczegółowo