D.BROCŁAWIK P.FIGIEL W.LIPIŃSKI R.ŁABĘDA PRZEWODNIK TURYSTYCZNY PO GMINIE POMIECHÓWEK

Transkrypt

1 D.BROCŁAWIK P.FIGIEL W.LIPIŃSKI R.ŁABĘDA PRZEWODNIK TURYSTYCZNY PO GMINIE POMIECHÓWEK

2 PRZEWODNIK TURYSTYCZNY PO GMINIE POMIECHÓWEK SPIS TREŚCI Spis Treści... 2 Położenie... 3 Historia... 4 Turystyka... 6 Szlaki Turystyczne... 9 Opis miejscowości MapA Baza teleadresowa Przewodnik wykonany w ramach Projektu Edukacyjnego w Gimnazjum w Pomiechówku

3 POŁOŻENIE Gmina Pomiechówek położona jest w północnej części województwa mazowieckiego. Sąsiaduje z gminami: Serock - od wschodu, Wieliszew - od południa, Zakroczym - od zachodu, Nasielsk - od strony północnej oraz Nowy Dwór Mazowiecki - od strony południowozachodniej, w którego granicach znajduje się również Modlin, z rozległym terenem lotniska. Leży ona w odległości 42 kilometrów od Warszawy i 9 km od stolicy powiatu - Nowego Dworu Mazowieckiego. Według regionów fizycznogeograficznych gmina znajduje się w obszarze Nizin Środkowopolskich na Nizinie Mazowieckiej, głównie w jej części północnej, zwanej Niziną Północnomazowiecką, na pograniczu z Niziną Środkowomazowiecką. Teren gminy rozciąga się na styku trzech mezoregionów: w przeważającej części na Wysoczyźnie Płońskiej (zwanej także Płocką) i Wysoczyźnie Ciechanowskiej, które graniczą ze sobą wzdłuż rzeki Wkry, a od południa wzdłuż krawędzi erozyjnej doliny Narwi graniczą z trzecim mezoregionem - Kotliną Warszawską. Gmina położona jest pomiędzy Wkrą i Narwią, które łączą się w jej granicach. Powierzchnia gminy Pomiechówek wynosi 102,66 km2 (według stanu na dzień r.). Obszar gminy zamieszkuje osób (według Narodowego Spisu Powszechnego w 2002 r.), co kształtuje gęstość zaludnienia na poziomie 83 mieszkańców na km 2. Źródło:

4 HISTORIA Jak zwykle bywa w przypadku niewielkiej miejscowości, wzmianki historyczne to przede wszystkim okruchy większych wydarzeń w okolicy. W okresie wpływów rzymskich w latach n. e., przebiegał tędy jeden ze szlaków bursztynowych. Najstarszą częścią Pomiechówka jest Pomiechowo, wymieniane w źródłach około połowy XII wieku jako Pomnychów. Historycy nie są zgodni, co do pochodzenia tej nazwy. Jedni uważają, że prawdopodobnie wywodzi się ona od imienia Pomian, inni, że od miejsca pochówku wczesnosłowiańskiego cmentarzyska w Świętym Gaju, gdzie dziś znajduje się kościół katolicki. W 1065 r. Pomnychów został nadany zakonowi benedyktynów z Mogilna. Opaci klasztoru w Czerwińsku na terenie diecezji płockiej założyli m.in. kościół w Pomnychowie, o czym świadczy dokument z 1254 roku. W XIV wieku Pomnychów wchodził w skład Distriktum Zakroczymskiego i był we władaniu książąt mazowieckich. W 1410 roku przez Pomnychów ciągnęły pod Grunwald wojska litewsko-ruskie i posiłki tatarskie. W XV wieku osadnictwo na brzegach Wkry, Wisły i Narwi było już bardzo rozwinięte, a co za tym idzie, znacznie zmniejszył się obszar puszcz. Opaci klasztoru czerwieńskiego dążyli do włączenia lepiej uposażonych probostw w skład dóbr klasztornych, tworząc w nich prepozytury obsługiwane przez zakonników. W 1514 roku kościół świętych Piotra i Pawła w Pomnychowie również wcielono do uposażenia klasztoru. Przez Pomiechówek przebiegały dwa ważne szlaki: Zakroczym-Psucin-Nasielsk i Zakroczym- Pomiechówek - Serock z przeprawą przez Wkrę w Szczypiornie. W czasie potopu szwedzkiego ( ) wojska szwedzkie założyły w pobliskim Modlinie (6 km od Pomiechówka) obóz warowny, otoczony ziemnymi umocnieniami (tzw. Bukskansen), w którym przebywał król Karol X Gustaw. Okolice Pomiechówka były widownią zaciętych walk pomiędzy wojskami francuskimi i rosyjskimi podczas kampanii napoleońskiej w 1806 roku. Jedna z bitew tej kampanii 23 grudnia 1806 roku rozegrała się pod Czarnowem. W 1806 roku Pomiechowo zostało zniszczone pożarem. Po powstaniu styczniowym rząd carski wysiedlił

5 na Syberię całe wioski w odwet za pomoc udzielaną powstańcom. Tak wysiedlone zostało Stanisławowe, Kosewko, Szczypiorno, Błędowo, Wola Błędowska, Nowy Modlin. Na terenach tych osiedlano kolonistów rosyjskich, a także niemieckich. Dla potrzeb kolonistów w 1884 roku wybudowano cerkiew prawosławną. W XIX wieku wyodrębniła się młodsza część miejscowości - Pomiechówek. Właśnie tu został wybudowany Fort III, należący do wewnętrznego pierścienia obronnego odległej o 5 km Twierdzy Modlin. W 1887 roku Pomiechowo należało do gminy średniej wielkości. Znajdował się tutaj kościół katolicki, cerkiew prawosławna, ewangelicki dom modlitwy, urząd leśny, urząd gminy i sąd, a także duże przedsiębiorstwa: fabryka zapałek, fabryka odlewów żelaznych, 2 cegielnie oraz młyn wodny i 5 wiatraków. Działało 6 szkół i 11 karczem. Istniała też stacja kolei żelaznej. Tuż przed I wojną światową (w latach ), z rozkazu rosyjskiego ministra wojny W. A. Suchomlinowa zostały w okolicy Pomiechówka zbudowane kolejne forty, należące do zewnętrznego pierścienia Twierdzy Modlin. Rolą najdalej na zachód wysuniętej twierdzy rosyjskiej miała być samodzielna obrona, aż do nadejścia kontrofensywy własnej armii z głębi kraju. Jednym z epizodów wojny polskorosyjskiej i heroicznej obrony Warszawy przed Armia Czerwoną, była bitwa nad Wkrą, która rozegrała się 15 sierpnia 1920 roku. Poprzedził ją przemarsz wojsk polskich 67 i 68 pułku piechoty z Twierdzy Modlin do Kosewka (wówczas Kossówki). Zwycięska dla Polaków bitwa rozegrała się na wysokości Fort XIV oraz XV Fortu. W latach , dzięki wydatnej pomocy premiera Sławoja - Składkowskiego i jego małżonki, w Pomiechówku została wybudowana szkoła podstawowa. Do 1939 roku właściwy Pomiechówek był dzielnicą handlową, zamieszkałą głównie przez ludność żydowską. Znaj do wał się tu także dom modlitwy i łaźnia. Podczas II wojny światowej tragicznie zapisał się w dziejach III Fort. Początkowo, po klęsce wrześniowej pełnił funkcję więzienia dla obrońców Modlina i okolicznych placówek. Od lutego 1940 roku więzienie zostało przekształcone w obóz przesiedleńczy dla ludności Wielkopolski i Mazowsza. Następnie funkcjonował tu obóz getto dla ludności żydowskiej z pobliskich miejscowości Płońska, Sierpca, Raciąża, Zakroczmia. Po zlikwidowaniu getta na rozkaz Ericha Kocha III Fort został przekształcony w więzienie policyjne (obóz karno śledczy Rejencji Ciechanowskiej), w którym przeprowadzano masowe egzekucje. O obozie w III Forcie, którego więźniami było blisko 100 tysięcy osób przypomina wzniesiony koło szkoły w 1972 roku pomnik Gustawa Zemły.

6 TURYSTYKA Rozległe, nadrzeczne łąki i duże, urozmaicone kompleksy leśne, doskonałe miejsce wypoczynku dla mieszkańców stolicy i okolic. Tym miejscem jest Pomiechówek turystyczno - sportowa gmina. Na terenie gminy znajduje się oaza wędkarzy. Stara Narew tworzy meandry wśród otaczających łąk i pastwisk czyniąc miejsca te malowniczymi ostojami ciszy i spokoju. Właśnie tu spotykamy ewenement na tym obszarze Mazowsza na bezjeziornym terenie podziwiamy jezioro w Błędowie Pomocnia. Zgodnie z uwarunkowaniami środowiska naturalnego rzutującymi na rozwój funkcji turystycznej i rekreacji w gminie Pomiechówek krawędzie erozyjne dolin rzecznych są najbardziej atrakcyjne, na co dowodem są występujące tam duże skupiska działek letniskowych. Zróżnicowanie hipsometryczne powierzchni sprzyja zaś wykorzystaniu jej do rozwijania różnych form turystyki aktywnej. Klimat pozwala rozwijać dowolne formy rekreacji ruchowej i organizować pobyty w tymczasowych, nietrwałych obiektach zakwaterowania. Ze względu na potrzeby rozwoju funkcji turystycznych i rekreacji (konieczność zachowania genetycznych form fauny i flory zgodnie z zasadami rozwoju zrównoważonego) część obszaru gminy musi być wyłączona z przyszłej działalności inwestycyjnej gminy Na terenie gminy znajduje się szereg budynków stanowiących dziedzictwo kulturowe regionu Parafialny kościół katolicki z 1415 r., znacznie przebudowany w XVIII w., uszkodzony w czasie walk w 1939 r., i po wojnie odbudowany; Cerkiew prawosławna w Stanisławowie z dawnym cmentarzem prawosławnym przy drodze do Nowego Modlina.

7 Szczególnym obiektem historycznym jest zespół fortyfikacyjny twierdzy modlińskiej wraz z zewnętrznym systemem fortów. Jako zabytek architektury i inżynierii wojsk lądowych jest równocześnie szczytowym i jednym z ostatnich wzniesionych na świecie fortyfikacji bastionowych. Infrastruktura turystyczno rekreacyjna gminy obejmuje ośrodki wczasowe, szkoleniowe i specjalne o różnym stopniu wyposażenia i różnym statusie własnościowym. Ośrodki wypoczynkowe znajdują się w dolinie Wkry, łącznie posiadają około 400 miejsc noclegowych, z czego 210 w pomieszczeniach całorocznych, 220 w domkach campingowych, reszta na polach namiotowych. Na terenie gminy istnieje pięć znakowanych szlaków turystycznych oraz Leśna Ścieżka Dydaktyczna utworzona przez Nadleśnictwo Jabłonna na terenie leśnictwa Pomiechówek w kilku oddziałach leśnych. Walory turystyczne gminy Pomiechówek dzielą się na następujące grupy tereny o wybitnych walorach dla rozwoju wszystkich form turystyki i rekreacji (dolina Wkry), tereny o wysokich walorach dla turystyki aktywnej (tereny leśne i rzeka Narew), tereny dogodne do rozwoju rekreacji letniskowo-pobytowej, tereny dogodne do lokalizacji potencjalnego Parku Rozrywki, teren przyszłego Parku Miejskiego (Księża Góra), tereny związane funkcjami ochronnymi (rezerwaty, Dolina Pomiechowska, Jezioro Błędowskie). Źródło: Rezerwat przyrody DOLINA WKRY województwa mazowieckiego, w obrębie gminy Pomiechówek. Dolina Wkry stanowi malowniczy fragment naturalnego krajobrazu, zachowanego w centralnej Polsce. Rzeka ma tu unikatowy roztopowy charakter, jej brzegi są z jednej strony urwiste z drugiej płaskie, co dodaje szczególnego uroku temu miejscu. Dolina Wkry została objęta ochroną przez program Natura 2000 ze względu na występujące tu siedliska. Położenie Obszar obejmuje przełomowy odcinek rzeki wraz z przyległymi obszarami w rejonie Kotliny Warszawskiej. Całość ostoi znajduje się na terenie Ekosystem Ostoja obejmuje zaledwie 1 kilometrowy odcinek Wkry wraz z przyległymi terenami leśnymi. Zachował się tu naturalny fragment polskiej przyrody o wyjątkowych walorach krajobrazowych. Obszar jest miejscem występowania dwóch cennych z europejskiego punktu widzenia siedliska: grądów środkowoeuropejskiego i subkontynentalnego, lasów łęgowych i nadrzecznych zarośli wierzbowych. Prawy brzeg rzeki ma charakter urwisty, porośnięty jest przez siedliska grądowe, po drugiej stronie rzeki na płaskim terenie rozwinęły się liczne łęgi. Obszar odznacza się również żyznymi glebami typu mady i czarne ziemie. Fragmentami w pradolinie małego strumienia wpadającego do Wkry zachował się stary las. Szacuje się, że występujący tam drzewostan ma

8 około lat, dominują olsze i jesiony z domieszką wiązu szypułkowego i świerka. i krucha, runo utworzone jest głównie przez pokrzywę, tojeść pospolitą, rzepichę ziemnowodną oraz łobodę oszczepową. Częstymi mieszkańcami terenów przybrzeżnych Wkry są bóbr i wydra, dwa priorytetowe gatunki, objęte szczególną ochroną. Zagrożenia i ochrona Głównym niebezpieczeństwem zagrażającym naturalnemu charakterowi tego zakątka przyrody jest niepotrzebna działalność człowieka, związana z zaśmiecaniem terenu i niszczeniem runa leśnego. Flora i fauna Grąd środkowoeuropejski odznacza się obecnością klonu polnego, świerząbka gajowego, jaskra różnolistnego oraz przytulii leśnej. Na stanowiskach grądu subkontynentalnego występuje przytulia Schultesa, trzmielina brodawkowata, przytulia wiosenna. W lasach łęgowych w drzewostanie dominuje wierzba biała Na terenie ostoi istnieją następujące formy ochrony przyrody: krajobrazowy rezerwat przyrody, utworzony w 1991 roku "Dolina Wkry"; Warszawski obszar chronionego krajobrazu. źródło: y_srp/dolina_wkry/opis.htm

9 SZLAKI TURYSTYCZNE Na terenie gminy istnieje pięć znakowanych szlaków turystycznych oraz Leśna Ścieżka Dydaktyczna. Cztery ze szlaków spotykają się obok dawnego młyna w Kosewku. Szlak Krajoznawczy (zielony) o długości 37,8 km rozpoczyna się przy zaporze Dębe na Narwi, prowadzi krawędzią doliny rzecznej, potem wzdłuż Lasów Pomiechowskich przez biwak leśny Wólka, przecina tory kolejowe przy stacji PKP Brody Warszawskie i dolinę Wkry, by obok głazu narzutowego w Nowej Wronie dotrzeć do Zarębów. Szlak Morenowy (czerwony) o długości 21,8 km rozpoczyna się na przystanku PKP Brody Warszawskie, przez most na Wkrze w Goławicach Pierwszych dociera do wsi Wymysły, by Zielonym Jarem wrócić do doliny rzeki. Szlak Krajobrazowy (niebieski) o długości 19,8 km zaczyna się w Cieksynie, biegnie wzdłuż orograficznie lewego brzegu Wkry do stacji PKP Pomiechówek. Szlak Leśny (żółty) o długości 12,2 km Pomiechówek PKP - Goławice Pierwsze. Szlak Łącznikowy (czarny) o długości 8,0 km Pomiechówek biwak Wólka.

10 Leśna Ścieżka Dydaktyczna utworzona została przez Nadleśnictwo Jabłonna na terenie leśnictwa Pomiechówek w kilku oddziałach leśnych położonych miedzy parkingiem przy byłej Chacie Bar a osadą leśnictwa. Trasa poprowadzona leśnymi drogami, ścieżkami i liniami oddziałowymi liczy sobie 6,8 km długości i łączy 15 stanowisk wyposażonych w kolorowe tablice informujące o różnych zagadnieniach związanych z gospodarką leśną, której wizualne aspekty możemy podczas wędrówki wyznaczoną trasą obserwować wokół siebie. Są to w kolejności: Uprawy leśne Dąb i jabłoń w drzewostanach. Wystawa sortymentów drzewnych i pułapek feromonowych na owadzie szkodniki lasu. Struktura gatunkowa i piętrowa okolicznych lasów, przestoje i nasienniki oraz teren po niedawnym pożarze lasu. Drzewostany świerkowe. Grąd 1 pod ochroną w rezerwacie Pomiechówek. 1 Grąd - wielogatunkowy las liściasty lub mieszany z przewagą grabu i dębu, niekiedy z domieszką lipy drobnolistnej i szerokolistnej, klonu, jawora i świerku Starodrzew sosnowo-dębowy. Dąb czerwony jako przykład introdukcji gatunkowej w lasach polskich. Baza pokarmowa dla zwierząt leśnych. Przykład leśnego pola biwakowego. Las łęgowy doliny Wkry. Domieszkowe podsadzenia bukowe. Ptasie budki lęgowe. Kolonijne występowanie mrówek (koniec trasy). Czas zwiedzania całej ścieżki wynosi 3-4 godziny. Wyznaczone szlaki turystyczne mają łączną długość 106,5 km, z tego na obszarze gminy znajduję się około 80 km. Pozwalają one zwiedzić właściwie całą okolice, prowadząc przez najładniejsze i najciekawsze krajobrazowo i florystycznie partie Lasów Pomiechowskich, mając logiczne początki i zakończenia (stacje PKP, przystanki PKS). Ich rozplanowanie i częstotliwość umożliwiają dokonywanie własnych, dowolnych kombinacji odległościowych. Dobrze położony jest również parking leśny z małym sezonowym barem na skraju Pomiechówka- początek ścieżki dydaktycznej i trzech szlaków dla turystów zmotoryzowanych. Źródło:

11 OPIS MIEJSCOWOŚCI Brody-Parcele Swoją siedzibę ma tu Gmina Pomiechówek.W latach miejscowość administracyjnie należała do województwa warszawskiego. Znajduje się tu darmowy obiekt sportowy dla młodzieży (boisko) oraz rozbudowany plac zabaw dla dzieci. Zdjęcie przedstawia plac zabaw na ul. Sportowej Czarnowo Znajduje się tam XVI fort wchodzący w skład linii obronnych Twierdzy Modlin. Ciekawostką jest również fakt, że toczyła się tam bitwa w 1806 r. pomiędzy wojskami francuskimi a rosyjskimi. Goławice Pierwsze W latach miejscowość administracyjnie należała do województwa warszawskiego. We wsi Goławice powstała jedna z trzech grup fortowych Twierdzy Modlin. Grupa fortowa składała się z Fortu XIV b. i koszar obronnych Zdjęcie fortu w Goławicach.

12 Goławice Drugie W latach miejscowość administracyjnie należała do województwa warszawskiego. Znajduje się tu imponujący most wiszący na Wkrze, zbudowany w 1985 roku, o wysokości pylonu 26m. Konstrukcje wzorowano na pięciokrotnie większym projekcie Mostu Toruńskiego Zdjęcie mostu wiszącego w Goławicach. Kosewko - znajduje się tu stary, drewniany most saperski, który obecnie pełni rolę kładki pieszej pomiędzy Goławicami a Kosewkiem oraz Rezerwat Przyrody Dolina Wkry, który utworzono w celu zachowania wartości przyrodniczych i krajobrazowych przełomowego odcinka rzeki Wkry oraz terenów nadbrzeżnych. Rez. obejmuje koryto rzeki, jej urwisty i wysoki prawy brzeg, kontrastujący z nim płaski, lewy brzeg oraz przybrzeżne łęgi. Most saperski w Kosewku

13 Nowy Modlin W latach miejscowość administracyjnie należała do województwa warszawskiego. Znajduje się tu stary cmentarz ewangelicki. W wsi dawniej znajdowały sie gospodarstwa PGR. Od zachodu graniczy z wojskowym lotniskiem w Modlinie. Pomiechówek Do 1952 roku miejscowość była siedzibą gminy Pomiechowo. W latach miejscowość administracyjnie należała do województwa warszawskiego. Przez miejscowość przepływa rzeka Wkra. Znajduje tu się stacja kolejowa na linii Warszawa Gdynia. W wsi znajduje się duża jednostka wojskowa. Jest tu również zajazd turystyczny Magnolia. Znajduje się tu nowowybudowana hala sportowowidowiskowa. Zdjęcie Magnolii Zdjęcie hali w Pomiechówku

14 Pomiechowo Do 1952 roku miejscowość należała do gminy Pomiechowo. W latach miejscowość administracyjnie należała do województwa warszawskiego. Wieś często mylona z Pomiechówkiem. Znajduje tu się kościół pw. św. Anny - parafia obejmuje większość gminy Pomiechówek. W tej miejscowości Wkra wpada do Narwi. Kościół Św.Anny Stanisławowo - znajduje się tam cerkiew św. Aleksandry z Pierwsza cerkiew prawosławna na tym miejscu została wzniesiona w latach wg projektu Jana Jakuba Gaya tego samego, który zaprojektował również modlińską cerkiew garnizonową św. Jerzego oraz modliński spichlerz, usytuowany na przeciwko Twierdzy. Cerkiew w Stanisławowie Źródło:

15 MAPA

16 BAZA TELEADRESOWA Gospodarstwo Agroturystyczne Grzegorz Zalewski: Adres: Kosewko, ul. Gościnna 19 Telefon: www: Ilość miejsc noclegowych: 5 Ilość pokoi: 2 Letnisko nad Wkrą Julita i Michał Szafrańscy: Adres: Szczypiorno 10 Telefon: Strona internetowa: Ilość miejsc noclegowych: 7 Ilość pokoi: 3 Kwatera agroturystyczna - Gościniec nad Wkrą Bożena i Ryszard Pietrucha: Adres: Błędowo 30a Telefon: www: riko1@op.pl Ilość miejsc noclegowych: 20 Ilość pokoi: 8 Zajazd Turystyczny MAGNOLIA w Pomiechówku Adres: Pomiechówek, ul. Modlińska 1 Telefon: Strona internetowa: zajazdmagnolia@oit.pl Ilość miejsc noclegowych: 25 Ilość pokoi: 11 Gospodarstwo Agroturystyczne Grzegorz Zalewski w Kosewie Adres: Kosewko, ul. Gościnna 19 Telefon: Strona internetowa: Ilość miejsc noclegowych: 5 Ilość pokoi: 2 Gospodarstwo Agroturystyczne "POD DĘBEM" w Kosewie Bożena Dobrowolska Adres: Kosewko, ul. Słowiańska 74 Telefon: (22) Tel. kom Ilość miejsc noclegowych: 10 Ilość pokoi: 3 Gospodarstwo Agroturystyczne "DZIEWIĘĆ KASZTANÓW" w Szczypiornie Anna i Juliusz Lipkowie Adres: Szczypiorno 16a, Telefon: Strona internetowa : Ilość miejsc noclegowych: 12 Ilość pokoi: 3 Kwatera agroturystyczna - Gościniec nad Wkrą Bożena i Ryszard Pietrucha w Błędowie Adres: Błędowo 30a Telefon: Strona internetowa: riko1@op.pl Ilość miejsc noclegowych: 20 Ilość pokoi: 8 Gospodarstwo Agroturystyczne LIPKA Janusz Lipko w Szczypiornie Adres: Szczypiorno 1 Telefon: Strona internetowa: Ilość miejsc noclegowych: 17 Ilość pokoi: 5 AGRO - DOM SENIORA Ryszard Poiątkowski w Nowym Orzechowie Adres: Nowe Orzechowo 11 Telefon: , Strona internetowa : Ilość miejsc noclegowych: 20 Ilość pokoi: 8

17 - POMIECHÓWEK